View source for μῶνυξ

{{LSJ1
|Full diacritics=μῶνυξ
|Medium diacritics=μῶνυξ
|Low diacritics=μώνυξ
|Capitals=ΜΩΝΥΞ
|Transliteration A=mō̂nyx
|Transliteration B=mōnyx
|Transliteration C=monyks
|Beta Code=mw=nuc
|Definition=ῠχος, ὁ, ἡ, τό, <span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">A</span> [[with a single]], i.e. [[uncloven]], [[hoof]], epith. of the horse, freq. in <span class="bibl">Il., 5.236</span>, al.; once in <span class="bibl">Od., 15.46</span>, cf. <span class="bibl">Sol.23</span>, <span class="bibl">E.<span class="title">Ph.</span> 793</span> (lyr., dub.l.), <span class="title">Stud.Pont.</span>3.16 (ii/i B.C.); also μ. ὕες <span class="bibl">Arist.<span class="title">HA</span> 499b13</span>; <b class="b3">τὰ μ. [τῶν ζῴων</b>] <span class="bibl">Hp.<span class="title">Art.</span>8</span>; τετραπόδων ὅσα μ. <span class="bibl">Porph.<span class="title">Abst.</span> 4.7</span>; [γένει] τῷ καλουμένῳ μώνυχι <span class="bibl">Pl.<span class="title">Plt.</span>265d</span>. (From [[sm]]- (weak form of [[sem]]-, cf. [[εἷς]]) and [[ὄνυξ]] ([[ὄ]]- lengthd. in composition).)</span>
}}
{{pape
|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-02-0226.png Seite 226]] υχος, statt [[μονῶνυξ]], einhufig, mit ungespaltenen Klauen, ἵπποι, Il. 5, 236. 581. 8, 136. 16, 172 Od. 15, 46; Eur. Phoen. 799; Plat. stellt gegenüber τῷ σχιστῷ καὶ τῷ καλουμένῳ μώνυχι, Polit. 265 d.
}}
{{ls
|lstext='''μῶνυξ''': -ῠχος, ὁ, ἡ, ὁ ἔχων [[πόδα]] μὲ ἕνα ἀδιαίρετον ὄνυχα, ὁπλήν, Λατ. solipes, ἐπίθ. τοῦ ἵππου, συχνὸν ἐν τῇ Ἰλ.· [[ἅπαξ]] δὲ ἐν τῇ Ὀδ., δηλ. Ο. 46· οὕτω Σόλων 13, Εὐρ. Φοίν. 793· [[ὡσαύτως]], μ. ὗες Ἀριστ. π. τὰ Ἱστ. 2. 1, 31· - κατὰ δοτ. [[μετὰ]] οὐδ. οὐσιαστ., γένει τῷ μώνυχι Πλάτ. Πολιτ. 2651). (Τὴν ἐκ τοῦ μόνον, [[ὄνυξ]], ἐτυμολογίαν δυσκόλως δυνάμεθα νὰ ἀμφισβητήσωμεν, ἂν καὶ ὁ Ὅμ. ἀείποτε μεταχειρίζεται τὸν τύπον μοῦνος, τὸ δὲ [[μῶνυξ]] πρέπει νὰ ἰσοδυναμῇ πρὸς τὸ μουνόνυξ. Ἡ [[ἔνστασις]] ὅτι τὸ [[μόνος]] δὲν σημαίνει «εἷς καὶ [[μόνος]]» ἀναιρεῖται ἐκ τῶν συνθέτων λέξεων [[μονόχηλος]], [[μονολέων]], [[μονόλυκος]]).
}}
{{bailly
|btext=υχος (ὁ, ἡ)<br />dont le sabot est un, qui n’a pas la corne du pied fendu, solipède.<br />'''Étymologie:''' p. *μονῶνυξ, de [[μόνος]], [[ὄνυξ]].
}}
{{Autenrieth
|auten=υχος: according to the ancients, [[single]]-hoofed, [[solid]]-hoofed ([[μόνος]], [[ὄνυξ]]), epith. of horses (as opp. to the [[cloven]]-footed [[cattle]]). (Il. and Od. 15.46.)
}}
{{grml
|mltxt=[[μῶνυξ]], -υχος, ὁ, ἡ, τὸ (Α)<br />(για ζώα) [[μονώνυχος]], που έχει ένα μόνο [[νύχι]], μία [[οπλή]] σε [[κάθε]] [[πόδι]] (α. «μώνυχας ἵππους», <b>Ομ. Ιλ.</b><br />β. «μώνυχες ὗες», <b>Αριστοτ.</b>).<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Σύμφωνα με την παλαιότερη ετυμολόγηση, η λ. [[μῶνυξ]] <span style="color: red;"><</span> <i>μον</i>(<i>ο</i>)-<i>ονυξ</i>, με ανομοιωτική [[προβολή]] του -<i>ν</i>- και [[συναίρεση]]. Σήμερα έχει επικρατήσει η [[άποψη]] ότι η λ. ανάγεται σε <i>σμ</i>-<i>ῶνυξ</i>, που εμφανίζει τη μηδενισμένη [[βαθμίδα]] ( <i>sm</i>-) της ΙΕ ρίζας <i>sem</i>- «[[ένας]]» (<b>πρβλ.</b> <i>μία</i>) και τη λ. [[ὄνυξ]], <i>ὄνυχος</i>, άρα <i>σμ</i>-<i>ῶνυξ</i> «με ένα [[νύχι]]». Η παλαιότερη [[άποψη]] δεν γίνεται [[δεκτή]] [[κυρίως]] [[γιατί]] η λ. [[είναι]] πολύ [[παλιά]] και η λ. [[μόνος]] ως α' συνθετικό (<i>μονο</i>-) μαρτυρείται αργότερα].
