View source for πῖαρ

{{LSJ1
|Full diacritics=πῖαρ
|Medium diacritics=πῖαρ
|Low diacritics=πίαρ
|Capitals=ΠΙΑΡ
|Transliteration A=pîar
|Transliteration B=piar
|Transliteration C=piar
|Beta Code=pi=ar
|Definition=τό, only nom. and acc. (exc. dat. <span class="sense"><span class="bld">A</span> πίαρι Suid.) : (πίων) :—[[fat]], Ep. and Ion. word, βοῶν ἐκ πῖαρ ἑλέσθαι <span class="bibl">Il.11.550</span>; of men, Hp.<span class="title">Nat. Puer.</span>21. </span><span class="sense"><span class="bld">b</span> [[any fatty substance]], π. ἐλαίης <span class="bibl">A.R.4.1133</span>; <b class="b3">π. μελιηδές</b> prob. [[cream]], AP9.224 (Crin.), cf. <span class="bibl">Sol.36.21</span> ([[πῦαρ]] Pap. Arist.<span class="title">Ath.</span>); [[thick juice]] from trees, <span class="bibl">Hp.<span class="title">Nat.Puer.</span>26</span>; of the fig, <span class="bibl">Id.<span class="title">Mul.</span>2.205</span>, <span class="bibl"><span class="title">Ulc.</span> 15</span>; [[richness]] of soil, ἐπεὶ μάλα π. ὑπ' οὖδας <span class="bibl">Od.9.135</span>, cf. <span class="bibl"><span class="title">h.Ap.</span>60</span>; ἐσθλῆς ἀρούρης π. ἔγκληρον χθονός Lyc.1060, cf.<span class="title">AP</span>9.555 (Crin.). </span><span class="sense"><span class="bld">2</span> metaph., [[cream]], [[choicest part]] of a thing, <span class="bibl"><span class="title">h.Ven.</span>30</span>.</span>
}}
{{pape
|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-02-0612.png Seite 612]] τό, nur nom. u. accus., [[Fett]], [[Talg]], Schmalz; βοῶν, Il. 11, 550. 17, 659; auch ἐλαίης, Ap. Rh. 4, 1133; der Milch, Sol. bei Plut. Sol. 16; übh. das Fetteste, Beste, H. h. Ven. 30; auch Fruchtbarkeit, ἀρούρης, Crinag. 23 (IX, 555). – Als adj. neutr. = [[πῖον]], [[fett]], [[fruchtbar]], [[μάλα]] [[πῖαρ]] ὕπ' [[οὖδας]], Od. 4, 135, h. Apoll. 60, wo Buttmann Lexil. II p. 47 ff. es auch substantivisch erklärt, indem er [[πῖαρ]] ὑπ' [[οὖδας]] schreibt, Fett, Fruchtbarkeit erstreckt sich unter dem Boden hin, wo man freilich ὑπ' σὔδει erwarten sollte. Vgl. man [[πίειρα]], so ist wahrscheinlich ein altes adj. [[πῖαρ]] anzunehmen, dessen neutr. die Bdtg eines subst. annahm.
