View source for ἐξανίημι

{{LSJ1
|Full diacritics=ἐξανίημι
|Medium diacritics=ἐξανίημι
|Low diacritics=εξανίημι
|Capitals=ΕΞΑΝΙΗΜΙ
|Transliteration A=exaníēmi
|Transliteration B=exaniēmi
|Transliteration C=eksaniimi
|Beta Code=e)cani/hmi
|Definition=poet. impf.<br><span class="bld">A</span> ἐξανίεσκον A.R.4.622: fut. ἐξανήσω, also -ήσομαι E.''Andr.''718: pf. part. Pass. ἐξανειμένος Orib.46.19.20:—[[send forth]], [[let loose]], εὔπρηστον ἀϋτμὴν ἐξανῐεῖσαι Il.18.471; ([[ὀδμήν]]) A.R.l.c.; ἐξανῆκε γᾶ ὄψιν E.''Ph.''670 (lyr.); κρήνην ἐξανῆκ' οἴνου θεός Id.''Ba.''707; <b class="b3">ἐ. αἷμα</b> [[make]] it [[spout forth]], Id.''IT''1460; ([[ῥόον]]) Call.''Del.''207; <b class="b3">ἀρὰς σφῷν ἐξανῆκα</b> I [[have sent forth]] curses against you, S.''OC''1375.<br><span class="bld">b</span> c. gen., [[send forth from]], τίς σε πολιᾶς ἐξανῆκεν γαστρός; Pi.''P.''4.99; θύρσους ἐξανῑεῖσαι χερῶν E.''Ba.''762; νάματ' ὄσσων μηκέτ' ἐξανίετε Id.''HF'' 625.<br><span class="bld">2</span> [[let go]], Id.''IA''372; τὴν ἀρετὴν ἐ. [[relax]], [[slacken]], Plu.''Cat. Ma.''11:—Pass., [[ἐξανίεμαι]] to [[be set free from]], πόνων Hp.''Nat.Hom.''12: abs., Ph. 2.371.<br><span class="bld">3</span> [[loosen]], [[undo]], στροφίδας E.''Andr.''718:—Pass., Plu.2.788b.<br><span class="bld">4</span> [[dilute]], Herasap. Gal.13.795:—Pass., pf. part. ἐξανειμένος Orib. [[l.c.]]<br><span class="bld">II</span> intr., [[slacken]], [[relax]], Hp.''Nat.Hom.''7; <b class="b3">ἁνίκ' ἐξανείη.. ἄτα</b> (Herm. for [[ἐξανίησι]]) S.''Ph.''705: c. gen., ὀργῆς ἐξανεὶς κακῆς E. ''Hipp.''900.<br><span class="bld">2</span> [[burst forth from]], [[γῆς]], of a river, A.R.4.293: abs., of seed, [[spring up]], Arist.''Mir.''833b2.
}}
{{DGE
|dgtxt=<b class="num">• Morfología:</b> [jón. pres. ind. contr. 3<sup>a</sup> sg. ἐξανιεῖ Hp.<i>Nat.Hom</i>.7, impf. iter. ἐξανίεσκον A.R.4.622; aor. ind. 3<sup>a</sup> sg. ἐξανέηκε(ν) <i>Didyma</i> 159.3.7 (III d.C.), <i>IPatras</i> 37.14 (III/IV d.C.), Gr.Naz.<i>Test</i>.3 (p.161)]<br /><b class="num">I</b> tr.<br /><b class="num">1</b> [[echar fuera]], [[desprender]], [[exhalar]] ref. aire, vapores εὔπρηστον ἀϋτμὴν ἐξανιεῖσαι el fuelle <i>Il</i>.18.471, φάρυγγος αἰθέρ' ἐξανεὶς βαρύν E.<i>Cyc</i>.410, ὀδμῇ ... τήν ῥ' ἄσχετον ἐξανίεσκον ... ἐπιρροαὶ Ἠριδανοῖο A.R.l.c.<br /><b class="num">•</b>de líquidos [[emitir]], [[hacer manar]] κρήνην ἐξανῆκ' οἴνου θεός E.<i>Ba</i>.707, cf. <i>Didyma</i> [[l.c.]], αἷμά τ' ἐξανιέτω E.