View source for ὄρθρος

{{LSJ1
|Full diacritics=ὄρθρος
|Medium diacritics=ὄρθρος
|Low diacritics=όρθρος
|Capitals=ΟΡΘΡΟΣ
|Transliteration A=órthros
|Transliteration B=orthros
|Transliteration C=orthros
|Beta Code=o)/rqros
|Definition=ὁ, <span class="sense"><span class="bld">A</span> [[the time just before]] or [[about daybreak]], [[dawn]], [[cock-crow]] (ἀπ' ὄρθρου μέχρι περ ἂν ἥλιος ἀνάσχῃ <span class="bibl">Pl.<span class="title">Lg.</span>951d</span>), τάχα δ' ὄ. ἐγίγνετο δημιοεργός <span class="bibl"><span class="title">h.Merc.</span>98</span>; ἐπειδὰν ὄ. ᾖ <span class="bibl">Ar.<span class="title">Ach.</span>256</span>, cf. <span class="bibl"><span class="title">Av.</span>496</span>, etc.; ὄρθρου [[at dawn]], <span class="bibl">Hes.<span class="title">Op.</span>577</span>, <span class="bibl">Sopat.25</span>, <span class="bibl">Aristopho 10</span>; ὄρθρου γενομένου <span class="bibl">Hdt.1.198</span>; ἅμα ὄρθρῳ <span class="bibl">Id.7.188</span>, <span class="bibl">Th.3.112</span>, etc.; ἐς ὄρθρον <span class="bibl">Theoc.18.56</span>, cf. <span class="bibl">X.<span class="title">Cyn.</span>6.6</span>; κατ' ὄρθρον <span class="bibl">Ar.<span class="title">V.</span>772</span>; περὶ ὄρθρον <span class="bibl">Th.6.101</span> (cf. [[περίορθρος]]); <b class="b3">πρὸς ὄρθρον</b> towards [[dawn]], <span class="bibl">Ar.<span class="title">Lys.</span>1089</span>; πρὸς ὄρθρον γ' ἐστίν <span class="bibl">Id.<span class="title">Ec.</span>20</span>; ὑπ' ὄρθρον <span class="bibl">Batr.103</span>; ὑπὸ τὸν ὄ. <span class="bibl">D.C.76.17</span>; <b class="b3">τὸν ὄ</b>., abs., [[in the morning]], <span class="bibl">Hdt.4.181</span>; <b class="b3">δι' ὄρθρων</b> each [[morning early]], <span class="bibl">E.<span class="title">El.</span> 909</span>; <b class="b3">ὄ. βαθύς</b> dim [[morning twilight]], ἀλλὰ νῦν ὄ. β. <span class="bibl">Ar.<span class="title">V.</span>216</span>, cf. <span class="bibl">Pl. <span class="title">Cri.</span>43a</span>, <span class="bibl">Theoc.18.14</span>; τῆς παρελθούσης νυκτὸς... ἔτι βαθέος ὄ. <span class="bibl">Pl.<span class="title">Prt.</span> 310a</span>, cf. <span class="bibl"><span class="title">Ev.Luc.</span>24.1</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">II</span> Ὄρθρος, ὁ, a mythical dog, son of Typhaon and Echidna, that kept the herds of Geryoneus on the island Erytheia, and was there killed by Heracles, <span class="bibl">Hes.<span class="title">Th.</span>309</span>, cf. <span class="bibl">293</span> ([[varia lectio|v.l.]] [[Ὄρθος]]).</span>
}}
{{pape
|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-02-0377.png Seite 377]] ὁ ([[ὄρνυμι]]), der frühe Morgen, die Zeit vor und um Tagesanbruch, wo die Sonne aufgeht, die Menschen und Thiere sich von ihren Lagern erheben; Hes. O. 579; H. h. Merc. 98; ὑπ' ὄρθρον, Batrach. 102; δι' ὄρθρων, Eur. El. 909; κατ' ὄρθρον, πρὸς ὄρθρον, Ar. Vesp. 772 Eccl. 20; ἅμα τῷ ὄρθρῳ, Thuc. 3, 112, wie Her. 7, 188; [[ὄρθρος]] [[βαθύς]], sehr früher Morgen, Ar. Vesp. 216 Plat. Criton. 43 a Prot. 310 a; ἀπ' ὄρθρου [[μέχρι]] περ ἂν [[ἥλιος]] ἀνίσχῃ, Legg. XII, 951 d; Folgde, ἐξ ὄρθρου Pol. 3, 73, 3, τὸν ὄρθρον, am Morgen, 12, 26, 1; bei B. A. wird [[ὄρθρος]] bestimmt als ἡ ὥρα τῆς νυκτός, καθ' ἣν ἀλεκτρυόνες ᾄδουσιν, ἄρχεται δὲ ἐνάτης ὥρας καὶ τελευτᾷ εἰς διαγελῶσαν ἡμέραν.
