View source for ῥόδον

{{LSJ1
|Full diacritics=ῥόδον
|Medium diacritics=ῥόδον
|Low diacritics=ρόδον
|Capitals=ΡΟΔΟΝ
|Transliteration A=rhódon
|Transliteration B=rhodon
|Transliteration C=rodon
|Beta Code=r(o/don
|Definition=τό, metaplast. dat. pl. [[ῥοδέεσσι]] [[varia lectio|v.l.]] in <span class="bibl">A.R.3.1020</span>:—<span class="sense"><span class="bld">A</span> [[rose]], first in <span class="bibl"><span class="title">h.Cer.</span>6</span>, cf. <span class="bibl">Thgn.537</span>, <span class="bibl">Pi.<span class="title">I.</span>4(3).18(36)</span>, <span class="bibl">Hdt.8.138</span>, <span class="title">IG</span>12.289; Aeol. [[βρόδον]] ([[quod vide|q.v.]]); mostly of [[Rosa gallica]], [[red rose]], <span class="bibl">Thphr.<span class="title">HP</span>6.6.4</span>, etc.; [[ῥόδον ἑκατοντάφυλλον]], [[Rosa centifolia]], [[cabbage rose]], ibid.; [[ῥόδον ἄγριον]], [[Rosa dumetorum]], [[wild rose]], ib.<span class="bibl">6.2.1</span>: metaph., [[ῥόδα μ' εἴρηκας]] = [[you've spoken roses of me]], [[you have said all things sweet and beautiful]], <span class="bibl">Ar.<span class="title">Nu.</span>910</span>; [[πάττε πολλοῖς τοῖς ῥόδοις]] ib.<span class="bibl">1330</span>: [[proverb|prov.]], [[ὗς διὰ ῥόδων]] '[[a bull in a china shop]]', <span class="bibl">Crates Com.4</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">2</span> = [[ῥοδωνιά]], <span class="bibl">Coluth.348</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">II</span> [[Ῥόδα]], τά,= [[ῥοδισμός]], <span class="title">Rev.Hist.Rel.</span>97.275 (Bulgaria). </span><span class="sense"><span class="bld">III</span> [[pudenda muliebria]], <span class="bibl">Pherecr.108.29</span>.</span>
}}
{{pape
|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-02-0846.png Seite 846]] τό, die [[Rose]]; zuerst H. h. Cer. 6; Theogn. 537; φοινίκεα, Pind. I. 3, 36; ῥόδοις ἐστεφανωμένος, Ar. Equ. 961, der auch ῥόδα μ' εἴρηκας verbindet, Nubb. 900; Folgde; auch in Prosa überall; der Rosengarten, Coluth. 341. – Auch die weibliche Schaam, κόραι τὰ ῥόδα κεκαρμέναι, Pherecrat. bei Ath. VI, 269 b. – Um ῥοδέεσσι bei Ap. Rh. 3, 1020 zu erklären, hat man auch einen nom. τὸ ῥόδος angenommen. – S. [[ῥοδέα]].
}}
{{bailly
|btext=ου (τό) :<br /><b>1</b> la rose <i>fleur</i>;<br /><b>2</b> <i>pudenda muliebria</i> (Phérécrate).<br />'''Étymologie:''' cf. <i>lat.</i> rosa -- DELG de *Ϝρόδον, Ϝ attesté par le myc.
}}
{{elru
|elrutext='''ῥόδον:''' эол. [[βρόδον]] τό роза HH, Pind. etc.: ῥόδοις ἐστεφανωμένος Arph. увенчанный розами; ῥόδα μ᾽ εἴρηκας Arph. твои слова мне (приятны как) розы.
