View source for νόσος

{{LSJ1
|Full diacritics=νόσος
|Medium diacritics=νόσος
|Low diacritics=νόσος
|Capitals=ΝΟΣΟΣ
|Transliteration A=nósos
|Transliteration B=nosos
|Transliteration C=nosos
|Beta Code=no/sos
|Definition=Ep. and Ion. (not Dor., cf. <span class="title">Berl.Sitzb.</span>1927.156 (Cyrene)) νοῦσος, ἡ, <span class="sense"><p>&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">A</span> <b class="b2">sickness, disease, plague</b>, <b class="b3">νοῦσον ἀνὰ στρατὸν ὦρσε κακήν</b> (sc. Apollo), ὀλέκοντο δὲ λαοί <span class="bibl">Il.1.10</span>; νοῦσόν γ' οὔ πως ἔστι Διὸς μεγάλου ἀλέασθαι <span class="bibl">Od.9.411</span>; δολιχὴ ν. <span class="bibl">11.172</span>; νοῦσοι ἀργαλέαι <span class="bibl">Hes. <span class="title">Op.</span>92</span>:— Phrases: ἐς ν. πεσεῖν <span class="bibl">A.<span class="title">Pr.</span>473</span>; ἐς ν. ἐμπίπτειν <span class="bibl">Antipho 1.20</span>; νόσον ἐμπεπτωκέναι τοῖς κτήνεσιν <span class="bibl">X.<span class="title">Cyr.</span>8.3.41</span>; μοι ν. ἐπήλυθεν <span class="bibl">Od.11.200</span>; νόσῳ ληφθέντι <span class="bibl">S.<span class="title">Tr.</span>445</span>; <b class="b3">κάμνειν νόσον, ὑπὸ νόσου</b>, v. [[κάμνω; ἀσθενεῖν ταύτην τὴν νόσον]] <span class="bibl">Isoc.19.24</span>; ἐκ τῆς νούσου ἀνέστη <span class="bibl">Hdt.1.22</span>; <b class="b3">θήλεα ν</b>. ib.<span class="bibl">105</span>, cf. <span class="bibl">Hdn.4.12.2</span>; <b class="b3">ἱερὰ νόσος</b>, v. [[ἱερός]] IV. <span class="bibl">8</span>: <b class="b3">ν</b>. defined, Gal.7.43. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">II</span> generally, <b class="b2">distress, anguish</b>, <span class="bibl">Hes.<span class="title">Th.</span>527</span>, <span class="bibl">S.<span class="title">OC</span>544</span> (lyr.), etc. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">2</span> <b class="b2">disease of mind</b>, esp. caused by madness, passion, vice, etc., ν. φρενῶν <span class="bibl">A.<span class="title">Pers.</span>750</span> (troch.); <b class="b3">θεία ν</b>., i.e. <b class="b2">madness</b>, <span class="bibl">S.<span class="title">Aj.</span>185</span> (lyr.); <b class="b3">μανιάσιν ν</b>. ib.<span class="bibl">59</span>; <b class="b3">λυσσώδη ν</b>. ib.<span class="bibl">452</span>; of love, <span class="bibl">Id.<span class="title">Tr.</span>491</span>; Ἀφροδίτας ν. <span class="bibl">E.<span class="title">Hipp.</span>767</span> (lyr.); ἀκόλαστον ἔσχε γλῶσσαν, αἰσχίστην ν. <span class="bibl">Id.<span class="title">Or.</span>10</span>; τῆς μεγίστης ν., ἀνοίας <span class="bibl">Pl.<span class="title">Lg.</span>691d</span>; <b class="b3">ν. καὶ στάσιν οὐ ταὐτὸν νενόμικας</b>; <span class="bibl">Id.<span class="title">Sph.</span>228a</span>. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">3</span> <b class="b2">plague, bane, mischief</b>, e.g. a whirlwind is θεία ν. <span class="bibl">S.<span class="title">Ant.</span>421</span>, cf. <span class="bibl">1141</span> (lyr.); of the trident of Poseidon, <span class="bibl">A.<span class="title">Pr.</span>924</span> (s.v.l.); <b class="b3">πεντεσύριγγος ν</b>., of the pillory, Polyeuct. ap. <span class="bibl">Arist. <span class="title">Rh.</span>1411a23</span>; κτείνειν τινὰ ὡς νόσον πόλεως <span class="bibl">Pl.<span class="title">Prt.</span>322d</span>.</span>
