View source for τέφρα

{{LSJ1
|Full diacritics=τέφρα
|Medium diacritics=τέφρα
|Low diacritics=τέφρα
|Capitals=ΤΕΦΡΑ
|Transliteration A=téphra
|Transliteration B=tephra
|Transliteration C=tefra
|Beta Code=te/fra
|Definition=Ep. and Ion. [[τέφρη]], ἡ, [[ashes]], as of the funeral pile, Il. 23.251; νεκταρέῳ δὲ χιτῶνι μέλαιν' ἀμφίζανε τέφρη 18.25; <b class="b3">ὁ ἀὴρ ὁ ἐγκατακλειόμενος ἐν ταῖς θήκαις</b> (coffins).. <b class="b3">διαλύει πάντ' εἰς τ.</b> [[Theophrastus|Thphr.]] ''Ign.''47; <b class="b3">τ. πηγνυμένη νιφετὸν [σημαίνει]</b> Id.''Sign.''42; <b class="b3">κἠπὶ τὴν τέφρην οἰχνεῖ</b> (''[[sc.]]'' <b class="b3">τὸ πῦρ</b>) Call. in ''PSI''11.1216.35; <b class="b3">καταπάσας τέφραν, ἐμπάσαι τῆς τέφρας</b>, Ar.''Nu.''177, Pl.''Ly.''210a; <b class="b3">δόξαι τινὰ ψάμμον ἢ</b> τ. ἐσθίειν Gal.6.782; ἐκκρίνασα τὴν οἷον τ. τῶν ὑπεροπτηθέντων χυμῶν Id.18(2).279; <b class="b3">τέφρᾳ τιλθῆναι</b>, prob. [[lime]], Ar.''Nu.''1083 ([[τίτανος]] is a form of τ. acc. to Gal. 12.140); <b class="b3">ἡ τ. ἡ Φρυγία</b> was used for eye-disease, Arist.''Mir.''834b30 (cf. Pl. [[l.c.]]); so τ. κληματίνη Dsc.5.117; <b class="b3">τῆς τ. πλυθείσης ἡ κονία</b> (cf. [[κονία]] II) γίνεται Gal.12.222, cf. [[Theophrastus|Thphr.]] ''[[Historia Plantarum|HP]]'' 5.9.5: [[proverb|prov.]], ὅρκους.. εἰς τέφραν γράφειν Philonid.7; [[tefre]], = [[nugacitas]], ''Glossaria'' (With <b class="b3">τεφ-</b> [from <b class="b3">θεφ-]</b> cf. Skt. dáhati, Lith. degù 'burn', Lat. [[favilla]], Gr. [[θέπτανος]].) 
}}
{{pape
|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-02-1102.png Seite 1102]] ἡ, ep. u. ion. τέφρη (verwandt mit [[θάπτω]], [[τάφος]]), Asche des Scheiterhaufens, überhaupt [[Asche]], auch anderer Staub, Sand; Il. 13, 751 und 18, 25, wo es vom Ausdrucke der höchsten Trauer heißt νεκταρέῳ δὲ χιτῶνι μέλαιν' ἀμφίζανε τέφρη; so auch bei Sp.; λεπτὴν τέφραν καταπάττειν, Ar. Nubb. 178; τέφρᾳ τίλλεσθαι, 1066; Euen. 14 (IX, 62); u. in Prosa, ἐμπάσαι τῆς τέφρας, Plat. Lys. 210 a. Sprichwörtl. ὅρκους εἰς τέφραν γράφειν, Philonid. in Phot. bibl. p. 530, 15.
}}
{{bailly
|btext=ας (ἡ) :<br />[[cendre]].<br />'''Étymologie:''' R. Τεπ, être chaud ; cf. <i>lat.</i> [[tepidus]].
}}
{{elru
|elrutext='''τέφρα:''' эп.-ион. [[τέφρη]] ἡ<br /><b class="num">1</b> [[зола]], [[пепел]] Hom., Arph., Plat., Arst., Anth.;<br /><b class="num">2</b> [[куча пепла]] (τ. [[βαθεῖα]] Plut.).
}}
{{ls
|lstext='''τέφρα''': Ἐπικ. καὶ Ἰων. τέφρη, ἡ, «στάκτη», [[οἷον]] ἡ τῆς νεκρικῆς πυρᾶς, Ἰλ. Ψ. 251· νεκταρέῳ δὲ χιτῶνι μέλαιν’ ἀμφίζανε τέφρη, «περιεκάθητο» (Σχόλ.), Σ. 25· τέφραν καταπάσαι, ἐμπάσαι Ἀριστοφ. Νεφ. 178, Πλάτ. Λῦσ. 210Α· ― ἐν τῇ φράσει, τέφρᾳ τίλλεσθαι (ἴδε [[τίλλω]]), πιθ. τὸ [[τέφρα]] σημαίνει δριμεῖάν τινα κόνιν, Ἀριστοφ. Νεφ. 1083· ἡ τ. ἡ Φρυγία ἦν ἐν χρήσει ἐπὶ [[ὀφθαλμίας]] ὡς [[φάρμακον]], Ἀριστ. π. Θαυμασ. 58. 3· ― παροιμ., ὅρκους δὲ μοιχῶν εἰς τέφραν ἐγὼ [[γράφω]] Φιλωνίδης παρ’ Ἑλλαδίῳ ἐν Φωτ. Βιβλιοθ. 530, 15. πρβλ. [[ὕδωρ]].
