View source for δαίω

{{LSJ1
|Full diacritics=δαίω
|Medium diacritics=δαίω
|Low diacritics=δαίω
|Capitals=ΔΑΙΩ
|Transliteration A=daíō
|Transliteration B=daiō
|Transliteration C=daio
|Beta Code=dai/w
|Definition=(A), Act. only pres. and impf. (but [[ἔδευσε]] may be for [[ἔδαυσε]] aor. 1, cf. infr. ''ΙΙ'', <span class="title">Berl.Sitzb.</span> 1902.1098): —Pass., pres. and impf., Hom.: aor. 2 subj. <span class="sense"><span class="bld">A</span> δάηται <span class="bibl">Il.20.316</span>: also intr. in pf. <span class="bibl">2</span> Act. [[δέδηα]], plpf. [[δεδήειν]] (v. infr.); Ep. part. fem. δεδᾰυῖα <span class="bibl">Nonn.<span class="title">D.</span>6.305</span>: aor. part. δαισθείς <span class="bibl">E.<span class="title">Heracl.</span>914</span> (if not from [[δαίνυμι]]): also aor. 2 subj. [[δαβῇ]], [[ἐκδαβῇ]], Hsch.: pf. Pass. [[δέδαυμαι]] (v. infr. ''ΙΙ''). (<b class="b3">Δαϝψω</b>, cf. [[δεδαυμένος]], [[δαβελός]], Skt. dunō óti '[[burn]]'):—poet. Verb, [[light up]], [[kindle]], <b class="b3">δαῖέ οἱ ἐκ κόρυθός τε καὶ ἀσπίδος ἀκάματον πῦρ</b> she made [[fire]] [[burn]] from... <span class="bibl">Il.5.4</span>, cf. <span class="bibl">7</span>; ἐκ δ' αὐτοῦ δαῖε φλόγα <span class="bibl">18.206</span>, cf. <span class="bibl">227</span>; so πῦρ καὶ φῶς δ. <span class="bibl">A.<span class="title">Ch.</span>864</span> (lyr.); φλόγα <span class="bibl">Id.<span class="title">Ag.</span>496</span>: metaph., δαῖε δ' ἐν ὀφθαλμοῖς… πόθον <span class="bibl">A.R.4.1147</span>:—Pass., [[blaze]], [[burn fiercely]], ἐν πεδίῳ πῦρ δαίετο καῖε δὲ νεκρούς <span class="bibl">Il.21.343</span>; <b class="b3">πυρὶ ὄσσε δεδήει</b> [[blaze]]d with [[fire]], <span class="bibl">12.466</span>; ἐν δέ οἱ ὄσσε δαίεται [[blaze like fire]], <span class="bibl">Od.6.132</span>; σεμνῶν ὀργίων ἐδαίετο [[φλόξ]] <span class="bibl">S.<span class="title">Tr.</span>765</span>: mostly metaph. sense, μάχη πόλεμός τε δέδηεν <span class="bibl">Il.20.18</span>, al., cf. <span class="bibl">12.35</span>, <span class="bibl">17.253</span>; [[ὄσσα δεδήει]] = [[rumour]] [[spread]] like [[wild]]-[[fire]], <span class="bibl">2.93</span>; [[φιλοφροσύνη]] δεδήει [[glow]]ed, <span class="bibl">Emp.130.2</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">II</span> [[burn up]], μῆρ' ἐπὶ βωμῶν <span class="title">Epigr.Gr.</span>1035.20 (Pergam.); <b class="b3">σάρκας ἔδευσε</b> (sic) [[πυρί]] <span class="title">Berl.Sitzb.</span> [[l.c.]]; <b class="b3">τὰν χώραν δ</b>. Decr.Byz. ap. <span class="bibl">D.18.90</span>; [[use cautery]], <span class="bibl">Hp.<span class="title">Haem.</span>2</span> (very rare in Prose):—Pass., φλογὶ σῶμα δαισθείς E. [[l.c.]]; μηρίων δεδαυμένων <span class="bibl">Semon.30</span>; <b class="b3">ἐν ἔρωτι δεδ</b>., prob. in <span class="bibl">Call.<span class="title">Epigr.</span>50</span> (cf. [[δάκνω]] ''III'').</span><br />(B), <span class="sense"><span class="bld">A</span> [[divide]]:—Act. is not found in this sense (for aor. [[ἔδαισα]] v. [[δαίνυμι]]) <b class="b3">, δαΐζω</b> being used:—Pass., <b class="b3">δαίεται ἦτορ</b> my [[heart]] is torn, [[distract]]ed, <span class="bibl">Od.1.48</span>: Ep. 3pl. pf., <b class="b3">Αἰθίοπας, τοὶ διχθὰ δεδαίαται</b> ib.<span class="bibl">23</span>: —more freq. in Med., [[distribute]], κρέα δαίετο <span class="bibl">15.140</span>; κρέα πολλὰ δαιόμενος <span class="bibl">17.332</span>; πήματα… δαίονται βροτοῖς ἀθάνατοι <span class="bibl">Pi.<span class="title">P.</span>3.81</span>; cf. [[δατέομαι]]. </span><span class="sense"><span class="bld">II</span> aor. [[ἔδαισα]], [[feast]], from Hdt. downwards, though formed from [[δαίω]], belongs in sense to [[δαίνυμι]] ([[quod vide|q.v.]]):—Med., [[feast on]], [ἀμβροσίην] δαίονται <span class="bibl">Matro <span class="title">Conv.</span>72</span>. (<b class="b3">δαι-</b> also in [[δαίς]], [[δαίνυμι]], etc.: prob. akin to <b class="b3">δα-</b> in [[δατέομαι]].) </span>
}}
{{DGE
