View source for ἰθαγενής

{{LSJ1
|Full diacritics=ἰθᾱγενής
|Medium diacritics=ἰθαγενής
|Low diacritics=ιθαγενής
|Capitals=ΙΘΑΓΕΝΗΣ
|Transliteration A=ithagenḗs
|Transliteration B=ithagenēs
|Transliteration C=ithagenis
|Beta Code=i)qagenh/s
|Definition=[<b class="b3">ῐ], ές</b>, or ἰθαιγ-, <span class="bibl">Od.14.203</span> ([[varia lectio|v.l.]]), <span class="bibl">Hdt.2.17</span> ([[varia lectio|v.l.]]), <span class="bibl">A. <span class="title">Pers.</span>306</span>([[varia lectio|v.l.]]), Alex.Aet. (v. infr.):—<span class="sense"><span class="bld">A</span> [[born in lawful wedlock]], <b class="b3">ἀλλά με</b> <b class="b3">ἶσον ἰθαγενέεσσιν</b> (so most codd. and <span class="bibl">A.D.<span class="title">Adv.</span>187.24</span>: [[varia lectio|v.l.]] [[ἰθαιγ-]]) <b class="b3"> ἐτίμα</b> honoured me like [[his true-born sons]], of a [[νόθος]], Od. [[l.c.]], cf. A.R.<span class="title">Fr.</span>12.2 (<b class="b3">ἰθαγ-</b> cod.), <span class="bibl">Alex.Aet.3.2</span> (<b class="b3">ἰθαιγ-</b> cod.). </span><span class="sense"><span class="bld">2</span> of a nation, [[from the ancient stock]], [[aboriginal]], opp. ἔπηλυς, ἰ. Αἰγύπτιοι <span class="bibl">Hdt.6.53</span>, cf. <span class="bibl">A.<span class="title">Pers.</span>306</span>; οὐχ ὑπ' ἰθαγενῶν ἤρχοντο <span class="bibl">Str.7.7.8</span>, cf. <span class="bibl">Agath.2.15</span>,<span class="bibl">25</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">3</span> <b class="b3">ἰ. κύημα</b>, opp. [[an abortion]], <span class="bibl">Hp.<span class="title">Mul.</span>1.71</span>; of some mouths of the Nile, [[natural]], [[original]], opp. [[ὀρυκτά]], <span class="bibl">Hdt.2.17</span>; <b class="b3">ἰ. νότος, ζέφυρος</b>, [[genuine]], <span class="bibl">Arist.<span class="title">Mete.</span>364a16</span>,<span class="bibl">18</span>. (Glossed [[αὐτόχθων]] by Hsch., [[αὐθιγενής]] by Erot.; [[originalis]], [[indigena]], by <span class="title">Gloss.</span>; perhaps <b class="b3">ἰθᾰ-γενής [ᾱ</b> metri gr.], cf. Skt. [[ihá]], Avest. ιδα (fr. <b class="b2">*idhá</b>) 'here'; cf. pr. n. Ἰθαγένης <span class="bibl">Plu.<span class="title">Per.</span>26</span>, Ps.-Hdt.<span class="title">Vit.Hom.</span>1, but Ἰθαιγένης <span class="title">IG</span> 12(9).192 (iv B.C.).)</span>
}}
{{pape
|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-01-1245.png Seite 1245]] ές, p. ἰθαιγενής, ές, – 1) gerad-, ebeubürtig, d. i. in rechtmäßiger Ehe erzeugt, Od. 14, 201 ἐμὲ δ' ὠνητὴ τέκε [[μήτηρ]] [[παλλακίς]]· [[ἀλλά]] με [[ἶσον]] ἰθαιγενέεσσιν ἐτίμα, dem vorangehenden [[γνήσιος]] entsprechend; [[γνήσιος]] ἐξ ἰθαιγενέων πατέρων Alex. Aetol. 5, 2; – [[νότος]], ζέφυρος, Arist. Meteorl. 2, 6, die gerade aus Süd, West wehen. – 21 = [[αὐτόχθων]], Aesch. Pers. 298 Her. 6, 53 u. Sp.; auch = von selbst entstanden, von Natur, οὐκ ἰθαγενέα στόματα τοῦ Νείλου, ἀλλ' ὀρυκτά Her. 2, 17; einheimisch, Strab. VII, 326. Über die Schreibung vgl. Lob. zu Phryn. p. 648.
