View source for ἀλέα

{{LSJ1
|Full diacritics=ἀλέα
|Medium diacritics=ἀλέα
|Low diacritics=αλέα
|Capitals=ΑΛΕΑ
|Transliteration A=aléa
|Transliteration B=alea
|Transliteration C=alea
|Beta Code=a)le/a
|Definition=(A), [ᾰλ], Ion. ἀλέη, ἡ, (ἄλη, ἀλέομαι) <span class="sense"><span class="bld">A</span> [[avoiding]], [[escape]], ἐγγύθι μοι θάνατος . . οὐδ' ἀλέη <span class="bibl">Il.22.301</span> (not in Od.); οὐκ ἔστιν ἀ. οὐδὲ σκέπη Hp.Aër.19: c.gen., [[shelter from]] athing, ὑετοῦ <span class="bibl">Hes. <span class="title">Op.</span>545</span>.—Ep.and Ion. word. ἀλέα (B), [ᾰλ], Ion. ἀλέη, ἡ, contr. ἀλῆ Androm. ap. Gal.14.33, cj. in <span class="bibl">Babr.18.11</span>:—[[warmth]], [[heat]], of fire, <span class="bibl">Od.17.23</span> (not in Il.), <span class="bibl">Jul.<span class="title">Mis.</span>341c</span>; generally, [[warmth]], or [[warm spot]], ἐν ἀλέῃ γενέσθαι <span class="bibl">Hp.<span class="title">VM</span>16</span>, cf. <span class="bibl">Diocl.Fr.141</span>; ἐσενεγκὼν ἐς ἀ. Hp.Aër.8; χρέεσθαι περιπάτοις ἐν ἀ. <span class="bibl">Id.<span class="title">Vict.</span>3.68</span>; ἐν ἀ. κατακείμενος <span class="bibl">Ar.<span class="title">Ec.</span>541</span>; <b class="b3">ἀλέας καὶ ψύχους</b> [[in heat]] and cold, <span class="bibl">Pl.<span class="title">Erx.</span>401d</span>, cf. <span class="bibl">Arist.<span class="title">EN</span>1148a8</span>; <b class="b3">πνῖγος καὶ ἀ</b>. <span class="bibl">Id.<span class="title">Metaph.</span>1026b34</span>; <b class="b3">ἐν ταῖς ἀ</b>. in the [[hot season]], <span class="bibl">Id.<span class="title">Pr.</span>939b9</span>: later, [[animal]], [[bodily heat]], Plu.2.131d, <span class="bibl">Ael.<span class="title">NA</span>3.20</span>, <span class="bibl">Aristid.<span class="title">Or.</span>48</span> (<span class="bibl">24</span>).<span class="bibl">22</span>; generally, [[source of warmth]], <b class="b3">τὸ ἔριον ἡμῖν κόσμος καὶ ἀ</b>. <span class="bibl">Porph.<span class="title">Abst.</span>1.21</span>, etc.: in plural, [[fomentations]], Alex. Trall.<span class="title">Febr.</span>3.</span>
}}
{{DGE
|dgtxt=-ας, ἡ<br /><b class="num">• Alolema(s):</b> jón. [[ἀλέη]]<br /><b class="num">• Prosodia:</b> [ᾰ-]<br /><b class="num">1</b> [[escapatoria]], [[salvación]], [[remedio]], [[ἐγγύθι]] μοι θάνατος ... οὐδ' [[ἀλέη]] <i>Il</i>.22.301.<br /><b class="num">2</b> [[protección]], [[abrigo]] c. gen. ὑετοῦ Hes.<i>Op</i>.545, abs. τὸ ἔριον ... ἡμῖν κόσμος καὶ [[ἀλέα]] Porph.<i>Abst</i>.1.21.<br /><b class="num">3</b> arq., prob. [[galería]], [[pasaje]] a la entrada de un templo ἀλέαν εἰς τὸ θύρωμα κοίλαν <i>ICallatis</i> 35.39 (III a.C.).<br /><b class="num">• Etimología:</b> Cf. [[ἀλέομαι]].<br />-ας, ἡ<br /><b class="num">• Alolema(s):</b> jón. [[ἀλέη]] <i>Od</i>.17.23, Hp.