|dgtxt=<b class="num">• Morfología:</b> [v. med. pres. subj. δάηται <i>Il</i>.20.316; aor. ἔδευσε prob. por ἔδ<α>υσε <i>IMEG</i> 62.6 (III a.C.), lacon. v. pas. subj. [[δαβῇ]] (por δαϝῇ) Hsch., part. δαισθείς E.<i>Heracl</i>.914; v. pas. perf. part. [[δεδαυμένος]] Semon.31, Call.<i>Epigr</i>.49.3; plusperf. [[δεδήει]] <i>Il</i>.12.466]<br /><b class="num">I</b> intr., gener. en v. med. pas.<br /><b class="num">1</b> [[arder en llamas]] ὁπότ' ἂν Τροίη μαλερῷ πυρὶ πᾶσα δάηται καιομένη <i>Il</i>.20.316, 21.375, οὐχ ἵκετο καπνὸς αἰθέρα δαιομένας εὐρυχόρου Τεγέας Simon.122D., ἁ δέ σε γειναμένα πυρὶ δαίεται E.<i>Tr</i>.825, c. ac. rel. πυρὸς ... φλογὶ σῶμα δαισθείς E.<i>Heracl</i>.914<br /><b class="num">•</b>c. πῦρ, φλόξ, etc. como suj., [[arder]], [[flamear]], [[llamear]] ἀκάματον πῦρ ὑπὲρ κεφαλῆς ... δαιόμενον <i>Il</i>.18.226, δαιόμενον ... σέλας <i>Il</i>.8.75, λάμπετο φλὸξ ... πυρὸς μέγα δαιομένοιο <i>h.Merc</i>.114, σεμνῶν ὀργίων ἐδαίετο φλόξ S.<i>Tr</i>.765, πυρὰ κατ' ἀντίπρῳρα ναυστάθμων δαίεται E.<i>Rh</i>.136, λύχνου δαιομένου Call.<i>Fr</i>.269, cf. Theoc.24.52, (φλόξ) δαιομένα <i>AP</i> 7.399 (Antiphil.), δαιόμενον πῦρ Opp.<i>C</i>.4.132, πυρὸς μένος ... δαίετο Q.S.6.170<br /><b class="num">•</b>de la rama de laurel utilizada en la depilación ἡ δέ με Φοίβου τείρει νύμφα φίλη ... δαιομένη <i>AP</i> 14.43<br /><b class="num">•</b>fig., del resplandor casi sobrenatural de los cuerpos y armas de los guerreros δαῖέ οἱ ἐκ κόρυθός τε καὶ ἀσπίδος ἀκάματον πῦρ <i>Il</i>.5.4, cf. 7, en un escudo τὰ δ' ἐδαίετο θαυματὰ ἔργα Hes.<i>Sc</i>.165.<br /><b class="num">2</b> fig. de pers. [[arder de pasión]], [[brillar]] πυρὶ δ' ὄσσε [[δεδήει]] <i>Il</i>.12.466, ἐν δέ οἱ ὄσσε δαίεται <i>Od</i>.6.132, [[ἀλλά]] μοι ἀμφ' Ὀδυσῆϊ ... δαίεται ἦτορ pero a mi se me inflama el corazón pensando en Odiseo</i>, <i>Od</i>.1.48, de Dioniso ὃς μετὰ μαινάσιν ὄμμασι δαίεται Ar.<i>Lys</i>.1284, ἐν ἔρωτι δεδαυμένων Call.<i>Epigr</i>.49<br /><b class="num">•</b>c. gen. δαιόμενος Νύμφης enamorado de la Ninfa</i> Opp.<i>C</i>.2.118, de animales ὣς ὁ περιτρομέων ἀλόχοις μέγα δαίεται ἦτορ Opp.<i>H</i>.4.202<br /><b class="num">•</b>[[consumirse]], [[estar destrozado]] por el dolor ἡ δ' [[ἔνδοθι]] δαιομένη περ σῖγα μάλα κλαίει A.R.3.661.<br /><b class="num">3</b> perf. act. c. suj., personif. o no, de actividades humanas, de sign. neg. [[propagarse, extenderse como el fuego]] Ὄσσα [[δεδήει]] se propaga el Rumor como el fuego</i>, <i>Il</i>.2.93, νῦν ἄγχιστα μάχη πόλεμός τε δέδηε <i>Il</i>.20.18, cf. 12.35, πάντῃ [[γάρ]] σε περὶ στέφανος πολέμοιο δέδηε <i>Il</i>.13.736, οἰμωγὴ δὲ δέδηε <i>Od</i>.20.353, Ὅμαδός τε Φόνος τ' Ἀνδροκτασίη τε [[δεδήει]] Hes.<i>Sc</i>.155, αἰεὶ δέ σφιν ἐνὶ φρεσὶ φῦζα δέδηε Opp.<i>H</i>.4.471<br /><b class="num">•</b>c. sign. posit. [[resplandecer]] φιλοφροσύνη τε [[δεδήει]] Emp.B 130.<br /><b class="num">II</b> tr.<br /><b class="num">1</b> c. ac. int. πῦρ, φλόγα, etc. [[prender]], [[encender]], [[inflamar]] πῦρ δὲ Μενοιτιάδης δαῖεν μέγα <i>Il</i>.9.211, ἐκ δ' [[αὐτοῦ]] δαῖε φλόγα παμφανόωσαν <i>Il</i>.18.206, δαῖε δέ οἱ πῦρ γρηΰς <i>Od</i>.7.7, ἢ πῦρ καὶ φῶς ... δαίων A.<i>Ch</i>.864, δαίων φλόγα A.<i>A</i>.496, πυρὸς σέλας ὃ ... ἥρωες ... ἔδαιον A.R.4.69, δαίουσα λαμπτῆρος σέλας <i>Trag.Adesp</i>.407, tb. en v. med. Ἥφαιστος ... πρῶτα μὲν ... πῦρ δαίετο, καῖε δὲ νεκρούς <i>Il</i>.21.343<br /><b class="num">•</b>fig. δαῖε δ' ἐν ὀφθαλμοῖς ... πόθον A.R.4.1147.<br /><b class="num">2</b> c. ac. de obj. externo, de cosas [[quemar]] ξύλα <i>Il</i>.18.347, φιτρούς A.R.3.1209, μῆρα ἐπὶ βωμ[ῶ] ν Orác. en <i>IGR</i> 4.360.32 (Pérgamo II d.C.), βοῦν ... ἐς μέγαρον τετράγυιον ... ῥέξαντες πυρὶ δαίσατ' Orác. en <i>ZPE</i> 1.1967.185.9 (Hierápolis II d.C.), σάρκας <i>IMEG</i> [[l.c.]], en v. pas. μηρίων δεδαυμένων Semon.l.c.<br /><b class="num">•</b>part. subst. plu. [[víctimas]] ἀμφὶ δὲ δαιομένοις εὐρὺν χορὸν ἐστήσαντο A.R.2.701<br /><b class="num">•</b>de lugares [[devastar por medio del fuego]] Φιλίππω ... τὰν χώραν δαίοντος Decr. en D.18.90<br /><b class="num">•</b>medic. [[cauterizar]] ἀρχὸν ... δαίων Hp.<i>Haem</i>.2 (var., cf. καίω). • DMic.: <i>da-wa-no</i>, <i>da-wi</i>.<br /><b class="num">• Etimología:</b> De *δαϝιω < *<i>d°H<sup>u̯</sup>2</i>- ‘[[quemar]]’; cf. en grado pleno ai. <i>doman</i> ‘[[incendio]]’.<br />v. [[δαίομαι]].
