κρείων: Difference between revisions

|Definition=οντος, ὁ, [[ruler]], [[lord]], [[master]], Ep. word, used in Il. mostly of kings and chiefs, especially of Agamemnon, 1.130, al. (Com. in parody, of Diomedes, Cratin.68); of gods, <b class="b3">ὕπατε κρειόντων</b>, of [[Zeus]], Il.8.31, etc.; of Poseidon, εὐρὺ κ. ἐνοσίχθων 11.751; as an honorary epithet, <b class="b3">κ. Ἐτεωνεύς</b>, of a squire of Menelaus, Od.4.22:—so fem. κρείουσα (once in Hom.), <b class="b3">κρείουσα γυναικῶν</b>, of a concubine of Priam, Il.22.48; <b class="b3">Ἀντιόπη κ.</b> [[queen]] Antiope, Hes.''Fr.''110.6, cf. Call. ''Del.''219; Dor. [[κρείοισα]] Theoc.17.132:—after Hom. in the form κρέων, Pi.''P.''8.99, ''N.''3.10, 7.45; of [[Zeus]], A.''Supp.''574 (lyr.):—fem. κρέουσα, B.3.1: hence pr. n. [[Κρέων]], [[Κρέουσα]]. (A participial form (κρείειν γὰρ τὸ ἄρχειν ἔλεγον οἱ παλαιοί Artem.2.12): [[κρείων]] may be due to metrical lengthening or represent [[Κρήων]].)

{{bailly

|btext=οντος (ὁ) :<br /><b>1</b> [[maître]], [[chef]];<br /><b>2</b> [[homme de naissance noble]].<br />'''Étymologie:''' cf. [[κράτος]].

|elnltext=κρείων ep. voor κρέων.

|ptext=οντος, ὁ, und fem. [[κρείουσα]], ion. und ep. = [[κρέων]] (mit [[κράς]], [[κράτος]], [[zusammenhangend]]), <i>der [[Herrscher]]</i>; oft bei Hom., gew. von Königen und [[Feldherren]], wie [[Agamemnon]] und A., auch von Göttern, wie Zeus oft heißt ὕπατε κρειόντων, <i>Il</i>. 8.31 und [[sonst]], auch [[Poseidon]]; aber auch Eteoneus, ein [[Diener]] des Menelaus, heißt so, weil er die [[Aufsicht]] über das übrige [[Gesinde]] führt, wenn es nicht wie [[ἥρως]] [[allgemeine]] [[Bezeichnung]] eines Ehrenmannes [[geworden]] ist. Κρείουσα γυναικῶν ist <i>Il</i>. 22.48 ein ehrendes Beiw. der Laothoe, eines Kebsweibes des Priamus. Einzeln auch bei sp.D. S. auch, nom. pr.

{{elru

|elrutext='''κρείων:''' οντος ὁ<br /><b class="num">1</b> [[повелитель]], [[владыка]] ([[Ἀγαμέμνων]] Hom.): ὦ Κρονίδη, ὕπατε κρειόντων! Hom. о, Кронид, верховный из владык!;<br /><b class="num">2</b> [[благородный]], [[почтенный]] (Ἐτεωνεὺς [[θεράπων]] Μενελάου Hom.).

|auten=ουσα, [[properly]] [[part]].: [[ruling]], [[ruler]]; εὐρὺ [[κρείων]], ‘[[ruling]] [[far]] and [[wide]],’ [[title]] especially of [[Agamemnon]], as generalissimo of the Greek forces; [[also]] of [[Zeus]] and [[Poseidon]]; [[more]] [[freely]] applied, Od. 4.22.

{{ls

|lstext='''κρείων''': -οντος, ὁ, [[κυβερνήτης]], ἄρχων, [[δεσπότης]], [[κύριος]], Ἐπικ. [[λέξις]] ἐν χρήσει παρ’ Ὁμ. κατὰ τὸ πλεῖστον, ἐπὶ βασιλέων καὶ ἡγεμόνων, ἰδίως δὲ τοῦ Ἀγαμέμνονος· [[ὡσαύτως]] ἐπὶ θεῶν, ὕπατε κρειόντων, ἐπὶ τοῦ [[Διός]], Ἰλ. Θ. 31, κτλ.· καὶ ἐπὶ τοῦ Ποσειδῶνος, πρβλ. [[εὐρυκρείων]]· ― ἀλλ’ ἐν Ὀδ. Δ. 22, ὁ Ἐτεωνεύς, [[θεράπων]] τοῦ Μενελάου, καλεῖται [[κρείων]], [[εἴτε]] ὡς ὁ ἀρχηγὸς τῶν θεραπόντων, [[εἴτε]] [[χάριν]] [[τιμῆς]], ὡς ἦν ἐν χρήσει καὶ ἡ [[λέξις]] [[ἥρως]]· ― οὕτω τὸ θηλ. [[κρείουσα]] ([[ἅπαξ]] παρ’ Ὁμ.), [[κρείουσα]] γυναικῶν, ἐπὶ παλλακῆς τινος τοῦ Πριάμου, [[ἔνθα]] [[ὡσαύτως]] κεῖται ὡς γενικὴ [[προσωνυμία]] τιμητική, Ἰλ. Χ. 48· [[ὡσαύτως]], Ἀντιόπη κρ., ἡ [[βασίλισσα]] Ἀντιόπη, Ἡσ. Ἀποσπ. 48 Göttl., πρβλ. Καλλ. εἰς Δῆλ. 219· ― μεθ’ Ὁμ. ἐν τῷ τύπῳ [[κρέων]], Πινδ. Π. 8. 143, Ν. 3. 17., 7. 66, Αἰσχύλ. Ἱππ. 574· [[ἐντεῦθεν]] τὸ κύρ. [[ὄνομα]] Κρέων. (Ἴδε ἐν λ. [[κραίνω]]. Ρῆμα κρέω ἢ κρείω [[οὐδαμοῦ]] ἀπαντᾷ.)