}}
{{ls
|lstext='''ῥόδον''': τό, κατὰ μεταπλασμὸν δοτ. πληθ. ῥοδέεσι ἀπαντᾷ ἐν Ἀπολλ. Ροδ. Γ.΄ 1020· ― «τριαντάφυλλον», Λατ. rosa, πρῶτον ἐν Ὁμ. Ὕμν. εἰς Δήμ. 6, Θέογν. 537, Πινδ. Ι. 4. 31, Ἡρόδ. 8. 138· ἐν τῷ Αἰολ. τύπῳ [[βρόδον]], Σαπφὼ 19· ― μεταφορ., ῥόδα μ’ εἴρηκας, μὲ τριαντάφυλλα μὲ ἐστόλισες, Ἀριστοφ. Νεφ. 910· πάττε πολλοῖς τοῖς ῥόδοις [[αὐτόθι]] 1330· παροιμ., ὗς διὰ ῥόδων, ἐπὶ τῶν σκαιῶν καὶ ἀναγώγων, Κράτης ἐν «Γείτοσιν» 6. 2) = [[ῥοδωνιά]], Κόλουθ. 348. ΙΙ. τὸ [[γυναικεῖον]] [[αἰδοῖον]], κόραι [[ἀρτίως]] ἡβυλλιῶσαι καὶ, τὰ ῥόδα κεκαρμέναι Φερεκράτ. ἐν «Μεταλλεῦσιν» 1. 29· οὕτω [[ῥοδωνιά]], Κρατῖνος ἐν «Νεμέσει» 5· ῥοδὼν Σχόλ. εἰς Θεόκρ. 11. 10· πρβλ. Ἡσύχ.
}}
{{Slater
|sltr=[[ῥόδον]] [[rose]] χθὼν ὥτε φοινικέοισιν ἄνθησεν ῥόδοις (I. 4.18) ]σι τε ῥοδ[ων (supp. Lobel) Δ. 4. c. 2. ῥόδα τε κόμαισι μείγνυται fr. 75. 18.
}}
{{eles
|esgtx=[[rosa]]
}}
{{grml
|mltxt=τὸ, ΜΑ<br /><b>βλ.</b> [[ρόδο]].
}}
{{lsm
|lsmtext='''ῥόδον:''' τό, [[τριαντάφυλλο]], Λατ. [[rosa]], σε Ομηρ. Ύμν., Θέογν. κ.λπ.· Αιολ. [[βρόδον]], σε [[Σαπφώ]]· μεταφ., <i>ῥόδα μ' εἴρηκας</i>, με στόλισες με τριαντάφυλλα, μου μίλησες γλυκά και όμορφα, σε Αριστοφ.
}}
{{etym
|etymtx=Grammatical information: n.<br />Meaning: [[rose]] (h. Cer.).<br />Other forms: Aeol. [[βρόδον]] OK<br />Dialectal forms: Myc. [[wodowe]] /[[wordo-wen]]/ epithet of oil, s. Chadwick-Baumbach 243, Lejeune Mémoires 2, 26.<br />Compounds: Compp., e.g. <b class="b3">ῥοδο-δάκτυλος</b> [[rosyfingered]], adjunct of [[Ήώς]] (Hom.), <b class="b3">βροδο-δάκτυλος</b> of the moon (Sapph.); cf. Leumann Hom. Wörter 18 n. 9), <b class="b3">κυνό-ρροδον</b> n. [[dog rose]], [[Rosa canina]] (Thphr.; Strömberg Pfl.namen 30 a. 98).<br />Derivatives: 1. <b class="b3">ῥοδ-έα</b>, <b class="b3">-έη</b>, <b class="b3">-ῆ</b> f. [[rose tree]] (Archil.); 2. -(<b class="b3">ε)ών</b>, -(<b class="b3">ε)ῶνος</b> m. [[bed of roses]] (AP, pap.) with <b class="b3">-ωνιά</b> f. [[bed of roses]], [[rose garden]], [[rose tree]] (Hecat.; Scheller Oxytonierung 70); 3. <b class="b3">-ιη</b> f. [[bed of roses]] (Mycale IVa); 4. <b class="b3">-όεις</b> [[of roses]] (Ψ 186, B., E. in lyr.), <b class="b3">-εος</b> [[id]], [[roselike]] (poet. h. Cer.), <b class="b3">-ινος</b> [[of roses]] (Anacr.); on the adj. s. Schmid <b class="b3">-εος</b> und <b class="b3">-ειος</b> 47 w. n.1, Zumbach Neuerungen 14, and Forderer Gnomon 30, 96; 5. <b class="b3">-άριον</b> n. [[rose ornament]] (pap.), <b class="b3">-ίς</b>, <b class="b3">-ίδος</b> f. [[rose pastille]] (Dsc.); 6. <b class="b3">-ίτης</b> m. [[rose wine]] (Dsc.; Redard 98), <b class="b3">-ῖτις</b> f. n. of a stone, because of the colour (Plin.; Redard 60); 7. <b class="b3">-ουντία</b> f. [[dish flavoured with roses]] (Ath.; as if from <b class="b3">*ῥοδοῦς</b>; cf. Scheller [[l.c.]] w. n.1); 8. <b class="b3">-ίζω</b> [[to cover with roses]], of a tomb, with <b class="b3">-ισμός</b>, <b class="b3">-ίσια</b> pl. = Lat. [[Rosalia]] (Asia Minor), also [[to make smell like roses]] (Thphr., Alex. Aphr.), intr. [[to resemble a rose]] (Dsc.); 9. also the islandname `[[Ρόδος]] ? (Georgacas Beitr. z. Namenforsch. 