View source for αἶσα

{{bailly
|btext=ης (ἡ) :<br /><b>1</b> décision, arrêt, volonté d'un dieu ; loi, règle, convenance : κατ’ αἶσαν IL, [[ἐν]] αἴσᾳ <i>dor.</i> ESCHL comme il convient, selon la loi du destin, selon la loi ; ὑπὲρ αἶσαν IL en dépit du destin;<br /><b>2</b> lot que le destin assigne à chacun, lot, destinée ; <i>particul.</i> durée de la vie assignée à chacun;<br /><b>3</b> lot, part <i>en gén.</i> ; [[ἐν]] καρὸς αἴσῃ IL à l’égal d'un fétu;<br /><b>4</b> le Destin, la Destinée personnifiée.<br />'''Étymologie:''' p.-ê. apparenté à [[ἶσος]], « la part égale » que le destin assigne à chaque homme.
}}
{{Autenrieth
|auten=[[allotted]] [[share]], or [[portion]], [[lot]], [[term]] of [[life]], [[destiny]]; prov. ἐν καρὸς αἴσῃ (cf. Att. ἐν οὐδενὸς μέρει); κατ' αι<&lt;><&gt;>σαν, ‘as [[much]] as [[was]] my [[due]],’ οὐδ' [[ὑπὲρ]] αἶσαν, Il. 6.333; [[ὑπὲρ]] Διὸς αἶσαν, Il. 17.321; ὁμῇ [[πεπρωμένος]] αἴσῃ, Il. 15.209.
}}
{{Slater
|sltr=[[αἶσα]] (αἴσας, -ᾳ, -αν.) <br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>a</b> lit., [[share]], [[portion]] “[[ἵνα]] οἱ χθονὸς αἶσαν [[αὐτίκα]] συντελέθειν ἔννομον δωρήσεται” (P. 9.56) <br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>b</b> met., [[lot]], [[fortune]], [[destiny]] θεὸς [[τῶνδε]] κείνων τε κλυτὰν αἶσαν παρέχοι φιλέων (O. 6.102) αἰεὶ δὲ τοιαύταν Ἀμένα παρ' [[ὕδωρ]] αἶσαν ἀστοῖς καὶ βασιλεῦσιν διακρίνειν ἔτυμον λόγον ἀνθρώπων (P. 1.68) γνόντα τὸ πὰρ ποδός, οἵας εἰμὲν αἴσας (P. 3.60) [[τῶν]] γὰρ ἀνὰ πόλιν εὑρίσκων τὰ μέσα μακροτέρῳ ὄλβῳ τεθαλότα, μέμφομ' αἶσαν τυραννίδων (P. 11.53) [[ἐπεί]] [[σφιν]] Αἰακίδαι [[ἔπορον]] ἔξοχον αἶσαν ἀρετὰς ἀποδεικνύμενοι μεγάλας (N. 6.47) γαρύσομαι τοῦδ' ἀνδρὸς ἐν τιμαῖσιν ἀγακλέα τὰν Ἀσωποδώρου πατρὸς αἶσαν (I. 1.34) χρὴ δ' ἄνδρα τοκεῦσιν φέρειν βαθύδοξον αἶσαν (Pae. 2.58) ὀλβίᾳ δ ἅπαντες αἴσᾳ λυσίπονον τελετάν (ὄλβιοι λυσιπόνων τελετᾶν coni. Wil.) fr. 131a, ad Θρ. . ][[τοι]] πρόιδ[ο]ν αἶσαν α[ fr. 140a. 49 (23).<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>c</b> [[will]], [[ordinance]] of a [[god]]. Διὸς αἴσᾳ Πύρρα [[Δευκαλίων]] τε Παρνασσοῦ καταβάντε δόμον ἔθεντο πρῶτον (O. 9.42) ἀγορὰν [[οὐκ]] ἐλεγχέεσσιν Ἀριστοκλείδας τεὰν ἐμίανε κατ' αἶσαν sc. of the [[Muse]] (N. 3.16) ταύταν μεθέπων [[Διόθεν]] αἶσαν (N. 6.13) σὺν [[θεῶν]] δέ νιν αἴσᾳ Δωριεὺς ἐλθὼν στρατὸς ἐκτίσσατο (I. 9.1) <br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>d</b> κατ' αἶσαν, [[befittingly]] βασιλευομέναν οὐ καταἶσαν τιμάν (P. 4.107) καὶ ζώων [[ἔτι]] νεαρὸν κατ' αἶσαν υἱὸν ἴδῃ τυχόντα στεφάνων Πυθίων (P. 10.26) <br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>e</b> παρ' αἶσαν, [[immoderately]] παρ' αἶσαν ἐξερεθίζων (P. 8.13) <br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>f</b> frag. ]ιαν αἶσαν[ Πα. 13b. 8.