<i>VM</i> 16; contr. [[ἀλῆ]] Babr.18.11<br /><b class="num">• Prosodia:</b> [ᾰ-]<br /><b class="num">1</b> [[calor]], <i>Od</i>.l.c., ἀλέας καὶ ψύχους Pl.<i>Erx</i>.401d, [[ἀλέα]] ἰσχύουσα σήπει Arist.<i>HA</i> 570<sup>a</sup>23, cf. <i>PA</i> 652<sup>a</sup>8, Ael.<i>NA</i> 3.20, ὁ δ' ἥλιος ... προσῆγε τὴν ἀλέαν πλείω Babr.18.11, cf. Aesop.46.1, ἐν ταῖς ἀλέαις en verano</i> Arist.<i>Pr</i>.939<sup>b</sup>9<br /><b class="num">•</b>en sent. local op. αἰθρίη: ἐν ἀλέῃ γενέσθαι estar al calor</i> Hp.l.c., εἰσενεγκεῖν εἰς ἀλέην Hp.<i>Aër</i>.8, cf. 19, Aret.<i>CA</i> 1.1.1, ἐν [[ἀλέᾳ]] κατακείμενος Ar.<i>Ec</i>.541<br /><b class="num">•</b>[[calor corporal]] ἡ ἀ. τῆς ζωῆς τοῦ σκήνεος Aret.<i>CA</i> 1.4.2, cf. Plu.2.131d<br /><b class="num">•</b>fig. [[vestido]] Ar.<i>Fr</i>.591.68.<br /><b class="num">2</b> en plu. [[paños calientes]], [[fomentos]] Gal.11.60, Alex.Trall.1.347.14.<br /><b class="num">• Etimología:</b> Suele compararse a lituan. <i>svìlti</i> ‘[[quemar]]’ y c. otro vocalismo [[εἵλη]], aaa. <i>schwelen</i>, as. <i>swelan</i> ‘[[quemar lentamente]]’.
}}
{{pape
|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-01-0091.png Seite 91]] ἡ (att. ἁλέα, vgl. [[εἵλη]], [[ἥλιος]]), Sonnenwärme, Hom. cinmal, Od. 17, 23; Ar. Eccl. 541; übh. Wärme, Ggstz [[ψῦχος]], Plat. Eryx. 401 d; Plut. de prim. frig. 4. ἡ, das Vermeiden, Hom. einmal, ll. 22, 801; ὑετοῦ ἀλἐη, Schutz gegen den Regen, Hes. O. 543.
}}
{{ls
|lstext='''ἀλέα''': [ᾰλ], (Α), Ἰων. [[ἀλέη]], ἡ, (ἄλη, [[ἀλέομαι]]) [[ἄλυξις]], [[διαφυγή]], [[ἀπόδρασις]], [[ἐγγύθι]] μοι [[θάνατος]] ... οὐδ’ [[ἀλέη]], Ἰλ. Χ. 301 ([[οὐδαμοῦ]] ἐν Ὀδ.): - μετὰ γεν., [[προφυλακτήριον]], [[σκέπη]], ὑετοῦ, Ἡσ. Ἔργ. καὶ Ἡμ. 543· πρβλ. [[ἀλεωρή]]. Ἐπ. [[λέξις]].
}}
{{bailly
|btext=<span class="bld">2</span>ας (ἡ) :<br />chaleur.<br />'''Étymologie:''' DELG cf. <i>a.-sax.</i> swelan « brûler lentement », <i>vha.</i> schwelen.
}}
{{grml
|mltxt=<b>(I)</b><br />[[ἀλέα]], η (Α)<br /><b>1.</b> [[διαφυγή]], [[διέξοδος]], [[απόδραση]]<br /><b>2.</b> [[καταφύγιο]], [[σκέπη]].<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> <span style="color: red;"><</span> αρχικό τ. <i>ἀλεF</i>-<i>ᾱ</i> (<span style="color: red;"><</span> θ. του ρημ. [[ἀλέομαι]])<br />πιθ. αναλογικός [[σχηματισμός]] [[κατά]] το [[φυγή]].<br /><b>(II)</b><br />[[ἀλέα]], η (Α)<br /><b>1.</b> (για τη [[φωτιά]] ή τον ήλιο) [[ζέστη]], [[θερμότητα]]<br /><b>2.</b> θερμό [[μέρος]]<br />(«ποιέεσθαι περιπάτους ἐν ἀλέᾳ», Ιπποκράτης)<br /><b>3.</b> [[αιτία]], [[πηγή]] θερμότητας<br /><b>4.</b> [[θερμότητα]] ζωική ή σωματική.<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Η λ. [[ἀλέα]], λόγω της καταλήξεώς της (-<i>έα</i>), [[πρέπει]] να προέρχεται από ρηματική [[ρίζα]] ([[πρβλ]]. λ.