}}
{{bailly
|btext=<i>épq.</i> [[ἰθαιγενής]];<br />ής, ές :<br />né en droite ligne :<br /><b>1</b> [[dont la naissance est droite]], [[franche]], [[légitime]];<br /><b>2</b> [[formé naturellement]] <i>en parl. de plusieurs bouches du Nil</i>;<br /><b>3</b> [[né dans le pays même]], [[indigène]].<br />'''Étymologie:''' [[ἰθύς]], [[γένος]].
}}
{{elru
|elrutext='''ἰθᾱγενής:''' эп. [[ἰθαιγενής]] 2 (ῐ) [[ἰθύς]]<br /><b class="num">1</b> [[происходящий по прямой линии]], [[рожденный в законном браке]], [[законный]]: τινὰ [[ἶσον]] ἰθαι γενέεσσιν τιμᾶν Hom. почитать кого-л. наравне с законными (сыновьями);<br /><b class="num">2</b> [[подлинный]], [[чистокровный]], [[коренной]] (Ἀιγύπτιοι Her.);<br /><b class="num">3</b> [[естественный]], [[природный]] (ἰθαγενεῖς καὶ σύμφυτοι τέχναι Plut.): τὸ [[Βολβίτινον]] [[στόμα]] καὶ τὸ [[Βουκολικὸν]] οὐκ ἰθαγενέα στόματά ἐστι, ἀλλ᾽ ὀρυκτά Her. Больбитское и Буколическое устья (Нила) - не естественные, а (искусственно) прорытые;<br /><b class="num">4</b> [[действительный]], [[настоящий]] (ἀριστεὺς Βακτρίων ἰ. Aesch.; [[νότος]], [[ζέφυρος]] Arst.).
}}
{{ls
|lstext='''ἰθᾱγενής''': ὲς (ῑθ), Ἐπικ. ἰθαιγ-, Λοβέκ. εἰς Φρύν. 648· ([[ἰθύς]], [[γένος]]): - γεγεννημένος ἐκ νομίμου γάμου, [[νόμιμος]], [[ἀλλά]] με ἶσον ἰθαιγενέεσσιν ἐτίμα [[ἔνθα]] τό ι [[εἶναι]] βραχὺ [[χάριν]] τοῦ μέτρου, μὲ ἐτίμα ὡς τούς γνησίους υἱούς του, λεγόμενον παρὰ νόθου, Ὀδ. Ξ. 203, πρβλ. Ἀλέξ. Αἰτωλ. παρὰ Παρθεν. 21. 2., 14. 3· [[οὕτως]], ἐπί ἔθνους, ἐκ τοῦ ἀρχαίου γένους, [[γνήσιος]], ὡς τὸ [[αὐτόχθων]], ἀντίθετον τῷ [[ἔπηλυς]], ἰθ. Αἰγύπτιοι Ἡρόδ. 6. 53, πρβλ. Αἰσχύλ. Πέρσ. 306· [[οὕτως]], ἰθ. [[κύημα]], κατ’ ἀντίθεσιν πρὸς τὸ [[ἔκτρωμα]], Ἱππ. 618, 654. 11· ἐπί τινων ἐκ τῶν στομάτων τοῦ Νείλου, [[φυσικός]], ἀφ’ [[ἑαυτοῦ]] ὑπάρχων, ἀντίθετον τῷ [[ὀρυκτός]], οὐκ ἰθαγενέα στόματα Νείλου, ἀλλ’ ὀρυκτὰ Ἡρόδ. 2. 17· ἰθ. [[νότος]], ζέφυρος, [[γνήσιος]], Ἀριστ. Μετεωρ. 2. 6, 12· ἰθ. [[χρυσίον]] Κλήμ. Ἀλ. 342.