}}
{{elru
|elrutext='''αἶσα:''' ἡ<br /><b class="num">1)</b> судьба, рок, участь, (пред)определение, олицетв. богиня судьбы: [[ἅσσα]] οἱ αἶ. γεινομένῳ ἐπένησε λίνῳ Hom. то, что ему было на роду написано (досл. то, что ему при рождении судьба спряла изо льна); Διὸς αἲση Hom. по велению Зевса; [[ὑπὲρ]] αἶσαν Hom. вопреки судьбе; ἐν αἴσᾳ Aesch. по воле рока;<br /><b class="num">2)</b> [[предел жизни]], [[век]]: [[ἐπεὶ]] νύ τοι αἶ. μίνυνθά περ Hom. ибо жить тебе положено немного;<br /><b class="num">3)</b> [[законность]], [[справедливость]], [[право]]: κατ᾽ αἶσαν Hom., οὐδ᾽ [[ὑπὲρ]] αἶσαν Hom. справедливо, не зря; παρ᾽ αἶσαν Pind. противозаконно;<br /><b class="num">4)</b> [[часть]], [[доля]] (ληΐδος Hom.): τίειν τινὰ ἐν καρὸς αἴσῃ Hom. ни во что не ставить кого-л. (досл. ценить кого-л. наравне с соломинкой); ἔργοιο [[τρίτη]] αἶ. Hes. треть работы.
}}
{{etym
|etymtx=Grammatical information: f.<br />Meaning: [[share]], [[destiny]], [[decree]] (Il.)<br />Other forms: PN: [[Αἴσων]], [[Αἰσίας]] etc.<br />Dialectal forms: Myc. [[aisa]].<br />Derivatives: [[αἴσιος]] [[auspicious]], [[opportune]]; [[αἴσιμος]] [[destined]], [[fitting]] (Hom.) - [[αἰσιμνάω]], [[αἰσυμνάω]], [[αἰσυμνήτης]] s. s.v.<br />Origin: IE [Indo-European] [10] <b class="b2">*h₂ei-</b> [[give]], [[take]]<br />Etymology: [[αἶσα]] from the root seen in [[αἴνυμαι]], derived with <b class="b3">-ι̯α</b> from a form in <b class="b2">-t-</b> found in Osc. [[aeteis]] [[partis]], Gr. <b class="b3">*αἶτος</b> (s. [[αἰτέω]]), [[αἴτιος]]. - On [[ἴσσασθαι]] s. s.v.
}}
{{FriskDe
|ftr='''αἶσα''': {aĩsa}<br />'''Grammar''': f.<br />'''Meaning''': [[Anteil]], [[Lebenslos]], [[Geschick]], [[Gebühr]] (vgl. Krause Glotta 25, 145f.), ep. lyr. dial. (zur Verbreitung der ganzen Sippe s. Solmsen Wortforsch. 71ff.).<br />'''Derivative''': Ableitungen: [[αἴσιος]] [[gunstig]], [[gebührend]], [[billig]], auch mit ἐν-, ἐξ-, κατ-, παρ-, wovon [[αἰσιόομαι]] [[als günstiges Zeichen aufnehmen]] (Plu., App.); [[αἴσιμος]] [[vom Schicksal bestimmt]], [[angemessen]], [[vernünftig]] (ep. usw.) neben [[ἐναίσιμος]] und [[ἀναίσιμος]] [[unangemessen]] (Emp.), vgl. Frisk Adj. priv. 14; zu [[αἴσιος]] und [[αἴσιμος]] Arbenz Die Adj. auf -ιμος 18ff. — Mit Präfix versehenes Denominativum [[ἀναισιμόω]] ‘(*den gebührenden Anteil) verbrauchen, verzehren’ (ion.), wovon ἀναισιμώματα [[Kosten]] (Hdt.); [[καταισιμόω]] [[gänzlich verbrauchen]] (Kom.; [[καταίσιμος]] = [[αἴσιμος]] H., also Hypostase von κατ’ αἶσαν). Von [[αἴσιμος]] ferner als Adjektivabstraktum αἰσιμίαι πλούτου [[gebührende Anteile des Reichtums]] (A. ''Eu''. 996). Zu [[αἰσιμνάω]], [[αἰσυμνάω]], [[αἰσυμνήτης]] s. bes. — Mehrere EN: Αἴσων, Αἰσίας usw., s. Solmsen a. a. O.<br />'''Etymology''' : [[αἶσα]] gehört letzten Endes zu [[αἴνυμαι]], ist aber zunächst als Femininableitung auf -ι̯α des in osk. ''aeteis'' [[partis]], gr. *αἶτος (s. [[αἰτέω]]) vorliegenden ''t''-Stammes zu verstehen, vgl. Krause a. a. O. Eine ablautende Form sucht Fick (Odyssee 20) in [[ἴσσασθαι]]· κληροῦσθαι. Λέσβιοι (H.) und im Gen. sg. ἴσσης (ι 42 = 549), wie er für das allein überlieferte ἴσης lesen will; letzteres jedenfalls etwas fraglich (zustimmend Bechtel Lex. s. v. [[ἴσσα]] und Schwyzer 474 : 3).<br />'''Page''' 1,44
}}