View source for ἐπάνω

{{LSJ1
|Full diacritics=ἐπάνω
|Medium diacritics=ἐπάνω
|Low diacritics=επάνω
|Capitals=ΕΠΑΝΩ
|Transliteration A=epánō
|Transliteration B=epanō
|Transliteration C=epano
|Beta Code=e)pa/nw
|Definition=[ᾰ], Adv., (ἄνω) <span class="sense"><span class="bld">A</span> [[above]], [[on the upper side]] or [[part]], <span class="bibl">Ar.<span class="title">Lys.</span> 773</span>, <span class="bibl">Pl.<span class="title">R.</span>514b</span>, etc.; with Art., <b class="b3">ὁ ἐ. πύργος</b> the [[upper]] tower, <span class="bibl">Hdt. 3.54</span>, etc. </span><span class="sense"><span class="bld">2</span> as [[preposition]], c. gen., <span class="bibl">Id.1.179</span> (in tmesi, <b class="b3">ἐπὶ τοῦ σήματος ἄνω</b> ib.<span class="bibl">93</span>), <span class="bibl">Pl.<span class="title">Phd.</span>109d</span>; ἐ. τῆς χώρας <span class="title">IG</span>12(5).872.32 (Tenos, iii B.C.); <b class="b3">ἐ. γεγονότες κακίας</b> having risen <b class="b2">superior to .</b>., Plu.2.1063c; γίγνεται ἐ. τῆς πληγῆς <span class="bibl">J.<span class="title">BJ</span>1.4.2</span>; ἐ. χρημάτων εἶναι <span class="bibl">D.L.6.28</span> (but <b class="b3">ἐ. χρημάτων τεταγμένος</b> set [[over]], <span class="bibl">Vett.Val.48.5</span>). </span><span class="sense"><span class="bld">3</span> [[before]], [[in front of]], c. gen., <span class="bibl">LXX<span class="title">Ge.</span>18.2</span>, <span class="bibl"><span class="title">2 Ki.</span>24.20</span>; [[in the presence of]], τινός <span class="bibl"><span class="title">POxy.</span> 903.14</span>,<span class="bibl">20</span> (iv A.D.). </span><span class="sense"><span class="bld">II</span> [[above]], in a book, ἐν τοῖς ἐ. εἴρηται <span class="bibl">X.<span class="title">An.</span> 6.3.1</span> (interpol.), cf. <span class="bibl">Arist.<span class="title">Metaph.</span>1012b6</span>; τὰ ἐ. λεχθέντα <span class="bibl">Str.2.5.8</span>; καθὼς ἐ. γέγραπται <span class="title">IG</span>9(1).694.131 (Corc.), cf. <span class="title">CIG</span>3059.3 (Teos), Polystr.p.22 W. </span><span class="sense"><span class="bld">III</span> of [[time]], <b class="b3">ἐν τοῖς ἐ. χρόνοις</b> in [[former]] times, <span class="bibl">D.S.16.42</span>, <span class="bibl">18.49</span>; ἐν τῷ ἐ. μηνί <span class="title">OGI</span>764.40 (Pergam.). </span><span class="sense"><span class="bld">IV</span> of Relationship, πατέρες καὶ τούτων ἐ. <span class="bibl">D.60.7</span>; οἱ ἐ. πρόγονοι <span class="bibl">J.