}}
{{lsm
|lsmtext='''μῶνυξ:''' -ῠχος, ὁ, ἡ ([[μόνος]], [[ὄνυξ]]), αυτός που έχει ένα μοναδικό [[νύχι]], δηλ. [[μονόχηλος]], με [[μία]] [[χηλή]], [[οπλή]], Λατ. solipes, λέγεται για [[άλογο]], σε Όμηρ., Ευρ.
}}
{{elru
|elrutext='''μῶνυξ:''' ῠχος adj. [[μόνος]] + [[ὄνυξ]] однокопытный (эпитет коня) Hom.; непарнокопытный (ὕες Arst.).
}}
{{etym
|etymtx=-υχος<br />Grammatical information: adj.<br />Meaning: [[with one hoof]], mostly plur. of horses as opposed to cattle and sheep with split hooves (Hom., Hdt., Arist.); on the stemformation Sommer Nominalkomp. 96 ff.<br />Origin: IE [Indo-European] [902] <b class="b2">*sm̥-h₃nugʰ-</b><br />Etymology: Acc. to the ancients from <b class="b3">*μονϜ(ο)-ονυξ</b> wit syllable-dissimilation and ev. lengthening in compounds (cf. <b class="b3">μον-όφθαλ-μος</b> [[one-eyed]] etc.), which is defended by Runes Glotta 19, 286 f. Since de Saussure Rec. 266 however generally derived from <b class="b3">*σμ-ῶνυξ</b> with old zero grade of IE <b class="b2">*sem-</b> in <b class="b2">eĩs</b> [[one]] (s.v.). If right, [[μῶνυξ]] must be quite old and like <b class="b3">μ-ία</b> (= Arm. [[mi]]) go back to pre-Greek times, "was nicht besonders wahrscheinlich ist" (Frisk). For <b class="b3">μόν(Ϝ)ος</b> one would have expected <b class="b3">οἶ(Ϝ)ος</b> (Schwyzer 433 n.3). For <b class="b3">*σμ-ῶνυξ</b> a.o. Wackernagel KZ 28, 137 (= Kl. Schr. 1, 619), Bechtel Lex. 230, Brugmann4 198, Risch $ 81, Lejeune Traité de phon. 102, Schwyzer 588 w. n. 3. The reconstructed form must be <b class="b2">*sm̥-h₃nugh-</b> > <b class="b3">μω-νυχ-</b>; Beekes, Orbis 20(1971)138 - 142.
}}
{{mdlsj
|mdlsjtxt=μῶ-νυξ, υχος, [[μόνος]], [[ὄνυξ]]<br />with a [[single]], i. e. uncloven, [[hoof]], Lat. solipes, of the [[horse]], Hom., Eur.
}}
{{FriskDe
|ftr='''μῶνυξ''': -υχος<br />{mō̃nuks}<br />'''Meaning''': [[einhufig]], fast nur im Plur. von Pferden im Gegensatz zu Rindern und Schafen mit gespaltenen Hufen (Hom., auch Hdt., Arist. u.a.); zur Stammbildung Sommer Nominalkomp. 96 ff.<br />'''Etymology''' : Nach den Alten aus *μονϝ(ο)-ονυξ mit Silbendissimilation und ev. Kompositionsdehnung (vgl. [[μονόφθαλμος]] [[einäugig]] usw.), was von Runes Glotta 19, 286 f. mitguten Gründen verteidigt wird. Seit de Saussure Rec. 266 dagegen allgemein auf *σμῶνυξ zurückgeführt mit alter Reduktionsstufe von idg. *''sem''- in ''eĭ̃s'' [[einer]] (s.d.). Wenn richtig, muss [[μῶνυξ]] uralt sein und sogar wie [[μία]] (= arm. ''mi'') in vorgriechische Zeit zurückgehen, was nicht besonders wahrscheinlich ist. Für μόν(ϝ)ος hätte man allerdings οἶ(ϝ)ος erwartet (Schwyzer 433 A.3). Für *σμῶνυξ u.a. Wackernagel KZ 28, 137 (= Kl. Schr. 1, 619), Bechtel Lex. 230, Brugmann<sup>4</sup> 198, Risch, par. 81, Lejeune Traité de phon. 102, Schwyzer 588 m. A. 3.<br />'''Page''' 2,284-285
}}