View source for ἔμπυρος

{{LSJ1
|Full diacritics=ἔμπῠρος
|Medium diacritics=ἔμπυρος
|Low diacritics=έμπυρος
|Capitals=ΕΜΠΥΡΟΣ
|Transliteration A=émpyros
|Transliteration B=empyros
|Transliteration C=empyros
|Beta Code=e)/mpuros
|Definition=ον, (πῦρ) <span class="sense"><p>&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">A</span> <b class="b2">in, on</b> or <b class="b2">by the fire</b>, <b class="b3">σκεύη ἔ</b>. implements <b class="b2">used at the fire</b>, opp. <b class="b3">ἄπυρα</b>, <span class="bibl">Pl.<span class="title">Lg.</span>679a</span>; <b class="b3">ἡ ἔ. τέχνη</b> the work <b class="b2">of the forge, smith's</b> art, <span class="bibl">Id.<span class="title">Prt.</span>321e</span> (but in <span class="bibl">E.<span class="title">Ph.</span>954</span>, <b class="b2">the</b> art <b class="b2">of divining by fire, soothsaying</b> trade (v. infr. <span class="bibl">111</span>)); Χειρώνακτες <span class="bibl">Ael.<span class="title">NA</span>2.31</span>. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">II</span> <b class="b2">exposed to fire</b> or <b class="b2">sun, burnt, scathed</b>, νεκρός <span class="bibl">E.<span class="title">Ph.</span>1186</span>; <b class="b2">roasted</b>, σάρξ <span class="title">AP</span>6.89 (Maec.); <b class="b2">fiery hot, torrid</b>, Χώρα <span class="bibl">Str.16.1.10</span>; ἀήρ <span class="bibl">Thphr. <span class="title">CP</span>1.13.5</span>; [<b class="b3">ἡ ὥρα</b>] <b class="b3">-ωτάτη</b> ib.<span class="bibl">4</span>; <b class="b2">feverish</b>, <span class="bibl">Hp.<span class="title">Morb.</span>2.40</span> (v.l. [[ἐμπύρετος]]) ; λοιμοί <span class="bibl">LXX<span class="title">Am.</span>4.2</span>; <b class="b2">inflammatory</b>, of a bite, <span class="bibl">Arist.<span class="title">Mir.</span> 846b16</span>; <b class="b2">heated</b>, of a cautery iron, <span class="title">PMed.Lond.</span>155.3.2. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">2</span> <b class="b2">burning, scorching</b>, ἠέλιος <span class="title">AP</span>9.24 (Leon.): metaph. of persons, <b class="b2">fiery</b>, <span class="bibl">Plu.<span class="title">Num.</span>5</span>. Adv. -ως, ἐρᾶν <span class="bibl">Poll.3.68</span>. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">3</span> <b class="b2">lighted</b>, λαμπάς <span class="title">AP</span> 6.100 (Crin.); <b class="b3">βωμός</b> ib.<span class="bibl">10.7</span> (Arch.). </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">III</span> <b class="b2">of</b> or <b class="b2">for a burntoffering</b>, ὀρθοστάται <span class="bibl">E.