<span class="title">Ap.</span>1.7</span>; <b class="b3">ἐ. ὄντες Εὐρωπαῖοι</b> citizens of Europus [[in unbroken descent]], Cumont <b class="b2">Fouilles de Doura-Europos</b> <span class="bibl">p.300</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">V</span> in Logic, <b class="b3">τὸ ἐ. γένος</b> the genus or species [[above]], opp. <b class="b3">τὰ ὑποκάτω</b>, <span class="bibl">Arist.<span class="title">Top.</span>122a4</span>, <span class="bibl">143a21</span>; <b class="b3">τὰ ἐ. τοῦ γένους</b> ib.<span class="bibl">122a34</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">VI</span> of Number, [[above]], [[more]], ἀπὸ εἰκοσαετοῦς καὶ ἐ. <span class="bibl">LXX<span class="title">Ex.</span>30.14</span>, al.; [[above]], [[more than]], ἐ. τριακοσίων δηναρίων <span class="bibl"><span class="title">Ev.Marc.</span>14.5</span>; ὤφθη ἐ. πεντακοσίοις <span class="bibl"><span class="title">1 Ep.Cor.</span>15.6</span>.</span>
}}
{{pape
|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-01-0903.png Seite 903]] oben darüber, darauf; [[ἐπάνω]] κατακεισόμεθα Ar. Lys. 773; Her. 1, 179; [[ὥσπερ]] θριγκὸς [[ἐπάνω]] κεῖσθαι Plat. Rep. VII, 534 e; ὁ [[ἐπάνω]], der Obere, Legg. VIII, 844 c; auch c. gen., [[ἐπάνω]] αὐτῆς οἰκεῖν Phaed. 109 d; χρημάτων [[ἐπάνω]] εἶναι D. L. 6, 28, das Geld verachten; ἐπ. τῆς κακίας γέγονε Plut. adv. St. 10. – Von der Verwandtschaft, πρόγονοι καὶ πατέρες καὶ τούτων [[ἐπάνω]] Dem. 50, 7. – Im Buche, oben, ἐν τοῖς [[ἐπάνω]] εἴρηται, ist im Obigen, im Vorhergehenden gesagt, Xen. An. 6, 3, 1; τὰ [[ἐπάνω]] λεχθέντα Strab. II p. 115 u. A. – Auch von der Zeit, früher, ἐν τοῖς ἐπ. χρόνοις D. S. 16, 42; LXX. – Über, mehr als, ἠδύνατο πραθῆναι [[ἐπάνω]] τριακοσίων δηναρίων N. T.
}}
{{ls
|lstext='''ἐπάνω''': ᾰ, Ἐπίρρ. (ἄνω) [[ἐπάνω]], ὡς καὶ νῦν, [[ἐπάνω]] κατακεισόμεθ’ [[ἡμεῖς]]; Ἀριστοφ. Λυσ. 773· [[ἐπάνω]] ὁδὸν Πλάτ. Πολ. 514Β, κτλ.: μετ’ ἄρθρου, ὁ [[ἐπάνω]] [[πύργος]], ὁ [[ἀνώτερος]] [[πύργος]], Ἡρόδ. 3. 54, κτλ. 2) μετὰ γεν., ὁ αὐτὸς 1. 179· ([[διῃρημένως]] ἐπὶ τοῦ σήματος ἄνω [[αὐτόθι]] 93), Πλάτ. Φαίδων 109D· τῆς κακίας [[ἐπάνω]] γεγονότες, [[ὑπεράνω]] τῆς κακίας..., Πλούτ. 