πάταγος: Difference between revisions

|Definition=[πᾰ], ὁ, [[clatter]], [[crash]], as of trees falling, <b class="b3">π. δέ τε ἀγνυμενάων</b> (''[[sc.]]'' [[γίγνεται]]) <span class="bibl">Il.16.769</span>; <b class="b3">π. δέ τε γίγνετ' ὀδόντων</b> [[chattering]] of the teeth, <span class="bibl">13.283</span>; [[plash]] of a body falling into water, <b class="b3">ἐν δ' ἔπεσον μεγάλῳ π</b>. <span class="bibl">21.9</span>, cf. <span class="bibl">Pi.<span class="title">P.</span>1.24</span>; [[rattle]] or [[crash]] of thunder, <span class="bibl">Ar.<span class="title">Nu.</span> 382</span>, cf. <span class="bibl">Arist. <span class="title">Mu.</span>395a13</span>; π. ἀνέμων <span class="bibl">D.H.<span class="title">Comp.</span>16</span>; [[rumbling]] caused by flatulence, <span class="bibl">Hp.<span class="title">VM</span>22</span>; but never of the human voice (exc. in late Greek, <b class="b3">βληχᾶσθαι καὶ κρώζειν ἐν ὑποκρίσει τὸν ἔξηχον π</b>. <span class="bibl">Porph.<span class="title">Chr.</span>35</span>): hence <b class="b3">βοῇ καὶ πατάγῳ χρεώμενοι</b> means, with a great shouting and [[clashing]] of arms, <span class="bibl">Hdt.3.79</span>, cf. <span class="bibl">7.211</span>; π. δορός <span class="bibl">A.<span class="title">Th.</span>103</span> (lyr.); τόξων <span class="bibl">S.<span class="title">Tr.</span>518</span> (lyr.); ἀσπίδων <span class="bibl">E.<span class="title">Heracl.</span>832</span>, <span class="bibl">Ar.<span class="title">Ach.</span>539</span>; π. χύτρειος <span class="bibl">Id.<span class="title">Lys.</span>329</span> (lyr.). (Onomatop. word.)

|elnltext=πάταγος -ου, ὁ, onomat., geklapper, gekletter, geratel:. πάταγος δέ τε γίγνετ’ ὀδόντων er ontstaat een geklapper van tanden Il. 13.283; πάταγος οὐχ ἑνὸς δορός het gekletter van niet slechts één speer Aeschl. Sept. 103.

|mltxt=ο, ΝΜΑ<br />[[δυνατός]] [[κρότος]] (α. «[[πάταγος]] δὲ τε γίγνετ' ὀδόντων», <b>Ομ. Ιλ.</b><br />β. «[[πάταγος]] ἀνέμου», Δίον. Αλ.)<br /><b>νεοελλ.</b><br /><b>μτφ.</b> ζωηρή [[εντύπωση]] από κάποιο [[γεγονός]] η οποία εκφράζεται με θορυβώδη [[συζήτηση]] («[[μόλις]] μαθευτεί η [[είδηση]] θα γίνει [[πάταγος]]»)<br /><b>μσν.</b><br />[[θόρυβος]]<br /><b>αρχ.</b><br /><b>1.</b> η [[κλαγγή]] τών όπλων («ἔθεον ἔξω, βοῆ καὶ πατάγῷ χρεώμενοι», <b>Ηρόδ.</b>)<br /><b>2.</b> [[υπόκωφος]] [[κρότος]]<br /><b>3.</b> ο [[ήχος]] της ανθρώπινης φωνής.<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Η λ. [[πάταγος]], το ρ. [[πατάσσω]] και το επίρρ. [[πατάξ]] αποτελούν παράλληλους σχηματισμούς ενός εκφραστικού θέματος που οφείλεται σε [[ονοματοποιία]] (<b>πρβλ.</b> τ. δηλωτικούς ήχων και θορύβων: [[ολολύζω]], [[ολολυγή]]). Ο τ. <i>πάτ</i>-<i>αγ</i>-<i>ος</i> εμφανίζει [[επίθημα]] με ηχηρό ουρανικό [[σύμφωνο]] -<i>γ</i>- (<b>πρβλ.</b> [[αλαλαγή]], [[πλαταγή]], [[ολολυγή]]) και [[κατάληξη]] -<i>ος</i> (<b>πρβλ.</b> <i>κτύπ</i>-<i>ος</i>, <i>κέλαδ</i>-<i>ος</i>), ενώ το ρ. [[πατάσσω]] (<span style="color: red;"><</span> <i>πατάκ</i>-<i>jω</i>) [[επίθημα]] με άηχο ουρανικό [[σύμφωνο]] (<b>πρβλ.</b> [[αράσσω]], [[τινάσσω]])].

