τίνω: Difference between revisions

3,678 bytes added ,  2 October 2019
2b
m (Text replacement - "[uglide]" to "u̯")
(2b)
Line 42: Line 42:
{{mdlsj
{{mdlsj
|mdlsjtxt=with tenses formed from τίω]<br /><b class="num">I.</b> Act. to pay a [[price]] by way of [[return]], to pay a [[penalty]] ([[whereas]] τίω [[means]] to pay, [[honour]]), Hom., Soph., etc.:—also to pay a [[debt]], [[acquit]] [[oneself]] of an [[obligation]], τίσειν αἴσιμα πάντα Od.; τ. [[χάριν]] τινί to [[render]] one [[thanks]], Aesch.; τ. ἰατροῖς μισθόν Xen.:—also to pay for, [[repay]], [[εὐαγγέλιον]] Od.; τροφάς τινι Eur.:—with gen. of the [[thing]] for [[which]] one pays, τ. ἀμοιβὴν [[βοῶν]] τινί to pay [[compensation]] for the oxen, Od.; also, τ. πληγὴν ἀντὶ πληγῆς Aesch.:—but also with acc. of the [[thing]] for [[which]] one pays, the [[price]] [[being]] omitted, to pay or atone for a [[thing]], τίνειν ὕβριν Hom.; τ. μητρὸς δίκας for thy [[mother]], Eur.:—[[more]] [[rarely]] c. acc. pers., τίσεις γνωτὸν τὸν ἔπεφνες thou shalt make [[atonement]] for the son thou hast [[slain]], Il.<br /><b class="num">2.</b> absol. to make [[return]] or [[requital]], [[Solon]], Soph.<br /><b class="num">II.</b> Mid. to [[have]] a [[price]] paid one, make [[another]] pay for a [[thing]], [[avenge]] [[oneself]] on him, to [[chastise]], [[punish]], Lat. poenas sumere de [[aliquo]], c. acc. pers., Hom., Trag., etc.<br /><b class="num">2.</b> c. gen. criminis, τίσεσθαι Ἀλέξανδρον κακότητος to [[punish]] him for his [[wickedness]], Hom., Hdt.<br /><b class="num">3.</b> c. acc. rei, to [[take]] [[vengeance]] for a [[thing]], Hom.<br /><b class="num">4.</b> c. dupl. acc. pers. et rei, ἐτίσατο [[ἔργον]] ἀεικὲς ἀντίθεον Νηλῆα he made [[Neleus]] pay for the [[misdeed]], visited it on his [[head]], Od.; also, τίσασθαί τινα [[δίκην]] to [[exact]] [[retribution]] from a [[person]], Eur.<br /><b class="num">5.</b> absol. to [[repay]] [[oneself]], [[take]] [[vengeance]], Hom.
|mdlsjtxt=with tenses formed from τίω]<br /><b class="num">I.</b> Act. to pay a [[price]] by way of [[return]], to pay a [[penalty]] ([[whereas]] τίω [[means]] to pay, [[honour]]), Hom., Soph., etc.:—also to pay a [[debt]], [[acquit]] [[oneself]] of an [[obligation]], τίσειν αἴσιμα πάντα Od.; τ. [[χάριν]] τινί to [[render]] one [[thanks]], Aesch.; τ. ἰατροῖς μισθόν Xen.:—also to pay for, [[repay]], [[εὐαγγέλιον]] Od.; τροφάς τινι Eur.:—with gen. of the [[thing]] for [[which]] one pays, τ. ἀμοιβὴν [[βοῶν]] τινί to pay [[compensation]] for the oxen, Od.; also, τ. πληγὴν ἀντὶ πληγῆς Aesch.:—but also with acc. of the [[thing]] for [[which]] one pays, the [[price]] [[being]] omitted, to pay or atone for a [[thing]], τίνειν ὕβριν Hom.; τ. μητρὸς δίκας for thy [[mother]], Eur.:—[[more]] [[rarely]] c. acc. pers., τίσεις γνωτὸν τὸν ἔπεφνες thou shalt make [[atonement]] for the son thou hast [[slain]], Il.<br /><b class="num">2.</b> absol. to make [[return]] or [[requital]], [[Solon]], Soph.<br /><b class="num">II.</b> Mid. to [[have]] a [[price]] paid one, make [[another]] pay for a [[thing]], [[avenge]] [[oneself]] on him, to [[chastise]], [[punish]], Lat. poenas sumere de [[aliquo]], c. acc. pers., Hom., Trag., etc.<br /><b class="num">2.</b> c. gen. criminis, τίσεσθαι Ἀλέξανδρον κακότητος to [[punish]] him for his [[wickedness]], Hom., Hdt.<br /><b class="num">3.</b> c. acc. rei, to [[take]] [[vengeance]] for a [[thing]], Hom.<br /><b class="num">4.</b> c. dupl. acc. pers. et rei, ἐτίσατο [[ἔργον]] ἀεικὲς ἀντίθεον Νηλῆα he made [[Neleus]] pay for the [[misdeed]], visited it on his [[head]], Od.; also, τίσασθαί τινα [[δίκην]] to [[exact]] [[retribution]] from a [[person]], Eur.<br /><b class="num">5.</b> absol. to [[repay]] [[oneself]], [[take]] [[vengeance]], Hom.
