View source for σύμβολο

{{grml
|mltxt=το / [[σύμβολον]], ΝΜΑ, και αττ. τ. ξύμβολον και [[σύββολον]] Α<br /><b>1.</b> παραστατικό [[σημείο]], έμψυχο ον ή [[πράγμα]] που αντιπροσωπεύει [[κατά]] [[σύμβαση]] ορισμένη [[έννοια]], της οποίας αποτελεί την [[εικόνα]], το χαρακτηριστικό [[γνώρισμα]], το [[έμβλημα]] (α. «ο [[σταυρός]] [[είναι]] το [[σύμβολο]] της θυσίας και της αναστάσεως» β. «τὰ τῆς νίκης σύμβολα φέροντες», Ακολ. τών Βαΐων<br />γ. «ἔστι τὰ ἐν τῇ φωνῇ τῶν ἐν τῇ ψυχῇ παθημάτων σύμβολα καὶ τὰ γραφόμενα τῶν ἐν τῇ φωνῇ», <b>Αριστοτ.</b><br />δ. «νίκης [[σύμβολον]] Ἰσθμιάδος», Καλλίμ.)<br /><b>2.</b> (αττ. δίκ.) (στην αρχ. Αθήνα) [[συνθήκη]] [[μεταξύ]] της αθηναϊκής πολιτείας και άλλης ελεύθερης ελληνικής πόλης με την οποία καθορίζονταν τα σχετικά με την [[επίλυση]] τών ιδιωτικών διαφορών ζητήματα [[μεταξύ]] τών Αθηναίων και τών υπηκόων της Αθήνας<br /><b>νεοελλ.</b><br /><b>1.</b> [[καθετί]] που μπορεί να αναπαραστήσει αφηρημένες ιδέες, γεγονότα, φαινόμενα, συναισθήματα<br /><b>2.</b> [[πρόσωπο]] που ενσαρκώνει [[κατά]] τρόπο παραδειγματικό μια [[ιδέα]] («ο Αθανάσιος Διάκος υπήρξε [[σύμβολο]] αυταπάρνησης και αυτοθυσίας»)<br /><b>3.</b> <b>μαθημ.</b> [[γράμμα]] του ελληνικού και του λατινικού αλφαβήτου ή ειδικό [[σχήμα]] που δηλώνει μαθηματικό [[μέγεθος]]<br /><b>4.</b> <b>ναυτ.</b> [[δεσμός]] για [[ένωση]] δύο ξύλων με [[περιτύλιξη]] σχοινιού, συρματόσχοινου ή αλυσίδας [[γύρω]] από αυτά<br /><b>5.</b> <b>(φιλοσ.)</b> [[αντικείμενο]], [[φαινόμενο]], [[γεγονός]] ή [[διαδικασία]] που εμφανίζεται ως [[εκπρόσωπος]] άλλων ιδιοτήτων και σχέσεων<br /><b>6.</b> <b>(ψυχολ.)</b> [[στοιχείο]] το οποίο εκφράζει [[πράγμα]] ή [[ιδέα]] που δεν μπορεί να παρουσιαστεί<br /><b>7.</b> <b>(χαρτογρ.)</b> [[διάγραμμα]], [[σχέδιο]], [[γράμμα]], [[συντομογραφία]] κ.ά. [[σημεία]] τα οποία τοποθετούμενα σε χάρτες φανερώνουν ή αντιπροσωπεύουν ειδικό χαρακτηρισμό αντικειμένου<br /><b>8.</b> <b>(νομ.)</b> το μακρύτερο από τα δύο κομμάτια του σκυτάλου, κν. γνωστού ως [[τσέτουλα]]<br /><b>9.</b> <b>φυσ.</b> [[γράμμα]] του ελληνικού ή του λατινικού αλφαβήτου που χρησιμοποιείται για τον βραχυγραφικό συμβολισμό ενός φυσικού μεγέθους<br /><b>10.</b> <b>μουσ.</b> [[σημάδι]] που παριστάνει γραπτώς έναν φθόγγο<br /><b>11.</b> <b>(λογ.)</b> συστατικό [[στοιχείο]] μιας τυποποιημένης μαθηματικής θεωρίας<br /><b>12.</b> <b>(κοινων.)</b> [[κάθε]] οπτικό, [[ακουστικό]] ή [[άλλο]] [[σημείο]] στο οποίο αποδίδεται συμβατικό [[νόημα]] και το οποίο αποτελεί [[ερέθισμα]] για ορισμένη [[συμπεριφορά]] ή [[δράση]]<br /><b>13.</b> <b>(ρητ.)</b> ρητορικό [[σχήμα]] με το οποίο υποκαθίσταται το όνομα ενός πράγματος από το όνομα ενός άλλου που έχει καθιερωθεί να δηλώνει το πρώτο, όπως λ.χ. στη [[φράση]] <i>εγκατέλειψε την τήβεννο για το [[σπαθί]], όπου η [[τήβεννος]] συμβολίζει το δικαστικό [[λειτούργημα]] ενώ το [[σπαθί]] τη στρατιωτική [[σταδιοδρομία]]<br /><b>14.</b> <b>φρ.