View source for ματτύη

{{LSJ1
|Full diacritics=ματτύη
|Medium diacritics=ματτύη
|Low diacritics=ματτύη
|Capitals=ΜΑΤΤΥΗ
|Transliteration A=mattýē
|Transliteration B=mattyē
|Transliteration C=mattyi
|Beta Code=mattu/h
|Definition=[ῠ] (not-ύα), ἡ, <span class="bibl">Nicostr.Com.8</span>, <span class="bibl">Sophil.4.5</span>, <span class="bibl">Macho 1</span>; but ματτύης, ου, ὁ, Artem. ap. <span class="bibl">Ath.14.663d</span>; gender doubtful in <span class="bibl">Philem. 9</span>,<span class="bibl">12</span>, <span class="bibl">Alex.205</span>:—<span class="sense"><p>&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">A</span> <b class="b2">a rich, highly-flavoured dish</b>, made of hashed meat, poultry, and herbs, and served cold as a dessert, of Macedonian or Thessalian origin, cf. <span class="bibl">Poll.6.70</span> (<b class="b3">ματύλλη</b> codd.).—Especially freq. in the New Comedy acc. to <span class="bibl">Ath.14.662f</span>: but ματτυολοιχός is prob. cj. for <b class="b3">ματιολοιχός</b> (q.v.).</span>
}}
{{ls
|lstext='''ματτύη''': (οὐχὶ -ύα), ἡ, Νικόστρ. ἐν «Ἀπελαυνομένῳ» 1, Σώφιλ. ἐν «Παρακαταθήκῃ» 1. 5, Μάχων ἐν «Ἀγνοίᾳ» 1· ἀλλὰ ματτύης, ου, ὁ, Ἀρτεμίδ. παρ’ Ἀθην. 663D· (παρὰ Φιλήμ. καὶ τοῖς παρ’ Ἀθηναίῳ μνημονευομένοις ἄλλοις ποιηταῖς, 663F κἑξ., τὸ γένος ἀμφίβολον)· - πολυτελές τι καὶ ὀρεκτικώτατα παρεσκευασμένον [[λίχνευμα]] ἐξ ἀρνείου καὶ ἐριφείου κρέατος, ἐκ κιχλῶν, κοσσύφων καὶ ἄλλων ὀρνίθων, παρατιθέμενον [[μετὰ]] τὸ [[δεῖπνον]] ψυχρόν, Λατ. mattea ἢ mattya, Meineke εἰς Μένανδρ. 861. Ὁ Μάχων, ἔνθ’ ἀνωτ., λέγει ὅτι ἦτο Μακεδονικὸν (ἢ Θεσσαλικὸν) [[ἔδεσμα]] καὶ ὅτι ἡ [[λέξις]] δεν κατέστη κοινὴ ἐν Ἀθήναις εἰμὴ κατὰ τοὺς χρόνους τῆς [[νέας]] κωμῳδίας ὑπὸ τὴν Μακεδονικὴν κυριαρχίαν, πρβλ. [[Πολυδ]]. ϛʹ, 70 ([[ἔνθα]] ματύλλη). Εἰ [[οὕτως]] ἔχει, [[τότε]] ἡ τοῦ Bentley [[εἰκασία]] ματτυολοιχὸς (ἀντὶ [[ματιολοιχός]]), ἐν Ἀριστοφ. Νεφ. 451, [[δέον]] να ἐγκαταλειφθῇ, ἴδε Dind. ἐν τόπῳ: ὁ Σχολ. ἑρμηνεύει τὸ μάτιον, ὡς μικρόν τι [[μέτρον]], καὶ τὸ ματιολοιχὸς [[κρουσιμέτρης]]· «[[ματιολοιχός]], [[ἤτοι]] ὁ [[κρουσιμέτρης]] (μάτιον γὰρ [[εἶδος]] μέτρου) ἢ ὁ [[φειδωλός]]», κτλ.
}}
{{bailly
|btext=ης (ἡ) :<br />sorte de ragoût de volailles et de viandes assaisonnées de plantes diverses, mets d’origine macédonienne.<br />'''Étymologie:''' DELG pê mot macédonien.
}}
{{grml
|mltxt=[[ματτύη]], ἡ (Α)<br />νόστιμο [[φαγητό]] μακεδονικής και θεσσαλικής προέλευσης που παρασκευαζόταν από κοπανισμένο [[κρέας]] πουλερικών, αρνήσιο, κατσικήσιο και από χορταρικά και σερβιριζόταν [[κρύο]].<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Η λ. [[ματτύη]] θεωρήθηκε [[λέξη]] της μακεδονικής διαλέκτου που γενικεύθηκε στην Ελληνική (<b>[[πρβλ]].</b> λατ. <i>mattea</i>-<i>ya</i>). Πιθανόν να πρόκειται για παρ. ενός αμάρτυρου <i>ματτύς</i> (<b>[[πρβλ]].</b> [[ἰχθύη]]: [[ἰχθύς]], [[δελφύα]]: [[δελφύς]]) <span style="color: red;"><</span> <i>μακτύς</i> με [[αφομοίωση]] του -<i>κ</i>- [[προς]] το -<i>τ</i>-. Στην [[περίπτωση]] αυτή η λ. παράγεται από θ. <i>μακ</i>- του [[μάσσω]] (<b>βλ. λ.</b> [[μάσσω]]). Κατ' [[άλλη]] [[άποψη]], [[τέλος]], λιγότερο πιθανή, η λ. [[ματτύη]] (<span style="color: red;"><</span> <i>μαθιυᾱ</i>) συνδέεται με το ρ. <i>μασῶ</i> (<b>[[πρβλ]].</b> σλοβακικό <i>metyja</i> «[[χυλός]] από [[κεχρί]]»)].
