3,274,916
edits
δύναμαι: Difference between revisions
1b
m (Text replacement - " . ." to "…") |
(1b) |
||
| Line 51: | Line 51: | ||
{{mdlsj | {{mdlsj | ||
|mdlsjtxt=[decl. in pres. and imperf. like [[ἵσταμαι]]<br />Dep.<br /><b class="num">I.</b> to be [[able]], [[capable]], [[strong]] [[enough]] to do, c. inf., Hom., etc.; but the inf. is often omitted, [[Ζεὺς]] δύναται ἅπαντα [sc. ποιεῖν] Od.; so also, [[μέγα]] δυνάμενος [[very]] [[powerful]], [[mighty]], Od.; οἱ δυνάμενοι men of [[power]], Eur., Thuc.; δυνάμενος [[παρά]] τινι having [[influence]] with him, Hdt., etc.<br /><b class="num">2.</b> to be [[able]], i. e. to [[dare]] or [[bear]] to do a [[thing]], οὐδὲ ποιήσειν δύναται Od.; [[οὐκέτι]] ἐδύνατο βιοτεύειν Thuc.<br /><b class="num">3.</b> with ὡς and a Sup., ὡς ἐδύναντο ἀδηλότατα as [[secretly]] as they could, Thuc.; ὡς [[δύναμαι]] [[μάλιστα]] as [[much]] as I [[possibly]] can, Plat.; or [[simply]] ὡς ἐδύνατο in the [[best]] way he could, Xen.<br /><b class="num">II.</b> to [[pass]] for, i. e.<br /><b class="num">1.</b> of [[money]], to be [[worth]] so [[much]], c. acc., ὁ [[σίγλος]] δύναται ἑπτὰ ὀβολούς the shekel is [[worth]] [[seven]] obols, Xen.<br /><b class="num">2.</b> of [[number]], to be equivalent to, τριηκόσιαι γενεαὶ [[δυνέαται]] μύρια ἔτεα Hdt.<br /><b class="num">3.</b> of words, to [[signify]], [[mean]], Lat. valere, Hdt., etc.; [[ἴσον]] δύναται, Lat. [[idem]] valet, Hdt.; τὴν αὐτὴν δύνασθαι δουλείαν to [[mean]] the [[same]] [[slavery]], Thuc.:—also to [[avail]], οὐδένα καιρὸν δύναται avails to no [[good]] [[purpose]], Eur.<br /><b class="num">III.</b> impers., οὐ δύναται, c. inf., it cannot be, is not to be, Hdt. | |mdlsjtxt=[decl. in pres. and imperf. like [[ἵσταμαι]]<br />Dep.<br /><b class="num">I.</b> to be [[able]], [[capable]], [[strong]] [[enough]] to do, c. inf., Hom., etc.; but the inf. is often omitted, [[Ζεὺς]] δύναται ἅπαντα [sc. ποιεῖν] Od.; so also, [[μέγα]] δυνάμενος [[very]] [[powerful]], [[mighty]], Od.; οἱ δυνάμενοι men of [[power]], Eur., Thuc.; δυνάμενος [[παρά]] τινι having [[influence]] with him, Hdt., etc.<br /><b class="num">2.</b> to be [[able]], i. e. to [[dare]] or [[bear]] to do a [[thing]], οὐδὲ ποιήσειν δύναται Od.; [[οὐκέτι]] ἐδύνατο βιοτεύειν Thuc.<br /><b class="num">3.</b> with ὡς and a Sup., ὡς ἐδύναντο ἀδηλότατα as [[secretly]] as they could, Thuc.; ὡς [[δύναμαι]] [[μάλιστα]] as [[much]] as I [[possibly]] can, Plat.; or [[simply]] ὡς ἐδύνατο in the [[best]] way he could, Xen.<br /><b class="num">II.</b> to [[pass]] for, i. e.<br /><b class="num">1.</b> of [[money]], to be [[worth]] so [[much]], c. acc., ὁ [[σίγλος]] δύναται ἑπτὰ ὀβολούς the shekel is [[worth]] [[seven]] obols, Xen.<br /><b class="num">2.</b> of [[number]], to be equivalent to, τριηκόσιαι γενεαὶ [[δυνέαται]] μύρια ἔτεα Hdt.<br /><b class="num">3.</b> of words, to [[signify]], [[mean]], Lat. valere, Hdt., etc.; [[ἴσον]] δύναται, Lat. [[idem]] valet, Hdt.; τὴν αὐτὴν δύνασθαι δουλείαν to [[mean]] the [[same]] [[slavery]], Thuc.:—also to [[avail]], οὐδένα καιρὸν δύναται avails to no [[good]] [[purpose]], Eur.<br /><b class="num">III.</b> impers., οὐ δύναται, c. inf., it cannot be, is not to be, Hdt. | ||