}}
{{pape
|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-01-0518.png Seite 518]] [[brennen]], [[anzünden]]; entstanden entweder aus δα'FΩ (das Digamma in ι übergegangen), oder aus δαFίω (das Digamma ausgeworfen); Wurzel auf jeden Fall δαF-; durchaus verschieden also von [[δαίομαι]] »theilen«, Wurzel δα –. Das Digamma in [[δαίω]] »brennen« bezeugt z. B. die Form δεδαυμένος, μηρίων δεδαυμένων Simonid. (Amorgin.?) in Etym. m. p. 250, 18 und Cram. An. Ox. 1 p. 106, 4 (Bergk L. G. ed. 2 fr 30 p. 587); durch conj. hergestellt δεδαυμένον Callimach. epigr. 53; vgl. Hesych. [[ δεδαυμένον]]· περιπεφλεγμένον; [[δάβελος]]· [[δαλός]], Λάκωνες; Sanskrit. davas, dâvas = calor, ignis, s. Curtius Grundzüge d. Gr. Etym. 1 S. 197; wahrscheinlich sind [[δαίω]] »brennen«, [[αὔω]] oder αὕω nebst [[αὐαίνω]] oder αὑαίνω, εὕω, [[καίω]] (καύσω, καF-), dem Ursprunge nach identisch; vgl. [[λείβω]] [[εἴβω]], [[δείλη]] [[εἵλη]], [[δαήμων]] [[δαίμων]] [[αἵμων]], [[δνόφος]] [[νέφος]] [[γνόφος]] [[κνέφας]], [[μέλας]] [[μέλαινα]] μελαινός [[κελαινός]], δᾶ γᾶ γέα γῆ [[γαῖα]] αἶα, Verwandt mit [[δαίω]] »brennen« auf jeden Fall [[δαΐς]] »die Fackel« und [[δαλός]]. – Transitiv. werden von [[δαίω]] gebraucht praes. und imperfect. activ.: Hom. πῦρ Il. 9, 211 Od. 7, 7; φλόγα Il. 18, 206, wie Aesch. Ag. 496; π ῦρ καὶ φῶς Ch. 864; übertr., δαῖε δ' ἐν όφθαλμοῖς γλυκερὸν πόθον, Verlangen aus den Augen leuchten lassen, Ap. Rh. 4, 1147. – In Prosa Dem. χώραν δαίοντος καὶ δενδροκοπέοντος in dem Psephisma der Byzantier 18, 90. – Intransitiv wird das medium gebraucht nebst perf. und plusquamperf. act. δέδηα ἐδεδήειν, = brennen, in [[Brand sein]], [[in Flammen stehen]], in Flammen [[gerathen]], [[sich entzünden]]: Hom. Iliad. 18, 227 ἀκάματον πῦρ δεινὸν ὑπὲρ κεφαλῆς Πηλείωνος δαιόμενον· τὸ δὲ δαῖε θεὰ [[γλαυκῶπις]] [[Ἀθήνη]]; vom Blitz Iliad. 8, 75 αὐτὸς δ' ἐξ Ἴδης μεγάλ' [[ἔκτυπε]], δαιόμενον δὲ ἧκε [[σέλας]]; neben [[καίω]] Odyss. 5, 61 πῦρ μὲν ἐπ' [[ἐσχαρόφιν]] μέγα καίετο, [[τηλόθι]] δ' ὀδμ ὴ κέδρου τ' εὐκεάτοιο θύου τ' ἀνὰ νῆσον ὀδώδει δαιομένων; Iliad. 21, 343 [[Ἥφαιστος]] δὲ τιτύσκετο θεσπιδαὲς πῦρ. [[πρῶτα]] μὲν ἐν πεδίῳ πῦρ δαίετο, καῖε δὲ νεκροὺς πολλούς: hier kann δαίετο Homerisch medium statt des activ. sein, Hephästos Subject zu δαίετο. – Soph. Tr. 762 ἐδαίετο [[φλόξ]]; λύχνοις ἅμα δαιομένοισιν Theocr. 24, 51. – Übertr., δαίεται [[ὄσσε]], die Augen funkeln, Od. 6, 132. – Δάηται. conjunct. aor . 2. med., in auffallender Verbindung, δάηται δαιομένη, zwei Mal dieselbe Stelle: μή ποτ' ἐπὶ Τρώεσσιν ἀλεξήσειν κακὸν [[ἦμαρ]], μηδ ὁπότ' ἄν Τροίη μαλερῷ πυρὶ [[πᾶσα]] δάηται δαιομένη, δαίωσι δ' ἀρήιοι υἷες Ἀχαιῶν, Iliad. 20, 316. 21, 375. – Perf. u. plusqpft. act., intransitiv, übertr.: πυρὶ δ' [[ὄσσε]] δεδήει Iliad. 12, 466; [[μάχη]] πόλεμός τε δέδηεν Iliad. 20, 18, die Schlacht [[ist entbrannt]]; 35, wohl Tmesis; [[πάντῃ]] γάρ σε περὶ στέ φανος πολέμοιο δέδηεν Iliad. 13, 736, wohl Tmesis; τόσση γὰρ [[ἔρις]] πολέμοιο δἔδηεν Iliad. 17, 253; μετὰ δέ σφισιν [[ὄσσα]] δεδήει ότρύνουσ' ἰέναι, Διὸς [[ἄγγελος]] Iliad 2, 93, vergl. das Deutsche »ein Gerücht verbreitet sich wie ein Lauffeuer«; οἰμωγὴ δὲ [[δέδηε]], hat sich[[ erhoben]], [[flammt auf]], Odyss. 20, 853.