2. 1063C· χρημάτων [[ἐπάνω]] [[εἶναι]], μὴ κυριεύεσθαι ὑπὸ φιλοχρηματίας, Διογ. Λ. 6. 28. ΙΙ. ἐπὶ συγγράμματος, ἀνωτέρω, Λατ. supra, ἐν τοῖς [[ἐπάνω]] εἴρηται Ξεν. Ἀν. 6. 3. 1, πρβλ. Ἀριστ. Μετὰ τὰ Φυσ. 3. 8, 3 κ. ἀλλ.· τὰ ἐπ. λεχθέντα Στράβων 115· καθὼς ἐπ. γέγραπται Συλλ. Ἐπιγρ. 1845. 131, 3059. 4. ΙΙΙ. ἐπὶ χρόνου, ἐν τοῖς [[ἐπάνω]] χρόνοις, ἐν προγενεστέροις χρόνοις, Διόδ. 16. 42., 18. 49. IV. ἐπὶ συγγενείας, πατέρες καὶ τούτων ἐπ. Δημ. 1390. 26. V. ἐν τῇ λογικῇ, τὸ ἐπ. γένος, ἐν ἀντιθέσει πρὸς τὸ τὰ [[ὑποκάτω]], Ἀριστ. Τοπ. 4. 2, 4., 6. 4, 16 κ. ἀλλ. VI. ἐπὶ ἀριθμοῦ, ἀπ’ εἰκοσαετοῦς καὶ [[ἐπάνω]] Ἑβδ. (Ἔξοδ. Λ΄, 14 κ. ἀλλ.)· [[ἐπάνω]] τριακοσίων δηναρίων, πλειότερον τῶν..., Εὐαγγ. κ. Μάρκ. ιδ΄, 5· [[ἔπειτα]] ὤφθη [[ἐπάνω]] πεντακοσίοις ἀδελφοῖς, μετὰ [[ταῦτα]] ἐφάνη εἰς πεντακοσίους καὶ [[ἐπέκεινα]] ἀδελφούς, Ἐπιστ. Α΄ π. Κορ. ιε΄, 6. VII. = κατά, [[ἐναντίον]], Ἀποφθ. Θεοδώρ. Φ. 29. 2) [[μεταξύ]], ἐν μέσῳ, εὑρέθη [[ἐπάνω]] κολληγίου ληστῶν Παφνούτ. 2. VIII. = ἐπὶ ἐν τῇ φράσει, ὁ [[ἐπάνω]] τῶν χειροτονιῶν, δηλ. ὁ ἐπὶ τῶν χ., Χρον. Πασχάλ. 697. 14· τοῦ ἀρμαμέντου Θεοφάνης 458. 19.
}}
{{bailly
|btext=<i>adv. et prép.</i><br />au-dessus :<br /><b>1</b> <i>avec idée de lieu</i> ὁ [[ἐπάνω]] [[πύργος]] HDT la tour supérieure ; <i>en parl. d’un texte</i> ci-dessus, plus haut, <i>supra</i>;<br /><b>2</b> <i>avec idée de temps</i> auparavant.<br />'''Étymologie:''' [[ἐπί]], [[ἄνω]].
}}
{{StrongGR
|strgr=from [[ἐπί]] and [[ἄνω]]; up [[above]], i.e. [[over]] or on (of [[place]], [[amount]], [[rank]], etc.): [[above]], [[more]] [[than]], (up-)on, [[over]].
}}
{{Thayer
|txtha=([[ἐπάρατος]]) ἐπαρατον ([[ἐπαράομαι]] (to [[call]] [[down]] curses [[upon]])), [[accursed]]: L T Tr WH. ([[Thucydides]], [[Plato]], Aeschin, [[Dio]] Cass., others.)
}}
{{grml
|mltxt=και [[πάνω]] και [[απάνω]] και πάνου και (ε)πά (AM [[ἐπάνω]], Μ και [[πάνω]] και ἀπάνω και πάνου και [έ]πά)<br />(επίρρ. [[συχνά]] και ως πρόθ.)<br /><b>1.</b> [[ψηλά]], στο [[πάνω]] [[μέρος]] ή στην [[πάνω]] [[επιφάνεια]] («[[ἐπάνω]] κατακεισόμεθ' ἡμεῖς», <b>Αριστοφ.</b>)<br /><b>2.</b> (με [[άρθρο]]) <b>ως επίθ.</b> αυτός που βρίσκεται σε ψηλή ή ψηλότερη [[θέση]] (α. «η [[επάνω]] [[γειτονιά]]» β. «ο [[πάνω]] [[κόσμος]]» — η επίγεια ζωή)<br /><b>3.