View source for ἄξων

{{LSJ1
|Full diacritics=ἄξων
|Medium diacritics=ἄξων
|Low diacritics=άξων
|Capitals=ΑΞΩΝ
|Transliteration A=áxōn
|Transliteration B=axōn
|Transliteration C=akson
|Beta Code=a)/cwn
|Definition=ονος, ὁ,<br><span class="bld">A</span> [[axle]], Il.16.378; ἄξων [[σιδήρεος]] 5.723; [[φήγινος]] ib.838, cf. Hes.Op.424, A.Th.153 (lyr.), etc.<br><span class="bld">2</span> [[axis]], of a [[cone]], Arist.Mete. 375b22; of a [[conic]] [[section]], Apollon.Perg.1 Def.7; of a [[cylinder]], Archim.Con.Sph.1.260.<br><span class="bld">3</span> [[axis]] of the [[celestial]] [[sphere]], Arist.Mu. 391b26, Arat.22, D.H.2.5; ἄξων [[νοητός]] Eust.1389.59.<br><span class="bld">4</span> metaph., [[course]], [[path]] of action, LXXPr.2.9, 2.18.<br><span class="bld">II</span> οἱ [[ἄξονες]] = [[the]] [[wooden]] [[tablet]]s of the [[law]]s in [[Athens]], [[made]] to [[turn]] upon an [[axis]], Plu.Sol.25: sg. in IG1.61, D.23.31.<br><span class="bld">2</span> in plural, [[ἄξονες]] = [[door]]-[[jamb]]s, Parm.1.19.<br><span class="bld">III</span> in plural, [[ἄξονες]] = [[part]] of a [[bridle]]-[[bit]], X.Eq.10.9 and 10.<br><span class="bld">IV</span> the [[second]] [[cervical]] [[vertebra]], Poll.2.132. (Cf. Skt. ákṣas, Lat. [[axis]], OHG. ahsa, Lith. ašìs '[[axle]]'.)
}}
{{pape
|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-01-0271.png Seite 271]] ονος, ὁ ([[ἄγω]]), 1) die Achse des Wagens, Il. 5, 723. 838. 11, 534. 20, 499. 13, 30. 16, 378; Folg.; Sp. auch die Himmelsachse. – 2) οἱ ἄξονες, die hölzernen Gesetztafeln der Athener, welche um eine Achse gedreht werden konnten, Plut. Sol. 23. 25 u. öfter; ὡς ἐν τῷ ἄξονι ἀγορεύει Dem. 23, 28, im Gesetz, s. [[κύρβεις]]. – Nach Poll. 2, 132 der zweite Halswirbel. – Bei Xen. de re equ. 10, 9. 10 sind ἄξονες die beiden geraden Stangen am Pferdegebiß, an welche der Zaum befestigt ist.
}}
{{ls
|lstext='''ἄξων''': -ονος, ὁ, [[ἄξων]], [[χάλκεος]], Ἰλ. Π. 378· [[σιδήρεος]] Ε. 723· [[φήγινος]] [[αὐτόθι]] 838· οὕτω παρὰ Τραγ., κλ. 2) ὁ [[ἄξων]] κώνου, Ἀριστ. Μετεωρ 3. 8. 2., Ἀποσπ. 342. 3) ὁ ὑποτιθέμενος [[ἄξων]] τοῦ οὐρανοῦ, ὁ αὐτ. π. Κόσμ. 2. 4, Ἄρατ. 22, Διον. Ἁλ. 2. 5· [[ἄξων]] νοητὸς Εὐστ. 1389. 59. ΙΙ. οἱ ἄξονες, οἱ ξύλινοι πίνακες τῶν νόμων ἐν Ἀθήναις κατεσκευασμένοι [[οὕτως]] [[ὥστε]] νὰ στρέφωνται ἐπὶ ἄξονος, Πλουτ. Σόλων 25· πρβλ. Ἑρμάνν. Πολ. Ἀρχ. § 107.1· ἴδε τὴν λέξ. [[κύρβεις]]· ἑνικ. παρὰ Δημ. 630. 12. ΙΙΙ. κατὰ πληθυντ. [[ὡσαύτως]], [[μέρος]] τοῦ χαλινοῦ περὶ τὸ [[στόμα]], Ξεν. Ἱππ. 10. 9 καὶ 10. IV. [[ὄνομα]] ἑνὸς τῶν σπονδύλων, «τῶν δὲ σφονδύλων ὁ [[δεύτερος]] [[ἀκίνητος]] ὤν [[ἄξων]] ὀνομάζεται», Πολυδ. Β΄, 132. (ἐκ √ΑΞ, κατ’ ἐπίτασιν ἐκ τῆς ΑΓ (ἄγω), [[ὅθεν]] καὶ τὸ ἄμαξα, πρβλ. Σανσκρ. akshas, Λατ. axis, Παλ. Ὑψ. Γερμ. ahsa (achse), Λιθ. Aszῑs).
