View source for καταρρήγνυμι

{{LSJ1
|Full diacritics=καταρρήγνῡμι
|Medium diacritics=καταρρήγνυμι
|Low diacritics=καταρρήγνυμι
|Capitals=ΚΑΤΑΡΡΗΓΝΥΜΙ
|Transliteration A=katarrḗgnymi
|Transliteration B=katarrēgnymi
|Transliteration C=katarrignymi
|Beta Code=katarrh/gnumi
|Definition=and [[καταρρηγνύω]], <span class="bld">A</span> fut. -ρήξω E.''HF''864: late pf. κατέρρηχα ''Arch.Pap.''2.125b10 (ii A. D.):—[[break down]], τὴν γέφυραν [[Herodotus|Hdt.]]4.201; μέλαθρα E. [[l.c.]]<br><span class="bld">2</span> [[tear in pieces]], [[rend]], κατερρήγνυε… τὰ ἱμάτια D. 21.63; τὸ διάδημα D.S.19.34; τὴν ἐσθῆτα Luc.''Pisc.''36:—Med., <b class="b3">κατερρήξαντο τοὺς κιθῶνας</b> they [[rent their]] coats, [[Herodotus|Hdt.]]8.99, cf. [[Xenophon|X.]]''[[Cyropaedia|Cyr.]]''3.1.13, etc.<br><span class="bld">3</span> metaph., <b class="b3">τροπὰς καταρρήγνυσι</b>[ἡ ἀναρχία] [[breaks up]] armies [[and turns them to]] flight, S.''Ant.''675.<br><span class="bld">4</span> <b class="b3">κ. τινῶν γέλωτας</b> [[make]] them [[burst out]] laughing, Ath.4.130c; cf. 11.2.<br><span class="bld">II</span> Pass., especially in aor. κατερράγην[ᾰ], with pf. Act. [[κατέρρωγα]]:—to [[be broken down]], κρημνοὶ καταρρηγνύμενοι [[Herodotus|Hdt.]]7.23; <b class="b3">καταρρήγνυσθαι ἐπὶ γῆν</b> to [[be thrown down and broken]], Id.3.111; τὸ οἴκημα κατερράγη Th.4.115; ἄκρας κατερρωγυίας εἰς τὴν θάλασσαν Str.5.2.6.<br><span class="bld">2</span> [[fall]], [[rush down]], of storms, waterfalls, etc., Hp.Aër.8; [[break]] or [[burst out]], Χειμὼν κατερράγη [[Herodotus|Hdt.]] 1.87; ὄμβροι καταρραγέντες Arist.''Mu.''400a26; of tears, ἐξ ὀμμάτων πηγαὶ κατερρώγασι E.''Alc.''1068: c. gen., τοῦ ῥεύματος -ρρηγνυμένου τῶν ὀρῶν Philostr.''VA''6.23 (also intr. in Act., of a river, -ρρηγνὺς ἐς τὴν θάλατταν 3.52); of wind, Plu.''Fab.''16: metaph., ὁ πόλεμος κατερράγη [[Aristophanes|Ar.]]''[[The Knights|Eq.]]''644, cf. ''Ach.''528; γέλως Ph.2.528; κρότος Plb.18.46.9 (but κατερρήγνυτο πᾶς ὁ τόπος ὑπὸ τοῦ κρότου 15.32.9); βροντή Luc.''VH''2.35.<br><span class="bld">3</span> to [[be broken in pieces]], <b class="b3">Αἴγυπτος μελάγγαιός τε καὶ καταρρηγνυμένη</b> [[with comminuted]], [[crumbling soil]], [[Herodotus|Hdt.]]2.12; γῆ κατερρωγυῖα Arist.''HA''556a5; to [[be ruinous]], ὅσα κατέρρωγεν τοῦ τείχους ''IG''22.463.75.<br><span class="bld">4</span> Medic., [[have a violent discharge]], [[suffer from diarrhoea]], καταρρήγνυται ἡ κοιλίη Hp.''VM''10, cf. [[καταρράσσω]] ''ΙΙ''; of persons, κατερρήγνυντο τὰς γαστέρας App.''Hisp.''54; ἢν μὴ φῦσαι -ρραγέωσιν Hp.''Aph.''4.73.<br><span class="bld">b</span> of menstruation, <b class="b3">τοῖς θήλεσιν… τὰ καταμήνια κ.</b> Arist.''HA''581b1.<br><span class="bld">5</span> of tumours, [[break]], [[burst]], Hp.''Coac.''613, ''Epid.'' 6.8.18, al.<br><span class="bld">6</span> of parts of the body, [[fall in]], [[collapse]], <b class="b3">οἵ τε μαζοὶ καὶ τὰ ἄλλα μέλεα κ.</b> Id.''Nat.Puer.''30, cf. ''Mul.''1.1; <b class="b3">κατερρωγότα τὰ στέρνα</b> ([[ἔχων]]) [[flat]]-chested, Jul.''Or.''6.198a; of the lips or tongue, to [[be fissured]], Antyll. ap. Orib.10.27.13, Aët.5.118.