}}
{{bailly
|btext=<span class="bld">1</span><i>Act. inus. ; seul. Pass.</i><br /><b>1</b> diviser, partager ; <i>Pass.</i> être divisé : [[διχθά]] OD en deux ; [[δίχα]] πάντα [[δέδασται]] OD <i>ou</i> [[τριχθά]] IL tout est partagé en deux <i>ou</i> en trois;<br /><b>2</b> <i>avec idée de violence</i> déchirer : δαίεται [[ἦτορ]] OD (mon) cœur est déchiré;<br /><i><b>Moy.</b> v.</i> [[δαίομαι]].<br />'''Étymologie:''' R. Δα, diviser.<br /><span class="bld">2</span><i>f. et ao. inus., pf.</i> [[δέδηα]];<br /><b>1</b> allumer : [[πῦρ]], φλόγα, faire briller du feu, une flamme ; δαίειν [[ἐκ]] κόρυθός [[τε]] καὶ ἀσπίδος [[πῦρ]] IL faire jaillir du feu d'un casque et d'un bouclier ; ἔκ τινος δαίειν φλόγα IL faire jaillir de qch une flamme ; <i>Pass.</i> [[πῦρ]] δαίετο IL, ἐδαίετο [[φλόξ]] SOPH le feu, la flamme brillait ; <i>p. anal.</i> [[ὄσσε]] δαίεται OD ses yeux brillent comme du feu ; πυρὶ [[ὄσσε]] [[δεδήει]] IL ses yeux lançaient la flamme ; [[πόλεμος]] [[δέδηε]] IL le feu de la bataille est allumé ; <i>p. anal. en parl. de la voix</i> : [[ὄσσα]] [[δεδήει]] IL la voix de la Renommée se répandait <i>litt.</i> s'allumait comme une traînée de feu;<br /><b>2</b> mettre le feu à, allumer : δαίειν ξύλα allumer du bois ; δαίειν χώραν DÉM dévaster un pays par le feu ; ὁπότ’ ἂν [[Τροίη]] πυρὶ [[δάηται]] IL lorsque Troie serait consumée par le feu.<br />'''Étymologie:''' R. ΔαϜ, allumer, brûler, d'où la [[syllable]] δαυ- des part. pf. Act. fém. [[δεδαυῖα]] et pf. Pass. masc. [[δεδαυμένος]].
}}
{{elnl
|elnltext=δαίω, aor. alleen conj. med. 3 sing. δάηται; perf. 3 sing. δέδηεν, plqperf. 3 sing. δεδήει met acc. in brand steken, aansteken:; πῦρ δέ... δαῖεν μέγα hij stak een groot vuur aan Il. 9.211; ook med.: Ἥφαιστος... πῦρ δαίετο Hephaestus stak een vuur aan Il. 21.343. intrans. med.-pass., met perf. δέδη- in brand staan, branden:; ὁπότ’ ἂν Τροίη... πᾶσα δάηται wanneer heel Troje brandt Il. 20.316; overdr. (vurig) stralen:; δαῖέ οἱ ἐκ κόρυθος... πῦρ vuur straalde van zijn helm Il. 5.4; ὄσσε δαίεται zijn beide ogen schitteren Od. 6.132; perf. overdr. zich (als vuur) verspreiden:. Ὄσσα δεδήει het Gerucht gaat als een lopend vuurtje Il. 2.93; πόλεμος... δέδηε de oorlog is opgelaaid Il. 20.18.
}}
{{elru
|elrutext='''δαίω:''' <b class="num">II</b><br /><b class="num">1</b> [[зажигать]] ([[πῦρ]] Hom.; φλόγα Hom., Aesch.);<br /><b class="num">2</b> pass. [[загораться]], [[гореть]] (ἐδαίετο [[φλόξ]] Soph.; λύχνοι δαιόμενοι Theocr.); перен. загораться, вспыхивать ([[πόλεμος]] [[δέδηε]] Hom.): πυρὶ [[ὄσσε]] [[δεδήει]] Hom. (его) глаза сверкали огнем; μετὰ [[σφίσιν]] [[ὄσσα]] [[δεδήει]] Hom. носилась между ними молва; οἰμωγὴ [[δέδηε]] Hom. раздался вопль;<br /><b class="num">3</b> [[поджигать]], [[воспламенять]] (ξύλα Hom.);<br /><b class="num">4</b> [[сжигать]], [[опустошать огнем]] (χώραν Dem.).<br />только med.-pass.<br /><b class="num">1</b> med. [[делить]], [[разделять]] (κτήματα δάσσασθαί τινος, [[ἄνδιχα]] πάντα Hom.; [[τρεῖς]] μοίρας πάντα τὸν στρατόν Her.);<br /><b class="num">2</b> med. [[распределять]], [[раздавать]], [[оделять]] ([[κρέα]] μνηστῆρσι Hom.; πήματα βροτοῖς Pind.);<br /><b class="num">3</b> pass. [[быть разделяемым или разделенным]] ([[διχθά]], [[δίχα]] и [[τριχθά]] Hom.);<br /><b class="num">4</b> pass. [[разрываться]] ([[ἀλλά]] μοι δαίεται [[ἦτορ]] Hom.).
