ῥίζα: Difference between revisions

m
Text replacement - " A.''Pr.''" to " A.''Pr.''"
m (Text replacement - "(*UTF)(*UCP)(<\/b>) ([\p{Cyrillic}\s]+) ([a-zA-Z:\(])" to "$1 $2 $3")
m (Text replacement - " A.''Pr.''" to " A.''Pr.''")
 
(22 intermediate revisions by the same user not shown)
Line 8: Line 8:
|Transliteration C=riza
|Transliteration C=riza
|Beta Code=r(i/za
|Beta Code=r(i/za
|Definition=ης, ἡ: Ion. nom. <span class="sense"><span class="bld">A</span> [[ῥίζη]] Hp. ap. Erot., acc. ῥίζην <span class="bibl">Marc.Sid.89</span> (before a vowel), but ῥίζαν <span class="bibl">Il.11.846</span> (whence Ion. nom. [[ῥίζα]] may be inferred):—[[root]], <span class="bibl">Od.10.304</span>, <span class="bibl">23.196</span>, etc.; used as a medicine, <span class="bibl">Il.11.846</span>; ῥίζα [[ἐλατήριος]], of a [[purgative]] [[medicine]], <span class="bibl">Hp.<span class="title">Epid.</span>5.34</span>: mostly in plural, [[roots]], <span class="bibl">Il.12.134</span>, <span class="bibl">Od.12.435</span>, etc.; δένδρεα μακρὰ αὐτῇσιν ῥίζησι <span class="bibl">Il.9.542</span>: hence </span><span class="sense"><span class="bld">2</span> metaph., [[roots of the eye]], <span class="bibl">Od.9.390</span> (but <b class="b3">ῥίζας ἐν ὄσσοις αἱματῶπας</b> in <span class="bibl">E.<span class="title">HF</span>933</span> prob. bloodshot [[streak]]s); the [[root]]s or [[foundation]]s of the [[earth]], <span class="bibl">Hes.<span class="title">Op.</span>19</span>; χθόνα . . αὐταῖς ῥ. πνεῦμα κραδαίνοι <span class="bibl">A.<span class="title">Pr.</span>1047</span> (anap.); <b class="b3">ἰπούμενος ῥίζαισιν Αἰτναίαις ὕπο</b> ib.<span class="bibl">367</span>; of feathers, hair, etc., <span class="bibl">Pl.<span class="title">Phdr.</span>251b</span>, <span class="bibl">Arist.<span class="title">HA</span>518b14</span>; of the [[teeth]], <span class="bibl">Id.<span class="title">GA</span>789a13</span>; γαστρὸς ῥ. [[ὀμφαλός]] <span class="bibl">Id.<span class="title">HA</span>493a18</span>, etc. </span><span class="sense"><span class="bld">3</span> <b class="b3">τὸν πόλεμον ἐκ ῥιζῶν ἀνῄρηκε</b> [[extirpate]]d the [[war]] [[entirely]], '[[root and branch]]', <span class="bibl">Plu.<span class="title">Pomp.</span>21</span>, cf. Heraclid. Pont. ap. <span class="bibl">Ath.12.523f</span>; ἐκ ῥιζῶν ἀπώλεσεν <span class="bibl">LXX <span class="title">Jb.</span>31.12</span>; cf. [[ῥιζόθεν]], [[πρόρριζος]]. </span><span class="sense"><span class="bld">II</span> that from which anything [[spring]]s as from a [[root]], <b class="b3">ῥίζαν ἀπείρου τρίταν</b> a third continental [[foundation]], of [[Libya]], <span class="bibl">Pi.<span class="title">P.</span>9.8</span>; <b class="b3">ἀστέων ῥ</b>., of [[Cyrene]], as the [[root]] or [[original]] of the [[Cyrenaic]] [[Pentapolis]], ib.