}}
{{grml
|mltxt=-ές (ΑΜ [[ἰθαγενής]], -ές Α και επικ. τ. ἰθαιγενής)<br />αυτός που κατάγεται από τη [[χώρα]] στην οποία κατοικεί, [[αυτόχθονος]], [[ντόπιος]]<br /><b>αρχ.</b><br /><b>1.</b> αυτός που γεννήθηκε από νόμιμο γάμο, [[νόμιμος]]<br /><b>2.</b> [[γνήσιος]] («ἰθαγενὲς [[χρυσίον]]» — [[γνήσιος]] [[χρυσός]])<br /><b>3.</b> <b>φρ.</b> «ἰθαγενὲς [[κύημα]]» — κανονικό, φυσιολογικό [[νεογνό]], όχι [[έκτρωμα]]<br /><b>4.</b> <b>φρ.</b> «οὐκ ἰθαγενέα στόματα Νείλου ἀλλ' ὀρυκτά» — όχι [[φυσικά]] στόμια του ποταμού, [[αλλά]] σκαμμένα, <b>Ηρόδ.</b><br /><b>5.</b> (για ανέμους) αυτός που πνέει ακριβώς από κάποιο από τα [[τέσσερα]] [[σημεία]] του ορίζοντα («ἰθαγενὴς [[νότος]], [[ζέφυρος]]»).<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> <span style="color: red;"><</span> <i>ιθα</i>- <span style="color: red;">+</span> -<i>γενής</i> (<span style="color: red;"><</span> [[γένος]])<br />το α' συνθετικό προέρχεται από το αντωνυμικό θ. <i>ι</i>- και από το [[επίθημα]] -<i>θα</i>, αντιστοιχεί δε ακριβώς [[προς]] το αρχ. ινδ. <i>iha</i> και το αβεστ. <i>ida</i> «εδώ» ([[πρβλ]]. -<i>θα</i>). Μαρτυρούνται δύο ορθογραφίες του τ.: <i>ἰθαιγενής</i> και [[ἰθαγενής]], από τις οποίες την πρώτη διασώζει η χειρόγραφη [[παράδοση]], ενώ τη δεύτερη υποστηρίζουν οι αρχ. γραμματικοί. Το -<i>αι</i>- του τ. <i>ἰθαιγενής</i> μπορεί να οφείλεται [[είτε]] σε [[μετρική]] [[έκταση]] (το <i>ᾱ</i> δηλώθηκε για μετρικούς λόγους με <i>αι</i>), [[είτε]] σε [[αναλογία]] [[προς]] επιρρήματα σε -<i>αι</i> ([[πρβλ]]. [[χαμαί]]). Ενδέχεται όμως ο τ. <i>ἰθαιγενής</i> να προέρχεται από <i>ἰθαι</i>- και να συνδέεται με τη λ. [[ἰθαρός]] «[[καθάριος]], [[χαρούμενος]]» ([[πρβλ]]. [[μιαρός]] - [[μιαιφόνος]]). Στη Νέα Ελληνική για τη σημ. «[[ιθαγενής]]» χρησιμοποιούνται λ. όπως <i>αυτόχθων</i>, [[ντόπιος]], ενώ η λ. [[ιθαγενής]] χρησιμοποιείται [[κυρίως]] για να δηλώσει τους αυτόχθονες τών τόπων εκείνων τους οποίους ανακάλυψαν οι Ευρωπαίοι από τον 15ο αιώνα και [[μετά]]. Με αυτή τη [[χρήση]] η λ. [[είναι]] [[απόδοση]] του γαλλ. <i>indigene</i> «αυτόχθων» (<span style="color: red;"><</span> λατ. <i>indigena</i>), που χρησιμοποιούνταν σε [[αντιδιαστολή]] [[προς]] το <i>Ευρωπαίος</i>].