}}
{{pape
|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-02-0264.png Seite 264]] ἡ, ion. u. ep. [[νοῦσος]], <b class="b2">Krankheit</b>; Seuche, die ein zürnender Gott schickt, νοῦσον ἀνὰ στρατὸν ὦρσε κακήν, Il. 1, 10; νούσῳ ὑπ' ἀργαλέῃ [[φθίσθαι]], 13, 667, Ggstz des schnellen Todes, vgl. 670 u. Od. 11, 172; ἐν νούσῳ κεῖται, 5, 395; [[οὔτις]] μοι νοῦσος ἐπήλυθε, 11, 200; ἰατῆρα θερμᾶν νόσων, Pind. P. 3, 66; βαρειᾶν νόσων ἀκέσματα, 5, 63; παντοδαπᾶν ἀλκτῆρα νούσων, 3, 7; ἐς νόσον πεσών, wie auch wir sagen: in eine Krankheit verfallen, Aesch. Prom. 471. 476 (εἰς νόσον ἐμπίπτει, Antipho 1, 20); [[νόσος]] φρενῶν, Pers. 736, u. oft übertr. von allen Leidenschaften; Soph. vom Wahnsinn, Ai. 59, [[θεία]] [[νόσος]], 185, ἐμβαλοῦσα λυσσώδη νόσον, 447; von der Liebe, Tr. 445. 491 u. öfter bei Eur.; – ἐκ τῆς νούσου ἀνέστη, Her. 1, 22; ἐκφυγὼν τὴν νοῦσον, ib. 25; ἡ σώματος [[πονηρία]] [[νόσος]] οὖσα, Plat. Rep. X, 609 c; τῆς μεγίστης νόσου ἀνοίας πληρωθεῖσα αὑτῆς τὴν διάνοιαν, Legg. III, 691 c, die Sucht, von heftiger Begierde, Theaet. 169 b u. ähnliche Stellen zeigen, wie geläufig die Uebertragung auf geistige Uebel war; er sagt auch τὸν μὴ δυνάμενον αἰδοῦς μετέχειν κτείνειν ὡς νόσον πόλεως, Prot. 322 d, u. vrbdt κάμνειν ἐν νόσοις, Phil. 45 a, wie κάμνειν τὰς νόσους, Rep. III, 408 e; Xen. u. Folgde überall.
}}
{{ls
|lstext='''νόσος''': Ἰων. [[νοῦσος]], ἡ, ὡς καὶ νῦν, [[ἀσθένεια]], [[ἀρρωστία]], Ὅμ. ([[ὅστις]], ὡς ὁ Ἡσ. καὶ ὁ Ἡρόδ., ἔχει ἀείποτε τὸν Ἰων. τύπον), κτλ.· - ὁ Ὅμ. παριστάνει τὴν νόσον ἀείποτε ὡς θείαν τιμωρίαν προερχομένην ἐκ θεοῦ τινος παρωργισμένου, κατ’ ἀντίθεσιν πρὸς τὸν αἰφνίδιον καὶ εὔκολον θάνατον ἀποδιδόμενον εἰς τὸν Ἀπόλλωνα καὶ τὴν Ἄρτεμιν, ὡς καὶ πρὸς τὸν βίαιον θάνατον· κατὰ τὸν Ἡσίοδ. ἐν Ἔργ. κ. Ἡμ. 92, 102, [[νόσος]] ἦτο ἓν ἐκ τῶν δώρων τῆς Πανδώρας πρὸς τοὺς ἀνθρώπους· - ἐς ν. πίπτειν Αἰσχύλ. Πρ. 474· ἐς ν. ἐμπίπτειν Ἀντιφῶν 113. 31· [[νόσος]] ἐμπίπτει τινὶ Ξεν. Κύρ. 8. 3, 41· ἐπέρχεταί τινι Ὀδ. Λ. 199· λαμβάνεσθαι νόσῳ, ὑπὸ νόσου Σοφ. Τρ. 446, κτλ.· κάμνειν νόσῳ, ἴδε ἐν λ. [[κάμνω]]· ἀσθενεῖν ταύτην τὴν νόσον Ἰσοκρ. 389C· πρβλ. [[νοσέω]]· - ἐκ τῆς νούσου ἀνέστη Ἡρόδ. 1. 22· - ἱερὰ [[νόσος]], ἴδε [[ἱερός]] ΙΙΙ. 4. ΙΙ. [[καθόλου]], [[θλῖψις]], [[ἀθλιότης]], [[δυστυχία]], [[λύπη]], κακόν, Ἡσ. Θ. 527, 799, Τραγ. 2) [[νόσος]] τοῦ νοῦ, ἰδίως ἐκ μανίας ἢ παραφροσύνης, ὀργῆς, ἐγκλημάτων, κτλ., Τραγ.· ν. φρενῶν Αἰσχύλ. Πέρσ. 750· [[θεία]] ν., ὅ ἐστι [[παραφροσύνη]], Σοφ. Αἴ. 186· μανιάσιν ν. [[αὐτόθι]] 59· ν. λυσσώδη [[αὐτόθι]] 452· ἐπὶ ἔρωτος, ὁ αὐτ. ἐν Τρ. 445, 491, Εὐρ. Ἱππ. 766· ἀκόλαστον εἶχε γλῶσσαν, αἰσχίστην ν. ὁ αὐτ. ἐν Ὀρ. 10· τῆς μεγίστης ν., ἀνοίας Πλάτ. Νόμ. 691C· πρβλ. [[νοσέω]] 2. 3) ἐπὶ [[πόλεων]] ἢ κρατῶν, [[ἀκαταστασία]], [[στάσις]], πρβλ. Πλάτ. Σοφιστ. 228Α, καὶ ἴδε [[νοσέω]] 3. 4) [[πληγή]], [[ὄλεθρος]], [[βλάβη]], π.χ., ὁ ἀνεμοστρόβιλος καλεῖται [[θεία]] [[νόσος]], Σοφ. Ἀντ. 421 (ὁ αὐτὸς καλεῖται οὐράνιον [[ἄχος]], μικρὸν ἀνωτέρω)· ἐπὶ νόσῳ νόσον ὁ αὐτ. ἐν Ο. Κ. 544· ἢ ἡ [[αἰτία]] [[μεγάλης]] τινὸς ταραχῆς, [[οἷον]] ἡ [[τρίαινα]] τοῦ Ποσειδῶνος ἐν Αἰσχύλ. Πρ. 924· πρβλ. [[πεντεσύριγγος]]. 5) [[νόσος]] [[μεγάλη]]· «[[ἐπιληψία]]» Ἡσύχ. (Ἴσως [[νόσος]], [[νοῦσος]] [[εἶναι]] συγγενὲς τῷ Λατ. noc-eo, nox-a, ἴδε ἐν λ. [[νέκυς]]).