<span class="bibl">4.15</span>; [[root]] or [[stock]] from which a [[family]] springs, ῥίζα σπέρματος <span class="bibl">Id.<span class="title">O.</span>2.46</span>, cf. <span class="bibl"><span class="title">I.</span>8(7).61</span>, <span class="bibl">A.<span class="title">Ag.</span>966</span>, <span class="bibl">S.<span class="title">Aj.</span>1178</span>, etc.; so, [[race]], [[family]], <span class="bibl">A.<span class="title">Th.</span>755</span> (lyr.), <span class="bibl">E.<span class="title">IT</span>610</span>, <span class="title">OGI</span>383.31 (Nemrud Dagh, i B.C.), etc.; συκοφάντου . . σπέρμα καὶ ῥ. <span class="bibl">D.25.48</span>; [[sect]], [[party]], <span class="bibl">Jul. <span class="title">Gal.</span>106e</span>; also ῥίζα κακῶν <span class="bibl">E.<span class="title">Fr.</span>912.11</span> (anap.); ἀρχὴ καὶ ῥίζα παντὸς ἀγαθοῦ <span class="bibl">Epicur.<span class="title">Fr.</span>409</span>, cf. <span class="bibl"><span class="title">1 Ep.Ti.</span>6.10</span>; πηγὴ καὶ ῥίζα καλοκἀγαθίας Plu. 2.4c; ἀρχαὶ καὶ ῥ. γῆς καὶ θαλάττης <span class="bibl">Arist.<span class="title">Mete.</span>353b1</span>, etc.; cf. ῥίζωμα ''ΙΙ''. </span><span class="sense"><span class="bld">2</span> [[base]], [[foundation]], <b class="b3">ῥίζα πάντων καὶ βάσις ἁ γᾶ ἐρήρεισται</b> Ti. Locr.<span class="bibl">97e</span>, cf. <span class="bibl">Pl.<span class="title">Ti.</span>81c</span>; [[base]] of a [[vertical]] [[pillar]], <span class="bibl">Procl.<span class="title">Hyp.</span>3.23</span>; τῶν λόφων <span class="bibl">Onos.10.6</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">3</span> Math., [[root]] or [[base]] of a series, [[Anatolius]] ap.<span class="title">Theol.Ar.</span>9. (Aeol. βρίζα ([[quod vide|q.v.]]): cf. Goth. waúrts, Lat. [[radix]].) </span>
|Definition=ης, ἡ: Ion. nom.<br><span class="bld">A</span> [[ῥίζη]] Hp. ap. Erot., acc. ῥίζην Marc.Sid.89 (before a vowel), but ῥίζαν Il.11.846 (whence Ion. nom. [[ῥίζα]] may be inferred):—[[root]], Od.10.304, 23.196, etc.; used as a medicine, Il.11.846; ῥίζα [[ἐλατήριος]], of a [[purgative]] [[medicine]], Hp.''Epid.''5.34: mostly in plural, [[roots]], Il.12.134, Od.12.435, etc.; δένδρεα μακρὰ αὐτῇσιν ῥίζησι Il.9.542: hence<br><span class="bld">2</span> metaph., [[roots of the eye]], Od.9.390 (but <b class="b3">ῥίζας ἐν ὄσσοις αἱματῶπας</b> in E.''HF''933 prob. bloodshot [[streak]]s); the [[root]]s or [[foundation]]s of the [[earth]], Hes.''Op.''19; χθόνα.. αὐταῖς ῥ. πνεῦμα κραδαίνοι [[Aeschylus|A.]]''[[Prometheus Vinctus|Pr.]]''1047 (anap.); <b class="b3">ἰπούμενος ῥίζαισιν Αἰτναίαις ὕπο</b> ib.367; of feathers, hair, etc., [[Plato|Pl.]]''[[Phaedrus|Phdr.]]''251b, [[Aristotle|Arist.]]''