</b> σε ψηλότερο [[σημείο]] («[[πάνω]] από μένα μένει μια [[γριά]]»)<br /><b>4.</b> στην [[επιφάνεια]] ενός αντικειμένου («[[ἐπάνω]] αὐτῆς [τῆς γῆς] οἰκεῖν», <b>Πλάτ.</b><br />«το [[βιβλίο]] [[είναι]] [[πάνω]] στο [[τραπέζι]]»<br /><b>5.</b> (για αριθμό) περισσότερο («ήμαστε [[πάνω]] από [[χίλια]] άτομα στη [[συγκέντρωση]]»)<br /><b>νεοελλ.</b><br /><b>1.</b> δηλώνει [[διεύθυνση]] σε ανώτερο, ψηλότερο [[στρώμα]] («τραβήξαμε για [[πάνω]]»)<br /><b>2.</b> (με την πρόθ. <i>από</i>) α) δηλώνει [[κίνηση]] από ψηλότερο [[τόπο]] («κατεβαίνει από [[πάνω]] για την [[πόλη]]»)<br />β) σε σπουδαιότερη [[θέση]] («[[πάνω]] από τον εαυτό του δεν βάζει κανέναν»)<br /><b>3.</b> <b>φρ.</b> α) «[[πάνω]] [[πάνω]]» — στο [[πάνω]] [[μέρος]] και μτφ. στην [[επιφάνεια]], [[ελαφρά]]<br />β) «τά [[είπα]] [[πάνω]] [[πάνω]]» — όχι [[σαφώς]] [[αλλά]] με υπονοούμενα, ακροθιγώς<br />γ) «το [[παίρνω]] [[πάνω]] μου» — [[υπερεκτιμώ]] τον εαυτό μου<br />δ) «[[παίρνω]] [[πάνω]] μου την [[υπόθεση]], την [[ευθύνη]]» — [[αναλαμβάνω]]<br />ε) «έριξε [[πάνω]] μου τα λάθη» — μέ παρουσίασε υπεύθυνο<br />στ) «έκανε το [[σπίτι]], το [[συμβόλαιο]] [[πάνω]] στη [[γυναίκα]] του» — στ' όνομα της<br />ζ) «τά 'κάνε [[πάνω]] του»<br />i. αποπάτησε στα ρούχα του<br />ii. <b>μτφ.</b> τρομοκρατήθηκε<br />η) «το [[μαγαζί]] πήρε [[πάνω]] του» — παρουσίασε [[βελτίωση]], καλυτέρεψε<br />θ) «[[πάνω]] [[κάτω]]» — [[περίπου]]<br /><b>νεοελλ.-μσν.</b><br /><b>1.</b> (με γεν.) [[εναντίον]] («έπεσε [[επάνω]] μου με [[φόρα]]»)<br /><b>2.</b> (για χρόνο) [[κατά]] τη [[διάρκεια]], τη [[στιγμή]] που («ήρθε [[πάνω]] που τρώγαμε»)<br /><b>3.</b> (για [[προσθήκη]] ή [[εξαίρεση]]) α) επί [[πλέον]] («έβαλε περισσότερα [[επάνω]] εις το [[χαράτσι]]»)<br />β) περισσότερο από («[[πάνω]] από [[είκοσι]] [[χρόνια]] έκανε [[φυλακή]]»)<br /><b>4.</b> (ως β' όρος συγκρίσεως) περισσότερο<br /><b>5.</b> [[εκτός]]<br /><b>6.</b> <b>(αναφ.)</b> [[πάνω]] σε [[κάτι]], σχετικά με [[κάτι]]<br /><b>7.</b> (για λόγο) πιο [[πάνω]], [[προηγουμένως]]<br /><b>8.</b> [[απέναντι]] σε κάποιον ή [[κάτι]] («τρεῑς ἄνδρες εἰστήκεσαν [[ἐπάνω]] αὐτοῦ», ΠΔ)<br /><b>μσν.</b><br /><b>1.</b> (με το <i>μου</i>, <i>σου</i> <b>κ.λπ.</b>) σε [[χρήση]] [[αντί]] για την απλή προσωπική [[αντωνυμία]] («ὁ Κύριος ὁ Θεὸς τῶν Ὁβραιῶν ἐσυναντιάστην ἀπάνου μας», Πεντάτευχος)<br /><b>2.