|etymtx=Grammatical information: m.<br />Meaning: [[noise]], [[roar]], [[cracking produced by clashing, breaking etc.]] (Il.).<br />Derivatives: Beside it 1. <b class="b3">παταγ-έω</b>, also m. <b class="b3">ἀντι-</b>, <b class="b3">ὑπο-</b> a.o., [[to make noise]], [[to plash]], [[to roar]] (Alc. ([[πατάγεσκε]])), <b class="b3">-ή</b> f. (D. P., Longos), <b class="b3">-ημα</b> n. (Men.) = [[πάταγος]]. 2. [[πατάσσω]], aor. [[πατάξαι]], also m. <b class="b3">ἐκ-</b>, <b class="b3">συν-</b> a.o., [[to knock]], [[to beat]], [[to hurt]] (Il.; in Att. mostly aor. a. fut. act. to pres. [[τύπτω]]; Bloch Suppl. Verba 83ff.). 3. [[πατάξ]] interj. (Ar. Av. 1258; cf. on [[εὑράξ]]). 4. <b class="b3">καπατᾳ̃ κατακόψεις</b>. [[Πάφιοι]] H.<br />Origin: PG [a word of Pre-Greek origin]X [probably]<br />Etymology: With <b class="b3">πάταγ-ος</b>: <b class="b3">-έω</b> several words are to be compared: <b class="b3">κτύπ-ος</b>: <b class="b3">-έω</b>, <b class="b3">ἄραβ-ος</b>: <b class="b3">-έω</b>, <b class="b3">κέλαδ-ος</b>: <b class="b3">-έω</b>, <b class="b3">ῥοῖβδ-ος</b>: <b class="b3">-έω</b> etc.; s. vv. w. lit. It cannot always be distinguished, whether the subst. or the verb is primary or the other way round. The <b class="b3">γ-</b>suffix as in the close [[λαλαγή]], [[σμαραγέω]] ([[Σμάραγος]]), [[οἰμωγή]] a.o. With [[πατάσσω]] agrees synonymous [[ἀράσσω]]; similar [[σπαράσσω]], [[τινάσσω]] etc. (Schwyzer 733). Details on the formation in Porzig Satzinhalte 25. -- The onomatop. character of the expressive words is clear; connections outside Greek (Lat. [[quatiō]] a.o.; s. Bq and W.-Hofmann s.v.) do not convince. - Furnée 279 compares <b class="b3">σπαταγγίζειν ταράσσειν</b> H.; the word then may be Pre-Greek.

|ftr='''πάταγος''': {pátagos}<br />'''Grammar''': m.<br />'''Meaning''': ‘durch Aneinanderschlagen, Brechen usw. entstandenes Geräusch, Krachen, Getöse’ (ep. ion. poet. seit Il.).<br />'''Derivative''': Daneben 1. [[παταγέω]], auch m. ἀντι-, ὑπο- u.a., [[ein Geräusch machen]], [[plätschern]], [[tosen]] (vorw. poet. seit Alk. [πατάγεσκε]), -ή f. (D. P., Longos), -ημα n. (Men.) = [[πάταγος]]. 2. [[πατάσσω]], Aor. πατάξαι, auch m. ἐκ-, συν- u.a., [[klopfen]], [[schlagen]], [[verwunden]] (seit Il.; im Att. meist Aor. u. Fut. Akt. zum Präs. [[τύπτω]]; Bloch Suppl. Verba 83ff.). 3. [[πατάξ]] Interj. (Ar. ''Av''. 1258; vgl. zu [[εὐράξ]]). 4. καπατᾷ· κατακόψεις. Πάφιοι H.<br />'''Etymology''': Mit [[πάταγος]]: -έω sind mehrere Schallwortpaare zu vergleichen: [[κτύπος]]: -έω, [[ἄραβος]]: -έω, [[κέλαδος]]: -έω, [[ῥοῖβδος]]: -έω usw.; s. dd. m. Lit. Es ist nicht immer zu entscheiden, ob das [[substantive]] gegenüber dem Verb primär ist oder umgekehrt. Das γ-Suffix wie in den sinnverwandten [[λαλαγή]], [[σμαραγέω]] ([[Σμάραγος]]), [[οἰμωγή]] u.a. Zu [[πατάσσω]] stimmt das synonyme [[ἀράσσω]]; ähnlich [[σπαράσσω]], [[τινάσσω]] usw. (Schwyzer 733). Einzelheiten zur Bildung bei Porzig Satzinhalte 25. — Der onomatopoetische Charakter dieser expressiven Wörter ist unverkennbar; die außergriech. Anknüpfungen (lat. ''quatiō'' u.a.; s. Bq und W.-Hofmann s.v.) überzeugen nicht.<br />'''Page''' 2,479-480