}}
{{bailly
|btext=<i>f.</i> καταρρήξω;<br /><b>I.</b> <i>tr.</i> <b>1</b> [[rompre]] <i>ou</i> déchirer de haut en bas : καταρρηγνύμενοι κρημνοί HDT terres éboulées dans un fossé;<br /><b>2</b> briser et renverser, faire s'effondrer;<br /><b>II.</b> <i>intr. (au pf.</i> κατέρρωγα <i>et Pass.)</i> tomber avec force, s'abattre avec violence, faire explosion ; <i>particul.</i> être pris d'un flux de ventre violent, d'une dysenterie, de diarrhée;<br /><i><b>Moy.</b></i> [[καταρρήγνυμαι]] (<i>ao.</i> κατερρηξάμην) déchirer sur soi (des vêtements).<br />'''Étymologie:''' [[κατά]], [[ῥήγνυμι]].
}}
{{elnl
|elnltext=κατα-ρρήγνυμι act. en med., met acc. afbreken, vernielen:; τὴν γέφυραν de brug Hdt. 4.201.3; in stukken scheuren; ook med.:; κατερρήξαντο τοὺς κιθῶνας zij scheurden hun kleren aan flarden Hdt. 8.99.2; overdr.: laten losbreken:. δορὸς τροπὰς καταρρήγνυσι zij (ongehoorzaamheid) ontketent de vlucht van het leger Soph. Ant. 675. pass. intrans. (met perf. κατέρρωγα ) in stukken vallen:; Αἴγυπτος μελάγγαιός τε καὶ καταρρηγνυμένη Egypte heeft donkere en brokkelige grond Hdt. 2.12.2; τὸ οἴκημα κατερράγη het gebouw stortte in Thuc. 4.115.3; neerstorten:. ( τὸ ὄμβριον ) καταρρήγνυται (het regenwater) stort naar beneden Hp. Aër. 8. losbarsten, uitbreken:; ἐκ δ’ ὀμμάτων πηγαὶ κατερρώγασιν uit mijn ogen breken stromen van tranen los Eur. Alc. 1068; ἄφνω βροντῆς μεγάλης καταρραγείσης toen er plots een hevige donderbui losbarstte Luc. 12.35; overdr. uitbreken:. ὁ πόλεμος κατερράγη de oorlog brak uit Aristoph. Eq. 644. geneesk. aan dissenterie lijden; ἡ κοιλίη καταρρήγνυται de buik loopt leeg (er is buikloop) Hp. VM 10.3; openbarsten (van gezwellen).