[[Historia Animalium|HA]]''518b14; of the [[teeth]], Id.''GA''789a13; γαστρὸς ῥ. [[ὀμφαλός]] Id.''HA''493a18, etc.<br><span class="bld">3</span> <b class="b3">τὸν πόλεμον ἐκ ῥιζῶν ἀνῄρηκε</b> [[extirpate]]d the [[war]] [[entirely]], '[[root and branch]]', Plu.''Pomp.''21, cf. Heraclid. Pont. ap. Ath.12.523f; ἐκ ῥιζῶν ἀπώλεσεν [[LXX]] ''Jb.''31.12; cf. [[ῥιζόθεν]], [[πρόρριζος]].<br><span class="bld">II</span> that from which anything [[spring]]s as from a [[root]], <b class="b3">ῥίζαν ἀπείρου τρίταν</b> a third continental [[foundation]], of [[Libya]], Pi.''P.''9.8; <b class="b3">ἀστέων ῥ.</b>, of [[Cyrene]], as the [[root]] or [[original]] of the [[Cyrenaic]] [[Pentapolis]], ib.4.15; [[root]] or [[stock]] from which a [[family]] springs, ῥίζα σπέρματος Id.''O.''2.46, cf. ''I.''8(7).61, A.''Ag.''966, [[Sophocles|S.]]''[[Ajax|Aj.]]''1178, etc.; so, [[race]], [[family]], A.''Th.''755 (lyr.), E.''IT''610, ''OGI''383.31 (Nemrud Dagh, i B.C.), etc.; συκοφάντου.. σπέρμα καὶ ῥ. D.25.48; [[sect]], [[party]], Jul. ''Gal.''106e; also [[ῥίζα]] κακῶν E.''Fr.''912.11 (anap.); ἀρχὴ καὶ ῥίζα παντὸς ἀγαθοῦ Epicur.''Fr.''409, cf. ''1 Ep.Ti.''6.10; πηγὴ καὶ ῥίζα καλοκἀγαθίας Plu. 2.4c; ἀρχαὶ καὶ ῥ. γῆς καὶ θαλάττης [[Aristotle|Arist.]]''[[Meteorologica|Mete.]]''353b1, etc.; cf. [[ῥίζωμα]] ''ΙΙ''.<br><span class="bld">2</span> [[base]], [[foundation]], <b class="b3">ῥίζα πάντων καὶ βάσις ἁ γᾶ ἐρήρεισται</b> Ti. Locr.97e, cf. Pl.''Ti.''81c; [[base]] of a [[vertical]] [[pillar]], Procl.''Hyp.''3.23; τῶν λόφων Onos.10.6.<br><span class="bld">3</span> Math., [[root]] or [[base]] of a series, [[Anatolius]] ap.''Theol.Ar.''9. (Aeol. [[βρίζα]] ([[quod vide|q.v.]]): cf. Goth. waúrts, Lat. [[radix]].)  
}}
}}
{{pape
{{pape
|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-02-0842.png Seite 842]] ἡ, die [[Wurzel]]; Hom. und Folgende; auch mannichfach übertr., z. B. die Wurzeln des Auges, Od. 9, 390; vgl. Eur. Herc. Fur. 933 u. Qu. Sm. l 2, 396; γαίης ἐν ῥίζῃσιν, Hes. O. 19; χθόνα δ' ἐκ πυθμένων αὐταῖς ῥίζαις πνεῦμα κραδαίνοι, Aesch. Prom. 1049; Alles, was wurzelartig von einem Stamme ausgeht, χθονὸς τρίτη, Pind. P. 9, 8, wo man die drei Erdtheile als Wurzeln des Festlandes betrachten soll; auch dasjenige, woraus, wie aus einer Wurzel, neue Entwickelungen hervorgehen, ἀστέων [[μελησίμβροτος]], σπέρματος, P. 4, 15 Ol. 2, 46, vgl. . 7, 55; des Geschlechtes, γένους ἅπαντος ῥίζαν ἐξημημένος, Soph. Ai. 1157; ἀπ' εὐγενοῦς τινος ῥίζης πέφυκας, Eur. I. T. 610; sp. D., wie Ap. Rh. 4, 1642; Ὁμήρου, Ep. ad. 486 (Plan. 297); vgl. Antp. Sid. 44 (Plan. 298); [[ῥίζα]] πάντων καὶ [[βάσις]] τῶν ἄλλων, Tim. Locr. 97 e; τὴν κεφαλὴν καὶ ῥίζαν ἡμῶν, Plat. Tim. 90 b; Folgde; τριχός, Arist. H. A. 3, 11; auch [[ῥίζα]] τοῦ λόφου, Pol. 2, 66, 10, u. a. Sp.; des Meeres, Opp. Hal. 4, 544; πολέμου, Plut. Crass. 11.