<i>IT</i> 1460, νάματ' ὄσσων μηκέτ' ἐξανίετε no echéis ya lágrimas de vuestros ojos</i> E.<i>HF</i> 625, ῥόον ὅν τε βάθιστον γαῖα τότ' ἐξανίησιν Call.<i>Del</i>.207, ἐξανέηκεν [[ἄναξ]] ... πηγήν <i>Didyma</i> [[l.c.]]<br /><b class="num">•</b>de seres vivos, c. o sin gen. [[hacer salir]], [[hacer brotar]] τίς ... σε ... πολιᾶς ἐξανῆκεν γαστρός; ¿quién te hizo salir de su blanco vientre?</i> Pi.<i>P</i>.4.99, ἐξανῆκε γᾶ πάνοπλον ὄψιν de los hombres armados nacidos de los dientes del dragón, E.<i>Ph</i>.670, σπυροῦ Ἐλευσίνοιο, τὸν ... [[Δημήτηρ]] λαγόνων ... ἐξανέηκεν del trigo eleusinio que Deméter hizo brotar de las laderas</i>, <i>IPatras</i> [[l.c.]], [[Ἀαρών]], μόσχον ὅτ' ἐξανέηκε μέσου πυρός Gr.Naz.l.c.<br /><b class="num">•</b>gener. [[arrojar]], [[lanzar]] θύρσους ἐξανιεῖσαι χερῶν E.<i>Ba</i>.762, c. dat. de pers. Ἀρὰς σφῷν ... ἐξανῆκ' [[ἐγώ]] contra vosotros dos he lanzado maldiciones</i> S.<i>OC</i> 1375.<br /><b class="num">2</b> [[dejar marchar libremente]] ref. pers. βαρβάρους ... καταγελῶντας ἐξανήσει διὰ σέ dejará marchar a unos bárbaros que se ríen por tu causa</i> E.<i>IA</i> 372<br /><b class="num">•</b>en v. pas. [[ser liberado]] c. gen. τούτους ... ἐξανεθέντας τῶν πόνων Hp.<i>Nat.Hom</i>.12, abs. ἐδικαίωσα τὴν ἱερὰν χώραν ἐξανίεσθαι determiné que la tierra sagrada fuera liberada</i> tras producir durante seis años, Ph.2.371.<br /><b class="num">3</b> en v. med. [[soltar]], [[aflojar]] ἱμάντων στροφίδας ἐξανήσομαι E.<i>Andr</i>.718<br /><b class="num">•</b>fig. c. ac. de abstr. [[relajar]], [[debilitar]] τὴν ἀρετήν Plu.<i>Cat.Ma</i>.11, en v. pas. ἡ τοῦ φρονεῖν ἕξις ... ὑπ' ἀργίας ἐξανιεμένη la capacidad de raciocinio debilitada por la inactividad</i> Plu.2.788b, fig. ἁπαλῇ κἀξανειμένῃ γλώσσῃ con una lengua blanda y fofa</i> Babr.133.3.<br /><b class="num">4</b> farm. [[suavizar]], [[debilitar]], [[rebajar]] la fuerza de un medicamento ἐξανιεὶς ὅσον ἐξαρκεῖ ἐλαίῳ ναρδίνῳ μίσγε Gal.12.635, en v. pas. κεφαλικῇ δυνάμει ἐξανειμένῃ τῷ ῥοδίνῳ χρήσθω Orib.46.19.20.<br /><b class="num">II</b> intr.<br /><b class="num">1</b> [[ceder]], [[cesar]], [[remitir]] ἁνίκ' ἐξανείη ... ἄτα cuando cedía la ofuscación</i> S.<i>Ph</i>.705, τά τε γὰρ ψύχεα ἐξανιεῖ Hp.<i>Nat.Hom</i>.7<br /><b class="num">•</b>c. gen. [[abstenerse de]], [[cesar en]] ὀργῆς δ' ἐξανεὶς κακῆς E.<i>Hipp</i>.900.<br /><b class="num">2</b> [[manar]], [[brotar]] c. gen. ὑμετέρης γαίης Ἀχελώιος ἐξανίησιν A.R.4.293.
