View source for χτυπώ

{{grml
|mltxt=-άω / κτυπῶ, -έω, ΝΜΑ, και [[κτυπώ]] Ν<br /><b>1.</b> <b>(αμτβ.)</b> [[παταγώ]], [[κάνω]] δυνατό θόρυβο, [[παράγω]] δυνατό ήχο, [[κροτώ]] (α. «όλη [[νύχτα]] χτυπούσε το [[παράθυρο]] απ' τον αέρα» β. «δρῡς... μεγάλα κτυπέουσαι πῖπτον, <b>Ομ. Ιλ.</b>)<br /><b>2.</b> <b>(μτβ.)</b> [[κάνω]] [[κάτι]] να ηχήσει (α. «[[χτυπώ]] την [[καμπάνα]]» β. «άρχισαν οι τυμπανιστές να χτυπούν τα τύμπανα» γ. «χθόνα δ' ἔκτυπον ὠκέες ἵπποι, νύσσοντες χήλῃσι», <b>Ησίοδ.</b>)<br /><b>3.</b> [[δίνω]], [[καταφέρω]] [[πλήγμα]] σε κάποιον ή σε [[κάτι]], [[πλήττω]] (α. «τον χτύπησε με τη [[μαγκούρα]]» β. «κτύπησε... κρᾱτα πλαγάν», <b>Ευρ.</b>)<br /><b>νεοελλ.</b><br /><b>1.</b> [[δέρνω]], [[βαρώ]], [[ξυλοκοπώ]] (α. «τον έβαλε [[κάτω]] και τον χτυπούσε, ώσπου λιποθύμησε» β. «τον χτύπησαν άσχημα στην [[ασφάλεια]]»)<br /><b>2.</b> [[στοχεύω]] και [[πετυχαίνω]] τον στόχο («χτύπησε [[διάνα]]»)<br /><b>3.</b> (<b>κατ' επέκτ.</b>) [[τραυματίζω]] ή [[σκοτώνω]] (α. «η [[σφαίρα]] τον χτύπησε στην [[καρδιά]]» β. «χτύπησα δυο λαγούς και μια [[μπεκάτσα]]»)<br /><b>4.</b> επιτίθεμαι («μάς κύκλωσαν και μάς χτυπούσαν από [[παντού]]»)<br /><b>5.</b> [[βάλλω]], [[πυροβολώ]], [[βομβαρδίζω]] (α. «οι ελεύθεροι σκοπευτές χτυπούν αδιάκριτα όποιον κινηθεί» β. «επί δύο ώρες τους χτυπούσε το [[πυροβολικό]] και η [[αεροπορία]]»)<br /><b>6.</b> [[αναταράσσω]] με γρήγορες αλλεπάλληλες κινήσεις (α. «[[χτυπώ]] το [[αβγολέμονο]]» β. «εσύ να χτυπήσεις την [[κρέμα]]»)<br /><b>7.</b> [[επιδρώ]] αρνητικά, [[επενεργώ]] βλαβερά, [[προσβάλλω]] (α. «το [[σπίτι]] μας το χτυπάει πολύ ο [[ήλιος]]» β. «η [[αρρώστια]] τον χτύπησε στα νεφρά» γ. «τις ελιές τίς χτύπησε ο [[δάκος]]»)<br /><b>8.</b> [[επικρίνω]] με [[δριμύτητα]], [[μέμφομαι]], [[καταπολεμώ]] (α. «οι κριτικοί χτύπησαν αλύπητα το [[έργο]] του» β. «το [[νομοσχέδιο]] χτυπήθηκε από όλους τους βουλευτές της αντιπολίτευσης» γ. «το [[κακό]] [[πρέπει]] να το χτυπήσουμε στη [[ρίζα]] του»)<br /><b>9.</b> <b>ναυτ.</b> κατευθύνομαι [[προς]] ένα [[σημείο]] («[[μόλις]] καβαντζάρεις, θα χτυπήσεις το [[πόρτο]]»)<br /><b>10.</b> (σχετικά με [[αυτοκίνητο]]) [[τρακάρω]] («μού χτύπησαν το [[αμάξι]]»)<br /><b>11.</b> <b>(αμτβ.)</b> α) πάλλομαι, [[σφύζω]] («η [[καρδιά]] του [[μόλις]] που χτυπάει»)<br />β) [[αναδίδω]] χαρακτηριστικό ήχο, ηχώ, [[σημαίνω]] (α. «χτυπάει η [[καμπάνα]]» β. «δεν χτύπησε [[ακόμη]] το [[κουδούνι]]» γ. «θα χτυπήσει η [[σάλπιγγα]]»)<br />γ) [[προσκρούω]], [[συγκρούομαι]] και μωλωπίζομαι (α. «χτύπησε τη [[μύτη]] του στο [[τζάμι]]» β. «πρόσεχε μην πέσεις και χτυπήσεις»)<br /><b>12.</b> <b>μτφ.