ἐνδίδωμι: Difference between revisions

|dgtxt=<b class="num">• Alolema(s):</b> tard. ἐνδίδω Didym.<i>in Ps</i>.87.25, Hsch.<br /><b class="num">• Morfología:</b> [jón. pres. ind. 3^a sg. ἐνδιδοῖ Aret.<i>SA</i> 2.1.1]<br /><b class="num">A</b> tr.<br /><b class="num">I</b> <b class="num">1</b>[[dar]], [[entregar]], [[ofrecer]] c. ac. de cosa y dat. de pers. ἀσκὸν [[ἔνδος]] μοι E.<i>Cyc</i>.510, κἀμοὶ χερός τις ἐνδότω στηρίγματα que alguien me ofrezca el apoyo de su brazo</i> E.<i>IA</i> 617<br /><b class="num">•</b>[[entregar]], [[poner en manos de]] τῷ δήμῳ τὰ πράγματα ἐνδιδόναι Th.2.65, cf. 7.48, tb. c. ac. de pers. ἐὰν ... τοῖς ἐπεισελθοῦσι μὴ ὅλον ἑαυτὸν ἐνδῷ si no se entrega del todo a los invasores</i> Pl.<i>R</i>.561b.<br /><b class="num">2</b> [[proporcionar]], [[ofrecer]] c. ac. abstr. y dat. βροτοῖσιν ... τὰ χρηστὰ πράγματα χρηστῶν ἀφορμὰς ἐνδίδωσ' ... λόγων E.<i>Hec</i>.1239, πρόφασιν οὐδενί Th.2.87, ἐλπίδας αὐτοῖς Plu.<i>Alc</i>.14, cf. Chrysipp.<i>Stoic</i>.3.42.33, Longin.41.2, Ael.<i>NA</i> 3.16, τοῖς δὲ λοιποῖς ... αἴσθησιν Clearch.24, αὐτῷ (τῷ σώματι) κινήσεις S.E.<i>M</i>.8.155, cf. Procl.<i>Inst</i>.152, ἑτέραν μοι ἐνδοῦναι πρόθε[σ] ιν concederme otro plazo</i>, <i>PAmh</i>.148.12 (V d.C.)<br /><b class="num">•</b>sólo c. ac. ὅσον ἐνέδωκαν αὗται (αἱ Μοῖραι) cuantos bienes concedieron ellas (las Moiras)</i> Hdt.1.91, λαβὴν γὰρ ἐνδέδωκας Ar.<i>Eq</i>.847, λόγον E.<i>Andr</i>.965, ὑποψίαν Pl.<i>Lg</i>.887e, καιρόν D.4.18, προφάσεις D.18.158, δύναμιν Procl.<i>in R</i>.2.188, en v. pas. ἡ δὲ στρατιὰ ὀξέως δέξεται τὰ ἐνδιδόμενα y el ejército al punto asumirá las órdenes dadas</i> Arr.<i>Tact</i>.31.6, τὴν μετοχήν <i>PMich</i>.348.30 (I d.C.), en v. pas. ὁ ἐνδοθεὶς χρόνος <i>PBeatty Panop</i>.2.34 (III d.C.).<br /><b class="num">3</b> [[dar muestra de]], [[mostrar]] c. abstr. ref. al comportamiento de la pers. Περίανδρος ... μαλακὸν ἐνδιδόναι βουλόμενος οὐδέν Periandro sin querer dar ninguna muestra de blandura</i> Hdt.3.51, cf. 105, Ar.<i>Pl</i>.488, οἱ δὲ ... δικαιοσύνην καὶ πιστότητα ἐνέδωκαν Hdt.7.52, σοὶ μηδὲν ... πικρόν E.<i>Andr</i>.225, cf. <i>Hel</i>.508.<br /><b class="num">4</b> c. inf. [[permitir]] οὔτε γὰρ βουλεύσασθαι ... ὁ καιρὸς ἐνεδίδου Agath.2.21.5.<br /><b class="num">II</b> [[aplicar]], [[golpear con]] βέβακεν ... ἅρμασι δ' ἐνδίδωσι κέντρον ὡς ἐπὶ λώβᾳ marcha (Locura) y aplica la aguijada sobre los caballos como para dañarles</i> E.