}}
{{bailly
|btext=ου (ὁ) :<br />point du jour, aurore : [[ὄρθρος]] [[βαθύς]] AR la première aurore, le jour naissant, le petit jour ; περὶ ὄρθρον THC, κατ’ ὄρθρον AR, πρὸς ὄρθρον AR, τὸ πρὸς ὄρθρον XÉN au point du jour ; ὄρθρου, τὸν ὄρθρον HDT <i>m. sign.</i> ; [[ἅμα]] ὄρθρῳ HDT avec le jour naissant.<br />'''Étymologie:''' R. Ὀρ, se lever ; v. [[ὄρνυμι]].
}}
{{elru
|elrutext='''ὄρθρος:''' ὁ рассвет, утренняя заря, раннее утро: ἀπ᾽ ὄρθρου [[μέχρι]] περ ἂν [[ἥλιος]] ἀνίσχῃ Plat. от рассвета до восхода солнца; ὑπ᾽ ὄρθρον Batr., NT, ὄρθρου Hes., [[ἐπειδὰν]] ὄ. ᾖ и κατ᾽ или πρὸς ὄρθρον Arph., [[ἅμα]] ὄρθρῳ, ὄρθρου γενομένου и τὸν ὄρθρον Her. etc., περὶ ὄρθρον Thuc., εἰς ὄρθρον Xen. с рассветом, на рассвете, на заре; [[ἔτι]] βαθέος ὄρθρου Plat., NT когда еще чуть брезжил рассвет.
}}
{{ls
|lstext='''ὄρθρος''': ὁ, ὁ ὀλίγον πρὸ τῆς ἕω [[χρόνος]], μικρὸν πρὸ τῆς αὐγῆς, (ἀπ’ ὄρθρου [[μέχρι]] περ ἄν [[ἥλιος]] ἀνίσχῃ Πλάτ. Νόμ. 951D)· [[τάχα]] δ’ [[ὄρθρος]] ἐγίγνετο δημιοεργὸς Ὁμ. Ὕμν. εἰς Ἑρμ. 98, Ἀριστοφῶν ἐν «Πυθαγοριστῇ» 1. 8· [[ἐπειδὰν]] ὄ. ᾖ Ἀριστοφ. Ἀχ. 256, πρβλ. Ὄρν. 496, κτλ.· ὄρθρου, κατὰ τὸν ὄρθρον, Ἡσ. Ἔργ. κ. Ἡμ. 575· ὄρθρου γενομένου Ἡρόδ. 1. 196· ἅμα ὄρθρῳ ὁ αὐτ. 7. 188, Θουκ. 3. 112, κτλ.· ἐς ὄρθρον Θεοκρ. 18. 56, πρβλ. Ξεν. Κυν. 6, 6· κατ’ ὄρθρον Ἀριστοφ. Σφῆκ. 772· περὶ ὄρθρον Θουκ. 6. 101 (πρβλ. [[περίορθρος]])· πρὸς ὄρθρον Ἀριστοφ. Λυσ. 2089· πρὸς ὄρθρον γ’ ἐστὶν ὁ αὐτ. ἐν Ἐκκλ. 20· [[οὕτως]], ὑπ’ ὄρθρον Βατραχομυομ. 103. ὑπὸ τὸν ὄ. Δίων Κ. 76. 17· τὸν ὄρθρον, ἀπολ., ἐνωρίς, τὸ πρωΐ, Ἡρόδ. 4. 