<span class="title">Hel.</span>547</span>. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">2</span> as Subst., <b class="b3">ἔμπυρα</b> (sc. <b class="b3">ἱερά</b>), τά, <b class="b2">burnt sacrifices</b>, opp. <b class="b3">ἄπυρα</b>, <span class="bibl">Pi.<span class="title">O.</span>8.3</span>, cf. <span class="bibl">A.<span class="title">Ch.</span>485</span> (prob.); <b class="b3">δι' ἐμπύρων σπονδὰς καθεῖναι</b> to make libations at <b class="b2">the burnt-offerings</b>, <span class="bibl">E. <span class="title">IA</span>59</span> (hence <b class="b3">ἔμπυρα</b> are improperly used for <b class="b3">σπονδαί</b>, <span class="bibl">S.<span class="title">El.</span>405</span>); <b class="b3">κατάρας ἐπὶ ἐμπύρων ποιεῖσθαι</b> swear upon <b class="b2">the sacrifice</b>, <span class="bibl">Plb.16.31.7</span>, cf. <span class="bibl">App.<span class="title">Hisp.</span>9</span>; esp. of <b class="b2">burnt-offerings</b> as used <b class="b2">for purposes of divination</b> (v. supr.<span class="bibl">1</span>), <span class="bibl">S.<span class="title">Ant.</span>1005</span>; εἰς ἔμπυρ' ἦλθε <span class="bibl">E.<span class="title">IT</span>16</span>; also ἐμπύρους ἀκμάς <span class="bibl">Id.<span class="title">Ph.</span>1255</span>; ἔμπυρα σήματ' ἰδέσθαι <span class="bibl">A.R.1.145</span>: rarely sg., <b class="b3">ἔμπυρον, τό</b>, <span class="title">PMag.Osl.</span>1.69, dub. sens. in <span class="bibl"><span class="title">PCair.Zen.</span>14.17</span>.</span>
}}
{{pape
|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-01-0818.png Seite 818]] im Feuer; – a) von Pind. an, Brandopfer, aus deren Flamme geweissagt wird, ἐμπύροις τεκμαίρεσθαι Ol. 8, 3, vgl. I. 3, 87; so Soph. El. 397 Ant. 992, wo das Verfahren ausführlicher erwähnt ist (B. A. 247 αἱ διὰ πυρὸς θυσίαι; VLL. τὰ καιόμενα [[ἱερά]]; bei Dion. Hal. 2, 25 [[ἔμπυρος]] [[θυσία]]); ἐμπύρων εἶδες φλόγα Eur. Suppl. 167; dah. δι' ἐμπύρων σπονδὰς καθεῖναι I. A. 59; ἔμπυρα σήματ' ἰδέσθαι Ap. Rh. 1, 145; in später Prosa: κατάρας ἐπὶ τῶν ἐμπύρων ποιεῖσθαι Pol. 16, 31, 7; ὁρκωθῆναι ἐπὶ ἐμπ. App. Hisp. 9, 1 u. A. So auch ἡ [[ἔμπυρος]] [[τέχνη]] Eur. Phoen. 954; [[βωμός]], auf dem Opferfeuer brennt, Archi. 16 (X, 7). – b) Alles, was am oder im Feuer gearbeitet wird, Ggstz [[ἄπυρος]]; Plat. Polit. 287 e; ἔμπυρα σκεύη Legg. III, 679 a; [[τέχνη]] τοῦ Ἡφαίστου, Kunst der Feuerarbeiter, Prot. 321 e. Bei Eur. Phoen. 