}}
{{ls
|lstext='''πῖαρ''': τό, ἄκλιτ., ἂν καὶ ὁ Σουΐδ. μνημονεύει δοτικ. πίαρι· ([[πίων]])· ― [[πάχος]], Ἐπικ. καὶ Ἰων. λέξ., βοῶν ἐκ [[πῖαρ]] ἑλέσθαι Ἰλ. Λ. 550, Ρ. 659· ἐπὶ ἀνθρώπων, Ἱππ. 241. 47. β) παχεῖα [[οὐσία]], π. ἐλαίης Ἀπολλ. Ρόδ. Δ. 1133· π. μελιηδές, πιθ. τὸ τοῦ γάλακος [[ἄνθος]], τὸ [[ἀφρόγαλα]], Ἀνθ. Π. 9. 224 ὁ πηκτὸς ὀπὸς δένδρων τινῶν, Ἱππ. 245. 19., 672. 37. 2) μεταφορ., ὡς τὸ Λατιν. uber, τὸ [[ἄκρον]] [[ἄωτον]] παντὸς πράγματος, τὸ ἐκλεκτότατον, τὸ ἄριστον [[μέρος]], Ὕμν. Ὁμ. εἰς Ἀφρ. 30· [[πῖαρ]] χθονός, ὡς τὸ [[οὖθαρ]] ἀρούρης, Ἀνθ. Π. 9. 555, Λυκόφρων 1060. ΙΙ. ἐν τῷ [[ἐπεὶ]] [[μάλα]] [[πῖαρ]] ὑπ’ [[οὖδας]] (Ὀδ. Ι. 135, Ὕμν. Ὁμ. εἰς Ἀπόλλ. 60), τὸ [[πῖαρ]] κοινῶς λαμβάνεται ὡς ἐπίθετ., τὸ [[ἔδαφος]] [[κάτωθεν]] [[εἶναι]] παχύ· ἀλλ’ ὁ Buttm. προτείνει: [[πῖαρ]] ὑπ’ [[οὖδας]], ὑπάρχει [[πάχος]] [[κάτωθεν]] τοῦ ἐδάφους, καὶ ὁ Nitzsch ἀποδέχεται αὐτὸ· ― [[ὡσαύτως]] ἐξελήφθη ὡς ἐπίθετον παρὰ Σόλωνι 35. 21, πρὶν ἂν ταράξας [[πῖαρ]] ἐξέλῃ [[γάλα]], ἕως οὗ μετὰ τὸ [[τάραγμα]] ἀφαιρέσῃ τὸ παχὺ [[γάλα]], δηλ. τὸ [[βούτυρον]]· ἀλλ· [[ἐνταῦθα]] δυνατὸν τὸ [[ὄνομα]] νὰ [[εἶναι]] οὐσιαστ., = λάβῃ τὸ [[βούτυρον]] ἐκ τοῦ γάλακτος ([[ἐπειδὴ]] τὸ ἐξέλῃ δύναται νὰ συνάπτηται μετὰ διπλῆς αἰτιατ., ὡς τὸ ἀφαιρέομαι).
}}
{{bailly
|btext=(τό) :<br /><i>seul. nom. et acc. sg.</i><br />graisse.<br />'''Étymologie:''' R. Πι, être gras ; cf. [[πίων]].
}}
{{Autenrieth
|auten=(πῖϝαρ, πι<&lt;><&gt;>ων): [[fat]], Il. 1.550; [[fig]]., [[fatness]], of [[land]], Od. 9.135.
}}
{{grml
|mltxt=τὸ, Α<br />(επικ. και ιων. τ., μόνο σε ονομ. και αιτ.)<br /><b>1.</b> [[πάχος]], [[λίπος]], ξύγγι («βοῶν ἐκ πῑαρ ἑλέσθαι», <b>Ομ. Ιλ.</b>)<br /><b>2.</b> [[κάθε]] λιπαρή ή παχύρρευστη [[ουσία]] («πῑαρ ἐλαίης», Απολλ. Ρόδ.)<br /><b>3.</b> ο [[παχύρρευστος]] [[χυμός]] ορισμένων δέντρων<br /><b>4.</b> το [[γάλα]] της συκιάς<br /><b>5.</b> οι θρεπτικές ουσίες του εδάφους, το [[πάχος]], το" [[λίπασμα]] («ἐσθλῆς ἀρούρης πῑαρ», <b>Λυκόφρ.</b>)<br /><b>6.</b> (ως επίθ. για το [[έδαφος]]) [[περιεκτικός]], [[πλούσιος]] σε θρεπτικές λιπαρές ουσίες, [[παχύς]] («[[ἐπεὶ]] [[μάλα]] πῑαρ ὑπ' [[οὖδας]]», <b>Ομ. Οδ.