}}
{{Autenrieth
|auten=(1), perf. [[δέδηα]], plup. δεδήειν, [[mid]]. aor. subj. [[δάηται]]: I. trans. ([[act]]. exc. perf.), [[kindle]], [[set]] in a [[blaze]]; δαῖέ οἱ ἐκ κορυθός τε καὶ ἀσπίδος ἀκάματον [[πῦρ]], the [[goddess]] ‘made [[fire]] [[blaze]]’ [[from]] his [[helmet]], etc., Il. 5.5, 7, so [[pass]]., Il. 21.376.—II. intrans. ([[mid]]. and perf.), [[blaze]], Il. 21.375, Il. 18.227, etc.; met. [[ὄσσε]], [[πόλεμος]], [[ἔρις]], [[μάχη]] [[ἐνοπή]] τε, Il. 12.35; [[Ὄσσα]], Il. 2.93; [[οἰμωγή]], Od. 20.353.<br />(2), only pres. and ipf. [[mid]]. and [[pass]]., and perf. [[δεδαίαται]]: [[divide]], [[mid]]. [[distribute]], Od. 15.140 and Od. 17.332; [[ἀλλά]] μοι ἀμφ' Ὀδυσῆι δαΐφρονι δαίεται [[ἦτορ]], my [[heart]] is ‘[[rent]]’ (cf. [[δαΐζω]]), Od. 1.48.
}}
{{grml
|mltxt=<b>(I)</b><br />[[δαίω]] (Α)<br /><b>1.</b><br /><b>1.</b> [[ανάβω]], [[κάνω]] [[κάτι]] να καίει<br /><b>2.</b> [[καίω]], [[κατακαίω]]<br /><b>3.</b> [[καυτηριάζω]]<br />II. [[δαίομαι]]<br />απλώνομαι με [[ταχύτητα]] φωτιάς, [[μαίνομαι]].<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Ο τ. [[δαίω]] <span style="color: red;"><</span> <i>δaίFω</i> <span style="color: red;"><</span> <i>δaFγω</i> (με [[επένθεση]]) ή <span style="color: red;"><</span> <i>δayyω</i> <span style="color: red;"><</span> <i>δaF</i>- <i>yω</i> (με [[αφομοίωση]] και [[απλοποίηση]]) από ΙΕ <i>də</i><sub>z</sub><i>w</i> (ελλ. <i>δάF</i>-), μηδενισμένη [[βαθμίδα]] της IE <i>deə</i><sub>z</sub>-<i>w</i>- (ελλ. <i>δάF</i>-) «[[καίω]]» ([[πρβλ]]. αρχ. ινδ. <i>dunόti</i> «[[καίω]]»)].<br /><b>(II)</b><br />[[δαίω]] (Α)<br />Ι. 1. [[διαιρώ]], [[χωρίζω]]<br /><b>2.</b> [[σχίζω]], [[ξεσχίζω]], [[πληγώνω]]<br />II. [[δαίομαι]]<br /><b>1.</b> [[διανέμω]], [[διαμοιράζω]]<br /><b>2.</b> [[τρώγω]] [[κάτι]], ευχαριστιέμαι τρώγοντας [[κάτι]].<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Το [[ρήμα]] εμφανίζεται [[συνήθως]] ως [[μέσο]], [[δαίομαι]]<br />ο ενεργ. τ. [[δαίω]] με τη σημ. «[[διαιρώ]], [[χωρίζω]]» απαντά σπάνια και αντ' [[αυτού]] χρησιμοποιείται το [[δαΐζω]]<br />Το [[δαίομαι]] (του οποίου το -<i>ι</i>- έχει διατηρηθεί αναλογικά, πιθ. από τον μέλλ. <i>δαίσω</i> και από λέξεις της ίδιας οικογένειας) συνδέεται με αρχ. ινδ. <i>dayate</i> «[[διαιρώ]], [[διανέμω]], [[καταστρέφω]]», <i>d</i><i>ā</i>-<i>ti</i> «[[κόβω]]», <i>dya</i>-<i>ti</i> «[[χωρίζω]], [[μοιράζω]]», <i>diti</i>- «[[διανομή]], [[μοίρασμα]]», που ανάγονται σε αρχική [[ρίζα]] <i>d</i><i>ā</i><i>i</i>- (με μακρόφωνη δίφθογγο), η οποία εμφανίζεται και με τις μορφές <i>d</i><i>ā</i>-, <i>dăi</i>- (<i>dəi</i>-), <i>dĩ</i>. Λαμβάνοντας υπ' όψη τις σημασίες αυτές, [[είναι]] πιθ. ότι το ρ. [[δαίομαι]] συνδέεται με το [[δήμος]] ([[πρβλ]]. και [[δατέομαι]], [[δάπτω]])].
}}
{{lsm
|lsmtext='''δαίω:''' (Α), Ενεργ. μόνο στον ενεστ. και παρατ. — Παθ., γʹ ενικ. υποτ. αορ. βʹ [[δάηται]]· ομοίως επίσης Ενεργ. παρακ. βʹ [[δέδηα]] (χρησιμ. ως ενεστ.), υπερσ. <i>δεδήειν</i> (ως παρατ.)· μτχ. αορ. αʹ [[δαισθείς]]·<br /><b class="num">I.</b> [[ανάβω]], [[πυρπολώ]], [[καταστρέφω]], [[αφανίζω]], [[αναφλέγω]], [[εξάπτω]], [[φλογίζω]], Λατ. [[accendo]], σε Ομήρ. Ιλ., Αισχύλ. — Παθ., [[φλέγω]], [[κατακαίω]] με [[αγριότητα]], σε Ομήρ. Ιλ.· πυρὶ [[ὄσσε]] [[δεδήει]], φλέγονταν, λαμπάδιαζαν, σε Ομήρ. Οδ.· μεταφ., [[πόλεμος]], [[μάχη]] [[δέδηε]], ο [[πόλεμος]] φούντωνε, βρισκόταν σε [[ακμή]], σε Ομήρ. Ιλ.· [[ὄσσα]] [[δεδήει]], η [[φήμη]] εξαπλώθηκε σαν [[φωτιά]], με γοργό ρυθμό, Λατ. flagrat [[rumor]], στο ίδ.·<br /><b class="num">II.</b> [[καίω]], [[κατακαίω]], [[φλογίζω]], Λατ. [[uro]] — Παθ., [[δαισθείς]], σε Ευρ. (√<i>ΔΑϜ</i>, η οποία εμφανίζεται στην μτχ. Παθ. παρακ. <i>δε-δαυμένος</i>, σε Σιμων.).<br /><b class="num">• [[δαίω]]:</b> (Β), [[διαχωρίζω]], [[διαμοιράζω]], [[διαιρώ]]· για την Ενεργ., χρησιμ. το <i>δαΐζω</i> — Παθ., δαίεται [[ἦτορ]], σε Ομήρ. Οδ.· γʹ πληθ. Επικ. παρακ., διχθὰ [[δεδαίαται]], έχουν χωριστεί στα δυο, στο ίδ. — Μέσ., [[διανέμω]], [[μοιράζω]], [[κρέα]], στο ίδ.· ο αόρ. αʹ [[ἔδαισα]], <i>ἐδαισάμην</i> ανήκει στο [[δαίνυμι]]· μέλ. [[δάσομαι]], αόρ. αʹ [[ἐδασάμην]] στο [[δατέομαι]].