</b> α) [[κάνω]] [[εντύπωση]], [[προξενώ]] σχόλια («αυτό χτυπάει άσχημα» — αυτό προξενεί δυσάρεστη [[εντύπωση]])<br />β) [[επιδιώκω]], [[θέτω]] ως σκοπό («χτυπάει την πρώτη [[θέση]] στον πίνακα της βαθμολογίας»)<br /><b>13.</b> (μέσ. και παθ.) [[χτυπιέμαι]] και <i>χτυπιούμαι</i><br />α) [[δέχομαι]] [[πλήγμα]], [[επίθεση]], [[προσβολή]] (α. «χτυπήθηκαν [[τρεις]] στρατιώτες» β. «η [[πρόταση]] του χτυπήθηκε άσχημα» γ. «χτυπήθηκαν [[τρία]] αεροπλάνα»)<br />β) συμπλέκομαι, [[συγκρούομαι]] («χτυπήθηκαν [[πάλι]] οι αναρχικοί με την [[αστυνομία]]»)<br />γ) δέρνομαι, [[χτυπώ]] το [[στήθος]] ή το [[κεφάλι]] μου από [[θλίψη]] ή από [[απελπισία]] («χτυπιόταν στον τάφο του παιδιού της»)<br />δ) ταλαιπωρούμαι, βασανίζομαι («άδικα [[χτυπιέμαι]] τόσα [[χρόνια]]»)<br />ε) [[διαμαρτύρομαι]] έντονα («όσο και να χτυπιέσαι, δεν θα γίνει το δικό σου»)<br /><b>14.</b> (το γ' εν. πρόσ. παθ. ενεστ.) <i>χτυπιέται</i><br />(για [[γυναίκα]] ή κίναιδο) έχει έντονη σεξουαλική ζωή<br /><b>15.</b> (η μτχ. παθ. παρακμ. ως επίθ.) <i>χτυπημένος</i>, -<i>η</i>, -<i>ο</i><br />[[λαβωμένος]], [[τραυματίας]]<br /><b>16.</b> <b>φρ.</b> α) «τά χτύπησε [[κάτω]]» — παραιτήθηκε αγανακτισμένος<br />β) «[[χτυπώ]] το [[κεφάλι]] μου [στον τοίχο]» — [[μετανιώνω]] [[πικρά]]<br />γ) «μού το χτύπησε [[κατά]] [[πρόσωπο]]» — μού το είπε απερίφραστα, μέ κατηγόρησε απροκάλυπτα<br />δ) «[[χτυπώ]] τα χέρια» — [[χειροκροτώ]]<br />ε) «[[χτυπώ]] τα πόδια» — [[ποδοκροτώ]], [[αποδοκιμάζω]]<br />στ) «χτυπάει η [[καρδιά]] μου» — έχω [[χτυποκάρδι]], [[αγωνιώ]]<br />ζ) «χτυπούν τα δόντια μου» — έχω ρίγη, [[κρυώνω]]<br />η) «χτυπάει στο [[κεφάλι]]»<br />(για οινοπνευματώδες [[ποτό]]) ζαλίζει, προκαλεί πονοκέφαλο<br />θ) «δεν χτυπήσαμε [[φτερό]]»<br />i) δεν σκοτώσαμε κανένα [[θήραμα]]<br />ii) <b>μτφ.</b> αποτύχαμε παταγωδώς, δεν κατορθώσαμε [[τίποτε]]<br />ι) «χτύπησε [[εγερτήριο]] [[[σιωπητήριο]], [[προσκλητήριο]]]» — σήμανε η [[σάλπιγγα]] [[εγερτήριο]] [[[σιωπητήριο]], [[προσκλητήριο]]]<br />ια) «χτυπάει στα μάτια» — προξενεί ζωηρή [[εντύπωση]]<br />ιβ) «μού χτυπάει στο [[μάτι]]» — μού ελκύει την [[προσοχή]], μού προξενεί [[ενδιαφέρον]]<br />ιγ) «μού χτυπάει στα [[νεύρα]]» — μέ εκνευρίζει, μέ εξοργίζει<br />ιδ) «τον χτύπησε [[τρέλα]]» — τρελάθηκε<br /><b>17.</b> <b>παροιμ.</b> α) «πάρε τον έναν και χτύπα τον [[άλλο]]» — ο [[ένας]] [[είναι]] [[χειρότερος]] από τον [[άλλο]], και οι δύο [[είναι]] [[εξίσου]] κακοί και αξιόμεμπτοι<br />β) «του φταίει ο [[γάιδαρος]] και [[εκείνος]] χτυπάει το [[σαμάρι]]» — <b>βλ.</b> [[σαμάρι]]<br /><b>αρχ.</b><br />[[αντηχώ]] («κτυπέει δ' ὑπ' αὐτοῦ [τοῦ χειμάρρου] ὕλη», <b>Ομ. Ιλ.</b>).<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Βλ. λ. [[κτύπος]]].
}}