|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-02-0842.png Seite 842]] ἡ, die [[Wurzel]]; Hom. und Folgende; auch mannichfach übertr., z. B. die Wurzeln des Auges, Od. 9, 390; vgl. Eur. Herc. Fur. 933 u. Qu. Sm. l 2, 396; γαίης ἐν ῥίζῃσιν, Hes. O. 19; χθόνα δ' ἐκ πυθμένων αὐταῖς ῥίζαις πνεῦμα κραδαίνοι, Aesch. Prom. 1049; Alles, was wurzelartig von einem Stamme ausgeht, χθονὸς τρίτη, Pind. P. 9, 8, wo man die drei Erdtheile als Wurzeln des Festlandes betrachten soll; auch dasjenige, woraus, wie aus einer Wurzel, neue Entwickelungen hervorgehen, ἀστέων [[μελησίμβροτος]], σπέρματος, P. 4, 15 Ol. 2, 46, vgl. . 7, 55; des Geschlechtes, γένους ἅπαντος ῥίζαν ἐξημημένος, Soph. Ai. 1157; ἀπ' εὐγενοῦς τινος ῥίζης πέφυκας, Eur. I. T. 610; sp. D., wie Ap. Rh. 4, 1642; Ὁμήρου, Ep. ad. 486 (Plan. 297); vgl. Antp. Sid. 44 (Plan. 298); [[ῥίζα]] πάντων καὶ [[βάσις]] τῶν ἄλλων, Tim. Locr. 97 e; τὴν κεφαλὴν καὶ ῥίζαν ἡμῶν, Plat. Tim. 90 b; Folgde; τριχός, Arist. H. A. 3, 11; auch [[ῥίζα]] τοῦ λόφου, Pol. 2, 66, 10, u. a. Sp.; des Meeres, Opp. Hal. 4, 544; πολέμου, Plut. Crass. 11.
}}
{{bailly
|btext=ης (ἡ) :<br />racine;<br /><b>I.</b> <i>au propre ; particul.</i> racine médicinale;<br /><b>II.</b> <i>p. anal.</i><br /><b>1</b> racine d'une chose (de l'œil, des cheveux, <i>etc.</i>), pied d'une montagne, fondement de la terre;<br /><b>2</b> [[souche d'une famille]] ; race, famille;<br /><b>3</b> [[source]] <i>ou</i> origine d'une chose (du bien, du mal, <i>etc.</i>).<br />'''Étymologie:''' p. *Ϝρίζα, cf. <i>lat.</i> radix, <i>all.</i> Würzel.
}}
{{elru
|elrutext='''ῥίζα:''' ἡ<br /><b class="num">1</b> [[корень]] (''[[sc.]]'' ἐλαίης Hom.; [[τριχός]] Arst.);<br /><b class="num">2</b> [[целебный корень]], [[зелье]] (ῥ. ὀδυνήφατον Hom.);<br /><b class="num">3</b> перен. [[корень]], [[источник]], [[начало]] (κακῶν Eur.; ῥ. γένους Soph.; καλοκἀγαθίας Plut.): ἐκ ῥιζῶν ἀναιρεῖν τι Plut. вырвать что-л. с корнем;<br /><b class="num">4</b> [[подошва]], [[подножье]] (τοῦ λόφου Polyb.);<br /><b class="num">5</b> [[основание]], [[основа]] (ῥ. πάντων καὶ [[βάσις]] Plat.);<br /><b class="num">6</b> перен. [[ствол]], [[ветвь]]: ῥ. χθονός Pind. часть света, материк;<br /><b class="num">7</b> [[род]] или [[происхождение]] ([[εὐγενής]] Eur.).