181· δι’ ὄρθρων, πᾶσαν πρωΐαν ἐνωρίς, Εὐρ. Ἠλ. 909 ― [[ὄρθρος]] [[βαθύς]], [[λίαν]] πρωΐ, πρὸ τῆς αὐγῆς, ἀλλὰ νῦν ὄ. βαθὺς Ἀριστοφ. Σφῆκ. 216, πρβλ. Πλάτ. Κρίτωνα 43Α· τῆς παρελθούσης νυκτός …, ἔτι βαθέος ὄρθρου ὁ αὐτ. ἐν Πρωτ. 310Α. ΙΙ. Ὄρθρος, ὁ, [[μυθικός]] τις [[κύων]], υἱὸς τοῦ Τυφῶνος καὶ τῆς Ἐχίδνης, φυλάττων τὰς ἀγέλας τοῦ Γηρυόνου ἐπὶ τῆς νήσου Ἐρυθείας, [[ἔνθα]] καὶ ἐφονεύθη ὑπὸ τοῦ Ἡρακλέους, Ἡσ. Θεογ. 309, πρβλ. 293.
}}
{{StrongGR
|strgr=from the [[same]] as [[ὄρος]]; [[dawn]] (as [[sun]]-[[rise]], [[rising]] of [[light]]); by [[extension]], [[morn]]: [[early]] in the [[morning]].
}}
{{Thayer
|txtha=ὄρθρου, ὁ (from ὈΡΩ, [[ὄρνυμι]] to [[stir]] up, [[rouse]]; cf. Latin orior, ortus), from [[Hesiod]] down; the Sept. for שַׁחַר [[dawn]], and [[several]] times for בֹּקֶר; daybreak, [[dawn]]: ὄρθρου βαθέος or [[βαθέως]] ([[see]] [[βαθέως]] and [[βαθύς]] (on the genitive cf. Winer's Grammar, § 30,11; Buttmann, § 132,26)), at [[early]] [[dawn]], ὄρθρου, at daybreak, at [[dawn]], [[early]] in the [[morning]], [[Hesiod]], Works, 575; the Sept. [[ὑπό]] [[τόν]] ὄρθρον, [[Dio]] Cassius, 76,17).
}}
{{lsm
|lsmtext='''ὄρθρος:''' ὁ, [[χάραμα]], [[αυγή]], [[λάλημα]] πετεινού, σε Ομηρ. Ύμν., Αριστοφ.· <i>ὄρθρου</i>, την [[αυγή]], σε Ησίοδ.· <i>ὄρθρου γενομένου</i>, σε Ηρόδ.· [[ἅμα]] ὄρθρῳ, στον ίδ. κ.λπ.· επίσης, <i>τὸν ὄρθρον</i>, απόλ., το [[πρωί]], στον ίδ.· <i>δι' ὄρθρων</i>, [[νωρίς]] το [[πρωί]] [[κάθε]] [[μέρα]], σε Ευρ.· [[ὄρθρος]] [[βαθύς]], [[νωρίς]] την [[αυγή]], ακριβώς [[πριν]] το [[χάραμα]], σε Αριστοφ., Πλάτ.
