View source for ψιθυρίζω

{{LSJ1
|Full diacritics=ψῐθῠρίζω
|Medium diacritics=ψιθυρίζω
|Low diacritics=ψιθυρίζω
|Capitals=ΨΙΘΥΡΙΖΩ
|Transliteration A=psithyrízō
|Transliteration B=psithyrizō
|Transliteration C=psithyrizo
|Beta Code=yiquri/zw
|Definition=Dor. [[ψιθυρίσδω]]: ([[ψίθυρος]]):—<span class="sense"><span class="bld">A</span> [[whisper]], <span class="bibl">Pl.<span class="title">Grg.</span>485e</span>; πρός τινα <span class="bibl">Id.<span class="title">Euthd.</span>276d</span>, <span class="bibl">Duris69J.</span>; ἀλλήλοις <span class="bibl">Theoc.27.68</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">2</span> [[whisper]] what one [[dare]]s not [[speak out]], [[whisper]] [[slander]]s, κατά τινος <span class="bibl">Alciphr.3.58</span>, <span class="bibl">LXX<span class="title">Ps.</span>40(41).7</span>; ψ. καί [[διαβάλλειν]] <span class="bibl">Them.<span class="title">Or.</span>21.262c</span>:—Pass., τὸ ψιθυριζόμενον ὄνομα <span class="bibl">Plu.<span class="title">Alc.</span>23</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">3</span> metaph. of [[tree]]s, [[whisper]] (i. e. [[rustle]]), ὁπόταν πλάτανος πτελέᾳ ψιθυρίζῃ <span class="bibl">Ar. <span class="title">Nu.</span>1008</span> (anap.); also of [[swallow]]s, [[twitter]], <span class="bibl">Poll.5.90</span>.</span>
}}
{{pape
|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-02-1399.png Seite 1399]] dor. [[ψιθυρίσδω]], Theocr. 2, 141, zischeln, [[flüstern]], heimlich in's Ohr sagen, einflüstern, zuraunen; Plat. [[πρός]] τινα, Euthyd. 276 d Gorg. 485 d; Pol. 15, 27, 10; Plut. Alc. 23; bes. Lügen, Verleumdungen einflüstern, Sp. – Aber auch von Schwalben, zwitschern, Poll. 5, 90; von Bäumen, säuseln, [[ὅταν]] [[πλάτανος]] πτελέᾳ ψιθυρίζῃ Ar. Nubb. 995.
}}
{{bailly
|btext=<i>f.</i> ψιθυριῶ;<br />gazouiller, murmurer doucement.<br />'''Étymologie:''' [[ψίθυρος]].
}}
{{ls
|lstext='''ψῐθῠρίζω''': Δωρ. -σδω· μελλ. Ἀττ. -ιῶ· ([[ψίθυρος]]) ― ὁμιλῶ χαμηλοφώνως, ὁμιλῶ εἰς τὸ οὖς τινος, Πλάτ. Γοργ. 485D· ψ. [[πρός]] τινα ὁ αὐτ. ἐν Εὐθυδ. 276D· ἀλλήλοις τι Θεόκριτ. 27. 67. 2) [[ψιθυρίζω]], [[λέγω]] χαμηλοφώνως ὅ,τι δὲν τολμῶ νὰ εἴπω μεγαλοφώνως, [[λέγω]] λοιδορίας, κατά τινος Ἀλκίφρων 3. 58, Ἑβδ. (Ψαλμ. Μ΄, 7)· ψ. καὶ διαβάλλειν Θεμίστ. 262C. ― Παθ. τὸ ψιθυριζόμενον [[ὄνομα]] Πλουτ. Ἀλκ. 23. 3) ἐπὶ ἤχου ἢ θορύβου μικροῦ καὶ ἡσύχου, [[οἷον]] ἐπὶ τοῦ ἤχου τῶν δένδρων ὑπὸ ἐλαφροῦ ἀνέμου κινουμένων, [[ὅταν]] [[πλάτανος]] πτελέᾳ ψιθυρίζῃ Ἀριστοφ. Νεφ. 1008.