}}
{{pape
|ptext=[ῡ], ([[ῥήγνυμι]]), <i>[[herunterreißen]], [[zerbrechen]], [[niederwerfen]], [[zerstören]]</i>; καταρρήξω μέλαθρα καὶ δόμους ἐπεμβαλῶ Eur. <i>Herc.Fur</i>. 864; καταρρηγνύμενοι κρημνοί Her. 7.23; οὐδὲ κατερρήγνυε τὰ παρασκευαζόμενα ἱμάτια Dem. 21.63, wie Luc. <i>Pisc</i>. 36; im med., <i>sich die [[Kleider]] [[zerreißen]]</i>, Her. 8.99; τοὺς πέπλους κατερρήξαντο Xen. <i>Cyr</i>. 3.1.13. – <i>[[Durchbrechen]], zum [[Ausbruch]] [[bringen]]</i>, ἡ [[ἀναρχία]] σὺν μάχῃ δορὸς τροπὰς καταρρήγνυσι Soph. <i>Ant</i>. 671, [[stürzt]] sie [[nieder]], so daß die [[Flucht]] zum [[Ausbruch]] kommt; Medic. τὴν γαστέρα, den verstopften Leib <i>durch [[Abführungsmittel]] [[öffnen]]</i>; aber καταρρήγνυσθαι τὰς γαστέρας ist = <i>an der [[Dysenterie]] [[leiden]]</i>, iid.; ἡ γαστὴρ κατερράγη Ael. <i>H.A</i>. 3.18; – πολλοὺς ἡμῶν κατέρρηξεν γέλωτας, <i>[[Lachen]] zum [[Ausbrechen]] [[bringen]], [[hervorrufen]]</i>, Ath. IV.130c.<br><b class="num">Pass</b>. mit perf. κατέρρωγα, <i>[[zerplatzen]], [[bersten]], (mit [[Geräusch]]) [[herabstürzen]], aus-, [[hervorbrechen]]</i>; Her. 3.111; χειμῶνα καταρραγῆναι, der [[Sturm]] [[brach]] aus, 1.87, wie DS. 17.94; καταρραγεὶς [[ὄμβρος]] Pol. 11.24.9; Sp. [[häufig]]; ähnl. ἐξ ὀμμάτων πηγαὶ κατερρώγασι Eur. <i>Alc</i>. 1071; ἄκρας κατερρωγυίας εἰς τὴν θάλασσαν Strab. V.223; – κατερράγη [[πόλεμος]], [[Krieg]] [[brach]] aus, Ar. <i>Eq</i>. 644; vgl. <i>Ach</i>. 528; Sp., z.B. Dion.Hal. 8.1; [[τηλικοῦτος]] [[κρότος]] κατερράγη Pol. 18.29.9, der auch κατερρήγνυτο [[πᾶς]] ὁ [[τόπος]] ὑπὸ τοῦ κρότου sagt, 15.32.9.<br>Bei den Ärzten vom [[Aufbrechen]] der [[Geschwüre]].
}}
{{elru
|elrutext='''καταρρήγνῡμι:''' [[и]] (только praes.) [[καταρρηγνύω]]<br /><b class="num">1</b> [[разрывать]] (ἱμάτια Dem.; τὴν ἐσθῆτα Luc.); med. разрывать на себе (τοὺς κιθῶνας Her.; τοὺς πέπλους Xen.);<br /><b class="num">2</b> [[ломать]], [[рушить]], [[разрушать]] (τὴν γέφυραν Her.; μέλαθρα Eur.): καταρρηγνύμενοι οἱ κρημνοὶ τοῦ ὀρύγματος Her. обрушившиеся края рва; καταρρήγνυσθαι ἐπὶ γῆν Her. валиться (падать) на землю; ἡ [[Αἴγυπτος]] κατερρηγμένη ([[varia lectio|v.l.]] καταρρηγνυμένη) Her. Египет с рыхлой почвой; καταρραγείης! Arph. чтоб ты лопнул!;<br /><b class="num">3</b> [[разнуздывать]], [[давать волю]]: (ἡ [[ἀναρχία]]) τροπὰς καταρρήγνυσι Soph. безначалие приводит к бегству (с поля сражения);<br /><b class="num">4</b> (pass. pf. [[κατέρρωγα]]) взрываться, разражаться, хлынуть: χειμῶνα καταρραγῆναι Her. (рассказывают, что) разразилась гроза; [[κρότος]] κατερράγη Polyb. раздался шум; ἐξ ὀμμάτων κατερρώγασι πηγαί Eur. потоки (слез) хлынули из глаз; καταρραγεὶς [[ὄμβρος]] Arst., Polyb. хлынувший ливень; ὁ [[πόλεμος]] κατερράγη Arph. вспыхнула война.