</b> <b>(χαριστ.)</b> για [[χάρη]] κάποιου, στο όνομα κάποιου («ποιῆσαι διαθήκην [[ἐπάνω]] τοὺς παῑδας»)<br /><b>3.</b> <b>φρ.</b> «ὁ [[ἐπάνω]] τῶν χειροτονιῶν» — ο επί τών χειροτονιών<br /><b>4.</b> [[μεταξύ]], στο [[μέσον]]<br /><b>5.</b> <b>φρ.</b> «[[επάνω]] είς εκατόν» — [[εκατό]] τοις [[εκατό]]<br /><b>μσν.-αρχ.</b><br />(με γεν.) <b>φρ.</b> «[[ἐπάνω]] τινός» — [[επιμελητής]], [[έφορος]]<br /><b>αρχ.</b><br /><b>1.</b> ανωτέρω<br /><b>2.</b> σε υψηλότερη [[θέση]], [[υπεράνω]], ανεπηρέαστα («[[ἐπάνω]] γεγονότες κακίας», <b>Πλούτ.</b>)<br /><b>3.</b> (χρον. ως επίθ.) ο [[προγενέστερος]], ο προηγούμενος («ἡ Ὀλυμπιὰς ἐν τοῖς [[ἐπάνω]] χρόνοις ἐτύγχανεν... πεφευγυῑα», <b>Διόδ.</b>)<br /><b>4.</b> (για [[συγγένεια]]) [[προγενέστερος]], αρχαιότερος («πατέρες καὶ τούτων [[ἐπάνω]]» — οι πατέρες μας και οι προγενέστεροι πρόγονοι, <b>Δημοσθ.</b>).<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> <span style="color: red;"><</span> <i>επί</i> <span style="color: red;">+</span> <i>άνω</i>. Εμφανίζεται [[επίσης]] με τις μορφές [[απάνω]] ([[αφομοίωση]] του αρχικού φωνήεντος <i>ε</i> [[προς]] το ακολουθούν <i>α</i>) και [[πάνω]] (σίγηση του άτονου αρχικού φωνήεντος). Από τους [[τρεις]] ανωτέρω τ. προήλθαν με [[συγκοπή]] της άτονης τελευταίας συλλαβής οι τ. <i>επά</i>, <i>απά</i> και <i>πα</i>.<br /><b><span style="color: brown;">ΠΑΡ.</span></b> <i>απάνωθε</i>(<i>ν</i>), <i>επάνωθε</i>(<i>ν</i>)<br /><b>αρχ.</b><br /><i>απάνωθι</i><br /><b>μσν.</b><br /><i>απανώδιον</i> <b>νεοελλ.</b> <i>απανωθιός</i>, <i>απανωθιά</i>, [[απανωτός]], <i>απανωτάρι</i><br /><b><span style="color: brown;">ΣΥΝΘ.</span></b> α' συνθετικό <b>νεοελλ.</b> <i>απανωβάζω</i>, [[απανωγόμι]], [[απανωγράφω]], <i>απανωδιαστός</i>, <i>απανώδρομος</i>, <i>απανωκούμουλος</i>, <i>απανωκρινιάζω</i>, <i>απανωκυνηγιάρης</i>, [[απανωλαδιά]], <i>απανωμαχαλίτης</i>, <i>απανωμέρη</i>, <i>απανωμπούλωμα</i>, <i>απανωπίθι</i>, [[απανωπροίκι]], <i>απανωσαμάρα</i>, <i>απανωσάγονο</i>, <i>απανωστοιβάζω</i>, <i>απανωφάγι</i>, <i>απανωφόρι</i>, <i>απανωχώρι</i>, [[επανωβελονιά]], [[επανώγραμμα]], [[επανώδεμα]], <i>επανωκαλύμμαυκο</i>, [[επανωπροίκι]], [[επανωρραφή]], [[επανωσάγονο]], <i>επανωφόρι</i>(<i>ον</i>), [[πανώγραμμα]], [[πανωπροίκι]], [[πανωτοίχι]], [[πανωφόρι]], [[πανωσέντονο]]].