}}
{{ls
|lstext='''δαίω''': (Α), τὸ ἐνεργ. μόνον κατ’ ἐνεστ. καὶ παρατ.– Παθ., ἐνεστ. καὶ παρατ. Ὅμ.· ἀόρ. β΄ ὑποτακτ. δάηται Ἰλ. Υ. 316· εἰς τοῦτο [[ὡσαύτως]] ἀνήκει πρκμ. β΄ ἐνεργ δέδηα, ὑπερσυντ. δεδήειν (ἴδε κατωτ.)· Ἐπ. μετοχ. θηλ. δεδᾰυῖα Νόνν Δ. 6. 305· - ἀόρ. μετοχ. δαισθεὶς Εὐρ. Ἡρακλ. 914 (ἄλλ. δαϊσθεὶς ἐκ τοῦ [[δαΐζω]], ἀλλ’ ἴδε Ἐλμσλ. ἐν τόπῳ)· παθ. πρκμ. δέδαυμαι (ἴδε κατωτ ΙΙ). (Ἐκ τῆς √ΑΔϜ, ὡς ἡ μετοχ. [[δεδαυμένος]] καὶ αἱ Σανσκρ. λέξεις δεικνύουσιν· [[ἐντεῦθεν]] [[δαΐς]] (δᾳδὸς) καὶ δᾱλός, καὶ [[ἴσως]] [[δαΐς]] ([[μάχη]]), [[δάϊος]] ([[ὅπερ]] [[κυρίως]] ἦτο δάϝιος, κατὰ τὸν Πρισκιανόν)· πρβλ. Σανσκρ. du, dun ômi (uro, torqueo, πρβλ. Ἑλλ. δύη, [[ὀδύνη]])· davas, dâvas (calor).) Λέξις ποιητ., [[ἀνάπτω]], [[καίω]], [[κάμνω]] νὰ καίῃ, Λατ. [[accendo]], δαῖέ οἱ ἐκ κόρυθός τε καὶ ἀσπίδος ἀκάματον πῦρ, ἔκαμε νὰ καίῃ πῦρ ἐκ…, Ἰλ. Ε. 4, πρβλ. Ε. 7., Σ 227· ἐκ δ’ [[αὐτοῦ]] δαῖε φλόγα Σ. 206, πρβλ. 227· οὕτω, πῦρ δ. Αἰσχύλ. Χο 864, πρβλ. Ἀγ. 496·- καὶ οὕτω, δαῖε δ’ ἐν ὀφθαλμοῖς… πόθον (κοιν. [[πόθος]]) Ἀπόλλ. Ρόδ. Δ. 1147.– Παθ., [[ἐξάγω]] φλόγα, φλέγομαι, καίομαι ἀγρίως, ἐν πεδίῳ πῦρ, δαίετο, καῖε δὲ νεκροὺς Ἰλ. Φ. 343· πυρὶ [[ὄσσε]] δεδήει, ἐφλέγοντο, ἔλαμπον μὲ πῦρ, Μ. 466· ἐν δὲ οἱ [[ὄσσε]] δαίεται, φλέγονται ὡς διὰ [[πυρός]], Ὀδ. Ζ. 132· ἐδαίετο φλὸξ Σοφ. Τρ. 765· ἀλλὰ τὸ πλεῖστον ἐπὶ μεταφορ. ἐννοίας, [[πόλεμος]], [[ἔρις]], [[μάχη]], ἐνοπὴ [[δέδηε]], [[πόλεμος]] (κτλ.) ἐφλέγετο, ἦτο ἐν ἀκμῇ, Ἰλ.· [[ὄσσα]] δεδήει, ἡ [[φήμη]] ἐξηπλώθη ὡς πῦρ· ὡς ἐν τῇ Λατ. flagrat bellum, flagrat rumor, Ἰλ. Β. 93. ΙΙ. [[καίω]], [[κατακαίω]], Λατ. uro, μηρὰ… ἐπὶ βωμῶν Συλλ. Ἐπιγρ. 3538. 32· τὰν χώραν δαίειν Ψήφισμα Βυζ. παρὰ Δημ. 255, ἐν τέλ.· μεταχειρίζομαι [[καυτήριον]] (κοιν. δέων) Ἱππ. 891G (ἄλλως δὲν εὑρίσκεται σχεδὸν παρὰ τοῖς πεζοῖς).– Παθ., φλογὶ [[σῶμα]] δαισθεὶς Εὐρ. ἔνθ’ ἀνωτ.· μηρίων δεδαυμένων Σιμων. Ἰαμβ. 28· ἐν ἔρωτι δεδ., ἐκ διορθώσεως τοῦ Bentl. ἐν Καλλ. Ἐπιγρ. 52.