}}
{{eles
|esgtx=[[romper]]
}}
{{grml
|mltxt=[[καταρρήγνυμι]] και καταρρηγνύω (Α)<br /><b>1.</b> [[καταρρίπτω]], [[καταστρέφω]] («καταρρήξω μέλαθρα καὶ δόμους ἐπεμβαλῶ», <b>Ευρ.</b>)<br /><b>2.</b> [[καταξεσκίζω]], [[κατακομματιάζω]] («κατερρήξαντο τοὺς κιθῶνας» — έσκισαν τα ιμάτια, <b>Ηρόδ.</b>)<br /><b>3.</b> [[επιφέρω]] ρήγματα («αὕτη πόλεις ὄλλυσιν,... ἥδε συμμάχου δορὸς τροπὰς καταρρήγνυσι», <b>Σοφ.</b>)<br /><b>4.</b> <b>παθ.</b> <i>καταρρήγνυμαι</i> και <i>καταρρηγνυομαι</i><br />α) (για [[τρικυμία]], καταρράκτη <b>κ.λπ.</b>) [[πέφτω]] ή [[ορμώ]] [[προς]] τα [[κάτω]]<br />β) εμφανίζομαι [[ξαφνικά]] και με [[ορμή]] («χειμὼν κατερράγη», <b>Ηρόδ.</b>)<br />γ) εκδηλώνομαι απότομα, [[ξεσπώ]] («ἐξ οὗ γὰρ ἡμῖν ὁ [[πόλεμος]] κατερράγη», <b>Αριστοφ.</b>)<br />δ) (για γη) [[σχηματίζω]] ρωγμές, σκίζομαι («[[Αἴγυπτος]] μελάγγαιός τε καὶ καταρρηγνυμένη», <b>Ηρόδ.</b>)<br />ε) (για κτίσματα) ερειπώνομαι<br />στ) έχω βίαιες κενώσεις, [[πάσχω]] από [[διάρροια]]<br />ζ) (για την [[εμμηνόρροια]]) εκκρίνομαι με [[αφθονία]]<br />η) (για [[οίδημα]]) [[σπάζω]]<br />θ) (για τη [[γλώσσα]] και τα χείλη) έχω σχισμές, [[είμαι]] σκασμένος.<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> <span style="color: red;"><</span> <i>κατ</i>(<i>α</i>)- <span style="color: red;">+</span> [[ῥήγνυμι]] «[[σπάζω]], [[κομματιάζω]]»].
}}
{{lsm
|lsmtext='''καταρρήγνῡμι:''' και -ύω, μέλ. <i>-ρήξω</i>,<br /><b class="num">I. 1.</b> [[καταρρίπτω]] σπάζοντας, [[κατεδαφίζω]], <i>τὴν γέφυραν</i>, σε Ηρόδ. <i>μέλαθρα</i>, σε Ευρ.<br /><b class="num">2.</b> [[ξεσχίζω]], [[κατακομματιάζω]], σε Δημ.· — Μέσ., <i>κατερρήξαντο τοὺς κιθῶνας</i>, έσκισαν τους μανδύες τους, σε Ηρόδ.<br /><b class="num">3.</b> στην Αντ. Σοφ. 675 <i>τροπὰς καταρρήγνυσι</i> (ἡ [[ἀναρχία]]), διασπά στρατεύματα και τα τρέπει σε [[φυγή]].<br /><b class="num">II.</b> Παθ., αόρ. βʹ κατερράγην [ᾰ], με Ενεργ. παρακ. <i>κατέρρωγα</i>· καταρρίπτομαι σχιζόμενος, σε Ηρόδ.<br /><b class="num">2.</b> [[πέφτω]] ή [[ορμώ]] προς τα [[κάτω]], [[ξεσπώ]], λέγεται για [[καταιγίδα]], στον ίδ.· λέγεται για δάκρυα, σε Ευρ.· μεταφ., ὁ [[πόλεμος]] κατερράγη, σε Αριστοφ.<br /><b class="num">3.</b> είμαι [[σπασμένος]] σε κομμάτια, [[Αἴγυπτος]] μελάγγαιός τε καὶ καταρρηγνυμένη, με μαύρο και κατασπαραγμένο [[έδαφος]], σε Ηρόδ.
