View source for ἄτρακτος

{{LSJ1
|Full diacritics=ἄτρακτος
|Medium diacritics=ἄτρακτος
|Low diacritics=άτρακτος
|Capitals=ΑΤΡΑΚΤΟΣ
|Transliteration A=átraktos
|Transliteration B=atraktos
|Transliteration C=atraktos
|Beta Code=a)/traktos
|Definition=[[ὁ]]. and in Plu.2.271f, ἡ:—<span class="sense"><span class="bld">A</span> [[spindle]], ἄτρακτον στρέφειν <span class="bibl">Hdt.5.12</span>, cf. <span class="bibl">4.34</span>,<span class="bibl">162</span>, <span class="bibl">Pl.<span class="title">Plt.</span>281e</span>, etc.; λίνου μεστὸν ἄ. <span class="bibl">Ar.<span class="title">Ra.</span>1348</span> (lyr.); Ἀνάγκης ἄ. <span class="bibl">Pl.<span class="title">R.</span>616c</span>; τῶν Μοιρῶν <span class="bibl">Arist.<span class="title">Mu.</span>401b15</span>, cf.<span class="title">IG</span> 12(7).447 (Amorgos). </span><span class="sense"><span class="bld">II</span> [[arrow]], ἄ. τοξικός <span class="bibl">A.<span class="title">Fr.</span>139</span>; [[ἄ]]. alone, <span class="bibl">S.<span class="title">Ph.</span>290</span>, <span class="bibl"><span class="title">Tr.</span>714</span>. In this sense specially Lacon., <span class="bibl">Th.4.40</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">III</span> <b class="b2">upper part of a ship's mast</b>, <span class="bibl">Poll.1.91</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">IV</span> [[spindle-shaped cautery]], <span class="bibl">Hp.<span class="title">Int.</span>28</span>, <span class="bibl"><span class="title">Vid.Ac.</span>4</span>. (Cf. [[ἀτρεκής]], Lat. [[torqueo]].) </span>
}}
{{pape
|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-01-0388.png Seite 388]] ὁ (Plut. qu. Rom. 31 steht ἠλακάτην καὶ τὴν ἄτρακτον schwerlich richtig; de S. N. V. 22 steht οἱ ἄτρακτοι), 1) die Spindel, Her. 5, 12; Plat. Polit. 281 e u. Folgde; πολυλινής Archi. 11 (VI, 39); Ἀνάγκης Plat. Rep. X, 616 c; übh. worum sich etwas dreht. – 2) Pfeil, von der ähnlichen Gestalt, Aesch. frg. 116; Soph. Phil. 290 Tr. 711; ἀτράκτων τοξόται Eur. Rhes. 312; auch in Prosa; Thuc. 4, 40 steht aber bei τὸν ἄτρακτον – λέγων τὸν ὀϊστόν, also vielleicht lakon.; vgl. [[ἠλακάτη]]. – 3) nach Poll. 1, 91 der oberste Theil der Segelstange.
}}
{{bailly
|btext=ου (ὁ, ἡ)<br /><b>1</b> fuseau;<br /><b>2</b> flèche.<br />'''Étymologie:''' ἀ p. [[ἀμφί]] et pê [[τρέπω]].
}}
{{DGE
|dgtxt=-ου, ὁ<br /><b class="num">• Morfología:</b> [fem. ἡ ἄ. Plu.2.271f]<br /><b class="num">1</b> [[huso]] (πλόκαμον) περὶ ἄτρακτον εἱλίξασαι Hdt.4.34, [[ἄτρακτος]] χρύσεος Hdt.4.162, ἡ γυνὴ στρέφουσα τὸν ἄτρακτον Hdt.5.12, cf. Pl.<i>Plt</i>.282e, λίνου μεστὸν ἄτρακτον Ar.<i>Ra</i>.1348, cf. <i>Lys</i>.568, 571, γυνὴ ἐξεπίεσε λίθον ὅσον σπόνδυλον ἀτράκτου Hp.<i>Epid</i>.5.25, cf. Thphr.<i>HP</i> 3.16.4, <i>IG</i> 2<sup>2</sup>.1464.16, 17 (Ática IV a.C.), LXX <i>Pr</i>.31.19, cf. Plu.l.c., Nonn.