χ. [[γενεά]] <span style="color: red;"><</span> [[γίγνομαι]], [[δωρεά]] <span style="color: red;"><</span> <i>δωρῶ</i>. [[ἰδέα]] <span style="color: red;"><</span> [[ἰδεῖν]]). Τέτοια [[ρίζα]] δεν μαρτυρείται στα Ελληνικά, [[αλλά]] απαντά σε γερμανικές και βαλτικές γλώσσες. Συγκεκριμένα η λ. συνδέεται [[συνήθως]] με το αγγλοσαξον. <i>swelan</i>, νεώτερο γερμαν. <i>schwelen</i> «σιγοκαίω, καίγομαι», λιθ. <i>svilti</i> «[[καψαλίζω]], -ομαι». Η ετυμολογική αυτή [[σύνδεση]] ενισχύεται από τη γενικότερα αποδεκτή [[άποψη]] ότι η λ. [[ἀλέα]] αρχικά δασυνόταν ([[επομένως]] ο τ. [[ἀλέα]], προέκυψε με ιωνική [[ψίλωση]]), [[καθώς]] και από το [[γεγονός]] ότι δεν μαρτυρείται [[παρουσία]] αρχικού <i>F</i> στα Ελληνικά.<br /><b><span style="color: brown;">ΠΑΡ.</span></b> <b>αρχ.</b> [[ἀλεάζω]], [[ἀλεαίνω]], [[ἀλεεινός]], [[ἀλεής]].<br /><b>(III)</b><br />η<br />[[δενδροστοιχία]].<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> <span style="color: red;"><</span> γαλλ. <i>allee</i> «[[διάδρομος]] κήπου»].
}}
{{lsm
|lsmtext='''ἀλέα:''' (Α) [ᾰ], Ιων. [[ἀλέη]], <i>ἡ</i> ([[ἀλέομαι]]), [[διαφυγή]], [[απόδραση]], σε Ομήρ. Ιλ.· με γεν., [[καταφύγιο]], [[άσυλο]] από, <i>ὑετοῦ</i>, σε Ησίοδ.<br /><b class="num">• [[ἀλέα]]:</b> (Β) [ᾰ], Ιων. [[ἀλέη]], <i>ἡ</i>, [[θερμότητα]], [[ζέστη]], σε Ομήρ. Οδ., Αριστοφ. (αμφίβ. προέλ.).
}}
{{elru
|elrutext='''ἀλέα:'''<br /><b class="num">I</b> ион. [[ἀλέη]] (ᾰλ) ἡ теплота, тепло Hom., Arph., Plat., Arst.: καὶ πρὸς ἀλέαν [[κακῶς]] πεφυκώς, καὶ πρὸς [[κρύος]] Plut. плохо переносящий как жару, так и холод.<br />ион. [[ἀλέη]] (ᾰλ) ἡ [[ἀλέομαι]] и [[ἀλεύω]] убегание, спасение: οὐδ᾽ ἀ. Hom. нет спасения; ἀ. ὑετοῦ Hes. убежище от дождя.
}}
{{etym
|etymtx=1.<br />Grammatical information: f.<br />Meaning: [[warmth]], spec. of the sun (Hom.).<br />Other forms: Ion. [[ἀλέη]]. Also [[ἁλέα]]?, cf. [[ἀλεαίνειν]] below.<br />Compounds: [[ἐπαλής]] s. s.v.<br />Derivatives: [[ἁλυκρός]] [[lukewarm]] (Nic.), after [[θαλυκρός]] (or from fals split [[θ]][[ἁλυκρός]]?). Cf. <b class="b3">ἀλυκτρόν εὔδινον</b> H.; <b class="b3">ἀλεόν θερμὸν η χλιαρόν</b> H.; [[ἀλεής]] (S. Ph. 859; not [[ἀδεής]] with Reiske). - Denom. verb: [[ἀλεαίνω]] <b class="b2">warm (oneself)</b> (Hp.), in Attic aspirated acc. to Eust. 1636: <b class="b3">ἁλ-</b>.<br />Origin: IE [Indo-European] [1045] <b class="b2">*suelH-</b> [[singe]], [[burn]]<br />Etymology: With suffix <b class="b3">-έα</b> (Chantr. Form. 91) from the verb seen in Germanic and Baltic: OE [[swelan]] [[burn slowly]], NHG [[schwelen]], Lith. <b class="b2">svìlti</b> [[singe]] (intr.). So <b class="b3">*hϜαλ-</b> < <b class="b2">*su̯l̥H-</b>. S. [[εἵλη]]. - Rejected by Szemerényi, Gnomon 43 (1971) 653, who connects MIr. [[allas]] [[sweat]] [?] and Hitt. [[alliyanzi]] [[they get warm]]; also Lat. [[adoleo]].<br />2. See also: [[ἀλέομαι]]
}}
{{mdlsj
|mdlsjtxt=[for A., see [[ἀλέομαι]]<br />A. an [[escape]], Il.; c. gen. [[shelter]] from ὑετοῦ Hes.<br />B. [[warmth]], [[heat]], Od., Ar. (Deriv. [[uncertain]].)