}}
{{ls
|lstext='''καταρρήγνυμι''': καὶ -ύω: μέλλ. -ρήξω ·- σχίζων [[καταρρίπτω]], τὴν γέφυραν Ἡρόδ. 4. 201· μέλαθρα Εὐριπ. Ἡρ. Μαιν. 864. 2) [[θραύω]] εἰς τεμάχια, [[συντρίβω]], ξεσχίζω, κατερρήγνυε… τὰ ἱμάτια Δημ. 535. 2· τὸ [[διάδημα]] Διόδ. 19. 34· τὴν ἐσθῆτα Λουκ. Ἁλ. 36 ·- Μέσ. κατερρήξαντο τοὺς κιθῶνας, ἔσχισαν τὰ ἱμάτιά των, Ἡρόδ. 8, 99· τοὺς πέπλους κατερρήξαντο Ξεν. Κύρ. 3. 1, 13, 3.8, 67, κτλ. 3) ἐν Σοφ, Ἀντ. 675, τροπὰς καταρρήγνυσι ἡ [[ἀναρχία]], ῥήγματα ἐν τῇ φάλαγγι ἢ ἐν τῇ παρατάξει ἐπιφέρει, τρέπει εἰς φυγήν· κατέρρηξεν εἰς χάρακα τοὺς πολεμίους, συνήλασε καὶ στενοχωρήσας ἔκαμε νὰ πέσωσι μὲ ὁρμὴν εἰς…, ἢ νὰ κρημνησθῶσι, Πλούτ. Φάβ. 8. 4) κ. τινός γέλωτα, [[κάμνω]] τινὰ νὰ ἐκραγῇ εἰς γέλωτα, Ἀθήν. 130C, 11. 2) ΙΙ. Παθ. ἰδίως ἐν τῷ ἀορ. κατερράγην (ᾰ), καὶ τῷ πρκμ. κατέρρωγα·- σχιζόμενος καταρρίπτομαι, κρημνοὶ καταρρηγνύμενοι Ἡρόδ. 7. 23· καταρρήγνυσθαι ἐπὶ γῆν, ῥίπτομαι [[κάτω]] καὶ θραύομαι, ὁ αὐτ. 3. 111· τοῦ ῥεύματος καταρρηγνυμένου τῶν ὀρῶν Φιλόστρ. 265· ἄκρας κατερρωγυίας εἰς τὴν θάλασσαν, ἀποκρήμνως ἢ ἀποτόμως προβεβλημένας, Στράβ. 223. 2). [[πίπτω]] ἢ ὁρμῶ πρὸς τὰ [[κάτω]], ἐπὶ τρικυμιῶν, καταρρακτῶν, κτλ., Ἱππ. π. Ἀέρ. 285· καὶ [[οὕτως]], ἐκρήγνυμαι, [[αἴφνης]] ἐμφανίζομαι, χειμὼν κατερράγη Ἡρόδ. 1. 87· ὄμβροι καταρραγέντες Ἀριστ. π. Κόσμ. 6. 32· ἐπὶ δακρύων, ἐξ ὀμμάτων κατερρώγασι πηγαὶ Εὐρ. Ἄλκ. 1068· «κατερράγη μου [[δάκρυον]]» καὶ «ἀρραγὲς [[ὄμμα]], τὸ οὐ δακρῦον» Ἡσύχ., πρβλ. Ἱππ. Ἀφ. 1252· ἐπὶ ποταμοῦ, εἰς κρημνόν, καθ’ ὃν καταρρήγνυται τὸ [[ὕδωρ]] Στράβ.· «καταρραγεὶς ποταμὸς πολλὰ κτήματα διέφθειρε», δηλ. αἰφνιδίως πλημμυρήσας, Ἡσύχ.· ἐπὶ ἀνέμου, Πλουτ. Φάβ. 16·- ἀκολούθως, μεταφ., ὁ [[πόλεμος]] κατερράγη Ἀριστοφ. Ἱππ. 644, πρβλ. Ἀχ. 528· [[γέλως]] Φίλων 2. 598· [[κρότος]] Πολύβ. 18. 29, 9· ([[ἀλλά]], κατερρήγνυτο πᾶς ὁ [[τόπος]] ὑπὸ τοῦ κρότου ὁ αὐτ. 15. 32, 9)· βροντὴ Λουκ. π. Ἀλ. Ἱστ. 2. 35· [[νεφέλη]] Φιλόστρ. 678. 3) κατασυντρίβομαι, εἰς τεμάχια, [[Αἴγυπτος]] μελάγγαιός τε καὶ κατερρηγμένη, ἔχουσα [[ἔδαφος]] [[μέλαν]] καὶ εὐκόλως διαρρηγνυόμενον, ἔχον χαράδρας καὶ ῥήγματα, Ἡρόδ. 2. 