}}
{{bailly
|btext=ου (ἡ) :<br />maladie :<br /><b>I.</b> <i>au sens phys.</i> :<br /><b>1</b> <i>en parl. de pers.</i> [[ἐς]] νόσον πίπτειν ESCHL tomber malade ; [[ἐκ]] τῆς νούσου <i>(ion.)</i> ἀνιστάναι HDT, νόσου ἀπαλλαγῆναι XÉN relever <i>ou</i> sortir de maladie ; [[νόσος]] μεγάλη HDT <i>ou</i> [[νόσος]] [[ἱερά]] l’épilepsie;<br /><b>2</b> <i>en parl. de la terre</i> stérilité;<br /><b>II.</b> <i>en parl. de l’intelligence</i> égarement de l’esprit, démence, folie;<br /><b>III.</b> <i>au sens mor.</i><br /><b>1</b> souffrance morale, folle passion;<br /><b>2</b> vice, défaut.<br />'''Étymologie:''' DELG aucune étymologie n’est en vue.
}}
{{Autenrieth
|auten=see [[νοῦσος]].
}}
{{Slater
|sltr=[[νόσος]], νοῡσος</b> (ἡ: νόσοι, -ων, -ους; νούσῳ, -ον, -ων.)<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>1</b> [[illness]], [[affliction]] ὀξείας δὲ νόσους [[ἀπαλάλκοι]] (sc. [[Ζεύς]]) (O. 8.85) Ἀσκλαπιόν, ἥροα παντοδαπᾶν ἀλκτῆρα νούσων (P. 3.7) πολυπήμονας ἀνθρώποισιν ἰᾶσθαι νόσους (P. 3.46) ἰατῆρα θερμᾶν νόσων (P. 3.66) βαρειᾶν νόσων ἀκέσματ (P. 5.63) νόσοι δ' [[οὔτε]] [[γῆρας]] [[οὐλόμενον]] κέκραται ἱερᾷ γενεᾷ (P. 10.41) Ἰάλεμον ὠμοβόλῳ νούσῳ πεδαθέντα [[σθένος]] Θρ. 3. 10. met., ἀλλ' εὔχεται οὐλομέναν νοῦσον διαντλήσαις ποτὲ οἶκον [[ἰδεῖν]] (sc. Δαμόφιλος, [[who]] suffers the miseries of [[exile]]) (P. 4.293)
}}
{{Slater
|sltr=[[νόσος]], νοῡσος</b> (ἡ: νόσοι, -ων, -ους; νούσῳ, -ον, -ων.)<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>1</b> [[illness]], [[affliction]] ὀξείας δὲ νόσους [[ἀπαλάλκοι]] (sc. [[Ζεύς]]) (O. 8.85) Ἀσκλαπιόν, ἥροα παντοδαπᾶν ἀλκτῆρα νούσων (P. 3.7) πολυπήμονας ἀνθρώποισιν ἰᾶσθαι νόσους (P. 3.46) ἰατῆρα θερμᾶν νόσων (P. 3.66) βαρειᾶν νόσων ἀκέσματ (P. 5.63) νόσοι δ' [[οὔτε]] [[γῆρας]] [[οὐλόμενον]] κέκραται ἱερᾷ γενεᾷ (P. 10.41) Ἰάλεμον ὠμοβόλῳ νούσῳ πεδαθέντα [[σθένος]] Θρ. 3. 10. met., ἀλλ' εὔχεται οὐλομέναν νοῦσον διαντλήσαις ποτὲ οἶκον [[ἰδεῖν]] (sc. Δαμόφιλος, [[who]] suffers the miseries of [[exile]]) (P. 4.293)
}}