}}
{{grml
|mltxt=η, ΝΜΑ, και ιων. και επικ. τ. τέφρη Α<br />το στερεό [[υπόλειμμα]] που απομένει [[μετά]] την [[καύση]] ορισμένων σωμάτων, [[στάχτη]] (α. «η [[τέφρα]] του ξύλου» β. «ἐκκρίνασα τὴν [[οἷον]] τέφραν τῶν ὑπεροπτηθέντων χυμῶν», <b>Γαλ.</b>)<br /><b>νεοελλ.</b><br /><b>1.</b> το [[υπόλειμμα]] από ανόργανες ύλες το οποίο παραμένει [[μετά]] την τέλεια [[καύση]] ενός κλάσματος του πετρελαίου<br /><b>2.</b> <b>φρ.</b> α) «ηφαιστειακή [[τέφρα]]»<br /><b>(πετρογρ.)</b> ασύνδετο ηφαιστειακό [[ανάβλημα]] που εκτινάσσεται από έναν ηφαιστειακό κρατήρα και αποτελείται από σωματίδια με διάμετρο μικρότερη από 4 χιλιοστόμετρα<br />β) «λιθική [[τέφρα]]»<br /><b>(πετρογρ.)</b> τεμαχίδια πετρωμάτων που περιλαμβάνονται στην ηφαιστειακή [[τέφρα]]<br />γ) «κρυσταλλική [[τέφρα]]»<br /><b>(πετρογρ.)</b> θραύσματα κρυστάλλων που περιλαμβάνονται στην ηφαιστειακή [[τέφρα]]<br />δ) «[[υαλώδης]] [[τέφρα]]»<br /><b>(πετρογρ.)</b> θραύσματα υάλου που περιλαμβάνονται στην ηφαιστειακή [[τέφρα]]<br />ε) «[[ραδιενεργός]] [[τέφρα]]»<br />(πυρην.-μετεωρ.) τα ραδιενεργά υλικά που αποτίθενται στη Γη από την [[ατμόσφαιρα]] η [[παρουσία]] τών οποίων οφείλεται [[είτε]] σε [[φυσικά]] αίτια, όπως [[είναι]] το [[αποτέλεσμα]] της δράσης της κοσμικής ακτινοβολίας και της διαφυγής του αερίου ραδονίου που εκπέμπεται από τα ορυκτά του ουρανίου και του θορίου, ή σε εκρήξεις πυρηνικών όπλων ή σε ατυχήματα στους πυρηνικούς αντιδραστήρες και στις λοιπές μονάδες της πυρηνικής βιομηχανίας<br /><b>αρχ.</b><br /><b>παροιμ.</b> «ὅρκους δὲ μοιχῶν εἰς τέφραν ἐγὼ [[γράφω]]» — δεν [[λαμβάνω]] [[καθόλου]] υπ' όψιν μου τους όρκους τών μοιχών.<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Κατά την επικρατέστερη [[άποψη]], η λ. [[τέφρα]] ανάγεται στην ΙΕ [[ρίζα]] <i>dheg</i><sup>u</sup><i>h</i>- «[[καίω]]» (<b>πρβλ.</b> λατ. <i>febris</i> «[[πυρετός]]», <i>foveo</i> «[[θερμαίνω]]», <i>favilla</i> «[[τέφρα]]», [[καθώς]] και τα αρχ. ινδ. <i>dahati</i>, λιθ. <i>degu</i>) και εμφανίζει [[επίθημα]] -<i>ρα</i> ([[πρβλ]]. [[ἕδρα]], [[χώρα]]). Πιθανολογείται, [[επίσης]], ότι συνδέεται και με τον τ. που παραδίδει ο <b>Ησύχ.</b> [[θέπτανος]]<br /><i>ἁπτόμενος</i>, ο [[οποίος]] ανάγεται πιθ. στην [[ίδια]] [[ρίζα]]. Κατ' [[άλλη]] [[άποψη]], λιγότερο πιθανή, η λ. [[τέφρα]] (<span style="color: red;"><</span> <i>tep</i>-<i>s</i>-<i>r</i><i>ā</i>) ανάγεται στην ΙΕ [[ρίζα]] <i>tep</i>- «[[είμαι]] [[ζεστός]]» (<b>πρβλ.</b> αρχ. ινδ. <i>tapas</i>-, <i>tapati</i>). Είναι πιθανόν, εξάλλου, ο τ. να ήταν αρχικά επίθ. που προσδιόριζε τη λ. [[κόνις]] «[[σκόνη]]». Σημασιολογικά, [[τέλος]], η λ. [[τέφρα]] αντιστοιχεί στον τ. [[σποδός]], [[αλλά]] απαντά συχνότερα από αυτόν στην [[πεζογραφία]]].