}}
{{etym
|etymtx=Grammatical information: m.<br />Meaning: [[time before daybreak]], [[the time of cock-crow]], [[first dawn]], later [[the beginning day]], [[morning]] (h.Merc. 98, Hes. Op. 577; on the meaning Wackernagel Unt. 193).<br />Compounds: Some compp., e.g. <b class="b3">ὀρθρο-βόας</b> m. "morning-caller", denom. of the cock (AP; cf. on <b class="b3">ἠϊ-κανός</b>), <b class="b3">τὸ περί-ορθρον</b> [[dawn]] (Th., Hdn.).<br />Derivatives: 1. Adj. <b class="b3">ὄρθρ-ιος</b> <b class="b2">belonging to ὄ., happening at ὄ.</b> (h. Merc. 143), [[Όρθρία]] f. name of a goddess (Schwenn RhM 86, 298); <b class="b3">-ινός</b> <b class="b2">id.</b> (Arat., LXX, AP, cf. <b class="b3">ἑωθ-ινός</b> a.o.), <b class="b3">-ίδιος</b> <b class="b2">id.</b> (AP: [[ἀΐδιος]] a.o.); comp. forms <b class="b3">ὀρθριαί-τερος</b>, <b class="b3">-τατος</b> (Hdn.), adv. also <b class="b3">ὀρθρί-τερον</b> (pap.) after <b class="b3">πρωΐ-</b>, <b class="b3">ὀψί-τερον</b> (Schwyzer 534, Radermacher Festschr. Kretschmer 154ff.). 2. Verbs: a) <b class="b3">ὀρθρ-εύω</b>, <b class="b3">-ομαι</b> [[to be sleepless]], [[awake in the early morning]] (E., Theoc.) with the backformation [[Ὄρθρος]] m. name of a mythical dog (Hes. Th. 309; Kretschmer Glotta 13, 270), with <b class="b3">ἐπ-</b> also to [[be up early]] (D. Chr., Luc.); b) <b class="b3">-ίζω</b> <b class="b2">id.</b> (LXX, Ev. Luc.) with (<b class="b3">ἑπ-)ορθρισμός</b> m. (Aq, Plu.).<br />Origin: IE [Indo-European]X [probably] [cf. 1167]<br />Etymology: Already the meaning [[time before daybreak]], [[first light of the morning]] is not favourable to the old connection to Lat. ([[sol]]) [[oriens]], [[ortus]] m. <b class="b2">rise (of a star)</b>; if <b class="b3">Ϝορθ-αγορίσκος</b> stands for <b class="b3">*Ϝορθρ-</b> (cf. s.v.), this explanation is definitely impossible. Then [[ὄρθρος]] can better be connected with [[ὀρθός]] a. cogn., with which esp. the Slavic cognates, e.g. OCS [[ranъ]] [[ὄρθριος]] Russ. <b class="b2">ráno</b> [[early]] are remarkable. The supposed suffixdiff. in [[ranъ]] from <b class="b2">*u̯rōdh-no-</b> and <b class="b3">ὄρθ-ρος</b> has been explained from an old interchange [[n]] : [[r]] [which does not seem very probable]. Thus [[ὄρθρος]] would be prop. "the growing (of the daylight)" after the dark of midnight, what would agree better with the orig. use of [[ὄρθρος]]. -- Lit. s. on [[ὀρθός]] (after J. Schmidt KZ 33. 456f., Lidén GHÅ 5 [1899] 23f.); Benveniste Origines 19.
}}
{{mdlsj
|mdlsjtxt=[[ὄρθρος]], ὁ,<br />day-[[break]], [[dawn]], [[cock]]-[[crow]], Hhymn., Ar.; ὄρθρου at [[dawn]], Hes.; ὄρθρου γενομένου Hdt.; ἅμα ὄρθρῳ Hdt., etc.; also, τὸν ὄρθρον, absol., in the [[morning]], Hdt.; δι' ὄρθρων [[each]] [[morning]] [[early]], Eur.:— [[ὄρθρος]] [[βαθύς]] [[early]] [[dawn]], [[just]] [[before]] daybreak, Ar., Plat.