6,155).<br />Origin: LW [a loanword which is (probably) not of Pre-Greek origin] Iran. ?<br />Etymology: PGr. [[Ϝρόδον]] (= Aeol. [[βρόδον]]) comes from the east, pob. first like Arm. [[vard]] [[rose]] from OIran. <b class="b2">*u̯r̥da-</b> ( > NPers. [[gul]] <b class="b2">id.</b>); Schwyzer 344 n. 2 with Schulze (s.bel.). To this also Aram. [[wardā]]', Arab. [[ward]] <b class="b2">id.</b> Further history debated; after Mayrhofer Arch. Or. 18, 74 from Arab. [[warada]] [[bloom]], [[waruda]] [[be red]]; recalled by Mayrhofer Sprache 7(1961)185. Diff. Schulze BerlAkSb. 1910, 806ff.: with Germ., e.g. OE [[word]] [[thorn-bush]], Lat. [[rubus]] [[blackberry-bush]] from IE <b class="b2">*u̯r̥dho-</b>; to be rejected. Pelasgian etymology by v. Windekens Le Pélasgique 132. -- From Greek prob. Lat. [[rosa]], in detail unlear (s. W.-Hofmann s.v.).
}}
{{mdlsj
|mdlsjtxt=[[ῥόδον]], ου, τό,<br />the [[rose]], Lat. [[rosa]], Hhymn., Theogn., etc.; aeolic [[βρόδον]], Sapph.:—metaph., ῥόδα μ' εἴρηκας you've [[spoken]] roses of me, [[have]] said all things [[sweet]] and [[lovely]], Ar.
}}
{{FriskDe
|ftr='''ῥόδον''': (äol. [[βρόδον]])<br />{rhódon}<br />'''Grammar''': n.<br />'''Meaning''': [[Rose]] (seit ''h''. ''Cer''.).<br />'''Composita''' : Kompp., z.B. [[ῥοδοδάκτυλος]] [[rosenfingerig]], Beiwort der [[Ἠώς]] (Hom. u.a.), [[βροδοδάκτυλος]] vom Mond (Sapph.); vgl. Leumann Hom. Wörter 18 A. 9), κυνόρροδον n. [[Hundrose]], [[Rosa canina]] (Thphr.; Strömberg Pfl.namen 30 u. 98).<br />'''Derivative''': Mehrere Ableitungen 1. [[ῥοδέα]], -έη, -ῆ f. [[Rosenstock]] (Archil. usw.); 2. -(ε)ών, -(ε)ῶνος m. [[Rosenbeet]] (''AP'', Pap. u.a.) mit -ωνιά f. ‘Rosenbeet, -garten, -stock’ (Hekat. usw.; Scheller Oxytonierung 70); 3. -ιη f. [[Rosenbeet]] (Mykale IV<sup>a</sup>); 4. -όεις [[aus Rosen]] (Ψ 186, B., E. in lyr. u.a.), -εος ‘ds., rosenähnlich’ (poet. seit ''h''. ''Cer''.), -ινος [[aus Rosen]] (Anakr. usw.); zu den Adj. s. Schmid -εος und -ειος 47 m. A.1, Zumbach Neuerungen 14, wozu Forderer Gnomon 30, 96; 5. -άριον n. [[Rosenornament]] (Pap.), -ίς, -ίδος f. [[Rosenpastille]] (Dsk. u.a.); 6. -ίτης m. [[Rosenwein]] (Dsk.; Redard 98), -ῖτις f. N. eines Steins, nach der Farbe (Plin.; Redard 60); 7. -ουντία f. [[Gericht mit Rosen gewürzt]] (Ath.; wie von *ῥοδοῦς; vgl. Scheller a. O. m. A.1); 8. -ίζω [[mit Rosen bedecken]], vom Grab, mit -ισμός, -ίσια pl. = lat. ''Rosalia'' (Kleinasien), auch [[mit Rosen durchdüften]] (Thphr., Alex. Aphr.), intr. [[einer Rose ähneln]] (Dsk. u.a.); 9. auch der Inselname [[Ῥόδος]] ? (Georgacas Beitr. z. Namenforsch. 