1186, [[ἔμπυρος]] πίπτει [[νεκρός]], = durch den Blitz verbrannt. Auch = brennend, ὀρθοστάται Eur. Hel. 547; [[λαμπάς]] Ep. ad. 123 (VI, 100); [[ἠέλιος]] Leon. Tar. 49 (IX, 24); gekocht, gebraten, [[σάρξ]] Qu. Haec. 8 (VI, 89). Der Sonne ausgesetzt, heiß, Theophr. öfter, [[χώρα]] Strab.; [[ὁδοιπορία]] D. Sic. 19, 19; übertr., feurig, καὶ ἀκμάζων [[βασιλεύς]] Plut. Num. 5. – c) an Fieberhitze leidend, Medic. – Adv. ἐμπύρως, feurig, ἐρᾶν Poll. 3, 68.
}}
{{ls
|lstext='''ἔμπῠρος''': -ον, (πῦρ) ὁ ἐν τῷ πυρὶ ἢ παρὰ τὸ πῦρ, σκεύη ἔμπυρα, σκεύη τιθέμενα ἐπὶ τοῦ [[πυρός]], ἢ ἐν χρήσει περὶ τὸ πῦρ, ἐν ἀντιθέσει πρὸς τὸ ἄπυρα, Πλάτ. Νόμ. 679Α˙ ἡ ἔμπ. [[τέχνη]], ἡ [[τέχνη]] τοῦ σιδηρουργοῦ ἢ χαλκέος, ὁ αὐτ. Πρωτ. 321Ε (ἀλλ’ ἐν Εὐρ. Φοιν. 954, ἡ [[τέχνη]] τῆς διὰ πυρὸς μαντείας, ἴδε κατωτέρω ΙΙΙ). ΙΙ. [[πυρίκαυστος]], εἰς γῆν δ’ [[ἔμπυρος]] πίπτει [[νεκρός]], «πεπυρακτωμένος» (Σχόλ.), Εὐρ. Φοίν. 1186˙ σάρκα... ἔμπυρον Ἀνθ. Π. 6. 89˙ [[σφόδρα]] [[θερμός]], [[καυματηρός]], διακεκαυμένος, [[χώρα]] Στράβων 740˙ ἀὴρ Θεοφρ. π. Φυτ. Αἰ. 1. 13, 5˙ ἡ ὥρα ἐμπυρωτάτη ὁ αὐτ. π. Φυτ. Αἰτ. 1. 13, 4˙ [[πυρετώδης]], Ἱππ. 423. 27˙ φλεγμαίνων, πεφλογισμένος, ἐπὶ ἕλκους, Ἀριστ. π. Θαυμ. 164. 2˙ καίων, κατακαίων, [[ἠέλιος]] Ἀνθ. Π. 9. 24: - μεταφ., ἐπὶ ἀνθρώπων, [[ὀξύς]], [[ὁρμητικός]], [[σφοδρός]], Πλουτ. Νουμ. 5. 3) ἀνημμένος, λαμπὰς Ἀνθ. Π. 6. 100˙ βωμὸς [[αὐτόθι]] 10. 7. ΙΙΙ. ὁ ἀνήκων ἢ [[ἁρμόδιος]] εἰς θυσίαν διὰ [[πυρός]], ὀρθοστάται Εὐρ. Ἑλ. 547. 2) ὡς οὐσιαστ., ἔμπυρα (ἐνν. [[ἱερά]]), τά, αἱ διὰ πυρὸς θυσίαι, ἐν ἀντιθέσει πρὸς τὰ ἄπυρα, Πινδ. Ο. 8. 4˙ δι’ ἐμπύρων σπονδὰς καθεῖναι, ποιεῖν σπονδὰς ἐπὶ ἐμπύρων θυσιῶν, Εὐρ. Ἰ. Α. 59˙ [[ἐντεῦθεν]] ἔμπυρα κεῖται καταχρηστικῶς ἀντὶ τοῦ σπονδαί, Σοφ. Ἠλ. 405)˙ κατάρας ποιεῖσθαι ἐπὶ ἐμπύρων, ἐκφέρειν κατάρας καιομένου τοῦ θύματος, Πολύβ. 16. 31, 7, Ἀππ. Ἱβηρ. 9˙ πρβλ. Λίβ. 21. 1, Οὐεργ. Αἰν. 12. 201: - ἰδίως ἐπὶ θυσιῶν διὰ [[πυρός]], ὧν ἐγίνετο [[χρῆσις]] πρὸς μαντικοὺς σκοποὺς (ἴδε ἀνωτέρω), Σοφ. Ἀντ. 1005 κἑξ., Εὐρ. Φοίν. 1255 (ἴδε ἐν λ. [[ῥῆξις]])˙ εἰς ἔμπυρ’ ἐλθεῖν Εὐρ. Ι. Τ. 16˙ οὕτω καί, ἔμπυρα σήματ’ ἰδέσθαι Ἀπολλ. Ρόδ. Α. 145˙ - περὶ τοῦ ἐν Αἰσχύλ. Χο. 485, ἐμπύροισι κνισωτοῖς χθονός, ἴδε τὴν λέξιν [[εὔδειπνος]].
}}
{{bailly
|btext=ος, ον :<br /><b>1</b> qui est en feu ; brûlant, ardent, torride;<br /><b>2</b> qui est dans <i>ou</i> sur le feu, qu’on fait brûler <i>en parl. de victimes</i> ; τὰ ἔμπυρα sacrifices par le feu ; sacrifice <i>en gén.</i> ; feu d’un sacrifice.<br />'''Étymologie:''' [[ἐν]], [[πῦρ]].