<i>HF</i> 881.<br /><b class="num">III</b> usos téc. y esp.<br /><b class="num">1</b> milit., c. ac. de colect. o ciu. [[poner en manos de]], esp. [[rendir la ciudad]] al enemigo, c. o sin dat. τὴν πόλιν Th.4.66, ἔλαβον δὲ καὶ Μαργανέας ἐνδόντων τινῶν X.<i>HG</i> 7.4.14, cf. Charito 6.8.5, τῶν πολιορκουμένων ... δοκούντων ... ἐνδώσειν ἑαυτούς Plb.2.2.8, τούτους ... ἐνδοὺς τοῖς πολεμίοις Pl.<i>R</i>.567a, cf. Aen.Tact.22.19, Λακεδαιμονίοις σφᾶς αὐτοὺς ἐνδιδόασιν Isoc.4.135, en v. pas. τῷ Ἱπποκράτει ... τὰ ἐν τοῖς Βοιωτοῖς ἐνεδίδοτο las plazas de Beocia iban a ser puestas en manos de Hipócrates</i> Th.4.89, ὅτι ἐνδιδοῖτο αὐτοῖς ἡ πόλις X.<i>Ages</i>.7.6, ὡς ἐπὶ προδοσίᾳ ἐνδιδομένης τῆς πόλεως Arr.<i>An</i>.1.20.6, cf. App.<i>BC</i> 5.109, καί τι ἐνεδίδοτο αὐτῷ ἐκ τῶν Μυνδίων Arr.<i>An</i>.1.20.5.<br /><b class="num">2</b> medic. [[producir]] ἢν δὲ μήτε τὸ οὖρον ἐνδῷ pero si no orina (el enfermo)</i>, Hp.<i>Prog</i>.19<br /><b class="num">•</b>[[provocar]], [[ocasionar]] σπασμὸν ... ἰσχυρόν Th.2.49, πνεῦμα ... δίψαν ἐνδιδοῖ Aret.<i>CA</i> 1.10.20, tb. c. dat. (ἡ καρδίη) τῷ πνεύμονι ... ἠέρος τὴν ποθήν Aret.l.c.<br /><b class="num">•</b>τὸ ἐνδεδωκός sent. dud., transcr. del hebr. <i>sapahat</i>, quizá [[lo producido]] ref. a una [[erupción]] Al.<i>Le</i>.14.56.<br /><b class="num">3</b> mús. [[dar el tono]], [[entonar]], [[preludiar]] ἐνέδοσαν τοῖς ἵπποις τὸ ὀρχηστικὸν μέλος Arist.<i>Fr</i>.583, λιγυρὸν ἐνέδωκε Longus 4.15.2, cf. 3.2, Clem.Al.<i>Protr</i>.8.81, ἐ. τοῖς ἄλλοις τὰ τῆς ὀρχήσεως σχήματα dar la pauta, e.e., indicar a los demás las figuras de la danza</i> D.H.7.72<br /><b class="num">•</b>abs. part. οἱ ἐνδιδόντες los que dan el tono</i> Luc.<i>Rh.Pr</i>.13<br /><b class="num">•</b>fig., ref. al proemio del discurso ἐν τοῖς ἐπιδεικτικοῖς λόγοις ... ὅ τι ἂν βούληται εὐθὺ εἰπόντα ἐνδοῦναι Arist.<i>Rh</i>.1414^b26, τοῖς τότε λόγοις ... ἀρχήν τινα καὶ πάροδον ἐνδέδωκας Plu.2.431e.<br /><b class="num">4</b> fil., de los primeros principios, elementos, etc., sólo en v. pas. [[ser dado]] ἥτις αὐτοῖς τελειότης ἀπὸ τῆς φρουρᾶς τῶν ὅλων ... ἐνδίδοται Syrian.<i>in Metaph</i>.44.2, cf. 3.18, ἡ δὲ (ψυχή) ἐνδιδομένη ἐκ τῆς τῶν οὐρανίων περιφορᾶς <i>Corp.Herm.Fr.Min</i>.16.<br /><b class="num">B</b> intr.<br /><b class="num">I</b> sent. fís.