3,277,172
edits
νίτρον: Difference between revisions
m
Text replacement - "attic" to "Attic"
(1ba) |
m (Text replacement - "attic" to "Attic") |
||
| (25 intermediate revisions by the same user not shown) | |||
| Line 8: | Line 8: | ||
|Transliteration C=nitron | |Transliteration C=nitron | ||
|Beta Code=ni/tron | |Beta Code=ni/tron | ||
|Definition=τό, in Hdt. and Att. λίτρον (q.v.), | |Definition=τό, in [[Herodotus|Hdt.]] and Att. [[λίτρον]] ([[quod vide|q.v.]]), [[sodium carbonate]], Sapph.165, Hp.Aër.7, [[Aristotle|Arist.]]''[[Meteorologica|Mete.]]''383b12, ''IG''9(1).691 (Corc., iii B.C.), ''PCair.Zen.''304.7 (iii B.C.), ''PTeb.''182 (ii B.C.), Gal.13.265; ν. ἐρυθρόν Hp.''Nat.Mul.''32, cf. ''Mul.'' 1.98; <b class="b3">ν. θαλάσσιον</b>, i.e. from the Egyptian lakes, ''Hippiatr.''130; as an [[ἄρτυμα]], Antiph.142.2; mixed with oil as a soap, Alciphr.3.61, Lib.''Decl.''26.19. (Cf. Egypt. [[ntirj]] 'natron'.) | ||
}} | }} | ||
{{pape | {{pape | ||
|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-02-0257.png Seite 257]] τό, att. u. bei Her. [[λίτρον]], vgl. Lob. Phryn. 305, Alkali, Laugensalz, Sodasalz, Natron, woraus durch Beimischung von Oel Seife gemacht wird, also zum Waschen gebraucht und nach gewöhnlicher Ableitung mit [[νίζω]], [[νίπτω]] zusammenhangend (?). – Zuweilen auch ein vegetabilisches Kali, aus der Asche von Bäumen u. Pflanzen, das wie bei uns als Lauge zum Reinigen der Wäsche gebraucht wurde, Sp. | |ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-02-0257.png Seite 257]] τό, att. u. bei Her. [[λίτρον]], vgl. Lob. Phryn. 305, Alkali, Laugensalz, Sodasalz, Natron, woraus durch Beimischung von Oel Seife gemacht wird, also zum Waschen gebraucht und nach gewöhnlicher Ableitung mit [[νίζω]], [[νίπτω]] zusammenhangend (?). – Zuweilen auch ein vegetabilisches Kali, aus der Asche von Bäumen u. Pflanzen, das wie bei uns als Lauge zum Reinigen der Wäsche gebraucht wurde, Sp. | ||
}} | |||
{{bailly | |||
|btext=ου (τό) :<br /><i>ion.</i> [[λίτρον]];<br />nitre, alcali minéral <i>ou</i> végétal, sorte de soude <i>ou</i> natron pour lessiver.<br />'''Étymologie:''' DELG cf. <i>hébreu</i> neter, <i>hitt.</i> nitri, empruntés à l'égyptien nir, qui est ancien. | |||
}} | |||
{{elru | |||
|elrutext='''νίτρον:''' Her. и атт. [[λίτρον]] τό нитр, щелок (род соды или поташа, который в смеси с маслом, служил моющим средством) Her. etc. | |||
}} | }} | ||
{{ls | {{ls | ||
|lstext='''νίτρον''': τό, παρ’ Ἡροδ. καὶ Ἀττ. [[λίτρον]]· ― ἀλκάλιόν τι ὀρυκτόν, ἀνθρακικὴ σόδα (τὸ νεώτερον [[νίτρον]] [[εἶναι]] νιτρικὴ πότασσα, τὸ δὲ Γερμαν. natron [[εἶναι]] αὐτὸ τοῦτο σόδα), Ἡρόδ. 2. 86, πρβλ. Ἱππ. π. Ἀέρ. 284· εὑρισκόμενον παρὰ τὴν Μώμεμφιν ἐν Αἰγύπτῳ (πρβλ. [[νιτρία]]), κ. ἀλλ. (πρβλ. [[Κιμωλία]])· ― [[ὁμοῦ]] | |lstext='''νίτρον''': τό, παρ’ Ἡροδ. καὶ Ἀττ. [[λίτρον]]· ― ἀλκάλιόν τι ὀρυκτόν, ἀνθρακικὴ σόδα (τὸ νεώτερον [[νίτρον]] [[εἶναι]] νιτρικὴ πότασσα, τὸ δὲ Γερμαν. natron [[εἶναι]] αὐτὸ τοῦτο σόδα), Ἡρόδ. 2. 