}}
{{pape
|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-01-0869.png Seite 869]] (s. [[ἵημι]], 1) [[heraussenden]], [[hervorsenden]], [[hervorlassen]]; von Blasebälgen, ἀϋτμὴν ἐξανιεῖσαι, Il. 18, 471; [[τίς]] σε πολιᾶς ἐξανῆκεν γαστρός Pind. P. 4, 99; ἀρὰς [[σφῷν]] ἐξανῆκ' ἐγώ, Flüche habe ich gegen euch ausgestoßen, Soph. O. C. 1376; θύρσους ἐξανιεῖσαι χερῶν, aus den Händen schleudernd, Eur. Bacch. 762; κρήνην ἐξανῆκ' οἴνου [[θεός]] 707; [[ῥόον]] Callim. Del. 207; ὀδμὴν ἐξανίεσκον, aushauchen, Ap. Rh. 4, 622; τὴν ἀρετήν, der Tugend entsagen, Plut. Cat. mai. 11. – Med., [[auflösen]], πλεκτὰς ἱμάντων στροφίδας ἐξανήσομαι Eur. Andr. 718; pass., πόνων, davon befrei't werden, Hippocr. – 2) intr., [[nachlassen]]; ἁνίκ' ἐξανείη ἄτα Soph. Phil. 699, ch; ὀργῆς ἐξανεὶς κακῆς, vom Zorn ablassend, Eur. Hipp. 500; – [[hervorströmen]], vom Flusse, γῆς Ap. Rh. 4, 293.
}}
{{bailly
|btext=<i>f.</i> ἐξανήσω, <i>ao.</i> ἐξανῆκα, <i>etc.</i><br /><b>I.</b> <i>tr.</i> [[laisser aller]] :<br /><b>1</b> [[laisser échapper]] : [[ἀϋτμήν]] IL un souffle ; [[αἷμα]] EUR faire jaillir du sang;<br /><b>2</b> [[laisser aller]], [[congédier]], acc. [[laisser impuni]] ; <i>Pass.</i> [[être émoussé]];<br /><b>II.</b> <i>intr.</i> [[se relâcher]] : ὀργῆς EUR de sa colère.<br />'''Étymologie:''' [[ἐξ]], [[ἀνίημι]].
}}
{{elru
|elrutext='''ἐξανίημι:''' (fut. ἐξανήσω, pf. ἐξανῆκα)<br /><b class="num">1</b> [[выпускать]] (φῦσαι ἀϋτμὴν ἐξανιεῖσαι Hom.);<br /><b class="num">2</b> (тж. ἐ. γαστρός Pind.) [[производить на свет]], [[рождать]] (τινά и τι Eur.);<br /><b class="num">3</b> [[метать]], [[бросать]] (θύρσους χερων Eur.);<br /><b class="num">4</b> [[проливать]] ([[αἷμα]] Eur.);<br /><b class="num">5</b> [[изливать]], [[заставлять течь]] (κρήνην οἴνου Eur.);<br /><b class="num">6</b> [[испускать]], [[произносить]] ([[ἀράς]] τινι Soph.);<br /><b class="num">7</b> [[выпускать из рук]], т. е. [[не быть в состоянии покорить]] (τοὺς βαρβάρους Eur.);<br /><b class="num">8</b> [[испускать]], [[испарять]], [[выдыхать]] (βαρεῖαν ἀναθυμίασιν Plut.);<br /><b class="num">9</b> [[ослаблять]] или [[отбрасывать прочь]] (ἀρετήν Plut.);<br /><b class="num">10</b> med. [[ослаблять]], [[отпускать]], [[развязывать]] (ἱμάντων στροφίδας Eur.); med.-pass. [[становиться расслабленным]], [[вялым]] (ἐν τοῖς ὕπνοις ἐξανεῖται τὸ [[ζῷον]] Plut.);<br /><b class="num">11</b> [[ослабевать]], [[уменьшаться]]: ἁνίκ᾽ ἐξανείη [[δακέθυμος]] ἄτα Soph. когда успокаивалась мучительная боль; ὀργῆς [[ἐξανείς]] Eur. смирив свой гнев;<br /><b class="num">12</b> [[выходить на поверхность]] (земли), [[появляться]] (ὑδάτων ἐπιγενομένων ἐξανίησι ὁ [[χαλκός]] Arst.).