12. 4) ὡς ἰατρ. ὅρος, ἔχω βιαίας κενώσεις, [[ὑποφέρω]] ἐκ διαρροίας, καταρρήγνυται ἡ [[κοιλία]] Ἱππ. π. Ἀρχ. Ἰητρ. 12· ἡ γαστὴρ κατερράγη Αἰλ. π. Ζ. 3. 18· ([[ὡσαύτως]], [[καταρρήγνυμι]] τὴν γαστέρα Ἀππ. Ἱσπ. 54)· τὰ καταρρηγνύμενα, τὰ ἀφθόνως ἐκκρινόμενα, τοῖς θήλεσιν… τὰ γυνακεῖα ἢ τὰ καταμήνια καταρρήγνυται, κατερράγη Ἀριστ. π. τὰ Ζ. Ἱστ. 7. 1, 6. 5) ἐπὶ οἰδημάτων, διαρρήγνυμαι καὶ [[τρέχω]], ανοίγω, «σπάνω», Ἱππ. 220Β, 1200G, κτλ.· καὶ [[οὕτως]] ἐπὶ τῶν μαστῶν, [[ὅταν]] πληρωθέντες γάλακτος χύνωνται, οἵ τε μαζοὶ καὶ τὰ ἄλλα μέλεα ὁκόσα ὑγρότερα καταρρήγνυται τῶν γυναικῶν ὁ αὐτ. 248. 8, πρβλ. 588. 11.
}}
{{mdlsj
|mdlsjtxt=and -ύω fut. -ρήξω<br /><b class="num">I.</b> to [[break]] [[down]], τὴν γέφυραν Hdt.; μέλαθρα Eur.<br /><b class="num">2.</b> to [[tear]] in pieces, [[rend]], Dem.:—Mid., κατερρήξαντο τοὺς κιθῶνας they [[rent]] [[their]] coats, Hdt.<br /><b class="num">3.</b> in Soph. Ant. 675 τροπὰς καταρρήγνυσι [ἡ [[ἀναρχία]] breaks up armies and turns them to [[flight]].<br /><b class="num">II.</b> Pass., aor2 κατερράγην [ᾰ], with perf. act. κατέρρωγα;— to be [[broken]] [[down]], to be thrown [[down]] and [[broken]], Hdt.<br /><b class="num">2.</b> to [[fall]] or [[rush]] [[down]], to [[break]] or [[burst]] out, of storms, Hdt.; of tears, Eur.:—metaph., ὁ [[πόλεμος]] κατερράγη Ar.<br /><b class="num">3.</b> to be [[broken]] in pieces, [[Αἴγυπτος]] μελάγγαιός τε καὶ κατερρηγμένη with [[black]] and [[crumbling]] [[soil]], Hdt.<br />B. [[καταράσσω]] Attic -ττω fut. ξω<br /><b class="num">I.</b> to [[dash]] [[down]], [[break]] in pieces, τοὺς λοιπούς κατήραξεν ἐς τὸν Κιθαιρῶνα [[drove]] them shattered to Cithaerae, Hdt.; τὸ [[στράτευμα]] κατηράχθη εἰς τὰ τειχίσματα Thuc.<br /><b class="num">II.</b> intr. to [[fall]] [[down]], [[fall]] [[headlong]], Plut.
}}
{{elmes
|esmgtx=[[romper]] un huevo τρήσας τὸ ὠὸν καὶ ἐνεὶς τὸ πτερὸν κατάρ<ρ>ηξον οὕτω ἐγχρισάμενος <b class="b3">perfora el huevo, introduce el ala y, después de ungirte, rómpelo</b> P IV 50 
}}