View source for σαρδάνιος

{{LSJ1
|Full diacritics=σαρδάνιος
|Medium diacritics=σαρδάνιος
|Low diacritics=σαρδάνιος
|Capitals=ΣΑΡΔΑΝΙΟΣ
|Transliteration A=sardánios
|Transliteration B=sardanios
|Transliteration C=sardanios
|Beta Code=sarda/nios
|Definition=[<b class="b3">δᾰ], α, ον</b>, an Adj. used of <span class="sense"><span class="bld">A</span> [[bitter]] or [[scornful]] smiles or laughter, μείδησε δὲ θυμῷ σαρδάνιον μάλα τοῖον <span class="bibl">Od.20.302</span>; so ἀνεκάγχασε μάλα σαρδάνιον <span class="bibl">Pl.<span class="title">R.</span>337a</span>; ὑπομειδιάσας σαρδάνιον <span class="bibl">Plb. 18.7.6</span>; τί μάταια γελᾷς . . ; τάχα που σαρδάνιον γελάσεις <span class="title">AP</span>5.178 (Mel.); πεφύλαξο σίνεσθαι, μὴ καὶ σ. γελάσῃς <span class="title">APl.</span>4.86; [[ridere]] γέλωτα σαρδάνιον <span class="bibl">Cic.<span class="title">Fam.</span>7.25.1</span>. (Perh. connected with [[σεσηρώς]], [[grinning]], [[sneering]], Sch.Pl. [[l.c.]]; cf. σαρδάζων· <b class="b3">μετὰ πικρίας γελῶν</b>, Phot., Suid. —The common expl. given of this laugh was that it resembled the effect produced [[by a Sardinian plant]] (<b class="b2">Ranunculus Sardoüs, Sardinian crowfoot</b>, called σαρδάνη by Tz. ad <span class="bibl">Hes. <span class="title">Op.</span>59</span>, σαρδόνιον by Ps.-Dsc.2.175, <span class="bibl">D.Chr.32.99</span>) which when eaten screwed up the face of the eater, <span class="bibl">Paus.10.17.13</span>, Sch.Pl. [[l.c.]], Phot., Serv.ad Verg.<span class="title">Ecl.</span>7.41; whence later authors wrote [[σαρδόνιον]] or [[σαρδώνιον]] (from [[Σαρδώ]]) for [[σαρδάνιον]], Ps.-Dsc. [[l.c.]], D.Chr. [[l.c.]], <span class="bibl">Luc.<span class="title">Asin.</span>24</span>, etc., <b class="b3">σαρδώνιος γέλως</b> and -ωνία πόα Dsc.<span class="title">Alex.</span>14, and [[σαρδόνιον]] appears as a [[varia lectio|v.l.]] in Hom. and Pl.; hence our form [[sardonic]]; this and other explanations are given in <span class="bibl">Timae.29</span>, <span class="bibl">Zen.5.85</span>, Tz.ad Lyc.796, Sch. Pl. [[l.c.]])</span>
}}
{{pape
|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-02-0862.png Seite 862]] [[γέλως]], das grimmige Hohngelächter eines Zornigen, zu eigenem Schaden od. bei eigenem Schmerze des Lachenden, nach Schol. Plat. p. 396: [[ὅθεν]] ἀπὸ τοῦ σεσηρέναι διὰ τὴν φλόγα τὸν σαρδάνιόν φησι λεχθῆναι γέλωτα ([[Σιμωνίδης]]), wo auch Soph. frg. 171 angeführt wird; μείδησε δὲ θυμῷ σαρδάνιον [[μάλα]] τοῖον, Od. 20, 302; wahrscheinlich von [[σαίρω]], zähnefletschend, grinsend, hohnlachend, ἀνεκάγχασε [[μάλα]] σαρδάνιον, Plat. Rep. I, 337 a, vulgo [[σαρδόνιον]], wie auch bei Pol. 17, 7, 6 vor Bekker [[σαρδόνιον]] ὑπομειδιάσας stand; σαρδάνιον γελᾶν Mel. 52 (V, 179). – Andere schrieben [[σαρδόνιον]] u. leiteten es von einer giftigen Pflanze [[σαρδόνιον]] her, die bes. in Sardinien wachse u. das Gesicht dessen, der von ihr esse, zu einem unwillkürlichen grinsenden Lachen verziehe. – Bei Luc. asin. 24 u. Iup. trag. 16 schreibt Jacobitz σαρδώνιον.