<i>D</i>.33.272<br /><b class="num">•</b>mit. utilizado por Ἀνάγκη Pl.<i>R</i>.616c, cf. 617c, Plot.2.3.9, 15, 3.4.6, por las Moiras, Arist.<i>Mu</i>.401<sup>b</sup>15, ὦ Μοίρας ἄτρυτοι ἀνανκαστῆρες ἄτρακτοι <i>IG</i> 12(7).447.10 (Amorgos I a.C.), cf. Luc.<i>IConf</i>.1, <i>Philops</i>.25, Μοιριδίης ... [[ἄτρακτος]] ἀνάγκης Nonn.<i>D</i>.2.678.<br /><b class="num">2</b> ciruj. [[cauterio]] καῦσαι χρὴ ... πυξίνοις ἀτράκτοισι Hp.<i>Int</i>.28, cf. <i>Vid.Ac</i>.4.<br /><b class="num">3</b> [[flecha]], [[dardo]] πληγέντ' ἀτράκτῳ τοξικῷ τὸν αἰετὸν A.<i>Fr</i>.139.2, νευροσπαδὴς ἄ. S.<i>Ph</i>.290, τὸν γὰρ βαλόντ' ἄτρακτον οἶδα S.<i>Tr</i>.714, πολλοὶ δ' ἀτράκτων τοξόται E.<i>Rh</i>.312, ἀπεκρίνατο ... ἂν ἄξιον εἶναι τὸν ἄτρακτον, λέγων τὸν οἰστόν Th.4.40, (Ἔρως) ἰάλλει ἄτρακτον <i>AP</i> 5.188 (Leon.), cf. Opp.<i>H</i>.4.38, <i>Epic.Alex.Adesp.SHell</i>.939.1, Agath.2.9.4.<br /><b class="num">4</b> [[cofa de un navío]] (καλεῖται) τὸ δὲ ὑπὲρ τὴν κεραίαν [[ἄτρακτος]] Poll.1.91.<br /><b class="num">• Etimología:</b> Rel. c. ai. <i>tarku</i>- ‘rueca’, lat. <i>torqueo</i> de una raíz *<i>trek<sup>u̯</sup></i>- / <i>trok<sup>u̯</sup></i>- c. pérdida del apéndice labial de la <i>k<sup>u̯</sup></i>- en gr., cf. tb. alb. <i>tjerr</i>- ‘hilar’.
}}
{{grml
|mltxt=η (Α [[ἄτρακτος]])<br /><b>1.</b> [[αδράχτι]]<br /><b>2.</b> διάφορα εξαρτήματα σε [[σχήμα]] αδραχτιού<br /><b>νεοελλ.</b><br />το κύριο [[μέρος]] του αεροσκάφους (σε [[σχήμα]] ατράκτου), το οποίο περιλαμβάνει τον θάλαμο πλοηγήσεως και τους χώρους μεταφοράς επιβατών, αποσκευών και εμπορευμάτων<br /><b>αρχ.</b><br /><b>1.</b> [[βέλος]]<br /><b>2.</b> ατρακτοειδές [[σκεύος]].<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Η [[ομοιότητα]] της λ. [[άτρακτος]] με το αρχ. ινδ. <i>tarku</i>- «[[αδράχτι]]» οδηγεί στην [[άποψη]] ότι οι δύο αυτοί τ. προήλθαν από ένα αμάρτυρο αρχικό ρ. με [[σημασία]] «[[στρέφω]], [[γυρίζω]]», αντίστοιχο του λατ. <i>torque</i><i>ō</i> «[[στρέφω]]» ([[πρβλ]]. [[ατρεκής]]). Κατά [[συνέπεια]], ο τ. [[άτρακτος]] σχηματίστηκε από τη συνεσταλμένη [[βαθμίδα]] <span style="color: red;">+</span> [[επίθημα]] -<i>το</i> με <i>α</i>- προθεματικό ή αθροιστικό-μεγεθυντικό. Η λ. [[άτρακτος]], [[συνήθως]] αρσενικού γένους, [[σπανίως]] δε θηλυκού, απαντά στον Ηρόδοτο, τον Πλάτωνα, τον Αριστοφάνη και τον Αριστοτέλη με [[σημασία]] «[[ρόκα]], [[αδράχτι]]» ([[πρβλ]]. [[ηλακάτη]]), ενώ στον Σοφοκλή σημαίνει «το [[βέλος]]». Τέλος, ο τ. χρησιμοποιείται και ως [[τεχνικός]] όρος, στον Ιπποκράτη μεν για να δηλώσει «[[είδος]] καυτηρίου», στον Πολυδεύκη δε «το ανώτατο [[μέρος]] του ιστού του πλοίου».<br /><b><span style="color: brown;">ΠΑΡ.</span></b> [[ατρακίδα]] (-<i>ίς</i>)<br /><b>αρχ.-μσν.</b><br /><i>ατράκτιο</i>].<br /><b><span style="color: brown;">ΣΥΝΘ.</span></b> [[ατρακτοειδής]]].