<br /><b class="num">1</b> c. suj. de cosas [[ceder a la presión, a un peso o a un golpe]] ref. a la flexibilidad o moldeabilidad ἢν [[γοῦν]] ἐνδιδῷ ὑπὸ τῷ καλυπτῆρι (τὸ κονδύλωμα) si (el condiloma) cede bajo su envoltura</i> Hp.<i>Haem</i>.4, (οἰσοφάγος) σαρκώδης δέ, ὅπως μαλακὸς ᾖ καὶ ἐνδίδῳ Arist.<i>PA</i> 664^a34, οὐδὲ τοῖς ἔξωθεν πιέζουσι τὸν ἀσκὸν ἐνδίδωσιν ὁ [[ἀήρ]] Arist.<i>Pr</i>.937^b34, κατὰ τὴν κίνησιν ... τἄλλα ἐνδίδωσι Thphr.<i>Lass</i>.8, οὐδὲν γὰρ ἐνδιδόασιν ὥσπερ ἡ δρῦς Thphr.<i>HP</i> 5.6.1, ὥστε τὰς οὕτω κεκροτημένας (μαχαίρας) ... μὴ ἐνδιδόναι Ph.<i>Bel</i>.71.39, (ἀσπὶς) ταῖς πληγαῖς οὐκ ... ἐνδιδοῦσα Lyd.<i>Mag</i>.1.10.<br /><b class="num">2</b> [[ceder]], [[derrumbarse]], [[venirse abajo]] ἡ πυρά Thphr.<i>HP</i> 9.3.3, τὰ δ' ἐρείσματα Plb.5.100.5<br /><b class="num">•</b>ref. partes del cuerpo [[relajarse]], [[debilitarse]] εἰκὸς [[γάρ]] ... ἐνδιδόντων τῶν μελῶν αὐτόματον ὕπνον ἐπελθεῖν Onas.10.10, τὸ ἐνδιδὸν ἐν τοῖς πόνοις la parte (del cuerpo) que se debilita con los esfuerzos</i> Luc.<i>Anach</i>.26, τὸ φθέγμα ἐνδίδωσι, τά τε δάκρυα τὴν φωνὴν ἐνίσχει D.C.8.36<br /><b class="num">•</b>de un odre al vaciarse [[ceder]], [[reducirse]], [[desinflarse]] ἐκρέοντος δὲ τοῦ ὕδατος ἐνδιδόασιν οἱ ἀσκοί Hp.<i>Superf</i>.8<br /><b class="num">•</b>del cadáver [[descomponerse]] ὡς δὲ ἤδη ἐνεδίδου τὸ σῶμα διὰ μῆκος χρόνου Parth.31.<br /><b class="num">3</b> [[remitir]], [[disminuir]] ἐνεδίδου τὸ ὕδωρ πορευόμενον ἀπὸ τῆς γῆς LXX <i>Ge</i>.8.3.<br /><b class="num">II</b> usos esp. medic.<br /><b class="num">1</b> del dolor y la enfermedad [[ceder]], [[aflojar]], [[remitir]] ἕκτῃ παράληρος· πρὸς δὲ τὰ θερμάσματα οὐδὲν ἐνεδίδου al sexto día delirio; ante los fomentos nada cedía, e.e., no remitía</i> Hp.<i>Epid</i>.3.17.8, ἡ περὶ τὸ [[ἆσθμα]] νόσος ... ἐνέδωκε Aeschin.<i>Ep</i>.9.1, πυρετοὶ ἐνδιδόντες Aret.<i>SA</i> 1.10.4, οὐ γὰρ [[εἴσω]] ἐνδιδοῖ τὸ [[ἄλγος]], ἀλλ' ἐς εὖρος κέχυται porque el dolor no cede dentro, sino que se expande a lo ancho</i> Aret.<i>CA</i> 1.10.12, cf. 2.5.4, Sor.3.2.107.<br /><b class="num">2</b> de partes del cuerpo [[contraerse]] τὰ ὄμματα καὶ τὰ ἰσχία Arist.<i>Pr</i>.876^a37, cf. <i>GA</i> 747^a16.<br /><b class="num">III</b> fig.