</b>)<br /><b>7.</b> (πιθ. ως επίθ. για το [[γάλα]]) το παχύ [[γάλα]], το [[βούτυρο]] («πρὶν ἄν ταράξας πῑαρ ἐξέλῃ [[γάλα]]», Σόλ.)<br /><b>8.</b> <b>μτφ.</b> το πιο εκλεκτό [[μέρος]] [[κάθε]] πράγματος, ο [[αφρός]].<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Η λ. [[πῖαρ]] και τα παράγωγά της συνδέονται με αρχ. ινδ. <i>pajate</i> «[[ξεχειλίζω]], [[αφθονώ]]», το οποίο χρησιμοποιείται για το [[λίπος]] ή το [[γάλα]] (<b>πρβλ.</b> και τον τ. <i>p</i><i>ī</i><i>na</i>- «[[λιπαρός]], [[παχύς]]»). Το, αρχαϊκού τύπου, ουδ. [[πῖαρ]] (<span style="color: red;"><</span> <i>πῖFαρ</i>) με [[επίθημα]] -<i>αρ</i> (<b>πρβλ.</b> <i>έχθ</i>-<i>αρ</i>) αντιστοιχεί [[προς]] το αρχ. ινδ. <i>p</i><i>ī</i><i>vas</i>-, αβεστ. <i>p</i><i>ī</i><i>vah</i>- «[[πάχος]], [[λαρδί]]». Τα [[επίσης]] αρχαϊκά επίθ. [[πίων]] (<span style="color: red;"><</span> <i>πῑFων</i>) και <i>πῑειρα</i> (<span style="color: red;"><</span> <i>πίFειρα</i>) αντιστοιχούν [[προς]] αρχ. ινδ. <i>p</i><i>ī</i><i>van</i>-, <i>p</i><i>ī</i><i>var</i><i>ī</i> «[[παχύς]], [[πλούσιος]]». Αν το επίθ. [[πιαλέος]], που εμφανίζει το συχνό στην Ελληνική [[επίθημα]] -<i>αλέος</i>, [[είναι]] αρχ., [[τότε]] τα παρ. του [[πῖαρ]] εμφανίζουν όλες τις μορφές τών επιθημάτων: -<i>wer</i>-, -<i>wes</i>-, -<i>wel</i>-, -<i>wen</i>- (για το -<i>wen</i>-, <b>πρβλ.</b> [[πιαίνω]]). Εκτός από τους τ. αυτούς, από το [[πῖαρ]] παράγεται και η λ. [[πιμελή]] με [[επίθημα]] -<i>μελ</i>- (<b>πρβλ.</b> <i>θυ</i>-<i>μέλ</i>-<i>η</i>: <i>θύω</i>). Πιθανολογείται η [[σύνδεση]] του τ. [[πιμελή]] με το λατ. <i>opimus</i> «[[παχύς]], [[ευτραφής]], [[πλούσιος]]», του οποίου, όμως, το αρκτικό <i>ο</i>- παραμένει δυσερμήνευτο. Οι συνδέσεις της οικογένειας αυτής με τα ελλ. [[πῖδαξ]], [[πίτυς]], το αρχ. ινδ. <i>pitu</i>- «[[τροφή]]», με τους μυκηναϊκούς τ. <i>piweridi</i>, <i>piwerisi</i> (οι οποίοι [[μάλλον]] αντιστοιχούν με το ελλ. [[Πιερίδες]]) ή με τη γεν. εν. <i>Πείαλος</i> του ον. μιας φυλής δεν θεωρούνται πιθανές. Η [[οικογένεια]] της λ. [[πῖαρ]] διακρίνεται από τις οικογένειες τών [[στέαρ]] και [[λίπα]], [[λιπαρός]].