}}
{{lsm
|lsmtext='''ἄτρακτος:''' ὁ,<br /><b class="num">I.</b> [[αδράχτι]], σε Ηρόδ., Αριστοφ. κ.λπ.<br /><b class="num">II.</b> [[βέλος]], σε Σοφ.· πρβλ. [[ἠλακάτη]]· (αμφίβ. προέλ.).
}}
{{elru
|elrutext='''ἄτρακτος:''' ὁ<br /><b class="num">1)</b> (Plut. ἡ) веретено Her., Arph., Plat., Arst.;<br /><b class="num">2)</b> стрела Aesch., Soph., Thuc.
}}
{{etym
|etymtx=Grammatical information: m. (f.)<br />Meaning: [[spindle]] (Hdt.), also [[arrow]] (S., acc. Th. 4, 40 Laconian).<br />Other forms: [[ἄδρακτος]] H. (LSJ Supp.), Gloss.<br />Derivatives: <b class="b3">ἀτρακτυλ(λ)ίς</b>, <b class="b3">-ίδος</b> [[spindle-thistel]], [[Carthamus lanatus]] (Arist.). [[ἀτρακίς]] kind of thistle (Strömberg Pflanz. 105).<br />Origin: PG [a word of Pre-Greek origin]<br />Etymology: Compared with Skt. <b class="b2">tarku-</b> [[spindle]]. The connection with Lat. [[torqueo]], and now Myc. [[toroqejomeno]] /[[trokʷeiomenos]]/, is impossible (it would have given [[π]], not [[κ]] with Schwyzer 299). The ending has been compared with [[στρατός]], [[σπάρτον]], but remains strange. The [[ἀ-]] would also remain unexplained. - Unclear also Alb. [[tjerr]] [[to spin]]. So rather a loan (from the substr.); perhaps confirmed by [[ἄδρακτος]] and [[ἀτρακίς]], if the variation [[κ]]/[[κτ]] is old and not due to simplification; for <b class="b3">-τος</b> cf. [[ἄσφαλτος]] and Chantr. Form. 300f. Skt. <b class="b2">tarku-</b> will be unrelated. - Not to [[ἀτρεκής]].
}}
{{mdlsj
|mdlsjtxt=[deriv. uncertain].]<br /><b class="num">I.</b> a [[spindle]], Hdt., Ar., etc.<br /><b class="num">II.</b> an [[arrow]], Soph.; cf. [[ἠλακάτη]].
}}
{{FriskDe
|ftr='''ἄτρακτος''': {átraktos}<br />'''Grammar''': m. (f.)<br />'''Meaning''': [[Spindel]] (Hdt., Pl., Ar., Arist. usw.), auch [[Pfeil]] (S.; ἄ. [[τοξικός]] A. ''Fr''. 139), nach Th. 4, 40 lakonisch.<br />'''Derivative''': Deminutivum [[ἀτράκτιον]] (Epic. anon. in ''Arch''. ''Pap''. 7, 9, ''Fr''. 10; auch ''POxy''. 14, 1740, 2). Ferner ἀτρακτυλ(λ)ίς, -ίδος [[Spindeldistel]] (Arist., Thphr., Theok. u. a.); zur Bildung vgl. Schwyzer 485, Chantraine Formation 252, Leumann Glotta 32, 214ff.<br />'''Etymology''' : Die Ähnlichkeit mit ai. ''tarku''- [[Spindel]] springt in die Augen. Beiden Wörtern scheint ein (nirgends belegtes) primäres Verb der Bedeutung [[drehen]], [[winden]] zugrunde zu liegen, zu dem lat. ''torqueo'' ein Intensivum darstellt (Leumann Lat. Gramm. 318). Wie in [[στρατός]], [[σπάρτον]] u. a. ist in [[ἄτρακτος]] der Tiefstufe ein το-Suffix hinzugefügt worden, vgl. Chantraine Formation 300f. Anl. ἀ- bleibt wie oft dunkel. Gr. κ gegenüber lat. ''qu'' in ''torqueo'' ist regelmäßig, wenn man mit Schwyzer 299 gr. κ aus idg. ''q<sup>u̯</sup>'' vor Konsonant entstanden sein läßt oder mit Walde lat. ''qu'' in velares ''q'' + ''u̯''-Suffix zerlegt; letzteres jedenfalls etwas fraglich. — Hierher u. a. noch alb. ''tjerr'' [[spinnen]] (Pedersen Zur tocharischen Sprachgeschichte 19; sehr zweifelhaft dagegen das daselbst angeführte toch. ''tsärk''- [[quälen]]); weitere Verwandte bei WP. 1, 735, W.-Hofmann s. ''torqueo''. — Vgl. [[ἀτρεκής]].<br />'''Page''' 1,180
}}
{{WoodhouseReversedUncategorized
|woodrun=[[arrow]]
}}