}}
{{FriskDe
|ftr='''τίνω''': -ομαι (ion. ι, att. ι),<br />{tínō}<br />'''Forms''': auch [[τείνυμαι]] (Hom., Hes., Hdt.), kret. Ipv. ἀποτεινύτω (V<sup>a</sup>), hell. u. sp. (ἀπο-)τείνυμι, -τίννυμι, -[[τιννύω]], ark. ἀπυτειέτω, Aor. τεῖσαι (äol. [[πεῖσαι]]), -ασθαι, Fut. τείσω (kypr. [[πείσει]]), -ομαι (seit Hom.), Pass. Aor. τεισθῆναι, Perf. τέτεισμαι (att.), Akt. τέτεικα (hell.),<br />'''Grammar''': v.<br />'''Meaning''': Akt. [[bezahlen]], [[entrichten]], [[büßen]], Med. ‘(sich) bezahlen od. büßen lassen, bestrafen, sich rächen’.<br />'''Composita''' : auch m. Präfix, bes. ἀπο- und ἐκ- (wozu προσαπο-, προσεκ- u.a.),<br />'''Derivative''': Wenige Ableitungen: [[τίσις]] f. [[Bezahlung]], [[Entschädigung]], [[Buße]], [[Strafe]], [[Rache]] (ep. ion. poet. seit Il.); von [[ἐκτίνω]] : [[ἔκτισις]] (auch -ει- nach τεῖσαι, τείσω), ark. [[ἔστεισις]] f. [[Bezahlung]], [[Büßung]] (att. hell. u. sp.), [[ἔκτεισμα]] n. ib. (Pl., hell.); von [[ἀποτίνω]] : [[ἀπότισις]] f. ‘Rückzahlung (Ath.; vgl. unten), [[ἀπότεισμα]] n. ib. (Amorgos). — Auch τιτυς in Gen. τιτυϝος [[Buße]] (Gortyn; Fraenkel Nom. ag. 1, 32 m. A. 2, Ruijgh L’élém. ach. 109f. m. Lit.); [[τίτας]] dor. für *τίτής m. [[Rächer]], [[rächend]] (A. ''Ch''. 67 [lyr.]), auch Bez. einer Behörde (Gortyn), τίται· εὔποροι, ἢ κατήγοροι [[τῶν]] ἀρχόντων H.; auch [[ἀτίτας]] [[Nichtbüßer]], [[Nichtzahler]] (A. ''Eu''. 256 [lyr.]), s. Fraenkel Nom. ag. 1, 183 f.<br />'''Etymology''' : Aus dem Quantitätswechsel in [[τίνω]], τίνομαι ergibt sich als Grundform ein thematisches Nasalpräsens *τινϝω; daneben das athematische [[τείνυμαι]] (meistens geschr. τιν(ν)-; darüber Wackernagel Unt. 77 ff. mit wichtigen Einzelheiten) mit sekundärer Hochstufe für *τι-νυμαι nach τείσασθαι, τείσομαι; zu den letztgenannten Formen trat ark. ἀπυτειέτω. Die später bezeugten τεισθῆναι, τέτεισμαι, τέτεικα sind Neubildungen. Weiteres bei Schwyzer 642, 685, 697 m. A. 4, 782, Chantraine Gramm. hom. 1, 303 f. — Ein urspr. *τίνυται deckt sich formal mit aind. ''ci''-''nu''-''te'' = idg. *''qʷi''-''nu''-''tai'' (Akt. ''ci''-''no''-''ti''), das indessen erst episch u.zw. im Sinn von [[wahrnehmen]], [[beobachten]] belegt ist. (Über ein anderes ''cinóti'', ''cinuté'' s. [[ποιέω]]). Unter Annahme einer Bed.entwicklung [[wahrnehrnen]], [[beobachten]], [[animadvertere]] > [[rächen]], [[strafen]], verbindet man damit das hochstufige thematische ''cáyate'' [[rächen]], [[strafen]] (wäre gr. *τείεται = idg. *''qʷeietai''; vgl. Akt. ark. ἀπυτειέτω), wozu mit Reduplikation das akt. aw. ''ci''-''kayat̃'' [[soll büßen]], [[ἀποτεινύτω]] (aind. Ind. ''cikéti'' [[nimmt wahr]], [[bemerkt]]). Daneben die dehnstufige Aktivform ''cā́yati'' [[wahrnehmen]], [[beobachten]], [[Scheu]], [[Besorgnis haben]] das zu [[τίω]] [[ehren]] (s.d.) eine Brücke schlagen kann (vgl. noch [[τηρέω]]). Hochstufige außerpräs. Formen, die rein strukturell an τείσω, τείσασθαι erinnern, sind aind. Fut. ''ceṣyati'', Aor. ''aceṣṭa'' (ep. klass.). Altes Erbgut kann stecken in [[τίσις]] (s. oben) = aind. ''ápa''-''citi''- f. [[Vergeltung]], idg. *(''apo''-)''qʷi''-''ti''-. — Für weitere Diskussion s. [[τίω]] und [[ποινή]].<br />'''Page''' 2,902-903
}}
}}