}}
{{lsm
|lsmtext='''ἰθᾱγενής:''' -ές, Επικ. ἰθαι-γ- ([[ἰθύς]], [[γένος]]), γεννημένος από νόμιμο γάμο, [[νόμιμος]], [[ἀλλά]] με [[ἶσον]] ἰθαιγενέεσσιν ἐτίμα, με τιμούσε όπως τους πραγματικούς γιους του, λέγεται για νόθο τέκνο, σε Ομήρ. Οδ.· ομοίως λέγεται για [[έθνος]], από το αρχαίο [[γένος]], [[γνήσιος]], όπως το [[αὐτόχθων]], αντίθ. προς το [[ἔπηλυς]], <i>ἰθαγενεῖς Αἰγύπτιοι</i>, σε Ηρόδ.· λέγεται για [[μερικά]] από τα «στόματα», στόμια του Νείλου, [[φυσικός]], [[γνήσιος]], αυτός που υπάρχει αφ' [[εαυτού]], αντίθ. προς το [[ὀρυκτός]], στον ίδ.
}}
{{etym
|etymtx=Grammatical information: adj.<br />Meaning: [[here]], [[i. e. in house born]], [[born in lawful matrimony ]] (ξ 203, ion., A., Arist.).<br />Other forms: sec. [[ἰθαιγενής]] (Schwyzer 448)<br />Origin: IE [Indo-European] [84] <b class="b2">*idhh₂/e</b> [[here]]<br />Etymology: Formation like <b class="b3">αὑθι-γενής</b>, bahuvrihi of [[γένος]] with inherited adverbial 1. member <b class="b3">ἰθα-</b> = Skt. <b class="b2">ihá</b>, Prākr. [[idha]], Av. [[iδa]] [[here]]; from the pronominal stem [[i-]] in Cypr. [[ἴν]] (s. v.) and with the same suffix as in <b class="b3">ἔν-θα</b>. (If [[ἰθαι]] is old, one could assume that it is related with [[ἰθαρός]] [[clear]], [[pure]], Lejeune, Adverbes en <b class="b3">-θεν</b> 366-8.) Schwyzer 613 and 628; further W.-Hofmann s. [[ibi]], with more details. Wrong Bechtel Lex. s. v.
}}
{{mdlsj
|mdlsjtxt=ἰθᾱ-γενής, ές [[ἰθύς]], [[γένος]]<br />[[born]] in [[lawful]] [[wedlock]], [[legitimate]], [[ἀλλά]] με [[ἶσον]] ἰθαιγενέεσσιν ἐτίμα [[honoured]] me like his true-[[born]] [[sons]], Od.:—so, of a [[nation]], from the [[ancient]] [[stock]], [[genuine]], ἰθ. Αἰγύπτιοι Hdt.; of [[some]] mouths of the [[Nile]], [[natural]], [[original]], opp. to ὀρυκτά, Hdt.
}}
{{FriskDe
|ftr='''ἰθαγενής''': {ithagenḗs}<br />'''Forms''': sek. [[ἰθαιγενής]] (Schwyzer 448 m. Lit.)<br />'''Meaning''': ‘hier, d. h. zu Hause geboren, in rechtmäßiger Ehe geboren, eingeboren’ (ξ 203, ion., A., Arist. usw.).<br />'''Etymology''' : Bildung wie [[αὐθιγενής]], Bahuvrihi von [[γένος]] mit altererbtem adverbialem Vorderglied ἰθα- = aind. ''ihá'', prākr. ''idha'', aw. ''iδa'' [[hier]]; vom Pronominalstamm ''i''- in kypr. [[ἴν]] (s. d.) und mit demselben Suffix wie in [[ἔνθα]]. Schwyzer 613 m. Lit. und 628; außerdem W.-Hofmann s. ''ibi'', wo auch weitere Einzelheiten. Verfehlt Bechtel Lex. s. v.<br />'''Page''' 1,715
}}
{{WoodhouseReversedUncategorized
|woodrun=[[opposed to bastard]], [[true-born]]
}}
{{mantoulidis
|mantxt=(=[[νόμιμος]], [[γνήσιος]]). Ἀπό τό [[ἰθύς]] + [[γένος]] τοῦ [[γίγνομαι]], ὅπου δές γιά περισσότερα παράγωγα.
}}