View source for θολός

{{LSJ1
|Full diacritics=θολός
|Medium diacritics=θολός
|Low diacritics=θολός
|Capitals=ΘΟΛΟΣ
|Transliteration A=tholós
|Transliteration B=tholos
|Transliteration C=tholos
|Beta Code=qolo/s
|Definition=(A), ὁ,<br><span class="bld">A</span> [[mud]], [[dirt]], especially in water, Arist.''Fr.''311.<br><span class="bld">2</span> [[menses]], Orph.''L.''490.<br><span class="bld">II</span> [[ink]] of the [[cuttlefish]], Hp.''Morb.''2.73, [[Aristotle|Arist.]]''[[Historia Animalium|HA]]''524a13, al. ([[varia lectio|v.l.]] [[θορόν]] in 544a4).<br><span class="bld">2</span> the [[vessel]] in which this [[ink]] is [[retain]]ed, Id.''PA''679a1, 681b26.—On the accent, v. Hdn.Gr.1.154.<br /><br />(B), ή, όν,<br><span class="bld">A</span> = [[θολερός]], Ath.10.420d, Olymp.''in Mete.''127.13, cf. [[Hesychius Lexicographus|Hsch.]]
}}
{{pape
|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-01-1214.png Seite 1214]] ὁ, Schmutz, Koth, Schlamm, bes. von trübem, schlammigem Wasser, Ath. VII, 298 b. Auch der dunkle Saft des Dintenfisches, mit dem er, wenn er verfolgt wird, das Wasser um sich her trübt, Arist. H. A. 4, 12; Ath. VII, 323 d; Plut. – Das adj. [[θολός]], = [[θολερός]], ist zw. L. bei Ath. X, 420 d, θολώτερος [[οἶνος]]. – Eigtl. att, dafür ist [[ὀλός]], w. m. s.
}}
{{bailly
|btext=<span class="bld">1</span>οῦ (ὁ) :<br />liqueur trouble que jettent certains poissons (poulpe, sépia, <i>etc.</i>), encre.<br />'''Étymologie:''' DELG de *θϜολος, cf. mot germ. indiquant un trouble de l'esprit, <i>v.sax.</i> far-dwelan « négliger », <i>vha</i> gi-twelan « avoir l'esprit engourdi », <i>got.</i> dwals « fou ».<br /><span class="bld">2</span>ή, όν :<br />[[trouble]].<br />'''Étymologie:''' [[θολός]]¹.
}}
{{ls
|lstext='''θολός''': ὁ, πηλός, [[ἀκαθαρσία]], ἰδίως ἐντὸς ὕδατος, «λούνη», Ἀθήν. 298Β· ἐπὶ τῶν ἐμμήνων, Ὀρφ. Λιθ. 484. II. τὸ πυκνὸν [[μέλαν]] ὑγρὸν ὃ ἡ [[σηπία]] ἐκρίπτει [[ὅπως]] θολώσῃ τὸ [[ὕδωρ]] καὶ οὕτω κρύψῃ ἑαυτήν, Λατ. loligo, Ἀριστ. Ι. Ζ. 4. 1, 11 καὶ 19., 9. 37, 19, κ. ἀλλ. 2) ἡ [[κύστις]] ἐν ᾗ τὸ ὑγρὸν τοῦτο τηρεῖται, ὁ αὐτ. π. Ζ. Μορ. 4. 5, 11 καὶ 54· πρβλ. [[μήκων]] ΙΙ. - Περὶ τοῦ τονισμοῦ ἴδε Σουΐδ. ἐν λ.
}}
{{grml
|mltxt=<b>(I)</b><br />ο (ΑΜ [[θολός]])<br />το πυκνό μαύρο [[υγρό]] που εξακοντίζουν τα [[κεφαλόποδα]] για να θολώσουν [[γύρω]] τους τα νερά και να διαφύγουν [[έτσι]] τον κίνδυνο, το [[μελάνι]]<br /><b>αρχ.</b><br /><b>1.</b> [[πηλός]], [[λάσπη]], [[ακαθαρσία]], ακάθαρτο [[νερό]]<br /><b>2.</b> <b>μτφ.</b> [[ατιμία]], [[ντροπή]], όνειδος<br /><b>3.</b> τα [[έμμηνα]]<br /><b>4.</b> η [[κύστη]] όπου φυλάσσεται το μαύρο [[υγρό]] που εξακοντίζουν τα [[κεφαλόποδα]], όπως η [[σουπιά]], το [[καλαμάρι]] κ.λπ.<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Αν θεωρηθεί ότι η λ. προέρχεται από <i>dFολος</i>, [[τότε]] συνδέεται πιθ. με γερμ. λέξεις, με τις οποίες εκφράζεται κάποια διανοητική [[σύγχυση]] ([[πρβλ]]. αρχ. άνω γερμ. <i>gi</i>-<i>twelan</i> «[[είμαι]] [[ταραγμένος]], συγχυσμένος» και ονοματ. τ. γοτθ. <i>dwals</i> «[[ανόητος]]»). Από το ουσ. [[θολός]] προήλθε αργότερα και το [[επίθετο]] [[θολός]], το οποίο [[είναι]] συνώνυμο του [[θαμβός]].<br /><b><span style="color: brown;">ΠΑΡ.</span></b> [[θολερός]], [[θολώδης]], [[θολώνω]](-<i>ω</i>)<br /><b>αρχ.</b><br />[[θολόεις]]<br /><b>μσν.</b><br />[[θολύνω]]<br /><b>μσν.- νεοελλ.</b><br />[[θολαίνω]], [[θολότητα]] (-<i>της</i>)<br /><b>νεοελλ.</b><br />[[θολάδα]], [[θολιάζω]], [[θολούρα]].<br /><b><span style="color: brown;">ΣΥΝΘ.</span></b> <b>αρχ.</b> [[θολομιγής]]<br /><b>νεοελλ.</b><br />[[θολόνερο]], [[θολόρρεμα]], [[θολόσταχτη]]].<br /><b>(II)</b><br />-ή, -ό (ΑΜ [[θολός]], -ή, -όν)<br />(για υγρά ή διαφανή [[στερεά]] σώματα) θολωμένος, [[θολερός]], [[ημιδιαφανής]] («θολό [[κρασί]]»)<br /><b>νεοελλ.</b><br /><b>1.</b> (για τα μάτια και το [[βλέμμα]]) αυτός που δεν έχει [[διαύγεια]], αυτός που δεν [[είναι]] [[λαμπερός]]<br /><b>2.</b> (για τον ουρανό) [[νεφελώδης]], [[συννεφιασμένος]], [[νεφοσκεπής]]<br /><b>3.</b> <b>φρ.</b> «ψαρεύει σε θολά νερά» — αναμιγνύεται σε ύποπτες υποθέσεις. Επίρρ. θολά<br />[[θαμπά]], αμυδρά, [[χωρίς]] [[διαύγεια]] ή [[διαφάνεια]].<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> <span style="color: red;"><</span> ουσ. [[θολός]].