}}
{{DGE
|dgtxt=(ἔμπῠρος) -ον<br /><br /><b class="num">• Morfología:</b> [compar. ἐμπυρέστερος Mac.Aeg.<i>Serm</i>.C 7.5]<br /><b class="num">I</b> <b class="num">1</b>[[expuesto al fuego]], [[quemado]], [[abrasado]] ἐς γῆν δ' ἔ. πίπτει νεκρός E.<i>Ph</i>.1186<br /><b class="num">•</b>[[asado]] σάρξ <i>AP</i> 6.89 (Maec.).<br /><b class="num">2</b> [[encendido]], [[que arde]] ἔμπυρα σήματ' A.R.1.145, λαμπάς <i>AP</i> 6.100 (Crin.), βωμός <i>AP</i> 10.7 (Arch.), cf. Luc.<i>Trag</i>.141, σέλας Hld.1.30.2, καπνός Nonn.<i>D</i>.23.271<br /><b class="num">•</b>[[incandescente]], [[candente]] τὸ καυτήριον <i>Chirurg.Fr.Pap</i>.3.3.1<br /><b class="num">•</b>medic., de pers. [[febril]] Hp.<i>Morb</i>.2.40.<br /><b class="num">3</b> [[que abrasa]], [[ardiente]], [[abrasador]] χώρα Str.16.1.10, Scymn.182, [[ἀήρ]] Thphr.<i>CP</i> 1.13.5, ἡ ὥρα Thphr.<i>CP</i> 1.13.4, ἄξονα δινήσας ἔμπυρον ἠέλιος <i>AP</i> 9.24 (Leon.), οὔτε τι λίην ψυχρὸς ... οὔτ' ἔ. Orph.<i>Fr</i>.160.4<br /><b class="num">•</b>fig. ἔρως Mac.Aeg.l.c., del carácter, Plu.<i>Num</i>.5, ὄμμα <i>Orac.Sib</i>.6.28<br /><b class="num">•</b>[[que produce inflamación]] de la picadura de una serpiente, Arist.<i>Mir</i>.846<sup>b</sup>16, de la hiedra ingerida con vino, Plu.2.648b.<br /><b class="num">4</b> [[relativo a o propio del fuego]] ἔ. τέχνη el arte del fuego</i>, e.e. piromancia</i>, adivinación por el fuego</i> E.<i>Ph</i>.954, ἡ ἔ. τέχνη ἡ τοῦ Ἡφαίστου e.e. la forja de Hefesto</i> Pl.<i>Prt</i>.321e, οἱ χειρώνακτες οἱ ἔμπυροι los artesanos de la forja</i> Ael.<i>NA</i> 2.31<br /><b class="num">•</b>[[del fuego]] o [[del hogar]], [[que se pone al fuego]] σκεύη op. [[ἄπυρος]] Pl.<i>Lg</i>.679a, cf. <i>Plt</i>.287e.<br /><b class="num">II</b> subst. τὸ ἔ.<br /><b class="num">1</b> en plu. [[ofrendas o víctimas quemadas]] ἐμπύροις τεκμαιρόμενοι Pi.<i>O</i>.8.3, παρ' εὐδείπνοις ἔσῃ [[ἄτιμος]] ἐμπύροισι κνισωτοῖς χθονός quedarás sin honra en los ricos festines con ofrendas humeantes ofrecidas a la tierra</i> A.<i>Ch</i>.485, τῷ φέρεις τάδ' ἔμπυρα S.<i>El</i>.405, δι' ἐμπύρων σπονδὰς καθεῖναι hacer libaciones sobre ofrendas quemadas</i> E.<i>IA</i> 59, cf. S.<i>Ant</i>.1005, E.<i>Andr</i>.1113, <i>Hel</i>.547, κατάρας ἐπὶ τῶν ἐμπύρων ποιεῖσθαι Plb.16.31.7, cf. App.<i>Hisp</i>.9<br /><b class="num">•</b>[[fuegos sacrificiales]], [[sacrificio]] sobre el fuego ἐς ἔμπυρ' ἦλθε E.<i>IT</i> 16.<br /><b class="num">2</b> n. de diversos utensilios metálicos destinados a contener fuego o rescoldos, esp. [[brasero]] o [[incensario]], <i>SB</i> 16505.23 (III a.C.), <i>Ath.Askl</i>.4.117 (III a.C.), <i>IPorto</i> 13.5 (II d.C.), <i>MAMA</i> 9.37 (Ezanos I/II d.C.), parte de una ἐσχαρίς <i>IG</i> 11(2).161B.102 (Delos III a.C.), οἱ τὰ ἔμπυρα βαστάζοντες en cultos mistéricos <i>SEG</i> 29.1205.10 (Sardes IV d.C.).<br /><b class="num">3</b> mág. [[fórmula]], [[encantamiento]], [[hechizo de fuego]] ἔ. ἐπὶ θείου ἀπύρου <i>PMag</i>.63.295, cf. 7.295.<br /><b class="num">III</b> adv. -ως fig. [[ardiente]], [[apasionadamente]] ἐ. ἔχειν Poll.3.68, αἱ (ψυχαὶ) ἐ. ... τὴν ἀγάπην πρὸς κύριον ἔχουσαι Mac.Aeg.<i>Hom</i>.10.2.
}}