}}
{{lsm
|lsmtext='''πῖαρ:''' τό, άκλιτο ([[πίων]])·<br /><b class="num">1.</b> [[πάχος]], σε Ομήρ. Ιλ.· οποιαδήποτε λιπαρή [[ουσία]], [[κρέμα]], σε Ανθ.· μεταφ., πῖαρὕπ' [[οὖδας]], το [[έδαφος]] από [[κάτω]] είναι πλούσιο, σε Ομήρ. Οδ.<br /><b class="num">2.</b> μεταφ. επίσης, όπως το Λατ. [[uber]], [[αφρόκρεμα]] πράγματος, άριστη [[ποιότητα]], το καλύτερο [[μέρος]], σε Ομηρ. Ύμν.· [[πῖαρ]] χθονός, όπως το [[οὖθαρ]] ἀρούρης, σε Ανθ.
}}
{{elru
|elrutext='''πῖαρ:''' τό (только nom. и acc. sing.)<br /><b class="num">1)</b> [[жир]], [[тук]] ([[βοῶν]] Hom.): π. [[ἑλοῦσα]] HH (богиня Гистия), принимающая лучшую часть (жертвоприношений); π. ὕπ᾽ [[οὖδας]] Hom. тучная почва;<br /><b class="num">2)</b> [[тучность]], [[плодородие]] (ἀρούρης Anth.);<br /><b class="num">3)</b> [[сливки]] Anth.
}}
{{elnl
|elnltext=πῖαρ, τό [~ πίων] alleen nom. en acc. sing., vet:; βοῶν... πῖαρ het vet van runderen Il. 11.550; als adj. vruchtbaar:. μάλα πῖαρ ὑπ ’ οὖδας de grond eronder is zeer vruchtbaar Od. 9.135.
}}
{{etym
|etymtx=Grammatical information: Nom. acc. n.<br />Meaning: [[fat]], [[tallow]] (ep. Ion. Il).<br />Derivatives: [[πίων]], n. [[πῖον]], f. [[πίειρα]] [[fat]], [[fertile]], [[rich]] (Il.), with as innovation [[πιερός]], [[πιαρός]] <b class="b2">id.</b> (Hp., Arist.); comp. forms <b class="b3">πιό-τατος</b>, <b class="b3">-τερος</b> (Hom.) with new posit. [[πῖος]] (Epich., Nic.; cf. Leumann Mus. Helv. 2,5f. = Kl. Schr. 219); [[πιότης]] f. [[fattness]] (Hp., Arist.). Poet. enlargement [[πιήεις]] <b class="b2">id.</b> (AP). Denom. verb [[πιαίνω]], aor. [[πιᾶναι]], also w. <b class="b3">δια-</b>, <b class="b3">κατα-</b> a.o., <b class="b2">to make fat, to tallow, to enrich</b> (Pi., IA.) with <b class="b3">πία-σμα</b> n. [[fattening]], [[tallowing food]] (A.), <b class="b3">ποτι-πίαμμα</b> n. <b class="b2"> fat that stayed (on the altar)</b> (Cyrene; on the phonetics cf. Schwyzer 524 w. n. 2), <b class="b3">-σμός</b> m. [[fattening]] (Ael.); <b class="b3">-ντήριος</b> (Hp.), <b class="b3">-ντικός</b> (Apoll. Lex.) [[making fat]], [[tallowing]]. -- With <b class="b3">λ-</b>suffix: [[πιαλέος]] [[fat]] (Ion. poet.; Chantraine Form. 253), rarely [[πίαλος]] <b class="b2">id.</b> ([[varia lectio|v.l.]] for [[σίαλος]] [Hp.], prob. reshaped after it; cf. Güntert Reimwortbild. 