}}
{{lsm
|lsmtext='''θολός:''' ὁ, [[λάσπη]], βρωμιά, [[ιδίως]] το σκουρόχρωμο, μελανό [[υγρό]] της σουπιάς ([[sepia]]), το οποίο εκκρίνει για να θολώνει τα νερά και να κρύβεται, Λατ. [[loligo]], σε Αριστ.
}}
{{etym
|etymtx=Grammatical information: m.<br />Meaning: [[mud]], [[dirt]], [[ink of the cattlefish]] (Hp., Arist.; on the accent Schwyzer 459), also adj. [[trubbled]] (Ath.).<br />Derivatives: [[θολερός]] [[trubbled]] (IA), [[θολώδης]] <b class="b2">id.</b> (Hp., Arist.), [[θολόω]] [[make turbid]], [[unclean]] (IA) with [[θόλωσις]] [[making turbid]] (Arist., Gal.).<br />Origin: XX [etym. unknown]<br />Etymology: If for <b class="b3">*θϜολός</b>, the word can be connected with some German. terms for turbidness of the mind: primary verb OS [[for-dwelan]] [[neglect]], [[forsake]], OHG [[gi-twelan]] [[be deafened]], [[linger]] with several verbal nouns, e. g. OWNo. [[dvǫl]] f. [[lingering]], OS [[dwalm]], OHG [[twalm]] [[stupefaction]], Goth. [[dwals]] [[stupid]] . Here also a Celtic word for [[blind]], e. g. OIr. [[dall]] (IE <b class="b2">*dhu̯ol-nos</b> or <b class="b2">*dhu̯l-nos</b>?). There is no indication that the IE forms are cognate. More, partly quite uncertain forms in Bq, Pok. 2 65f. - Fur. 391 compares also [[ὀλός]] [[the dark sap of the cuttle-fish]] (Hp.).
}}
{{mdlsj
|mdlsjtxt=[[θολός]], ὁ,<br />mud, [[dirt]], esp. the [[thick]], [[dark]] [[juice]] of the cuttle-[[fish]] ([[sepia]]), [[which]] it emits to [[trouble]] the [[water]] and [[hide]] [[himself]], Lat. [[loligo]], Arist.
}}
{{FriskDe
|ftr='''θολός''': {tholós}<br />'''Grammar''': m.<br />'''Meaning''': [[Schlamm]], [[Schmutz]], [[der dunkle Saft des Tintenfisches]] (Hp., Arist. u. a.; zum Akzent Schwyzer 459), auch Adj. [[trüb]] (Ath. u. a.).<br />'''Derivative''': Davon [[θολερός]] [[schlammig]], [[trüb]], [[verwirrt]] (ion. att.), [[θολώδης]] ib. (Hp., Arist. u. a.), [[θολόω]] [[trüben]], [[beunreinigen]] (ion. att.) mit [[θόλωσις]] [[Trübung]] (Arist., Gal.).<br />'''Etymology''': Kann für *θϝολός stehen, wodurch sich die Möglichkeit eröffnet, [[θολός]] an einige german. Ausdrücke für geistige Trübung u. ähnl. anzuschließen: primäres Verb asächs. ''for''-''dwelan'' [[versäumen]], ahd. ''gi''-''twelan'' [[betäubt sein]], [[säumen]] mit mehreren Verbalnomina, z. B. awno. ''dvǫl'' f. [[Verzögerung]] (wäre gr. *θολή), asächs. ''dwalm'', ahd. ''twalm'' [[Betäubung]], [[betäubender Dunst]], [[Qualm]] (wäre gr. *θολμός), got. ''dwals'' [[töricht]] (= gr. [[θολός]]). Hierher noch ein keltisches Wort für [[blind]], z. B. air. ''dall'' (idg. *''dhu̯ol''-''nos'' oder *''dhu̯l''-''nos''?). Vgl. noch zu Δύαλος und [[θύελλα]]. Weitere, z. T. entlegene oder recht unsichere Verwandte bei Bq, WP. 1, 842f. mit reicher Lit., Pok. 2 65f.<br />'''Page''' 1,677
}}
{{mantoulidis
|mantxt=(=[[ἀκαθαρσία]], ὑγρό σουπιᾶς). Ἀβέβαιη ἡ [[ἐτυμολογία]] του.<br><b>Παράγωγα:</b> [[θολόω]], [[θολερός]] (=[[λασπώδης]]), [[θολερότης]], [[θολότης]].
}}