6,155).<br />'''Etymology''' : Urgr. ϝρόδον (= äol. [[βρόδον]]) stammt aus dem Osten, wohl zunächst wie arm. ''vard'' [[Rose]] aus altiran. *''u̯r̥da''- ( > npers. ''gul'' ib.); Schwyzer 344 A. 2 mit Schulze (s.u.). Dazu noch aram. ''wardā''’, arab. ''ward'' ib.. Weitere Geschichte strittig; nach Mayrhofer Arch. Or. 18, 74 aus arab. ''warada'' [[blühen]], ''waruda'' [[rot sein]]. Anders Schulze BerlAkSb. 1910, 806ff.: mit germ., z.B. ags. ''word'' [[Dornstrauch]], lat. ''rubus'' [[Brombeerstaude]] aus idg. *''u̯r̥dho''-; abzulehnen. Pelasgische Etymologie bei v. Windekens Le Pelasgique 132. — Aus dem Griech. wohl lat. ''rosa'', im einzelnen unklar (s. W.-Hofmann s.v.).<br />'''Page''' 2,660-661
}}
{{trml
|trtx=[[File:Roses Boutons FR 2012.jpg|thumb|Exterior view of rose buds]]
ab: абнагәил; af: roos; als: rosen; am: ጽጌ ረዳ; arc: ܘܪܕܐ; ar: ورد; arz: ورد; ast: rosa; as: গোলাপ; azb: روز; az: İtburnu; ban: mawa; bat_smg: eršketis; be: ружа; bg: роза; bh: गुलाब; bn: গোলাপ; bo: རྒྱ་སེ།; br: roz; bs: ruža; ca: rosa; chr: ᎫᏔᏍᏲᏍᏗ; chy: henenó'e; cs: růže; cv: шăлан; cy: rhosyn; da: rose; de: [[Rosen]]; diq: gule; dty: गुलाफ; el: [[τριανταφυλλιά]]; eml: róśa; en: rose; eo: rozo; es: [[rosa]]; et: kibuvits; eu: arrosa; fa: رز; fi: ruusut; frr: ruusen; fr: [[rosier]]; ga: rós; gl: rosa; gn: yvotyje; gom: ಗುಲಾಬ್ ಫೂಲ್; gu: ગુલાબ; he: ורד; hi: गुलाब; hr: ruža; hsb: róža; ht: woz; hu: rózsa; hy: մասրենի; ia: rosa; id: mawar; inh: хьандар; io: rozo; is: rós; it: [[rosa]]; ja: バラ属; jv: mawar; kab: ajjig; ka: ვარდი; kk: итмұрын; kn: ಗುಲಾಬಿ; ko: 장미; ks: گُلاب; ku: gul; ky: ит мурун; lad: roza; la: [[rosa]]; lbe: хъункӏул тӏутӏи; lez: жикӏияр; lmo: ròsa; lt: erškėtis; lv: rozes; mai: गुलाब; mg: raozy; mk: роза; ml: പനിനീർപ്പൂവ്; mrj: лӧчкӓванды; mr: गुलाब; ms: pokok bunga mawar; myv: овтоумарь; my: နှင်းဆီ; nah: caxtillan tlapalpopozon; ne: गुलाफ; nl: rozen; nn: roseslekta; no: roseslekta; olo: kukoinmuarju; or: ଗୋଲାପ; os: уагъылы; pa: ਗੁਲਾਬ;: róża; pnb: گلاب; pt: [[rosa]]; qu: waysallpu; roa_rup: trandafilu; ro: trandafir; ru: [[шиповник]]; rw: iroza; sah: дьөлүһүөн; sat: ᱜᱩᱞᱟᱹᱯ; scn: rosa; sco: rose; sc: rosa; sd: گلاب; se: ruvsut; sh: ruža; simple: rose; si: රෝස; sk: ruža; sl: vrtnica; sq: trëndafili; sr: ружа; su: mawar; sv: rossläktet; sw: mwaridi; szl: rołza; ta: உரோசா; tcy: ಗುಲಾಬಿ; te: గులాబి; tg: гули садбарг; th: กุหลาบ; tk: itburun; tl: rosas; to: lose; tr: gül; uk: шипшина; ur: گلاب; uz: naʼmatak; vep: roz; vi: hoa hồng; war: rosa; wa: rôzî; wuu: 蔷薇属; yi: רויז; zh_min_nan: chhiûⁿ-bî; zh_yue: 玫瑰; zh: 蔷薇属
}}