}}
{{ls
|lstext='''σαρδάνιος''': -α, -ον, ἐπίθετ. ἐν χρήσει μόνον ἐπὶ γέλωτος πικροῦ ἢ εἰρωνικοῦ καὶ χλευαστικοῦ, σαρδάνιον γελᾶν (δηλ. γέλωτα), γελῶ γέλωτα πικρὸν ἐξ ὀργῆς ἢ ἐξ ἐκδικήσεως, μείδησε δὲ θυμῷ σαρδάνιον [[μάλα]] τοῖον Ὀδ. Υ. 302· [[οὕτως]], ἀνεκάγχασε [[μάλα]] σαρδάνιον Πλάτ. Πολ. 337Α· τί μάταια γελᾷς...; [[τάχα]] που σαρδάνιον γελάσεις Ἀνθ. Π. 5. 179· πεφύλαξο σίνεσθαι, μὴ καὶ σ. γελάσῃς Ἀνθ. Πλαν. 86· [[ἁπλῶς]], γελῶ, γέλωτα σαρδάνιον Κικ. Fam 7. 25, 1. (Ἡ [[ῥίζα]] [[ἴσως]] εἶχε σχέσιν πρὸς τὴν τοῦ σεσηρώς, μὲ διεσταλμένα χείλη, ἐμπαικτικῶς, χλευαστικῶς, Σχόλ. εἰς Πλάτ. ἔνθ’ ἀνωτ.· πρβλ. σαρδάζειν· «μετὰ πικρίας γελᾶν» Φώτ., Σουΐδ.,- Ἡ [[συνήθης]] [[ἐξήγησις]] τούτου τοῦ γέλωτος ἦτο ὅτι ὡμοίαζε πρὸς τὸ [[ἀποτέλεσμα]] τὸ ὁποῖον παγῆγε [[φυτόν]] τι ἐκ Σαρδοῦς (ranunculus Sardoüs, καλούμενον σαρδάνη παρὰ τῷ Τζέτζ.), Πολύβ. 17. 7, 6, Πλουτ. Γ. Γράκχ. 12, Νόνν. Δ. 20. 309, Χρησμ. Σιβυλλ. 1. 182, [[ὅπερ]] ἐσθιόμενον διέστελλε καὶ ἐνέτεινε τὸ [[πρόσωπον]] τοῦ τρώγοντος, ἐκίνει δὲ εἰς σπασμωδικὸν γέλωτα, Παυσ. 10. 17, 13, Σχόλ. εἰς Πλάτ. ἔνθ’ ἀνωτ., Φώτ., Serv. εἰς Οὐεργιλ. Ἐκλ. 7. 41· [[ὅθεν]] μεταγενέστεροι ἐκδόται ἔγραψαν Σαρδόνιον ἀντὶ Σαρδάνιον (ἐκ τοῦ [[Σαρδώ]]), Πολύβ.· ἔνθ’ ἀνωτ., Λουκ. Ὄνος 24, κτλ., τοῦτο δὲ φέρεται καὶ ὡς διάφ. γραφ. παρ’ Ὁμ. καὶ Πλάτ.· [[ὅθεν]] τὸ Ἀγγλ. sardonic· - Παροιμιογρ. σελ. 102, 370, Gaisf.).
}}
{{bailly
|btext=α, ον :<br />sardonique, <i>càd</i> grimaçant, convulsif ; σαρδάνιον μειδιᾶν OD avoir un sourire sardonique.<br />'''Étymologie:''' cf. [[σαρδόνιος]]¹ -- DELG pê apparenté à [[σέσηρα]].
}}
{{grml
|mltxt=-α, -ον, ΜΑ<br /><b>βλ.</b> [[σαρδόνιος]].
}}
{{lsm
|lsmtext='''σαρδάνιος:''' -α, -ον ([[σαίρω]]), λέγεται [[είτε]] για το πικρό [[είτε]] για το ειρωνικό, το χλευαστικό [[γέλιο]]· <i>σαρδάνιον γελᾶν</i> (ενν. <i>γέλωτα</i>)· <i>μείδησε σαρδάνιον</i>, σε Πλάτ.· Λατ. ridere, <i>γέλωτα σαρδάνιον</i>, σε Κικ.· ορισμένοι γράφουν <i>Σαρδόνιον</i>, ετυμολογώντας το από το [[Σαρδώ]], [[καθώς]] ένα τέτοιο [[γέλιο]] θύμιζε την [[επίδραση]] του αφεψήματος από φύλλα φυτού που προερχόταν από τη Σαρδηνία και προκαλούσε συσπάσεις στο [[πρόσωπο]] [[αυτού]] που το κατανάλωνε, σε Πλούτ.
}}
{{elru
|elrutext='''σαρδάνιος:''' (δᾰ) (о смехе) язвительный, презрительный: σαρδάνιον (sc. γέλωτα) μειδιᾶν Hom. или γελᾶν Anth. язвительно улыбаться или смеяться.
}}
{{elnl
|elnltext=σαρδάνιος -α -ον, later σαρδώνιος [Σαρδώ] sardonisch, bitter, boosaardig (steeds van lachen of grijnzen):. μείδησε δὲ θυμῷ σαρδάνιον inwendig lachte hij boosaardig Od. 20.302.
}}
{{mdlsj
|mdlsjtxt=[[σαρδάνιος]], η, ον [[σαίρω]]<br />used of [[bitter]] or [[scornful]] [[laughter]], σαρδάνιον γελᾶν (sc. γέλωτἀ; μείδησε σαρδάνιον he laughed a [[bitter]] [[laugh]], Od.; so, ἀνεκάγχασε σαρδάνιον Plat.; ridere γέλωτα σαρδάνιον Cic.—Others [[write]] Σαρδόνιον, deriving it from [[Σαρδώ]], [[because]] [[such]] [[laughter]] resembled the [[effect]] produced by a Sardinian [[plant]], [[which]] screwed up the [[face]] of the eater, Plut.: ([[hence]] our [[form]] sardonic).
}}