κέλλω: Difference between revisions

|btext=<i>seul. fut.</i> κέλσω <i>et ao.</i> ἔκελσα;<br /><b>I.</b> <i>tr.</i> pousser à terre, faire aborder : [[νῆα]] OD un vaisseau ; [[ἐν]] ψαμάθοισιν OD faire aborder un vaisseau sur des sables;<br /><b>II.</b> <i>intr.</i> <b>1</b> <i>en parl. de l’équipage</i> aborder, arriver au port ; <i>fig.</i> aborder au port (après des épreuves) : [[πᾷ]] κέλσω ; EUR par où trouver un port de refuge ?;<br /><b>2</b> <i>en parl. de navires</i> aborder, arriver au port.<br />'''Étymologie:''' R. Κελ, pousser vivement ; cf. <i>lat.</i> celer.

|mltxt=[[κέλλω]] και [[ὀκέλλω]] (Α)<br /><b>1.</b> [[προχωρώ]], [[ξεκινώ]], [[κινώ]] [[προς]] τα [[εμπρός]]<br /><b>2.</b> [[οδηγώ]] [[πλοίο]] στην [[ξηρά]]<br /><b>3.</b> [[κάνω]] να εξαχθεί [[κάτι]] στην [[ξηρά]], [[αποβιβάζω]]<br /><b>4.</b> <b>(αμτβ.)</b> (για [[πλοίο]] ή ναύτες) [[έρχομαι]] στην [[ακτή]] ή στο [[λιμάνι]], ελλιμενίζομαι, προσορμίζομαι, [[αράζω]]<br /><b>5.</b> [[κινώ]]<br /><b>6.</b> [[τρέχω]] [[γρήγορα]].<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Ο τ. [[κέλλω]] <span style="color: red;"><</span> <i>κέλ</i>-<i>j</i>-<i>ω</i>, όπως και το ρ. [[κέλομαι]], [[παρά]] τη [[διαφορά]] σημασίας, ανάγονται στην ΙΕ [[ρίζα]] <i>kel</i>- «[[κινώ]], [[θέτω]] σε γρήγορη [[κίνηση]]» ([[πρβλ]]. αρχ. ινδ. <i>kălayati</i> «ωθώ», λατ. <i>celer</i> «γρήγορος» και [[κελεύω]]). Απαντά [[επίσης]] και [[ενεστωτικός]] τ. [[ὀκέλλω]], που εμφανίζει [[πρόθεμα]] -<i>ο</i>- ([[πρβλ]]. <i>ο</i>-<i>τρύνω</i>). Ο ποιητ. τ. [[κέκλομαι]] σχηματίστηκε στους αλεξανδρινούς χρόνους υποχωρητικά από τον αόρ. <i>ἐκέκλετο</i> του ρ. [[κέλομαι]]. Η σημ. του ρ. [[κέλομαι]] «[[καλώ]], [[προσφωνώ]]» οφείλεται σε [[επίδραση]] του ρ. [[καλώ]].<br /><b><span style="color: brown;">ΣΥΝΘ.</span></b> (Β' συνθετικό) [[εξοκέλλω]]<br /><b>αρχ.</b><br /><i>αποκέλλω</i>, [[εγκέλλω]], [[εισκέλλω]], [[επικέλλω]], [[εποκέλλω]], [[περιοκέλλω]], [[προσκέλλω]], [[προσοκέλλω]], [[συγκέλλω]], [[συνεξοκέλλω]], [[συνεποκέλλω]], [[υποκέλλω]]].

|lsmtext='''κέλλω:''' μέλ. <i>κέλσω</i>, αόρ. αʹ <i>ἔκελσα</i>·<br /><b class="num">I.</b> [[οδηγώ]] προς, [[νῆα]] [[κέλσαι]], [[τραβώ]] [[πλοίο]] στην [[ξηρά]], [[έρχομαι]] στην [[ακτή]], Λατ. appellere, σε Ομήρ. Οδ.· μεταφ., Ἄργει κ. [[πόδα]], σε Ευρ.<br /><b class="num">II.</b> αμτβ., λέγεται για πλοία και ναύτες, [[έρχομαι]] στην [[ακτή]], ελλιμενίζομαι, σε Ομήρ. Οδ., Αισχύλ. κ.λπ.· μεταφ., <i>πᾶ ποτε κέλσαντ'</i>, σε ποιο [[λιμάνι]] κατέφθασαν; σε Αισχύλ.· <i>πᾶκέλσω;</i> πού θα βρω ένα [[λιμάνι]]; σε Ευρ.