}}
{{lsm
|lsmtext='''ἐπάνω:''' [ᾰ], επίρρ. ([[ἄνω]]),<br /><b class="num">I. 1.</b> πάνω από, [[επάνω]], στο υψηλότερο, στο ανώτερο [[μέρος]] ή [[τμήμα]], σε Πλάτ.· ὁ [[ἐπάνω]] [[πύργος]], ο [[ανώτερος]], υψηλότερος [[πύργος]], σε Ηρόδ.<br /><b class="num">2.</b> με γεν., πάνω από, στον ίδ., Πλάτ.<br /><b class="num">II.</b> ανωτέρω, πιο πάνω, λέγεται για [[σύγγραμμα]], Λατ. [[supra]], σε Ξεν.<br /><b class="num">III.</b> λέγεται για αριθμό, πάνω από, περισσότερο από, σε Καινή Διαθήκη
}}
{{elru
|elrutext='''ἐπάνω:'''<br /><b class="num">I</b> (ᾰ) adv.<br /><b class="num">1)</b> [[сверху]], [[выше]] (κεῖσθαι Plat.): ὁ ἐ. Plat., Arst. расположенный выше, находящийся вверху; τὰ ἐ. Xen. вышесказанное;<br /><b class="num">2)</b> [[прежде]], [[ранее]]: οἱ ἐ. Dem., Arst. предки; ἐν τοῖς ἐ. χρόνοις Diod. в былые времена;<br /><b class="num">3)</b> лог. [[выше]], [[шире]] (τὸ ἐ. [[γένος]] καὶ τὸ [[ὑποκάτω]] [[γένος]] Arst.).<br /><b class="num">II</b> в знач. praep. [[cum]] gen.<br /><b class="num">1)</b> [[выше]] (τῶν ὀδόντων Arst.): γεγονέναι ἐ. τινος Plut. стать выше чего-л.; χρημάτων ἐ. εἶναι Diog. L. быть выше денег, т. е. презирать деньги;<br /><b class="num">2)</b> [[больше]], [[дороже]] (ἐ. δηναρίων τριακοσίων πραθῆναι NT).
}}
{{mdlsj
|mdlsjtxt=[ἄνω]<br /><b class="num">I.</b> [[above]], atop, on the [[upper]] [[side]] or [[part]], Plat.; ὁ [[ἐπάνω]] [[πύργος]] the [[upper]] [[tower]], Hdt.<br /><b class="num">2.</b> c. gen. [[above]], Hdt., Plat.<br /><b class="num">II.</b> [[above]], in a [[book]], Lat. [[supra]], Xen.<br /><b class="num">III.</b> of Number, [[above]], [[more]] [[than]], NTest.
}}
{{Chinese
|sngr='''原文音譯'''：™p£nw 誒普-阿挪<br />'''詞類次數'''：副詞（20）<br />'''原文字根'''：在上-向上  （[[מַעַל]]&#x200E; / [[מַעְלָה]]&#x200E;）  （[[עַל]]&#x200E; / [[עַל־כֵּן]]&#x200E; / [[עַל־מוּת]]&#x200E;）<br />'''字義溯源'''：在上面，在上頭，在前面，多於，在⋯上，上，多，管，踏，旁邊；由（[[ἐπί]]）*=在⋯上，在）與（[[ἄνω]] / [[ἀνεγκλησία]]）=上面）組成；而 （[[ἄνω]] / [[ἀνεγκλησία]]）出自（[[ἀντί]]）*=相對）<br />'''出現次數'''：總共（18）；太（7）；可（1）；路（5）；約（2）；林前（1）；啓（2）<br />'''譯字彙編'''：<br />1） 在⋯上（4） 太21:7； 太23:18； 太28:2； 啓6:8；<br />2） 管（2） 路19:17； 路19:19；<br />3） 在⋯之上（2） 約3:31； 約3:31；<br />4） 多（2） 可14:5； 林前15:6；<br />5） 上（2） 太5:14； 啓20:3；<br />6） 在⋯以上（1） 太27:37；<br />7） 在⋯上的（1） 太23:20；<br />8） 在上面（1） 路11:44；<br />9） 旁邊（1） 路4:39；<br />10） 踏（1） 路10:19；<br />11） 在上頭（1） 太2:9
}}
{{WoodhouseReversedUncategorized
|woodrun=[[on high]]
}}