}}
{{elnl
|elnltext=[[ἀλέα]] -ας, ἡ, Ιοn. [[ἀλέη]] warmte, hitte; uitbr. warme plaats.
}}
{{FriskDe
|ftr='''ἀλέα''': 1. ([[ἀλέα]]?, vgl. ἀλεαίνειν unten), ion. [[ἀλέη]]<br />{aléa}<br />'''Meaning''': [[Wärme]], insbes. [[Sonnenwarme]] (ep., ion. att.).<br />'''Derivative''': Ableitungen: [[ἀλεεινός]] [[heiß]], [[der Sonne ausgesetzt]] (ion., X., Arist. u. a.), nach [[φαεινός]] usw. gebildet (Chantraine Formation 196); [[ἁλυκρός]] [[lauwarm]] (Nik., ''EM''), nach [[θαλυκρός]] (oder daraus durch falsche Interpretation als θ’[[ἁλυκρός]] entstanden? Debrunner GGA 1910, 6), vgl. [[ἀλυκτρόν]]· εὔδινον H.; ἀλεόν· θερμὸν ἢ χλιαρόν H.; nicht völlig sicher [[ἀλεής]] (S. ''Ph''. 859 lyr.; [[ἀδεής]] Reiske). — Denominative Verba: 1. [[ἀλεαίνω]] [[erwärmen]], [[sich wärmen]] (Hp., Archil., Ar., Arist., Men.), im Attischen nach Eust. 1636 aspiriert: ἁλ-; davon [[ἀλεαντικός]] [[zur Erwärmung geeignet]] (S. E.). — 2. [[ἀλεάζω]] [[warm sein]], auch [[erwärmen]] (Arist., Gal., H.).<br />'''Etymology''': [[ἀλέα]] ist vermittels des Suffixes -έα von einem Verb abgeleitet, das im Griechischen verloren gegangen ist, aber im Germanischen und Baltischen fortlebt, z. B. ags. ''swelan'' [[langsam verbrennen]], nhd. ''schwelen'' (Hochstufe), lit. ''svìlti'' [[sengen]] (intr.; Schwundstufe wie im Griech.). Fick<sup>4</sup> 1, 580, Sommer Lautst. 111. Weiteres s. [[εἵλη]].<br />'''Page''' 1,65-66<br />2. ion. [[ἀλέη]]<br />{aléa}<br />'''Meaning''': [[das Ausweichen]], [[Entrinnen]], [[Schutz]] (ep.ion.)<br />'''Etymology''': aus *ἀλέϝα (nach [[φυγή]]? Porzig Satzinhalte 232). Verbalnomen von [[ἀλέομαι]] aus *ἀλέϝομαι, vgl. [[ἀλεύω]] (Trag. in lyr.), Aor. [[ἀλεύασθαι]] neben [[ἀλέασθαι]] [[ausweichen]], [[entfliehen]] (ep. ion.). Ein anderes Verbalnomen ist [[ἀλεωρή]] [[das Ausweichen]], [[Schutz]] (ep. ion., hell.), aus *ἀλεϝωλή mit Dissimilation (Chantraine Formation 243, Schwyzer 258). Denominatives Verb: [[ἀλεείνω]] = [[ἀλέομαι]] (ep.), wahrscheinlich von einem Nomen *ἀλεϝεν- (vgl. Schwyzer 521); der komplettierende ''r''-Stamm in [[ἄλεαρ]]· ἀλεωρίαν H. Eine Bildung auf -άζω, entweder denominativ von [[ἀλέα]] oder deverbativ von [[ἀλέομαι]], ist bewahrt in ἀλεάζειν· κρύπτειν ἢ προβάλλειν, καὶ εἴργειν, ἀφανίζειν H. Neben *ἀλεϝομαι steht mit anderem Ablaut in derselben Bedeutung [[ἀλύσκω]] (ep., trag., sp. Prosa), Fut. [[ἀλύξω]] mit analogisch eingeführtem ξ (Schwyzer 708 A. 5, vgl. Debrunner Mélanges Boisacq 1, 252f.). Erweiterungen davon: [[ἀλυσκάζω]] und [[ἀλυσκάνω]] (ep.). [[ἀλέομαι]] und [[ἀλύσκω]] werden gewöhnlich zu [[ἀλύω]] und weiterhin zu [[ἀλάομαι]] (Erweiterung ευ: υ) gestellt, s. dd.<br />'''Page''' 1,66
}}