|elnltext=κέλλω, alleen fut. κέλσω en aor. ἔκελσα, aan land zetten:; νῆα... ἐκέλσαμεν ἐν ψαμάτοισιν wij zetten het schip op het strand Od. 9.546; overdr.:; Ἄργει κ. πόδα voet zetten in Argos Eur. El. 139; abs. landen, aanleggen:; κ. ἐς Ἄργος in Argos aanleggen Aeschl. Suppl. 331; ἐπ ’ ἀκτάς bij de oevers Aeschl. Ag. 696; overdr. in veilige haven komen:. θανάτου... κέλσαι ποτὶ τέρμα de veilige haven van de dood bereiken Eur. Hipp. 140; πᾷ κέλσω waar vind ik een veilige haven? Eur. Hec. 1057.

|etymtx=Grammatical information: v.<br />Meaning: <b class="b2">drive (on) (tr. a. intr.), move, put (a ship) to shore, land</b>,<br />Other forms: (gramm.), aor. [[κέλσαι]] (Od.; on the phonetics Schwyzer 285), fut. [[κέλσω]] (A., E.), [[κελῶ]] (H.)<br />Compounds: also with prefix, esp. <b class="b3">ὀ-κέλλω</b>, aor. [[ὀκεῖλαι]] (IA.), rarely <b class="b3">ἐπι-</b>, <b class="b3">ἐγ-</b>, <b class="b3">εἰσ-</b>, <b class="b3">συγ-κέλσαι</b> (ep., also Hp., Ar.), <b class="b3">ἐπ-έκειλα</b> Act. Ap. 27, 41.<br />Derivatives: Beside it [[κέλομαι]] (Il., Dor.), aor. (<b class="b3">ἐ)κέκλετο</b> (Il.) with new present [[κέκλομαι]] (A. R.), (<b class="b3">ἐ)κελήσατο</b> (Pi., Epich., Epid.), fut. [[κελήσομαι]] (κ 296), rarely with <b class="b3">ἐπι-</b>, <b class="b3">παρα-</b>, [[drive on]], [[exhort]], [[call]]. Further athematic [[κέντο]] (Alcm. 141) < <b class="b3">*κέλτο</b> (on the phonetics Schwyzer 213, on the formation ibd. 678f.). - Derivv. [[κέλης]], [[κελεύω]], [[κλόνος]], s. vv.<br />Origin: (<b class="b3">ὀ)κέλλω</b> PGX. [[κέλομαι]] IEX [548] <b class="b2">*kel-</b> [[drive on]]<br />Etymology: [[κέλλω]] (yot-present) and [[κέλομαι]], which are semantically close, exist unmixed side by side. That they are cognate is mostly not doubted, though for [[κέλομαι]] the meaning [[call to]] reminds of [[καλεῖν]] (thus Fraenkel Mélanges Boisacq 1, 367f., Specht KZ 59, 86ff.); but this meaning could have developed from <b class="b2">drive on, invite, summon. request</b> secondarily. - The other languages have no forms that agree closely with the Greek ones. Semantically closest is the secondary present Skt. [[kalayati]] (<b class="b2">kāl-</b>) [[drives]]. Note also the root aorist Toch. A <b class="b2">śäl</b>, B <b class="b2">śala</b> [[he brought]], pl. [[kalar]], <b class="b2">śälāre</b> (Pedersen Tocharisch 183ff.), with a <b class="b2">nā-</b> present <b class="b2">källāṣ</b>, <b class="b2">källāṣṣäṃ</b>; neither meaning nor form however is clear. The same holds for Alb. [[qil]] [[bring]], [[carry]] and for Germ., e. g. Goth [[haldan]] [[βόσκειν]], [[ποιμαίνειν]], NHG [[halten]]. A nominal formation one might compare is Lat. [[celer]] [[quick]]; (quite uncertain however is Lat. [[celeber]] [[populous]], [[abounding in]]. - Inspite of the differences in meaning one usually assumes that they have the same root (DELG). Connections with other languages are few and rather doubtful. Further there is the problem of <b class="b3">ὀ-</b>, which is assumed in [[ὄζος]] etc. The meaning of (<b class="b3">ὀ)κέλλω</b> [[run a ship aground]], the usual way of landing (except in a harbour) is so concrete that I would assume a separate verb, but I see no further indications that the verb is Pre-Greek; perhaps the <b class="b3">ὀ-</b> is Pre-Greek.