View source for ὑπεξίστημι

{{LSJ1
|Full diacritics=ὑπεξίστημι
|Medium diacritics=ὑπεξίστημι
|Low diacritics=υπεξίστημι
|Capitals=ΥΠΕΞΙΣΤΗΜΙ
|Transliteration A=hypexístēmi
|Transliteration B=hypexistēmi
|Transliteration C=ypeksistimi
|Beta Code=u(peci/sthmi
|Definition=<span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">A</span> [[alter gradually]], Hsch.; esp. for the worse, [[perplex]], <span class="bibl">Callistr.<span class="title">Stat.</span>2</span>. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">II</span> Pass., with aor. 2 and pf. Act., [[withdraw from]], τοῦ νεώ <span class="bibl">Luc.<span class="title">Am.</span>17</span>; τῆς πόλεως <span class="bibl">Plu.<span class="title">Cat.Mi.</span>19</span>; τῆς ἀγορᾶς <span class="bibl">Id.<span class="title">CG</span>1</span>; <b class="b3">ὑ. τῆς ἀρχῆς</b> [[give up all claim to]] it, <span class="bibl">Hdt.3.83</span>: c. inf., ὑ. ἄρχειν <span class="bibl">Luc.<span class="title">Sat.</span>6</span>. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">2</span> c. acc., <b class="b2">go out of the way of, avoid</b>, ὑπεκστῆναι βούλομαι τὸν λόγον <span class="bibl">Pl.<span class="title">Phlb.</span>43a</span>; cf. ὑπεξέρχομαι ''1''. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">3</span> c. dat., [[give place to]], [[make way for]], <span class="bibl">X.<span class="title">Ath.</span>1.10</span>; [[yield to]], [[give way to]], <b class="b3">ταῖς ἀπορίαις, τῷ καιρῷ</b>, <span class="bibl">Plu.<span class="title">Sol.</span>25</span>, <span class="bibl"><span class="title">Cat.Mi.</span> 35</span>.</span>
}}
{{pape
|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-02-1188.png Seite 1188]] (s. [[ἵστημι]]), allmälig herausstellen, Sp. – Gew. med. nebst den intrans. tempp. des act., 1) darunter heraus- od. hervorgehen, unvermerkt hervorkommen, bes. aus einem Hinterhalte, Sp. – 2) ausweichen, aus dem Wege gehen, vermeiden, τινά, ὑπεκστῆναι [[βούλομαι]] τὸν λόγον Plat. Phil. 43 a; auch c. dat., [[οὔτε]] ὑπεκστήσεταί σοι ὁ [[δοῦλος]] Xen. Ath. 1, 9; u. absolut, ὑπεκστῆναι, Plut. Sol. 25. – 3) von einer Sache abstehen, keine Ansprüche auf sie machen, sie aufgeben, ὑπεξίστασθαι τῆς ἀρχῆς, die Herrschaft abtreten, Her. 3, 83; auch ἄρχειν, Luc. Saturn. 6.
}}
{{ls
|lstext='''ὑπεξίστημι''': [[μεθίστημι]], [[μεταβάλλω]] κατ’ ὀλίγον, Ἡσύχ.· [[μάλιστα]] ἐπὶ τὸ [[χεῖρον]], [[περιπλέκω]], Καλλιστρ. Ἔκφρ. 892. ΙΙ. Παθητ., μετ’ ἀορ. β΄ καὶ πρκμ. ἐνεργ., ἀναχωρῶ κρυφίως, Πλουτ. Κάμιλλ. 22, κλπ.· τοῦ νεὼ Λουκ. Ἔρωτ. 171, κλπ.· - ὑπ. τῆς ἀρχῆς, παραιτοῦμαι πάσης ἀξιώσεως, ἀποσύρομαι, ὡς τὸ Λατιν. abiicare se magistratu, Ἡρόδ. 3. 83· οὕτω μετ’ ἀπαρεμ., ὑπ. ἄρχειν Λουκ. Κρον. 6. 2) μετ’ αἰτ., [[ἀποφεύγω]], ὑπεκστῆναι [[βούλομαι]] τὸν λόγο Πλάτ. Φίληβ. 43Α· πρβλ. [[ὑπεξέρχομαι]] Ι. 3) ἀποσύρομαι ἐκ τῆς ὁδοῦ πρὸ τοῦ ἀνωτέρου μου, [[κάμνω]] εἰς αὐτὸν τόπον, [[οὔτε]] ὑπεκστήσεταί σοι ὁ [[δοῦλος]] Ξεν. Ἀθην. Πολ. 1. 10· - ὑποχωρῶ εἴς τινα, ταῖς ἀπορίαις, τῷ καιρῷ Πλουτ. Σόλ. 25, Κάτων Νεώτ. 35.
}}
{{bailly
|btext=<i>f.</i> ὑπεκστήσω, <i>ao.2</i> ὑπεξέστην, <i>etc.</i><br /><b>I.</b> <i>tr.</i> renverser;<br /><b>II.</b> <i>intr. à l’ao.2, au pf., au pqp. et au Moy.</i><br /><b>1</b> se lever du fond de, sortir furtivement <i>ou</i> tout à coup;<br /><b>2</b> se retirer doucement par déférence <i>ou</i> par crainte : τινι devant qqn ; se désister, renoncer à : τῆς ἀρχῆς HDT au pouvoir ; ἄρχειν LUC à commander.<br />'''Étymologie:''' [[ὑπό]], [[ἐξίστημι]].
}}
{{grml
|mltxt=Α<br /><b>1.</b> [[μετατρέπω]] [[κάπως]], [[μεταβάλλω]] λίγο, [[ιδίως]] [[προς]] το χειρότερο<br /><b>2.</b> [[αποχωρώ]] [[κρυφά]]<br /><b>3.</b> (με γεν.) [[παραιτούμαι]] από [[αξίωση]] ή [[δικαίωμα]] («ἐπὶ τούτῳ δὲ ὑπεξίσταμαι τῆς ἀρχῆς», <b>Ηρόδ.</b>)<br /><b>4.</b> αποσύρομαι από τον δρόμο κάνοντας [[τόπο]] σε κάποιον άλλον, [[συνήθως]] ανώτερο μου, [[παραμερίζω]] («[[οὔτε]] ὐπεκστήσεταί σοι ὁ δοῡλος», <b>Ξεν.</b>)<br /><b>5.</b> [[υποχωρώ]] σε κάποιον.<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> <span style="color: red;"><</span> <i>ὑπ</i>(<i>ο</i>)- <span style="color: red;">+</span> [[ἐξίστημι]] «[[μεταβάλλω]], [[αλλοιώνω]], αποσύρομαι, [[εγκαταλείπω]]»].
}}
{{elru
|elrutext='''ὑπεξίστημι:''' тж. med.<br /><b class="num">1)</b> тайно или незаметно уходить Plut., Luc.;<br /><b class="num">2)</b> отказываться, отрекаться (τῆς ἀρχῆς Her. или ἄρχειν Luc.): ὑπεκστὰς τὰ πράγματα Plut. оставив государственные дела; ὑπεξέστη τῆς ἀγορᾶς Plut. (Г. Гракх) бросил посещать форум;<br /><b class="num">3)</b> избегать (τι Plat.): ταῖς ἀπορίαις ὑπεκστῆναι Plut. обойти трудности;<br /><b class="num">4)</b> уступать дорогу (τινί Xen.): ὑπεκστῆναι τῷ καιρῷ Plut. подчиниться обстоятельствам.
}}