}}
{{etym
|etymtx=Grammatical information: v.<br />Meaning: [[kindle]],<br />Other forms: intr. perf. [[δέδηα]] [[burn]], ptc. [[δεδαυμένος]] (Semon. 30 B), [[δάηται]] (Υ 316, Φ 375), aor. [[δαῆναι]], <b class="b3">ἐκδαβῃ̃</b> (= <b class="b3">-Ϝῃ̃</b>) <b class="b3">ἐκκαυθῃ̃</b>. [[Λάκωνες]] H. (Il.).<br />Compounds: Compp. <b class="b3">ἀνα-</b> (A.) <b class="b3">κατα-</b> (H.). <b class="b3">θεσπι-δαές</b> ([[πῦρ]], Μ 177 etc.) [[flaming godlike]] (rather to aor. [[δαῆναι]] then to [[δάος]]?). [[δᾳδοῦχος]] [[holding a torch]].<br />Derivatives: [[δάος]] n. (< <b class="b3">*δάϜος</b>) [[torch]] (Hom.) with [[δανός]] < <b class="b3">*δαϜεσ-νός</b> [[good for a torch]], [[dry]] (ο 322, Ar. Pax 1134 [lyr.]). [[δαλός]] m. [[fire-brand]] (Il.) < <b class="b3">*δαϜελός</b> (= <b class="b3">δαβελός δαλός</b>. [[Λάκωνες]] H.), [[δαελός]] (Sophr.); <b class="b3">*δάϜος</b>:* <b class="b3">δαϜελ-ός</b> like [[νέφος]]: <b class="b3">νεφέλ-η</b>; further <b class="b3">δαῦλον ἡμίφλεκτον ξύλον</b> H. Demin. [[δαλίον]] (Ar.); [[δαλός]] also = <b class="b3">μελάνουρος ἰχθύς</b> H. (from the light-organs, Strömberg Fischnamen 55f., or because of the black tail?), metaph. <b class="b2">burnt out = old man</b> (AP), with hypocoristic gemination <b class="b3">δαλλώ ἡ ἀπόπληκτος</b>. <b class="b3">οἱ δε την ἔξωρον παρθένον η γυναῖκα καὶ πρεσβυτέραν</b> H. [[δαΐς]] (< <b class="b3">*δαϜίς</b>), <b class="b3">-ίδος</b>, Att. [[δᾳς]], [[δᾳδός]] (s. below) f. [[torch]] (Il.), from where the demin. [[δᾳδίον]] (Ar.), [[δᾳδίς]] [[torch-feast]] (Luc.), [[δᾳδινος]] [[to the torch]], [[of pine-wood]] (Gal.), [[δᾳδώδης]] [[resinous]] (Thphr., Plut.) to [[δᾳς]] [[fire-brand]], [[disease in pines]], [[resin-glut]] (Thphr.); [[δᾳδόομαι]] [[become afflicted with resin-glut]] with [[δᾳδωσις]] (Thphr.), s. Strömberg Theophrastea 167. <b class="b3">δαύακες θυμάλωπες</b> H., cf. Bechtel Dial. 1, 118, Grošelj Živa Ant. 2, 206. <b class="b3">δαερόν μέλαν</b>. <b class="b3">καὶ τὸ καιόμενον</b> H., perhaps also Emp. 90 for [[δαλερός]]. <b class="b3">δαηρόν θερμόν</b>, [[καυματηρόν]], [[λαμπρόν]], [[προφανές]] H. <b class="b3">δαηθμόν ἐμπρησμόν</b> H., on the formation s. Chantr. Form. 137f.; Latte with Voß for it [[δαιθμόν]]. <b class="b3">δαῦκος ὁ θρασύς</b>. <b class="b3">καὶ βοτάνη τις Κρητική</b> H., s. s. v. Here also [[δαΐ]] [[in battle]] < <b class="b3">*δαϜ-ί</b>, loc. of a root noun <b class="b3">*δαῦς</b> (Schwyzer 578)?.<br />Origin: IE [Indo-European] [179] <b class="b2">*deh₂u-</b> [[burn]]<br />Etymology: As shown by [[δεδαυμένος]], [[δαίω]] is from <b class="b3">*δαϜ-ι̯ω</b>. From metathesized (cf Kor. [[ΔιδαίϜων]]) <b class="b3">*δαίϜω</b> originates Att. [[δᾳς]] ([[δαις]] < <b class="b3">*δαιϜ-ις</b>). The perfect [[δέδηα]] < <b class="b3">*δέ-δαϜ-α</b> resembles Skt. [[du-dāv-a]] (gramm.), to which present [[du-nó-ti]] [[burn]]. Further Skt. forms in Pok. 179f. So IE <b class="b2">*d(e)h₂u̯-</b>? Further perhaps OIr. [[dōim]] [[burn]], OHG [[zuscen]] <b class="b2">id.</b>. See [[δύη]]; and [[δήϊος]].
}}
{{mdlsj
|mdlsjtxt=1 [The Root is !δαϝ, [[which]] appears in the perf. [[pass]]. [[part]]. [[δεδαυμένος]], Semon.] [the [[perfect]] and pluperfect forms are [[commonly]] used with the [[present]] and [[imperfect]] meanings.]<br /><b class="num">I.</b> to [[light]] up, make to [[burn]], [[kindle]], Lat. [[accendo]], Il., Aesch.:—Pass. to [[blaze]], [[burn]] [[fiercely]], Il.; πυρὶ [[ὄσσε]] [[δεδήει]] blazed with [[fire]], Od.; metaph., [[πόλεμος]], [[μάχη]] [[δέδηε]] war blazes [[forth]], Il.; [[ὄσσα]] [[δεδήει]] the [[report]] [[spread]] like [[wild]]-[[fire]], Lat. flagrat [[rumor]], Il.<br /><b class="num">II.</b> to [[burn]], [[burn]] up, Lat. uro:— Pass., [[δαισθείς]] Eur. <br />2 [see also [[δαίνυμι]], [[δατέομαι]]<br />to [[divide]]; for the Act., [[δαΐζω]] is used:— Pass., δαίεται [[ἦτορ]] Od.; epic 3rd pl. perf., διχθὰ [[δεδαίαται]] are divided in two, Od.:—Mid. to [[distribute]], [[κρέα]] Od.—The aor1 [[ἔδαισα]], ἐδαισάμην belong to [[δαίνυμι]]; fut. [[δάσομαι]], aor1 [[ἐδασάμην]] to [[δατέομαι]].