}}
{{ls
|lstext='''ἐξανίημι''': Ἰων. παρατατ. ἐξανίεσκον, Ἀπολλ. Ρόδ. Δ. 622: μέλλ. ἐξανήσω, [[ὡσαύτως]] -ήσομαι Εὐρ. Ἀνδρ. 718. Ἐκπέμπω, [[ἐξάγω]], φῦσαι δ’ ἐν χοάνοισιν ἐείκοσι πᾶσαι ἐφύσων, παντοίην εὔπρηστον ἀϋτμὴν ἐξανιεῖσαι Ἰλ. Σ. 471· καὶ [[τῇδε]] κρήνην ἐξανῆκ’ οἴνου θεὸς Εὐρ. Βάκχ. 707· ἐπισχέτω [[ξίφος]] δέρῃ πρὸς ἀνδρὸς αἷμά τ’ ἐξανιέτω, καὶ ἂς κάμῃ νὰ ἐκρεύσῃ [[αἷμα]], ὁ αὐτὸς Ι. Τ. 1460· τοιάσδ’ ἀρὰς [[σφῷν]]... ἐξανῆκ’ ἐγώ, ἐξέπεμψα [[ἐναντίον]] ὑμῶν τῶν δύο, Σοφ. Ο. Κ. 1375. β) μετὰ γεν., [[ἐκπέμπω]] ἔκ τινος, τίς σε πολιᾶς ἐξανῆκεν γαστρός; Πίνδ. Π. 4. 176, πρβλ. Εὐρ. Φοιν. 670· [[ἐξακοντίζω]], θύρσους ἐξανιεῖσαι χερῶν ὁ αὐτ. ἐν Βάκχ. 762· νάματ’ ὄσσων μηκέτ’ ἐξανίετε ὁ αὐτ. Ἡρ. Μαιν. 625. 2) ἀφίνω τινὰ νὰ πράττῃ ὅ τι ἂν θέλῃ, τοὺς οὐδένας καταγελῶντας ἐξανήσει Εὐρ. Ι. Α. 372· παραχωρῶ, τῶν ἐνδόξων καὶ μεγάλων τὰ τῆς ἀρετῆς πρωτεῖα μὴ ἐξανιέντων (μεθιέντων Κοραῆς) τοῖς ἀσημοτέροις Πλουτ. Κάτων Πρεσβύτ. 11. - Παθ., ἀπαλλάσσομαι, ἐξανεθέντας τῶν πόνων Ἱππ. π. Φύσ. Ἀνθρ. 230. 14. 3) [[ὑφίημι]], χαλαρώνω, λύω, πλεκτὰς ἱμάντων στροφίδας ἐξανήσομαι Εὐρ. Ἀνδρ. 718, Παθ., Πλούτ. 2. 788Β. ΙΙ. ἀμεταβ., χαλαροῦμαι, χάνω τὴν δύναμίν μου, Λατ. [[remitto|remittere]], τά τε γὰρ ψύχεα ἐξανίει Ἱππ. π. Φύσ. Ἀνθρ. 227. 21· ἐνδίδω, μετριάζομαι, [[κοπάζω]], ἁνίκ’ ἐξανείη [[δακέθυμος]] ἄτα ([[οὕτως]] ὁ Ἕρμαννος ἀντὶ τοῦ ἐξανίησι τῶν ἀντιγράφων) Σοφ. Φιλ. 705· μετὰ γεν., ὀργῆς ἐξανεὶς κακῆς Εὐρ. Ἱππ. 980. 2) ἐπὶ ποταμοῦ, [[ἀναπιδύω]], ἀναβρύζω, [[ἐκρέω]], ὑμετέρης γαίης Ἀχελώιος ἐξανίησιν Ἀπολλ. Ρόδ. Δ. 293· ἐμφανίζομαι, αὐξάνεται καὶ ἐξανίησι Ἀριστ. π. Θαυμ. 43.