86, πρβλ. Ἱππ. π. Ἀέρ. 284· εὑρισκόμενον παρὰ τὴν Μώμεμφιν ἐν Αἰγύπτῳ (πρβλ. [[νιτρία]]), κ. ἀλλ. (πρβλ. [[Κιμωλία]])· ― [[ὁμοῦ]] μετὰ ἐλαίου συμπεφυρμένον ἐχρησίμευεν ὡς [[σάπων]], πρβλ. Meineke Κωμικ. Ἀποσπ. 2. 638. (Ἴσως [[εἶναι]] Σημιτικὴ [[λέξις]], πρβλ. τὸ Ἑβραϊκ. nether). ―Καθ. Ἡσύχ.: «[[νίτρον]]· [[σάπων]]. καὶ [[εἶδος]] ἰατρικοῦ». ― [[Κατὰ]] Φρύνιχ.: «[[νίτρον]]· τοῦτο Αἰολεὺς μὲν ἂν εἴποι, [[ὥσπερ]] οὖν καὶ ἡ Σαπφὼ (Ἀποσπ. 165) διὰ τοῦ ν, Ἀθηναῖοι δὲ διὰ τοῦ λ [[λίτρον]]» Ἔκδ. Rutherf. σ. 361. | ||
}} | }} | ||
{{eles | {{eles | ||
| Line 27: | Line 30: | ||
{{lsm | {{lsm | ||
|lsmtext='''νίτρον:''' τό, σε Ηρόδ. και Αττ. [[λίτρον]], ανθρακική σόδα, σε Ηρόδ. (πιθ. ξεν. [[λέξη]]). | |lsmtext='''νίτρον:''' τό, σε Ηρόδ. και Αττ. [[λίτρον]], ανθρακική σόδα, σε Ηρόδ. (πιθ. ξεν. [[λέξη]]). | ||
}} | }} | ||
{{etym | {{etym | ||
|etymtx=Grammatical information: n.<br />Meaning: | |etymtx=Grammatical information: n.<br />Meaning: [[sodium carbonate]], [[soda]], [[natron]] (Sapph., ion., Arist., hell.).<br />Other forms: with dissim. [[ν]]: [[τ]] > [[λ]]: [[τ]] (Schwyzer 259) [[λίτρον]] (Att., Hp.; Solmsen Wortforsch. 235).<br />Compounds: Few compp., e.g. <b class="b3">ὀξύ-νιτρον</b> [[mix of vinegar and natron]] (Paul. Aeg.), <b class="b3">λιτρο-πώλης</b> [[natronhandler]] (inscr. IVa).<br />Derivatives: 1. <b class="b3">νιτρώδης λ-</b>) [[natronlike]], [[containing n.]] (Pl., Arist.) with <b class="b3">-ωδία</b> (medic.); 2. [[νίτρινος]] <b class="b2">from n.</b> (Delos IIa); 3. [[νιτρία]] f. [[natron-mine]] (pap. IIIa, Str.; Scheller Oxytonierung 46) with <b class="b3">νιτριώτης νομός</b> name of an Egypt. province (Str.; also referring to [[νίτρον]]); 4. [[νιτρική]] f. a. <b class="b3">-κά</b> n. pl. [[natron-taxes]] (hell. pap. a. ostr.); 5. [[νιτρῖτις]] f. ([[λίμνη]]) [[giving natron]] (Str.; Redard 109); 6. [[νιτρόομαι]] <b class="b2">be washed with n.</b> (Sor.) with [[νίτρωμα]] n. [[sodium carbonate]] (PHolm., H.); also 7. [[νίτρασμα]] n. [[soap]] (Sor.) as if from <b class="b3">*νιτράζω</b>.<br />Origin: LW [a loanword which is (probably) not of Pre-Greek origin] Egypt.<br />Etymology: Orient. LW [loanword]; with Hebr. [[neter]], Arab. <b class="b2">naṭrūn</b> (> Fr. [[natron]] etc.), prob. also with Hitt. [[nitri-]] n., from Egypt. <b class="b2">nt_r(j</b>) [[natron]]. Lewy Fremdw. 53, Laroche BSL 51 p. XXXII f., Neumann Heth. u. luw. Sprachgut 19, W.-Hofmann s. [[nitrum]] (Gr. LW [loanword]) w. further references. | ||
}} | }} | ||
{{mdlsj | {{mdlsj | ||
|mdlsjtxt=[[νίτρον]], ου, τό,<br />in Hdt. and | |mdlsjtxt=[[νίτρον]], ου, τό,<br />in Hdt. and Attic [[λίτρον]], carbonate of [[soda]], Hdt. [Prob. a [[foreign]] [[word]].] | ||
}} | |||
{{FriskDe | |||