}}
{{FriskDe
|ftr='''δαίω''': {daíō}<br />'''Forms''': intr. Perf. [[δέδηα]] [[lodern]], [[brennen]], Ptz. [[δεδαυμένος]], Aor. [[δαῆναι]], [[ἐκδαβῇ]] (= -ϝῇ)· ἐκκαυθῇ. Λάκωνες H. (poet. seit Il.).<br />'''Grammar''': v.<br />'''Meaning''': [[anzünden]],<br />'''Composita''': Kompp. ἀνα- (A., Ar.) κατα- (H.).<br />'''Derivative''': Viele Ableitungen. 1. [[δάος]] n. (aus *δάϝος) [[Fackel]] (Hom., Q. S.) mit [[δανός]] aus *δαϝεσνός [[zur Fackel geeignet]], [[trocken]] (ο 322, Ar. Pax 1134 [lyr.]). 2. [[δαλός]] m. [[Feuerbrand]] (poet. seit Il.) aus δαϝελός (= δαβελός· [[δαλός]]. Δάκωνες H.), [[δαελός]] (Sophr.); δάϝος: δαϝελός wie [[νέφος]]: [[νεφέλη]]; daneben [[δαῦλον]]· ἡμίφλεκτον [[ξύλον]] H. Deminutiv [[δαλίον]] (Ar.); [[δαλός]] auch = [[μελάνουρος]] [[ἰχθύς]] H. (nach den Leuchtorganen, Strömberg Fischnamen 55f., oder wegen des schwarzen Schwanzes?), metaphorisch ‘ausgebrannter = alter Mann’ (''AP''), mit hypokoristischer Gemination [[δαλλώ]]· ἡ [[ἀπόπληκτος]]. οἱ δὲ τὴν ἔξωρον παρθένον ἢ γυναῖκα πρεσβυτέραν ... H. 3. [[δαΐς]] (aus *δαϝίς), -ίδος, att. [[δᾴς]], [[δᾳδός]] (vgl. unten) f. [[Fackel]] (seit Il.), wovon das Deminutivum [[δᾳδίον]] (Ar., Hp. usw.), [[δᾳδίς]] [[Fackelfest]] (Luk.), [[δᾴδινος]] [[zur Fackel gehörig]], [[aus Kienholz]] (Gal., Aët.), [[δᾳδώδης]] [[harzig]] (Thphr., Plut.) zu [[δᾴς]] ‘Harz(überfülle)’ als N. einer Pflanzenkrankheit (Thphr.); ebenso [[δᾳδόομαι]] [[von Harzüberfülle befallen werden]] mit [[δᾴδωσις]] (Thphr.), s. Strömberg Theophrastea 167. 4. [[δαύακες]]· θυμάλωπες H., vgl. Bechtel Dial. 1, 118, Grošelj Živa Ant. 2, 206. 5. δαερόν· [[μέλαν]]. καὶ τὸ καιόμενον H., vielleicht auch Emp. 90 für [[δαλερός]]. 6. [[δαηρόν]]· θερμόν, καυματηρόν, λαμπρόν, προφανές H. 7. [[δαηθμόν]]· ἐμπρησμόν H., zur Bildung vgl. Chantraine Formation 137f.; Latte mit Voß dafür δαιθμόν. 8. [[δαῦκος]]· ὁ [[θρασύς]]. καὶ [[βοτάνη]] [[τις]] Κρητική H., s. s. v. 9. Hierher wahrscheinlich auch in übertragener Bed. δαΐ [[im Kampf]] aus *δαϝί, Lok. von einem Wurzelnomen *δαῦς (Schwyzer 578). — Zu erwähnen auch das Kompositum θεσπιδαές ([[πῦρ]], Μ 177 usw.) [[göttlich flammend]], eher zum Aor. [[δαῆναι]] als zu [[δάος]].<br />'''Etymology''': Wie u. a. aus [[δεδαυμένος]] hervorgeht, steht [[δαίω]] als Jotpräsens für *δαϝι̯ω; auf das daraus durch Metathese (wie in kor. Διδαίϝων) entstandene *δαίϝω muß att. [[δᾴς]] (δαις aus *δαιϝις) zurückgehen. Das Perfekt [[δέδηα]] aus *δέδαϝα entspricht bis auf den Reduplikationsvokal aind. ''du''-''dāv''-''a'' (Gramm.), wozu mit regelmäßiger Schwundstufe das Präsens ''du''-''nó''-''ti'' [[brennen]], [[quälen]]. Weitere aind. Formen bei WP. 1, 767, Pok. 179f. Die Sippe hat zahlreiche Vertreter im Keltischen, z. B. air. ''dōim'' [[sengen]], [[brennen]]; aus dem Germanischen gehört hierher das schwundstufige ''sk''-Präsens ahd. ''zuscen'' [[brennen]]. Weitere Verwandte s. [[δύη]]; auch [[δήϊος]].<br />'''Page''' 1,342-343
}}
{{mantoulidis
|mantxt=<b class="num">1 </b>(=[[καίω]]). Ἀπό ρίζα δαϝ-.<br><b>Παράγωγα:</b> δᾴςδᾳδός, [[δαλός]] (=ἀναμμένο ξύλο), καί [[ἴσως]] τό [[δαΐς]] (=[[μάχη]]), δάιος (=[[ἐχθρικός]]).<br><b class="num">2</b> (=[[μοιράζω]]). Ἀπό ρίζα δα-.<br><b>Παράγωγα:</b> δαίςδαιτός, [[δαίνυμι]] (=[[τρώω]]), [[δαιταλεύς]] (=[[συμπότης]]), [[δαιτρός]] (μοιραστής), [[δαιτρεύω]] (=[[μοιράζω]]), [[δαιτυμών]], [[δατέομαι]] (=μοιράζομαι), [[δασμός]] (=[[διανομή]]), [[ἀναδασμός]], [[δαίμων]] (=μοίρα), [[δαιτύς]] (=φαγητό), [[δάσμα]] (=μερίδιο), [[ἀνάδαστος]] (=ξαναμοιρασμένος), [[δῆμος]] (=διαμέρισμα), [[εὐδαίμων]] (=εὐτυχισμένος), [[κακοδαίμων]] (=δυστυχισμένος), [[κακοδαιμονία]] (=[[δυστυχία]]), [[πανδαισία]], [[πάνδημος]], [[πανδημεί]], [[δεισιδαίμων]].
}}