View source for ελέγχω

{{grml
|mltxt=(AM [[ἐλέγχω]])<br /><b>1.</b> [[ερευνώ]], [[εξετάζω]] για την [[ανεύρεση]] της αλήθειας, ορθότητας, ακρίβειας, γνησιότητας, αξίας κάποιου αντικειμένου, εμπορεύματος, θέματος κ.λπ. («[[ελέγχω]] τα γραπτά, τους λογαριασμούς, την [[περιεκτικότητα]] σε [[κάτι]]», «[[φύλαξ]] ἐλέγχων φύλακα», «τί ταῡτ' ἐλέγχεις;»)<br /><b>2.</b> [[επιπλήττω]], [[κατηγορώ]], [[αποδοκιμάζω]] («τον ελέγχουν για τη [[συμπεριφορά]] του»)<br /><b>3.</b> (για λόγους, θεωρίες, επιχειρήματα <b>κ.λπ.</b>) [[αναιρώ]], [[ανασκευάζω]]<br /><b>4.</b> [[αποδεικνύω]], [[αποκαλύπτω]]<br /><b>μσν.- νεοελλ.</b><br /><b>φρ.</b> «η [[συνείδηση]] μέ ελέγχει» — έχω τύψεις συνειδήσεως, [[κρίνω]] ότι κάποια ενέργειά μου δεν ήταν ορθή<br /><b>αρχ.</b><br /><b>1.</b> [[ατιμάζω]], [[εξευτελίζω]]<br /><b>2.</b> [[αποδεικνύω]] «διὰ τῆς εἰς ἄτοπον ἀπαγωγῆς»<br /><b>3.</b> [[νικώ]]<br /><b>4.</b> [[ενεργώ]] ως [[διαιτητής]].<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Αβέβαιης ετυμολ. Υποστηρίχθηκε ότι η λ. συνδέεται με το [[ελαχύς]] «[[μικρός]], [[χαμηλός]], [[ευτελής]]», [[επειδή]] οι δύο τ. παρουσιάζουν κάποια σημασιολογική [[ομοιότητα]], δεδομένου ότι η αρχική σημ. του ρήματος [[είναι]] πιθ. «[[περιφρονώ]], [[ντροπιάζω]], [[εξευτελίζω]], [[μειώνω]]», η οποία εξάλλου αρμόζει και στις ομηρικές, δικανικές και ιωνικές-αττικές χρήσεις της λέξεως ([[πρβλ]]. και γερμ. <i>schmahen</i>, «[[μειώνω]]», μσν. άνω γερμ. <i>smachen</i> «[[μεταχειρίζομαι]] περιφρονητικά», αρχ. άνω γερμ. <i>sm</i><i>ā</i><i>hen</i> «[[μειώνω]]» [<span style="color: red;"><</span> <i>sm</i><i>ā</i><i>hi</i> «[[μικρός]]»] [[καθώς]] και γερμ. <i>Schmach</i>, μσν. άνω γερμ. <i>sm</i><i>ā</i><i>he</i>, <i>sm?he</i> «[[εξύβριση]]»). Σύμφωνα με αυτήν την [[ετυμολογία]], ο τ. [[ελέγχω]] [[αντί]] <i>ελέμφω</i> <span style="color: red;"><</span> IE <i>leng</i><sup>w</sup><i>h</i>- «[[ευκίνητος]], [[ελαφρός]]», το δε -<i>χ</i>- της λέξεως ερμηνεύεται αναλογικά [[προς]] το [[ελαχύς]], [[ελάχιστος]]].
}}