}}
{{Autenrieth
|auten=[[part]]. ἐξανιεῖσαι: [[let]] go [[forth]], [[send]] [[forth]], Il. 18.471†.
}}
{{Slater
|sltr=<b>ἐξᾰνίημι</b> [[bear]] (of women in [[labour]]) [[τίς]] ἀνθρώπων σε χαμαιγενέων πολιᾶς ἐξανῆκεν γαστρός;” (P. 4.99)
}}
{{grml
|mltxt=[[ἐξανίημι]] (Α) [[ανίημι]]<br /><b>1.</b> [[απορρίπτω]], [[αποβάλλω]], [[στέλνω]] [[προς]] τα έξω («ἄποιν' ἐπισχέτω [[ξίφος]] δέρῃ πρὸς ἀνδρὸς αἷμά τ' ἐξανιέτω», <b>Ευρ.</b>)<br /><b>2.</b> [[αναδίδω]] («ὀδμήν ἀξανίεσκον», Απολλ. Ρόδ.)<br /><b>3.</b> (με γεν.) [[βγάζω]], [[κάνω]] [[κάτι]] να βγει<br /><b>4.</b> <b>(ειδ.)</b> (με γεν.) [[εξακοντίζω]] («κεῖναι δὲ θύρσους ἐξανιεῖσαι χειρῶν», <b>Ευρ.</b>)<br /><b>5.</b> [[ξεστομίζω]], λέω<br /><b>6.</b> [[χαλαρώνω]], λύω («πλεκτὰς ἱμάντων στροφίδας ἐξανήσομαι», <b>Ευρ.</b>)<br /><b>7.</b> [[διαλύω]]<br /><b>8.</b> [[ελευθερώνω]], [[αφήνω]] κάποιον ελεύθερο<br /><b>9.</b> [[παραχωρώ]] («τὰ τῆς ἀρετῆς πρωτεῖα μὴ ἐξανιέντων τοῖς ἀσημοτέροις», <b>Πλούτ.</b>)<br /><b>10.</b> [[ενδίδω]], [[υποχωρώ]] («ἐξανείη [[δακέθυμος]] ἄτα», <b>Σοφ.</b>)<br /><b>11.</b> <b>(αμτβ.)</b> (για ποταμό) [[αναβλύζω]], [[εκρέω]]<br /><b>12.</b> <b>γεν.</b> [[βγαίνω]] στην [[επιφάνεια]], [[προβάλλω]], εμφανίζομαι.
}}
{{lsm
|lsmtext='''ἐξανίημι:''' μέλ. <i>-ανήσω</i> ή <i>-ήσομαι</i>,<br /><b class="num">1.</b> [[στέλνω]], [[εκπέμπω]], ξαμολάω, σε Ομήρ. Ιλ., Σοφ.· με γεν., [[εκπέμπω]] από, σε Ευρ.<br /><b class="num">2.</b> παρατάω, στον ίδ.<br /><b class="num">3.</b> [[χαλαρώνω]], [[λύνω]], στον ίδ.· και αμτβ., [[χαλαρώνω]], [[μετριάζω]], σε Σοφ.· με γεν., ὀργῆς [[ἐξανείς]], σε Ευρ.
}}
{{mdlsj
|mdlsjtxt=fut. -ανήσω or -ήσομαι<br /><b class="num">1.</b> to [[send]] [[forth]], let [[loose]], Il., Soph.:—c. gen. to [[send]] [[forth]] from, Eur.<br /><b class="num">2.</b> to [[let go]], Eur.<br /><b class="num">3.</b> to [[slacken]], [[undo]], Eur.:—and intr. to [[slacken]], [[relax]], Soph.; c. gen., ὀργῆς [[ἐξανείς]] Eur.
}}