|ftr='''νίτρον''': (Sapph., ion., Arist., hell.),<br />{nítron}<br />'''Forms''': mit Dissim. ν: τ > λ: τ (Schwyzer 259) [[λίτρον]] (att., Hp.; Solmsen Wortforsch. 235)<br />'''Grammar''': n.<br />'''Meaning''': [[Laugensalz]], [[Soda]], [[Natron]].<br />'''Composita''': Einige Kompp., z.B. [[ὀξύνιτρον]] [[Mischung von Essig und Natron]] (Paul. Aeg.), [[λιτροπώλης]] [[Natronhändler]] (Inschr. IV<sup>a</sup>).<br />'''Derivative''': Ableitungen: 1. [[νιτρώδης]] (λ-) ‘natronähnlich, -haltig’ (Pl., Arist. usw.) mit -ωδία (Mediz.); 2. νίτρινος ‘aus N.’ (Delos II<sup>a</sup>); 3. [[νιτρία]] f. [[Natrongrube]] (Pap. III<sup>a</sup>, Str.; Scheller Oxytonierung 46) mit [[νιτριώτης]] [[νομός]] N. eines ägypt. Bezirks (Str.; auch auf [[νίτρον]] beziehbar); 4. [[νιτρική]] f. u. -κά n. pl. [[Natronsteuer]] (hell. Pap. u. Ostr.); 5. [[νιτρῖτις]] f. ([[λίμνη]]) [[Natron hervorbringend]] (Str.; Redard 109); 6. νιτρόομαι ‘mit N. gereinigt werden’ (Sor.) mit [[νίτρωμα]] n. [[Sodalauge]] (''PHolm''., H.); auch 7. [[νίτρασμα]] n. [[Seife]] (Sor.) wie von *νιτράζω.<br />'''Etymology''': Orient. LW; mit hebr. ''neter'', arab. ''naṭrūn'' (> frz. ''natron'' usw.), wohl auch heth. ''nitri''- n., aus ägypt. ''nt_r''(''j'') [[Natron]]. Lewy Fremdw. 53, Laroche BSL 51 p. XXXII f., Neumann Heth. u. luw. Sprachgut 19, W.-Hofmann s. ''nitrum'' (gr. LW) m. weiteren Hinweisen.<br />'''Page''' 2,321 | |||
}} | |||
{{mantoulidis | |||
|mantxt=(=[[ποτάσα]]). Ἀπό τό [[λίτρον]] μέ ἀνομοίωση. | |||
}} | |||
{{elmes | |||
|esmgtx=τό [[natrón]], [[carbonato sódico]] a) utilizado para lavar una piedra μετὰ δὲ τὸ γλυφῆναι πλύνας αὐτὸ νίτρῳ καὶ ὕδατι χάλασον αὐτὸ εἰς βιαίου αἷμα <b class="b3">después de haber grabado, lávala con natrón y agua y mójala con sangre de uno muerto violentamente</b> P IV 2885 b) para fumigar πρότερον νίτρῳ περιρ<ρ>άνας <b class="b3">primero fumiga alrededor con natrón</b> P IV 2969 c) como alimento τὴν δὲ ἀπόγευσιν δέξαι μελαίνης βοὸς γάλα καὶ οἶνον ἀθάλασσον καὶ ν. Ἑλληνικόν <b class="b3">para la prueba ten leche de una vaca negra, vino no mezclado con agua de mar y natrón helénico</b> P XIII 362 d) como material para escribir ἔχε ν. τετράγωνον, εἰς ὃ γράψεις τὸ μέγα ὄνομα <b class="b3">ten un trozo de natrón tetragonal, en el que escribirás el gran nombre</b> P XIII 38 P XIII 384 ἔστιν δὲ ἡ ἱερὰ στήλη ἡ ἐν τῷ νίτρῳ γραφομένη <b class="b3">ésta es la sagrada inscripción que se escribe en el natrón</b> P XIII 61 P XIII 131 P XIII 133 P XIII 568 ἐπιγράψεις δὲ τὸ ν. τῷ μέλανι τῷ διὰ τῶν ἀνθέων τῶν ζʹ ἀστέρων <b class="b3">pintarás el natrón con la tinta de las flores de los siete planetas</b> P XIII 227 P XIII 692 e) para pintar γράψον εἰς τὸ ἓν μέρος τοῦ νίτρου κορκόδειλον ἱερακοπρόσωπον <b class="b3">pinta en una cara del natrón un cocodrilo con rostro de halcón</b> P XIII 41 γράψον εἰς τὸ Ἑλληνικὸν ν. κορκόδειλον ἱερακόμορφον <b class="b3">dibuja en el natrón helénico un cocodrilo con forma de halcón</b> P XIII 385 | |||
}} | }} | ||