127 f., where wrong on [[πιαλέος]]). -- On itself stands <b class="b3">πιμελ-ή</b> f. [[fat]], [[lard]] (IA) with <b class="b3">-ώδης</b> [[fatty]] (Hp., Arist.), <b class="b3">-ής</b> <b class="b2">id.</b> (Aq., Luc.).<br />Origin: IE [Indo-European] [793] <b class="b2">*piH-u̯er-</b> [[fat]]<br />Etymology: With [[πίων]], [[πίειρα]] from <b class="b3">*πίϜων</b>, <b class="b3">*πίϜειρα</b> agree Skt. <b class="b2">pī́van-</b>, <b class="b2">pī́varī</b> [[fat]], [[full]]; with the <b class="b2">r-</b>stem in [[πῖ]][F][[αρ]] agrees in Indo-Iran. an <b class="b2">s-</b>stem Skt. <b class="b2">pī́vas-</b> = Av. <b class="b2">pī́vah-</b> n. [[fat]], [[bacon]]. To it, as Ind. innovation, <b class="b2">pīvará</b> like [[πιερός]] to [[πίειρα]]. Here still Myc. PN <b class="b2">pi-we-ri-di</b>, <b class="b2">-si</b> (Heubeck Praegraeca 42)? An old <b class="b2">r-</b>derivation is also supposed in OIr. [[īriu]] [[earths surface]], [[land]] (phonetically unclear). The <b class="b2">l-</b>stem in [[πιαλέος]] however is not found outside Greek. An old athemat. byform may be found in Epeirotic gen. sg. <b class="b3">Πείαλ-ος</b> (Schwyzer 484 w. lit.). -- Beside this group with the wellknown suffixvariation <b class="b2">u̯er</b> : <b class="b2">u̯en</b> : <b class="b2">u̯es</b> : <b class="b2">u̯el</b> (e.g. Benveniste Origines 45 f.; IE <b class="b2">*pī-u̯er-</b>, <b class="b2">-u̯r̥-</b> etc.) stands with <b class="b2">mel-</b>suffix <b class="b3">πι-μελ-ή</b> (Frisk Eranos 41, 50ff.). (The <b class="b2">m-</b>formation contained in it seems also to be found in Lat. [[opīmus]] [[fat]], [[wellnourished]] but the anlaut. <b class="b2">o-</b> is unexplained.) -- All these formations go back on a verb, which is retained in Skt., e.g. pres. <b class="b2">páyate</b> [[be full]], especially of fat or milk, ptc. <b class="b2">pīná-</b> [[obese]], [[thick]]. On the Skt. words extensively Mayrhofer KEWA 212 a. 297 f. w. lit.; on the group in gen. WP. 2, 73ff., Pok. 793f., also W.-Hofmann s. [[opīmus]] and [[pinguis]] (cf. also [[παχύς]]); also w. lit. -- (Not here [[πῖδαξ]].)
}}
{{mdlsj
|mdlsjtxt=πῐαρ, τό, [indecl.] [[πίων]]<br /><b class="num">1.</b> fat, Il.:— any fatty [[substance]], [[cream]], Anth.:—metaph., [[πῖαρ]] ὕπ' [[οὖδας]] [[fatness]] is [[beneath]] the [[ground]], Od.<br /><b class="num">2.</b> metaph., also, like Lat. [[uber]], the [[cream]] of a [[thing]], the choicest, [[best]], Hhymn.; π. χθονός, like [[οὖθαρ]] ἀρούρης, Anth.