}}
{{lsm
|lsmtext='''τέφρα:''' Ιων. [[τέφρη]], ἡ, [[στάχτη]], σε Ομήρ. Ιλ., Αριστοφ.· επίσης, είδος καυστικής σκόνης ή καπνού, σε Αριστοφ.
}}
{{mdlsj
|mdlsjtxt=[[τέφρα]], ''Ionic'' [[τέφρη]], ἡ,<br />[[ashes]], Il., Ar.: also a [[kind]] of [[pungent]] [[dust]] or [[snuff]], Ar.
}}
{{FriskDe
|ftr='''τέφρα''': {téphrā}<br />'''Forms''': ep. ion. -ρη<br />'''Grammar''': f.<br />'''Meaning''': [[Asche]] (seit Il.).<br />'''Composita''': Wenige Kompp., z.B. [[ἔντεφρος]] [[aschfarben]] (Dsk., Ath., Strömberg Prefix Studies 128 u. 130).<br />'''Derivative''': Davon viele, meist farbenbezeichnende Adj.: [[τέφρινος]] (Hp.), -αῖος (Ael.), -ακός (neben [[σποδιακός]]), τὰ τεφρακά [[aschfarbene Salben]] (Aet.), -ός (Arist., Herod. u.a.: nach [[χλωρός]], [[ἐρυθρός]] u.a.), τὸ τεφρόν [[aschfarbene Salbe]] (sp. Mediz.), -άς f. [[Art Zikade]] (Ael.; nach der Farbe, Gil Fernández Nombres de insectos 100), -ήεις (Nonn.; von [[τέφρα]] oder aus [[τεφρός]] erweitert), -ώδης [[aschenähnlich]] (Thphr., Str. u.a.). Verba: τεφρόομαι, -όω, auch m. κατα-, ἀπο-, ἐκ-, [[eingeäschert werden]], [[einäschern]] (hell. u. sp.) mit -ωσις f. (Dsk., Sch.); -ίζω [[aschfarben sein]] (Dsk., Aret.), ἐτέφρισεν· ἐνέπρησεν H.<br />'''Etymology''': Bildung wie [[πέτρα]], [[ἕδρα]], [[χώρα]], [[λαύρα]] u.a. (eig. Adj., ''[[sc.]]'' [[κόνις]]? Leumann Kl. Schr. 184); zunächst wohl aus einem ρ-Stamm erweitert. — Seit Collitz BB 3, 321 gewöhnlich zu einem Verb für [[brennen]] in aind. ''dáhati'', lit. ''degù'', toch. AB ''tsäk''- usw. gestellt, idg. ''dhegʷh''-, wofür besonders das allerdings nicht sichere [[θέπτανος]]· ἁπτόμενος H. (s.d.) spricht. Weitere Formen m. reicher Lit. bei W.-Hofmann s. ''febris'', das wie [[τέφρα]] einen ''r''-Stamm voraussetzt (Einzelheiten bei Leumann a. O.); vgl. ebd. s. ''favilla'' (mit ''foveō''). — Anders Curtius 501 f.: aus *''tep''-''s''-''rā'' zu aind. ''tápas''- n. [[Hitze]], ''tápati'' [[erhitzen]], ''tak''-''mán''- m. [[Fieber]] (aus *''tap''-''mán''-, Hoffmann KZ 78, 89 f.), lat. ''tepeō'', wohl auch umbr. ''tefra'' Akk. pl. n [[carnēs cremandās]] usw. — Abzulehnen Specht Ursprung 340 und Wood Post-Consonantal ''w'' (1926) 25 (s. W.-Hofmann s. ''favilla'').<br />'''Page''' 2,888-889
}}
{{WoodhouseReversedUncategorized
|woodrun=[[ashes]]
}}
{{mantoulidis
|mantxt=(=[[στάχτη]]). Ἀρχικά ἦταν θέφρα. Πιθανόν νά σχετίζεται μέ τό [[τύφω]] (=[[καπνίζω]]) ἤ μέ τό [[θάπτω]]. Παράγωγα ἀπό ἴδια ρίζα: [[τεφρός]] (=[[σταχτύς]]), [[τεφρόω]] -ῶ (=[[ἀποτεφρώνω]]), [[τέφρωσις]], ἀποτέφρωσις, [[τεφρώδης]].
}}