}}
{{bailly
|btext=ονος (ὁ) :<br /><b>1</b> essieu de roue;<br /><b>2</b> axe du ciel <i>ou</i> du monde;<br /><b>3</b> tablette de bois tournant sur un pivot et sur laquelle étaient gravées les lois de Solon <i>à Athènes</i>.<br />'''Étymologie:''' [[ἄγω]].
}}
{{Autenrieth
|auten=ονος: [[axle]], Il. 5.838, Il. 16.378. (Il.)
}}
{{DGE
|dgtxt=-ονος, ὁ<br /><b class="num">• Grafía:</b> graf. ἄχσον Sol.<i>Lg</i>.5a, [[αὔξων]] <i>POxy</i>.1986 (VI d.C.)<br /><b class="num">I</b> <b class="num">1</b>[[eje de una rueda de carro]] ὑπὸ δ' ἄξοσι φῶτες ἔπιπτον <i>Il</i>.16.378, σιδήρεος <i>Il</i>.5.723, φήγινος <i>Il</i>.5.838, cf. Hes.<i>Op</i>.424, 693, Parm.B 1.6, A.<i>Th</i>.153, E.<i>Ph</i>.1194, Pl.<i>Tht</i>.207a, <i>R</i>.397a, A.R.1.757, D.C.43.21.1, Nonn.<i>D</i>.37.214, [[LXX]] <i>Ex</i>.14.25<br /><b class="num">•</b>del bocado del caballo X.<i>Eq</i>.10.9, 10<br /><b class="num">•</b>[[árbol]] o [[eje de rotación de una máquina]], [[pivote]], <i>IG</i> 11(2).161A.70, Hero <i>Aut</i>.16.3, ἄ. τοῦ ὀργάνου [[LXX]] 4<i>Ma</i>.9.20, cf. <i>POxy</i>.2724.9, 13, <i>SB</i> 9921.16<br /><b class="num">•</b>[[eje de un reloj]], Vitr.9.7.5<br /><b class="num">•</b>[[cabrestante]] o [[molinete]] usado en la pesca para recoger las redes, Ael.<i>NA</i> 12.43<br /><b class="num">•</b>[[rodillo de una catapulta]], Vitr.10.11.7.<br /><b class="num">2</b> geom. [[eje]] de un cono, Arist.<i>Mete</i>.375<sup>b</sup>22, de una sección cónica, Apollon.Perg.<i>Con</i>.1.7, de un cilindro, Archim.<i>Con.Sph</i>.12.<br /><b class="num">3</b> [[eje de la esfera celeste]], Arist.<i>Mu</i>.391<sup>b</sup>26, Arat.22, D.H.2.5, Plu.2.745f<br /><b class="num">•</b>[[eje de la tierra]], Plu.2.923a, cf. Eust.1389.59<br /><b class="num">•</b>fig. de un centro oracular, Orác. en <i>ZPE</i> 7.1971.199 (Dídima), cf. Iambl.<i>Myst</i>.3.11.<br /><b class="num">4</b> fig. [[curso]], [[camino]] de la acción, [[LXX]] <i>Pr</i>.2.9, 18.<br /><b class="num">II</b> <b class="num">1</b>plu. [[tablillas de madera]] unidas por los bordes mediante un eje, donde estaban escritas las leyes atenienses πρōτος ἄχσον Sol.<i>Lg</i>.5a, cf. D.23.31, Luc.<i>Eun</i>.10, ξυλίνοι ἄ. Plu.<i>Sol</i>.25, cf. Phot.p.126 s.u. ἀνδραφόνων<br /><b class="num">•</b>de las leyes romanas, Synes.<i>Dio</i> M.66.1160B.<br /><b class="num">2</b> plu. [[jambas de una puerta]], Parm.B 1.19.<br /><b class="num">III</b> anat. [[la segunda vértebra cervical]] Poll.2.132. • DMic.: <i>a-ko-so-ne</i>.<br /><b class="num">• Etimología:</b> Cf. ai. <i>ákṣa</i>-, lat. <i>axis</i>, lituan. <i>ašìs</i>, aesl. <i>osĭ</i>, aaa. <i>ahsa</i>- ‘eje’. Estas formas *<i>akso</i>-, *<i>aksi</i>-, *<i>akson</i>- se hacen derivar de *<i>ag</i>-, cf. [[ἄγω]].