}}
{{FriskDe
|ftr='''πῖαρ''': {pĩar}<br />'''Grammar''': Nom. Akk. n.<br />'''Meaning''': [[Fett]], [[Talg]] (ep. ion. seit Il).<br />'''Derivative''': Daneben [[πίων]], n. [[πῖον]], f. [[πίειρα]] [[fett]], [[fruchtbar]], [[reich]] (seit Il.), wozu als Neubildung [[πιερός]], [[πιαρός]] ib. (Hp., Arist.); Steigerungsformen [[πιότατος]], -τερος (seit Hom.) mit neuem Posit. [[πῖος]] (Epich., Nik. u.a.; vgl. Leumann Mus. Helv. 2,5f. = Kl. Schr. 219); davon [[πιότης]] f. [[Fettigkeit]] (Hp., Arist. usw.) Poet. Erweiterung [[πιήεις]] ib. (''AP''). Denom. Verb [[πιαίνω]], Aor. πιᾶναι, auch m. δια-, κατα- u.a., [[fett machen]], [[mästen]], [[bereichern]] (Pi., ion. att.) mit [[πίασμα]] n. [[Mästung]], [[Mast]] (A.), [[ποτιπίαμμα]] n. ‘(auf dem Altar) gebliebenes Fett’ (Kyrene; zum Lautlichen vgl. Schwyzer 524 m. A. 2), -σμός m. [[Mästung]] (Ael.); -ντήριος (Hp.), -ντικός (Apoll. ''Lex''.) [[fett machend]], [[mästend]]. — Mit entsprechendem λ-Suffix: [[πιαλέος]] [[fett]] (ion. poet., sp. Prosa; Chantraine Form. 253), vereinzelt [[πίαλος]] ib. ([[varia lectio|v.l.]] für [[σίαλος]] [Hp.], wohl danach umgebildet; vgl. Güntert Reimwortbild. 127 f., wo unrichtig über [[πιαλέος]]). — Für sich steht [[πιμελή]] f. [[Fett]], [[Schmalz]] (ion. att.) mit -ώδης [[fettartig]] (Hp., Arist.), -ής ib. (Aq., Luk. u.a.).<br />'''Etymology''' : Zu [[πίων]], [[πίειρα]] aus *πίϝων, *πίϝειρα stimmen aind. ''pī́van''-, ''pī́varī'' [[fett]], [[strotzend]]; dem. ''r''-Stamm in πῖ[ϝ]αρ entspricht im Indoiran. ein ''s''-Stamm aind. ''pī́vas''- = aw. ''pī́vah''- n. [[Fett]], [[Speck]] (der übrigens aus einem älteren ''r''-Stamm hervorgegangen sein könnte). Dazu, als ind. Neubildung, ''pīvará''wie [[πιερός]] zu [[πίειρα]]. Hierher noch myk. PN ''pi''-''we''-''ri''-''di'', -''si'' (Heubeck Praegraeca 42) ? Eine alte ''r''-Ableitung ist auch in air. ''īriu'' [[Erdboden]], [[Land]] (lautlich mehrdeutig) vermutet worden. Der ''l''- Stamm in [[πιαλέος]] läßt sich dagegen außerhalb des Griechischen nicht belegen. Eine alte athemat. Nebenform kann im. epeirotischen Gen. sg. Πείαλος vorliegen (Schwyzer 484 m. Lit.). — Neben dieser Gruppe mit der wohlbekannten Suffixvariation ''u̯er'' : ''u̯en'' : ''u̯es'' : ''u̯el'' (z.B. Benveniste Origines 45 f.; idg. *''pī''-''u̯er''-, -''u̯r̥''- usw.) steht mit ''mel''- Suffix πι-μελή (Frisk Eranos 41, 50ff.). Die darin enthaltene ''m''-Bildung scheint auch in lat. ''opīmus'' [[fett]], [[wohlgenährt]] vorhanden zu sein; eine überzeugende Erklärung des anlaut. ''o''- steht indessen noch aus. — Alle diese Bildungen gehen auf ein Verb zurück, das im Altind. erhalten ist, z.B. Präs. ''páyate'' [[strotzen]], [[übervoll sein]], besonders von Fett oder Milch, Ptz. ''pīná''- [[feist]], [[dick]]. Zu den aind. Wörtern ausführ- lich Mayrhofer II 212 u. 297 f. m. Lit.; zur Sippe im allg. WP. 2, 73ff., Pok. 793f., auch W.-Hofmann s. ''opīmus'' und ''pinguis'' (vgl. auch [[παχύς]]); ebenfalls m. Lit. — Vgl. [[πῖδαξ]].<br />'''Page''' 2,532
}}