|etymtx=-οντος<br />Grammatical information: m.<br />Meaning: [[ruler]], [[prince]] (Il.)<br />Dialectal forms: [[κρέων]] (Pi., A. in lyr.), <b class="b3">-οντος</b><br />Derivatives: f. [[κρείουσα]] (X 48), [[κρέουσα]] (B.) [[ruler (fem.)]], [[princess]]; PN [[Κρέων]], <b class="b3">-ουσα</b> (posthom.), Patron. [[Κρειοντιάδης]] (Τ 240).<br />Origin: IE [Indo-European] [618] <b class="b2">*ḱreiH-</b> [[be resplendent]]<br />Etymology: As word of the poetic high language certainly inherited. As in other words (Schwyzer 526) the <b class="b3">ντ-</b>inflexion (after [[ἄρχων]], [[μέδων]] a. o.) may have replaced an older <b class="b3">ν-</b>stem. As ep. [[κρείων]] can have metr. lengthening for [[κρέων]], it can be identified with an Indo-Iran. comparative, Av. [[srayah-]], Skt. <b class="b2">śréyas-</b> ([[e]] sec. for a). The basis was a noun, Av. [[srī-]], Skt. <b class="b2">śrī-</b> f. [[magnificence]], [[riches]], [[splendour]], [[fame]]. The soc. comparative meaning is no objection, as it is secondary against the absolute function (<b class="b2">śréyas-</b> prop. <b class="b2">who possesses in high degree the śrī- </b>); Benveniste Noms d'agent 121 ff. - Extensively Osthoff MU 6, 93 f., 102 f., 115f. (rejected by Seiler Steigerungsformen 120f.); cf Gonda KZ 73, 153f. (<b class="b3">εὑρὺ κρείων</b>: Skt. <b class="b2">pr̥thu-śrī-</b> <b class="b2">with broad śrī-</b>). Cf. Narten, ZVS 100 (1987) 270-96, who points out that the oldest Greek forms must be those in PN in <b class="b3">-κρέων</b> e.g. <b class="b3">Φιλο-</b>, Cyprus; therefore the relation with the Indo-Ir. comp. must be given up. Peters. Miscellanea lingu. graeco-latina 106-8 starts from the idea of [[be brilliant]] and connects Skt. [[sri-]] [[beauty]].

|mdlsjtxt=[[κρείων]], οντος, ὁ,<br />a [[ruler]], [[lord]], [[master]], Hom.; ὕπατε κρειόντων, of [[Zeus]], Il.; as a [[general]] [[title]] of [[honour]], Od.:—fem. [[κρείουσα]], [[lady]], [[mistress]], Il., Hes.:—[[after]] Hom. in the [[form]] [[κρέων]], Pind.

{{FriskDe

|ftr='''κρείων''': (ep. seit Il.),<br />{kreíōn}<br />'''Forms''': [[κρέων]] (Pi., A. in lyr.), -οντος, f. [[κρείουσα]] (ep. poet. seit ''X'' 48), κρέουσα (B.) [[Herrscherin]], [[Fürstin]]; EN [[Κρέων]], -ουσα (nachhom.), Patron. [[Κρειοντιάδης]] (Τ 240).<br />'''Grammar''': m.<br />'''Meaning''': [[Herrscher]], [[Fürst]];<br />'''Etymology''': Als Wort der poetischen Hochsprache gewiß altererbt. Wie in anderen Wörtern (Schwyzer 526) kann auch in [[κρείων]] die ντ-Flexion (nach [[ἄρχων]], [[μέδων]] u. a.) einen älteren ν-Stamm ersetzt haben. Da ep. [[κρείων]] außerdem aus [[κρέων]] metrisch gedehnt sein kann, läßt sich [[κρείων]] mit einem indoiran. Komparativ, aw. ''srayah''-, aind. ''śréyas''- (''e'' sekundär für ''a''), gleichsetzen. Als Grundwort dient ein Nomen, aw. ''srī''-, aind. ''śrī''- f. [[Herrlichkeit]], [[Reichtum]], [[Glanz]], [[Ruhm]]. Die sog. komparative Bedeutung steht natürlich dieser Identifikation nicht im Wege, da sie ja gegenüber der absoluten Funktion (''śréyas''- eig. ‘der in hohem Maße die ''śrī''- besitzt’) sekundär ist; Benveniste Noms d'agent 121 ff. — Ausführlich Osthoff MU 6, 93 f., 102 f., 115f. m. Lit. (von Seiler Steigerungsformen 120f. abgelehnt); dazu Gonda KZ 73, 153f. (εὐρὺ [[κρείων]]: aind. ''pr̥thu''-''śrī''- ‘mit breiter ''śrī''-’).<br />'''Page''' 2,12