}}
{{lsm
|lsmtext='''ματτύη:''' ἡ και [[ματτύης]], -ου, ὁ, ένα [[πιάτο]] με λιχουδιές, σε Μένανδρ.· βλ. [[ματιολοιχός]].
}}
{{elru
|elrutext='''ματτύη:''' ἡ мясной салат или рагу (македонское кушанье, подававшееся в конце обеда).
}}
{{etym
|etymtx=Grammatical information: f.<br />Meaning: name of a sweet dish, which is made from all kinds of ingredients like minced meet, poultry, aromatic spices, and ascribed to the Thessalians, and also the Macedonians (midd. a. new Com.).<br />Other forms: (<b class="b3">-α</b>) f., also <b class="b3">-ης</b> m.<br />Compounds: As 1. member in <b class="b3">ματτυο-κόπης</b> m. surname (Amm. Marc.), perh. also in <b class="b3">ματτυο-λοιχός</b> (Ar. Nu. 451 a. Hdn. Gr. 1, 231 after Bentley; codd. <b class="b3">ματιο-</b>).<br />Derivatives: <b class="b3">ματτυάζω</b> <b class="b2">prepare a μ.</b> (Alex.).<br />Origin: PG [a word of Pre-Greek origin]X [probably]<br />Etymology: Prob. from <b class="b3">*ματτύς</b> (<b class="b3">ἰχθύη</b> : <b class="b3">ἰχθύς</b>, <b class="b3">δελφύα</b> : <b class="b3">δελφύς</b> etc.), which can stay with assimilation for <b class="b3">*μακ-τύς</b> (vgl. Schwyzer 316); so a <b class="b3">τυ-</b>deriv. of <b class="b3">μάσσω</b> (< <b class="b3">*μακ-ι̯ω</b>) [[knead]]; s. Kalén Quaest. gramm. gr. 91ff. (with extensive treatment) with Ath. 14, 663 b. Much less probable is the by K. given alternative as backformation from <b class="b3">*ματτύω</b>, <b class="b3">*ματτύνω</b>, <b class="b3">*μασ(σ)ύνω</b> from <b class="b3">*μάσ(σ)υνος</b>, haplological for <b class="b3">*μασ(σ)ό-συνος</b> from <b class="b3">*μαθι̯οσυνος</b>, to <b class="b3">μασάομαι</b> [[chew]]; cf. the doubts by Kretschmer Glotta 11, 247f. To be rejected Ehrlich KZ 41, 288f. (s. Bq and Kalén l.c.). Nor with Machek Ling. Posn. 5, 66 to Slovak. [[metyja]] [[bouillie de millet]]. -- The a-vocalism and the geminate <b class="b3">ττ</b> might point to a Pre-Greek word. Lat. LW [loanword] [[mattea]]; s. W.-Hofmann s. v.
}}
{{mdlsj
|mdlsjtxt=[[ματτύη]], ἡ,<br />a [[dainty]] [[dish]], Menand.: v. [[ματιολοιχός]].
}}
{{FriskDe
|ftr='''ματτύη''': {mattúē}<br />'''Forms''': (-α), auch -ης m.<br />'''Grammar''': f.<br />'''Meaning''': N. eines leckeren Gerichtes, das aus allerhand Ingredienzen wie gehacktem Fleisch, Geflügel, aromatischen Kräutern bereitet und den Thessalern, auch den Makedonen zugeschrieben wurde (mittl. u. neue Kom.).<br />'''Composita''' : Als Vorderglied in [[ματτυοκόπης]] m. Spitzname (Amm. Marc.), viell. auch in [[ματτυολοιχός]] (Ar. ''Nu''. 451 u. Hdn. Gr. 1, 231 nach Bentley; codd. ματιο-).<br />'''Derivative''': Davon [[ματτυάζω]] ‘eine μ. zubereiten’ (Alex.).<br />'''Etymology''' : Wohl aus *ματτύς erweitert ([[ἰχθύη]] : [[ἰχθύς]], [[δελφύα]] : [[δελφύς]] usw.), das mit Assimilation für *μακτύς stehen kann (vgl. Schwyzer 316); mithin eine τυ-Ableitung von [[μάσσω]] (< *μακι̯ω) [[kneten]]; s. Kalén Quaest. gramm. gr. 91ff. (wo ausführliche Behandlung) mit Ath. 14, 663 b. Weit weniger wahrscheinlich ist die von K. zur Wahl gebotene Erklärung als Rückbildung aus *ματτύω, *ματτύνω, *μασ(σ)ύνω von *μάσ(σ)υνος, haplologisch für *μασ(σ)όσυνος aus *μαθι̯οσυνος, zu [[μασάομαι]] [[kauen]]; vgl. die Bedenken bei Kretschmer Glotta 11, 247f. Abzulehnen Ehrlich KZ 41, 288f. (s. Bq und Kalén a.a.O.). Auch nicht mit Machek Ling. Posn. 5, 66 zu slovak.. ''metyja'' [[bouillie de millet]]. — Lat. LW ''mattea''; s. W.-Hofmann s. v. m. Lit.<br />'''Page''' 2,185-186
}}