}}
{{FriskDe
|ftr='''ὄρθρος''': {órthros}<br />'''Grammar''': m.<br />'''Meaning''': [[Zeit vor Tagesanbruch]], [[die Zeit des Hahnenschreis]], [[erste Morgendämmerung]], später [[der beginnende Tag]], [[Morgen]] (seit ''h''.''Merc''. 98, Hes. ''Op''. 577; zur Bed. Wackernagel Unt. 193).<br />'''Composita''' : Vereinzelte Kompp., z.B. [[ὀρθροβόας]] m. "Dämmerungsrufer", Ben. des Hahns (''AP'' u.a.; vgl. zu ἠϊκανός), τὸ [[περίορθρον]] [[Morgendämmerung]] (Th., Hdn.).<br />'''Derivative''': Davon 1. die Adj. [[ὄρθριος]] ‘zum ὄ. gehörig, am ὄ. eintreffend’ (seit ''h''. ''Merc''. 143), Ὀρθρία f. N. einer Göttin (Schwenn RhM 86, 298); -ινός ib. (Arat., LXX, ''AP'', vgl. [[ἑωθινός]] u.a.), -ίδιος ib. (''AP'': [[ἀΐδιος]] u.a.); Steigerungsformen ὀρθριαίτερος, τατος (Hdn.), Adv. auch [[ὀρθρίτερον]] (Pap.) nach [[πρωΐ]]-, [[ὀψίτερον]] (Schwyzer 534, Radermacher Festschr. Kretschmer 154ff.). 2. Verha: a) [[ὀρθρεύω]], -ομαι [[in der Morgenfrühe schlaflos sein]], [[wach sein]] (E., Theok.) mit der Rückbildung Ὄρθρος m. N. eines mythischen Hundes (Hes. ''Th''. 309; Kretschmer Glotta 13, 270), mit ἐπ- auch [[früh aufsein]] (D. Chr., Luk. u.a.); b) -ίζω ib. (LXX, ''Ev''. ''Luk''.) mit (ἑπ-)ορθρισμός m. (Aq, Plu.).<br />'''Etymology''' : Schon die Bed. [[Zeit vor Tagesanbruch]], [[erste Morgendämmerung]] ist der älteren Anknüpfung an lat. (''sol'') ''oriens'', ''ortus'' m. ‘Aufgang (eines Gestirns)’ nicht ganz günstig; wenn ϝορθαγορίσκος für *ϝορθρ- steht (vgl. s.v.), fällt diese Erklärung endgültig aus. Dann reiht sich [[ὄρθρος]] besser an [[ὀρθός]] u. Verw., wobei insbes. die slavischen Vertreter, z.B. aksl. ''ranъ'' [[ὄρθριος]] russ. ''ráno'' [[früh]] zu bemerken sind. Der anzunehmende Suffixwechsel in ''ranъ'' aus *''u̯rōdh''-''no''- und [[ὄρθρος]] kann dabei auf einen alten Stammwechsel ''n'' : ''r'' zurückgehen. Somit wäre [[ὄρθρος]] eig. "das Heranwachsen (des Tageslichts)" nach dem Mitternachtsdunkel, was unzweifelhaft dem urspr. Gebrauch von [[ὄρθρος]] besser gerecht wird. — Lit. s. zu [[ὀρθός]] (nach J. Schmidt KZ 33. 456f., Lidén GHÅ 5 [1899] 23f. u. a.); Benveniste Origines 19.<br />'''Page''' 2,416-417
}}
{{Chinese
|sngr='''原文音譯'''：Ôrqroj 哦而特羅士<br />'''詞類次數'''：名詞（3）<br />'''原文字根'''：早<br />'''字義溯源'''：黎明，日出，清早，天亮，明，曉；源自（[[ὄρος]]）*=山），黎明時太陽從山後上升。參讀 （[[ὀρθρίζω]]）同源字<br />'''出現次數'''：總共（3）；路（1）；約（1）；徒（1）<br />'''譯字彙編'''：<br />1） 天亮時（1） 徒5:21；<br />2） 清早（1） 約8:2；<br />3） 明（1） 路24:1
}}
{{WoodhouseReversedUncategorized
|woodrun=[[just before daybreak]], [[time just before daybreak]]
}}
{{mantoulidis
|mantxt=(=λίγο πρίν τήν [[αὐγή]], [[ξημέρωμα]]). Ἀρχικά ἦταν ϝορθρος. Σχετίζεται μέ τό [[ὀρθός]].<br><b>Παράγωγα:</b> [[ὀρθρεύω]] (=ξυπνῶ νωρίς), [[ὀρθρινός]], [[ὄρθριος]] (=[[πρωινός]]), [[ὀρθρίζω]] (=ξυπνῶ [[πρωΐ]]).
}}