}} | |||
{{FriskDe | |||
|ftr='''δύναμαι''': {dúnamai}<br />'''Forms''': Aor. δυνήσασθαι, δυνασθῆναι (seit Il.), δυνηθῆναι (Trag. u. att.), Fut. [[δυνήσομαι]] (seit Od.), Perf. [[δεδύνημαι]] (att.)<br />'''Grammar''': v.<br />'''Meaning''': [[können]], [[vermögen]], [[gelten]], [[bedeuten]].<br />'''Derivative''': Ableitungen. 1. [[δύναμις]] f. [[Kraft]], [[Macht]] (seit Il.; auch personifiziert, Schwyzer Glotta 11, 76f. und 203f.; zur Bildung vgl. [[θέμις]] und unten) mit [[δυναμικός]] [[vermögend]], [[wirkend]] (hell. und spät), [[δυναμερός]] ib. (Mediz.), [[δυναμοστόν]] Ben. eines Bruchs (Dioph.); [[δυναμόω]] [[stark machen]] (hell. und spät), wovon [[δυνάμωσις]], [[δυναμωτικός]]. Als Vorderglied in mathem. Termini wie [[δυναμοδύναμις]], -κυβος; als Hinterglied z. B. in [[ἀδύναμος]] mit ἀδυναμίη, -α [[Machtlosigkeit]], [[Unvermögen]] (Hdt. usw.), [[ἀδυναμέω]] (LXX u. a.). 2. [[δύνασις]] ib. (poet. seit Pi.). 3. [[δυνάστης]] m. [[Machthaber]], [[Herrscher]], [[Herr]] (ion.-att.) mit [[δυναστικός]] (Arist. u. a.), [[δυναστεύω]] (ion. att.), wovon [[δυναστεία]], [[δυνάστευμα]], [[δυναστευτικός]]; f. [[δυνάστις]] (Demetr. ''Eloc''.), [[δυνάστειρα]] (''Tab''. ''Defix''. ''Aud''. III<sup>p</sup>; nach den Bildungen auf -τειρα). 4. [[δυνάστωρ]] ib. (E. ''IA'' 280 [lyr.]). 5. Verbaladj. [[δυνατός]] [[potens]], [[könnend]]; [[tunlich]], [[möglich]] (Sapph., Pi., Hdt. usw.) mit [[δυνατέω]] [[stark sein]] (2 ''Ep''. ''Kor''. 13, 3 u. a.); 6. [[δυνητικός]] [[potential]] (A. D.).<br />'''Etymology''' : Da sich für die Bedeutungsentwicklung eines Ausdrucks für [[können]] mehrere Möglichkeiten öffnen, kann man für die Etymologie von [[δύναμαι]] über gewisse Vermutungen nicht hinauskommen. Am nächsten liegt eine Zerlegung in δύν-αμαι, mit präsentischem Nasalinfix, das nicht nur in die außerpräsentischen Verbformen eindrang: δυν-άσθην für *δυάσθην (vgl. [[λίναμαι]] : λιάσθην), δυν-ήσομαι für *δυήσομαι usw., sondern auch in die Nomina [[δύναμις]] usw. weitergeschleppt wurde. Dazu kam in gewissen Formen auch ein anorganisches -σ-: δυνάσ-[[θην]], δυνάσ-της. Die zweisilbige Wurzel δυα-, δυα- (δυη-), δϝα- stimmt formal zu δ(ϝ)άν, δ(ϝ)αρός (s. [[δήν]], [[δηρός]]) und ist semantisch damit ohne Zweifel vereinbar (Grundbed. [[sich vorwärts bewegen]]; vgl. ahd. ''zawen'' [[vonstatten gehen]], [[gelingen]]); die Erklärung hat aber selbstverständlich nur hypothetischen Wert. Andere, noch unsichrere oder ganz unmögliche Hypothesen sind bei Bq notiert. — Gegen die Annahme, [[δύναμις]] wäre zu [[δύναμαι]] nach der Proportion [[δύνασις]] : [[δύνασαι]] entstanden, mit Recht Porzig Satzinhalte 353. Kret. [[νύναμαι]] (Gortyn) muß mit [[δύναμαι]] irgendwie zusammenhängen. Wenn nicht damit verwandt (vgl. [[νοῦς]]) und nicht durch Assimilation daraus entstanden, hat sich [[νύναμαι]] dem Bildungstypus von [[δύναμαι]] angeschlossen. Hell. δύνομαι ist eine thematische Umbildung. — Einzelheiten zur Stammbildung usw. bei Schwyzer 495 A. 5, 693 m. A. 5, 762 mit Lit.; dazu noch Frisk Eranos 43, 223 m. A. 3.<br />'''Page''' 1,423-424 | |||
}} | }} | ||