</b> α) «το [[σύμβολο]] της Πίστεως» — η σύντομη [[ομολογία]] της Πίστεως, όπως διατυπώθηκε σε [[δώδεκα]] άρθρα με [[απόφαση]] της Α’ Οικουμενικής Συνόδου<br />β) «Αθανασιανό Σύμβολο» — χριστιανική Ομολογία πίστεως που σε 40 στίχους περιλαμβάνει σαφή [[έκθεση]] του ορθόδοξου τριαδικού δόγματος και του δόγματος της ενσάρκωσης του Ιησού<br />γ) «αστρονομικό [[σύμβολο]]»<br /><b>αστρον.</b> [[γράμμα]] ή [[ομάδα]] γραμμάτων του ελληνικού ή του λατινικού αλφαβήτου που χρησιμοποιούνται στους αστρονομικούς χάρτες και καταλόγους για τον βραχυγραφικό συμβολισμό τών αστέρων ή άλλων ουράνιων αντικειμένων<br />δ) «μετεωρολογικό [[σύμβολο]]»<br /><b>(μετεωρ.)</b> [[γράμμα]] ή [[ομάδα]] γραμμάτων, αριθμών και γεωμετρικών σχημάτων, που χρησιμοποιούνται [[κατά]] την [[αναγραφή]] τών μετεωρολογικών παρατηρήσεων ή στη [[σύνταξη]] τών χαρτών καιρού, για την [[απεικόνιση]] διαφόρων μετεωρολογικών φαινομένων [[κατά]] τρόπο σύντομο και παραστατικό<br />ε) «χημικό [[σύμβολο]]»<br /><b>χημ.</b> [[βραχυγραφία]] που αποτελείται από ένα ή δύο γράμματα του λατινικού αλφαβήτου και η οποία χρησιμοποιείται για τον συμβολισμό ενός χημικού στοιχείου<br />στ) «περιΰβριση συμβόλων»<br />(ποιν. δίκ.) [[εξύβριση]], [[εκδήλωση]] μίσους και περιφρόνησης, [[αφαίρεση]] ή [[παραμόρφωση]] εμβλημάτων ή συμβόλων του έθνους, της κυριαρχίας του κράτους ή του Προέδρου της Δημοκρατίας, όπως λ.χ. της ελληνικής σημαίας, του εθνοσήμου, τών οροσήμων, της [[μεγάλης]] του κράτους σφραγίδας και του εθνικού ύμνου<br /><b>μσν.</b><br /><b>1.</b> αυτοκρατορικό [[διάταγμα]] για την [[τοποθέτηση]] αξιωματικού του στρατού στη [[θέση]] του<br /><b>2.</b> [[άρθρο]] πίστεως στη [[θρησκεία]]<br /><b>αρχ.</b><br /><b>1.</b> [[αντικείμενο]] κομμένο σε δύο κομμάτια που ταίριαζαν απόλυτα και τα οποία έπαιρναν όσοι είχαν συνδεθεί με [[ξενία]] ή είχαν δώσει αμοιβαία [[υπόσχεση]] («ἀποδεικνύντες τὰ σύμβολα ἀπαίτεον τὰ χρήματα», <b>Ηρόδ.</b>)<br /><b>2.</b> το [[έτερον]] ήμισυ, ο ή η [[σύζυγος]]<br /><b>3.</b> [[τεκμήριο]] για [[απόδειξη]] ταυτότητας ή [[επιβεβαίωση]] υπόσχεσης<br /><b>4.</b> [[αντικείμενο]] που έχει δοθεί ως [[εγγύηση]]<br /><b>5.</b> [[δείγμα]], [[ένδειξη]]<br /><b>6.</b> [[είδος]] δελτίου ταυτότητας τών δικαστών της αρχαίας Αθήνας<br /><b>7.</b> [[εισιτήριο]] για [[θέατρο]]<br /><b>8.</b> [[δελτίο]] με το οποίο έπαιρνε [[κανείς]] [[σιτάρι]] δωρεάν ή χρηματικό [[βοήθημα]]<br /><b>9.</b> [[είδος]] διαβατηρίου και η [[σφραγίδα]] του<br /><b>10.</b> [[κατάλογος]] ταξιδιωτών<br /><b>11.</b> [[συμβόλαιο]] [[μεταξύ]] ιδιωτών<br /><b>12.</b> εμπορική [[σύμβαση]] [[μεταξύ]] δύο [[πόλεων]]<br /><b>13.</b> [[απόδειξη]] υπογεγραμμένη εις διπλούν<br /><b>14.</b> [[αμοιβή]] για την [[έκδοση]] αποδείξεων<br /><b>15.</b> [[μονομερής]] [[υπόσχεση]]<br /><b>16.</b> [[ένταλμα]] που παρείχε στον δικαιούχο το [[δικαίωμα]] να παίρνει παροχές για ορισμένο [[διάστημα]]<br /><b>17.</b> [[σημαία]]<br /><b>18.</b> [[σύμπτωμα]] νόσου<br /><b>19.</b> στρατιωτικό [[σύνθημα]]<br /><b>20.</b> αλληγορικό [[σημάδι]]<br /><b>21.</b> <b>στον πληθ.</b> <i>τὰ σύμβολα</i><br />τα [[μέτρα]] και [[σταθμά]]<br /><b>22.</b> [[νόμισμα]] μικρής αξίας.<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Ουσιαστικοποιημένος τ. του ουδ. του επιθ. [[σύμβολος]]].
}}