}}
{{grml
|mltxt=ΝΜΑ, και δωρ. τ. [[ψιθυρίσδω]] Α<br /><b>1.</b> [[μιλώ]] χαμηλόφωνα, [[μουρμουρίζω]] (α. «του ψιθύρισε [[κάτι]] στο [[αφτί]] και έφυγε» β. «βιῶναι μετὰ μειρακίων ἐν γωνίᾳ τριῶν ἢ τεττάρων ψιθυρίζοντα», <b>Πλάτ.</b>)<br /><b>2.</b> ηχώ μονότονα<br /><b>αρχ.</b><br /><b>1.</b> λέω χαμηλόφωνα [[κάτι]] που δεν [[τολμώ]] να πω [[φωναχτά]]<br /><b>2.</b> (<b>κατ' επέκτ.</b>) [[συκοφαντώ]] («ψιθυρίζειν και διαβάλλειν», Θεμίστ.).<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Το ρ. <i>ψιθ</i>-<i>υρ</i>-<i>ίζω</i> έχει προέλθει, [[κατά]] μία [[άποψη]], από αμάρτυρο <i>ψυθ</i>-<i>υρ</i>-<i>ίζω</i>, με ανομοιωτική [[τροπή]] του πρώτου -<i>υ</i>- σε -<i>ι</i>-. Σύμφωνα με αυτήν την [[άποψη]], το αρχικό θ. <i>ψυθ</i>- του ρ. ανάγεται στη [[ρίζα]] <i>pse</i>-<i>u</i>-<i>d</i>- / <i>bhseu</i><br />«[[φυσώ]], [[σφυρίζω]]», από όπου «[[βγάζω]] ήχους [[χωρίς]] [[σημασία]]», με οδοντική [[δασεία]] και [[παρέκταση]] -<i>θ</i>-, και συνδέεται με το ρ. [[ψεύδομαι]] και το ουσ. [[ψύθος]] ([[πρβλ]]. και τους τ. <i>ψεδ</i>-<i>ών</i>, <i>ψεδ</i>-<i>υρός</i>). Κατ' [[άλλη]] [[άποψη]], ο [[φωνηεντισμός]] και ο [[σχηματισμός]] του ρ. παραπέμπουν στη [[μορφή]] τών συνώνυμων ρ. [[μινυρίζω]], [[τινθυρίζω]], [[τιττυβίζω]], [[οπότε]] δεν αποκλείεται και ο [[σχηματισμός]] του ρ. [[ψιθυρίζω]] να ανάγεται σε [[ονοματοποιία]] αναλογική [[προς]] τα ρ. αυτά ([[πρβλ]]. και το ρ. [[ψίζομαι]])].
}}
{{lsm
|lsmtext='''ψῐθῠρίζω:''' Δωρ. -ίσδω, μέλ. Αττ. <i>-ιῶ</i> ([[ψίθυρος]]), [[ψιθυρίζω]], [[μιλώ]] στο [[αυτί]], σε Πλάτ., Θεόκρ.· μεταφ., λέγεται για μικρό θόρυβο που προκαλείται από την [[κίνηση]] των κλαδιών των δέντρων που σείονται από τον άνεμο, [[ὅταν]] [[πλάτανος]] πτελέᾳ ψιθυρίζῃ, όταν ο [[πλάτανος]] ψιθυρίζει στη [[φτελιά]], σε Αριστοφ.
}}
{{elru
|elrutext='''ψῐθῠρίζω:''' дор. ψῐθῠρίσδω шептать (πρός τινα Plat.; ἀλλήλοις Theocr.): [[μετά]] τινος ἐν γωνίᾳ ψ. Plat. шептаться с кем-л. в углу; τὸ ψιθυριζόμενον [[ὄνομα]] Plut. произносимое шепотом имя; [[ὁπόταν]] [[πλάτανος]] πτελέᾳ ψιθυρίζῃ Arph. когда платан шепчется с вязом.