<br /><b class="num">1</b> c. suj. de pers. [[ceder]], [[hacer concesión]] frec. c. ac. int. pron.:<br /><b class="num">a)</b> de ejércitos [[retroceder]] εἰ καὶ ὁποσονοῦν μᾶλλον ἐνδώσουσι si cedían un poco más</i> Th.4.37, cf. 2.12, 18, ἀντεῖχον οὐκ ἐνδιδόντες ἀλλήλοις resistían sin ceder unos a otros</i> Th.4.44, ὡς [[εἶδον]] αὐτοὺς ἐνδόντας Th.2.81, (οἱ Ἀθηναῖοι) οὐ πρότερον ἐνέδοσαν ἢ ... los atenienses no cedieron antes de que ...</i> Th.2.65, πρὸς τὴν σπουδὴν τῆς πολιορκίας οὐκ ἐνδίδωσιν I.<i>AI</i> 13.28, cf. LXX <i>Ez</i>.3.11;<br /><b class="num">b)</b> ret., fil. [[ceder]] ante un argumento, [[aceptar]], [[asentir]] κἂν ... τίς σοι ἐνδῷ ὁτιοῦν y si uno te hace la menor concesión</i> Pl.<i>Grg</i>.499b, μηδὲν οὖν ἐνδῶμεν τοιοῦτον τοῖς εἰθισμένοις Isoc.6.98, en debates filosóficos ἔνιοι δ' ἐνέδοσαν τοῖς λόγοις ἀμφοτέροις Arist.<i>Ph</i>.187^a1, ἐνέδωκε τῷ λόγῳ τούτῳ Xenocrates 136, τῇ Ζήνωνος ἀπορίᾳ ... κακῶς ἐνέδοσαν erróneamente aceptaron la aporía de Zenón</i> Phlp.<i>in Ph</i>.84.16 (= Xenocrates 142), c. complet. ὅτι ... τὸ ὂν ἓν σημαίνει ... ἐνεδίδοσαν Phlp.<i>in Ph</i>.81.22;<br /><b class="num">c)</b> gener. [[hacer concesión]], [[dar un respiro]], [[una pausa]] ἐνδοῦναι τοῖς ἀπὸ Πεμπώ <i>PMerton</i> 96.1 (VI d.C.);<br /><b class="num">d)</b> c. dat. abstr. o constr. prep. [[ceder]], [[someterse]], [[entregarse a]] ἐνδόντες τύχῃ E.<i>Tr</i>.692, οἴκτῳ Th.3.37, τῇ τῶν πλειόνων γνώμῃ D.<i>Prooem</i>.34.3, πόνῳ M.Ant.7.64, τῇ προτροπῇ D.P.<i>Au</i>.2.4, τῇ διακρίσει Dam.<i>in Prm</i>.303, μὴ ἐνδιδῶμεν, ὦ ψυχή, τῷ πονηρῷ Meth.<i>Res</i>.2.5, πρὸς τὸ χρήσιμον Str.4.4.2, πρὸς ὕπνον Plu.<i>Sull</i>.28, πρὸς τὰς διαλύσεις Plu.<i>Flam</i>.9<br /><b class="num">•</b>abs. δίκαιος τὸν αἰῶνα οὐκ ἐνδώσει el justo nunca abandonará</i> LXX <i>Pr</i>.10.30, τυπτόμενος οὐκ ἐνδίδει de Job, Didym.<i>in Ps</i>.87.25, cf. Hsch.α 5195, Sch.Opp.<i>H</i>.2.605, <i>Tz.Comm</i>.Ar.2.558.14.<br /><b class="num">2</b> jur. [[prevaricar]] ἵνα μὴ ῥᾳδίως ἐνδιδοῖεν τοῖς ἐκ τοῦ πλουτεῖν βουλομένοις ἀδικεῖν Iust.<i>Nou</i>.26.3.<br /><b class="num">3</b> jur. [[ceder]], [[renunciar a los derechos]] que se tienen sobre algo, c. dat. y constr. prep. ἐνδοῦναι [σοι] ε[ἰ] ς ταῦτα μέχρι τῆς ἐμῆς τελευτῆς cederte el derecho a esas cosas hasta mi muerte</i>, <i>PMasp</i>.156.21 (VI d.C.), c. gen. ἑκὼν ἐνεδίδου τοῦ κλήρου voluntariamente renunciaba a su parte de la herencia</i> Agath.2.14.11, abs. καὶ οὐκ ἐνδώσειν, ἕως ... Iust.<i>Nou</i>.39 proem.