View source for νοώ

{{grml
|mltxt=<b>(I)</b><br />-έω και νογάω και [[νογώ]] (ΑΜ νοῶ, -έω, Α αιολ. τ. [[νόημι]]) [[νούς]]<br /><b>1.</b> [[συλλαμβάνω]] με τον νου, [[αντιλαμβάνομαι]] («οὐδ' ἐνόησε κατὰ φρένα καὶ κατὰ θυμόν», <b>Ομ. Ιλ.</b>)<br /><b>2.</b> [[κάνω]] λογικούς συλλογισμούς, [[σκέπτομαι]], [[στοχάζομαι]], [[διανοούμαι]]<br /><b>νεοελλ.</b><br /><b>1.</b> (το ουδ. μτχ. μέσ. ενεστ. ως ουσ.) το [[νοούμενο]]<br />(στη [[φιλοσοφία]]) αυτό που γίνεται αντιληπτό μόνο με τον νου, που [[είναι]] προσιτό μόνο μέσω της νοητικής ικανότητας [[χωρίς]] την [[παρεμβολή]] τών αισθήσεων, το υπεραισθητό, η [[ιδέα]], η καθαρή [[ουσία]]<br /><b>2.</b> <b>φρ.</b> α) «ο νοών νοείτω» — όποιος έχει [[μυαλό]] ας καταλάβει<br />β) «[[σχήμα]] [[κατά]] το [[νοούμενο]]» — γραμματικό [[σχήμα]] σύμφωνα με το οποίο οι όροι της προτάσεως συμφωνούν [[μεταξύ]] τους όχι ως [[προς]] τον γραμματικό τους τύπο [[αλλά]] ως [[προς]] το νόημά τους, δηλ. όχι σύμφωνα με τους κανόνες της γραμματικής [[αλλά]] σύμφωνα με το [[νόημα]] ολόκληρης της πρότασης<br /><b>νεοελλ.-μσν.</b><br /><b>1.</b> [[διαπιστώνω]]<br /><b>2.</b> έχω ειδικές γνώσεις σχετικά με [[κάτι]], [[γνωρίζω]], [[κατέχω]]<br /><b>3.</b> [[αναγνωρίζω]]<br /><b>4.</b> [[διακρίνω]] [[κάτι]] από κάποιο [[άλλο]]<br /><b>μσν.</b><br /><b>1.</b> [[μαθαίνω]], πληροφορούμαι<br /><b>2.</b> (προκειμένου για [[επιστολή]]) [[γνωρίζω]] το [[περιεχόμενο]]<br /><b>3.</b> [[φαντάζομαι]]<br /><b>4.</b> [[καθιστώ]] [[κάτι]] γνωστό<br /><b>5.</b> [[ανακτώ]] τις αισθήσεις μου [[μετά]] από [[λιποθυμία]], [[συνέρχομαι]]<br /><b>6.</b> (το μέσ.) <i>νοοῦμαι</i>, -<i>έομαι</i><br />[[θυμάμαι]], [[αναλογίζομαι]]<br /><b>μσν.-αρχ.</b><br />[[σκοπεύω]] να [[κάνω]] [[κάτι]] («οὐδ' ἐνόησε ἐξερύσαι [[δόρυ]]», <b>Ομ. Ιλ.</b>)<br /><b>αρχ.</b><br /><b>1.</b> [[αντιλαμβάνομαι]] με τις αισθήσεις, [[ιδίως]] με την όραση («ὀφθαλμοῖς καὶ ἐν ὀφθαλμοῖς νοεῖν», <b>Ομ. Ιλ.</b>)<br /><b>2.</b> [[επινοώ]], [[μηχανεύομαι]] («ἔνθ' αὖτ' ἄλλ' ἐνόησε θεά», <b>Ομ. Οδ.</b>)<br /><b>3.</b> [[κρίνω]] [[κάτι]] ως τέτοιο ή [[άλλο]], [[νομίζω]], [[θεωρώ]] («[[τόδε]] γὰρ νοῶ κράτιστον», <b>Σοφ.</b>)<br /><b>4.</b> (για [[λέξη]] ή [[φράση]]) [[εκφράζω]] ένα συγκεκριμένο νοήμα, [[δηλώνω]], [[σημαίνω]] («πυθοίμεθ' ἂν τὸν χρησμόν ὃ, τι νοεῖ», <b>Αριστοφ.</b>)<br /><b>5.</b> (το ουδ. μτχ. μέσ. ενεστ. ως ουσ.) [[νόημα]], [[σημασία]]<br /><b>6.</b> (το ουδ. πληθ. μτχ. μέσ. ενεστ. ως ουσ.) <i>τὰ νοούμενα</i><br />τα νοητά σε [[αντιδιαστολή]] με τα αισθητά.<br /> <b>(II)</b><br />νοῶ, -όω (Μ) [[νους]]<br />[[καθιστώ]] κάποιον συνετό, σώφρονα.
}}