}}
{{elnl
|elnltext=ψιθυρίζω [ψίθυρος] Dor. imperf. 1 plur. ἐψιθυρίσδομες fluisteren; overdr. ritselen:. ὁπόταν πλάτανος... ψιθυρίζῃ wanneer de plataan ritselt Aristoph. Nub. 1008.
}}
{{mdlsj
|mdlsjtxt=ψῐθῠρίζω, [[ψίθυρος]]<br />to [[whisper]], say [[into]] the ear, Plat., Theocr.:—metaph., [[ὅταν]] [[πλάτανος]] πτελέᾳ ψιθυρίζῃ [[when]] the [[plane]] whispers to the elm, Ar.
}}
{{FriskDe
|ftr='''ψιθυρίζω''': {psithurízō}<br />'''Forms''': dor. (bukol.), -ίσδω,<br />'''Grammar''': v.<br />'''Meaning''': [[flüstern]], [[zuraunen]], [[verleumden]], übertr. von Bäumen, Vögeln [[säuseln]], [[zwitschern]] (Pl., Ar., hell. u. sp.)<br />'''Composita''': auch m. δια-, προσ-, ὑπο- u.a.,<br />'''Derivative''': mit [[ψιθύρισμα]] (ὑπο-) n., -ισμός m. [[Geflüster]], [[Gesäusel]] (hell. u. sp.), -ιστής m. "Flüsterer", Bein. des Hermes in Athen ([D.] 59, 39), [[Verleumder]], [[Ohrenbläser]] (''Ep''. ''Rom''.), -ιστικός (''Cat''. ''Cod''. ''Astr''.). — Daneben, anscheinend als Grundwort (*[[ψιθυρός]]), aber wenigstens z.T. als Rückbildung, [[ψίθυρος]] m. (m. oppositiver Barytonese) [[Verleumder]], [[Ohrenbläser]] (Pi., Ar.''Fr''. 167 [anap.], LXX, Plu.), als Adj. [[flüsternd]], [[verleumdend]] (S. ''Aj''. 148 [anap.]), von Musik [[summend]] (Ar. ''Fr''. 671), von Vögeln [[zwitschernd]] (''AP''). — Auch [[ψίθυρ]] = [[ψίθυρος]] (Hdn. Gr. u.a.; nach [[μάρτυρ]]), [[ψεδυρός]] (ψέδ-) = [[ψίθυρος]] (A. ''Supp''. 1042 [lyr.], Hdn. Gr., H.; abzulehnen v. Blumenthal Hesychst. 13), [[ψιδόνες]]· διάβολοι, ψίθυροι H. — Hierher noch [[ψιθύρα]] f. Bez. eines libyschen Musikinstruments (S. ''Inach''. in lyr., Poll.), wohl volksetymol. Umbildung eines Fremdworts. Vgl. [[μινυρίζω]], [[κλαυθμυρίζω]], [[τινθυρίζω]], [[συρίζω]] (: [[σῦριγξ]]) u. a.; bzw. [[λιγυρός]], [[καπυρός]], [[ὀϊζυρός]] (: [[ὀϊζύς]]) u.a.; s. auch zu [[ὀλοφύρομαι]].<br />'''Etymology''': Schallwort ohne feste Genealogie. Wenn aus *ψυθυρ-dissimiliert (Specht KZ 61, 277, dazu Kretschmer Glotta 26, 57 f.; vgl. [[φῖτυ]]), zu [[ψύθος]] usw., s. [[ψεύδομαι]]. Vgl. andererseits [[ψίζομαι]]. — Pisani Arch. glott. it. 46, 23 erwägt Verwandtschaft mit aind. ''kṣvéḍati'' (''kṣvédati'') [[summen]], [[brummen]]: idg. ''qʷs''-; vgl. Mayrhofer s.v.<br />'''Page''' 2,1137-1138
}}