}}
{{grml
|mltxt=ο<br /><b>βλ.</b> [[άξονας]].
}}
{{lsm
|lsmtext='''ἄξων:''' -ονος, ὁ ([[ἄγω]]),<br /><b class="num">I.</b> [[άξονας]], Λατ. [[axis]], σε Ομήρ. Ιλ. κ.λπ.<br /><b class="num">II.</b> <i>οἱ ἄξονες</i>, οι ξύλινοι πίνακες των νόμων του Σόλωνα, φτιαγμένοι ώστε να στρέφονται πάνω σε άξονα, σε Πλούτ.
}}
{{elru
|elrutext='''ἄξων:''' ονος ὁ<br /><b class="num">1)</b> [[ось]] ([[σιδήρεος]] Hom.; sc. ἀμάξης Hes.; τροχοὶ ἄξονές τε Eur., Xen.; ἄ., [[διάμετρος]] τοῦ κόσμου Arst.);<br /><b class="num">2)</b> (в удилах) стержень (οἱ ἄξονες, sc. τοῦ χαλινοῦ Xen.);<br /><b class="num">3)</b> [[вращающаяся на оси деревянная таблица]], [[скрижаль с текстом законов]] (ὡς ἐν τῷ ἄξονι εἴρηται Dem.; οἱ ἄξονες Σόλωνος Plut.).
}}
{{etym
|etymtx=-ονος<br />Grammatical information: m.<br />Meaning: [[axle]] (Il.).<br />Dialectal forms: Myc. [[akosone]] /[[aksones]]/<br />Origin: IE [Indo-European] [6] <b class="b2">*h₂eḱs-</b><br />Etymology: Old noun, found in Skt. [[ákṣ-a-]] m., Lat. [[ax-is]], Lith. [[aš-ìs]], OCS [[os-ь]]; OHG [[ahsa]] f.; [[l-]]derivatives in ON [[ǫxull]] m., W. [[echel]] f., Lat. [[āla]] (< <b class="b2">*aks-lā</b>, cf. [[axilla]]) [[arm-pit]], [[wing]]. - The word has been connected with [[ἄγω]] (Benveniste Origines 7, 24, 121), which is not certain. - Not in [[ἅμαξα]].
}}
{{mdlsj
|mdlsjtxt=[ἄγω]<br /><b class="num">I.</b> an [[axle]], Lat. [[axis]], Il., etc.<br /><b class="num">II.</b> οἱ ἄξονες, the [[wooden]] tablets of [[Solon]]'s laws, made to [[turn]] [[upon]] an [[axis]], Plut.
}}
{{FriskDe
|ftr='''ἄξων''': -ονος<br />{áksōn}<br />'''Grammar''': m.<br />'''Meaning''': [[Radachse]], [[Achse]] (seit Il.).<br />'''Derivative''': Ableitungen: Deminutiva [[ἀξόνιον]], ἀξονίσκος (hell.); Adj. [[ἀξόνιος]] [[zur Achse gehörig]] (''AP'').<br />'''Etymology''' : Alter Begriff und altes Wort; vgl., mit abweichender Stammbildung, aind. ''ákṣ''-''a''- m. [[Achse]]; lat. ''ax''-''is'' = lit. ''aš''-''ìs'' = aksl. ''os''-''ь'' ib.; ahd. ''ahsa'' f. [[Achse]]; ''l''-Erweiterungen z. B. in awno. ''ǫxull'' m., kymr. ''echel'' f. [[Achse]], lat. ''āla'' (aus *''aks''-''lā'') [[Achsel]], [[Flügel]]. Alle diese Wörter setzen einen ''s''-Stamm voraus, der vom Verb ''aĝ''- [[treiben]], [[in Bewegung setzen]] (s. [[ἄγω]]) ausgeht; vgl. die Ausführungen bei Benveniste Origines (s. Index). — Vgl. [[ἅμαξα]]; außerdem WP. 1, 37, Pok. 6, W.-Hofmann s. ''āla'' mit weiterer Lit.<br />'''Page''' 1,116
}}