}}
}}
{{ls
{{ls
|lstext='''ῥίζα''': ης, ἡ· αἰτ. ῥίζην ἀντὶ τοῦ ῥίζαν Μάρκελλ. Σιδήτης 89 [[χάριν]] τοῦ μέτρου· (ἴδε κατωτ.)˙ - [[ῥίζα]], Ὀδ. Κ. 304, Ψ. 196, Ἀττ.· ὡς [[φάρμακον]], Ἰλ. Κ. 846· ῥ. [[ἐλατήριος]], καθαρτικὸν [[φάρμακον]], καθάρσιον, Foës Oecon. Hipp.˙ - ὡς ἐπὶ τὸ πλεῖστον ἐν τῷ πληθ., αἱ ῥίζαι, Ἰλ. Μ. 134, Ὀδ. Μ. 435, κτλ.· δένδρεα μακρὰ αὐτῇσι ῥίζῃσι Ἰλ. Ι. 542· [[ἐντεῦθεν]] 2) ἐπὶ πολλῶν μεταφορικῶν χρήσεων, π.χ. αἱ ῥίζαι τῶν ὀφθαλμῶν, Ὀδ. Ι. 390, πρβλ. Εὐρ. Ἡρ. Μαιν. 933˙ αἱ ῥίζαι ἢ τὰ θεμέλια τῆς γῆς, Ἡσ. Ἔργ. Κ. Ἡμ. 19˙ χθόνα ... αὐταῖς ῥίζαις [[πνεῦμα]] κραδαίνοι Αἰσχύλ. Πρ. 1047˙ ἰπούμενος ῥίζαισιν Αἰτναίαις ὕπο [[αὐτόθι]] 365˙ ἐπὶ πτερῶν, τριχῶν, κτλ., Πλάτ. Φαῖδρ. 251Β, Ἀριστ. π. τὰ Ζ. Ἱστ. 3. 11, 12˙ τῶν ὀδόντων, ὁ αὐτ. Π. Ζ. Γεν. 5. 8, 9˙ γαστρὸς ῥ. ὁ ὀμφαλὸς ὁ αὐτ. π. τὰ Ζ. Ἱστ. 1. 13, 1, κτλ. 3) ἐκ ῥιζῶν ἀναιρεῖν, radicitus, Πλουτ. Πομπ. 21, Ἡρακλείδ. παρ’ Ἀθην. 523F˙ πρβλ. [[ῥιζόθεν]], [[πρόρριζος]]. ΙΙ. τὸ ὡς [[ῥίζα]] ἀπὸ τοῦ [[αὐτοῦ]] πρέμνου φυόμενον, [[ὅθεν]] ὁ Πίνδαρος καλεῖ τὴν Λιβύην τρίτην ῥίζαν χθονός, θεωρῶν τὴν γῆν ὡς διῃρημένην εἰς [[τρεῖς]] ἠπείρους, Π. 9. 14. ΙΙΙ. [[ὡσαύτως]], τὸ [[πρᾶγμα]] ἐξ οὗ [[ἄλλο]] τι φύεται ἢ παράγεται οἰονεὶ ἀπὸ ῥίζης, ἀστέων [[ῥίζα]], ἐπὶ τῆς Κυρήνης ὡς τῆς μητρὸς ἢ ἀρχῆς τῆς Κυρηναϊκῆς πενταπόλεως, ὁ αὐτ. ἐν Π. 4. 26˙ ἡ [[ῥίζα]] ἢ ἀρχὴ ἐξ ἧς οἰκογένειά τις κατάγεται, Λατ. stirps, ῥ. Σπέρματος, γένους, κτλ., ὁ αὐτ. ἐν Ο. 2. 83, Ι. 8 (7). 123, Αἰσχύλ. Ἀγ. 966, Σοφ. Αἴ. 1178, κτλ.˙ [[ὅθεν]], γένος, οἰκογένεια, Αἰσχύλ. Θήβ. 755, Εὐρ. Ι. Τ. 610, κτλ.˙ συκοφάντου ... [[σπέρμα]] καὶ ῥ. Δημ. 784. 28˙ [[ὡσαύτως]], ῥ. κακῶν, ὡς τὸ τοῦ Οὐεργιλίου fons et origo mali, Εὐρ. Ἀποσπ. 904˙ 11˙ παντὸς ἀγαθοῦ Ποιητὴς παρ’ Ἀθην. 280 Α· καλοκαγαθίας Πλούτ. 2. 4Β· ἀρχαὶ καὶ ῥ. γῆς καὶ θαλάττης Ἀριστ. Μετεωρ. 2. 1, 2, κτλ. πρβλ. [[ῥίζωμα]] ΙΙ. 2) θεμέλιον, ῥ. πάντων καὶ βάσεις ἀ γᾶ ἐρήρεισται Τίμ. Λοκρ. 97 Ε, πρβλ. Πλάτ. Τιμ. 81C. (Αἰολ. βρίσδα˙ -πρβλ. rad-ix· Γοτθ. vaurt-s· Ἀρχ. Γερμ. wurz-a (wurzel, wurtz)· παρ’ Ἄγγλοις root· ἴδε Κουρτ. ἀρ. 515).
|lstext='''ῥίζα''': ης, ἡ· αἰτ. ῥίζην ἀντὶ τοῦ ῥίζαν Μάρκελλ. Σιδήτης 89 [[χάριν]] τοῦ μέτρου· (ἴδε κατωτ.)˙ - [[ῥίζα]], Ὀδ. Κ. 304, Ψ. 196, Ἀττ.· ὡς [[φάρμακον]], Ἰλ. Κ. 846· ῥ. [[ἐλατήριος]], καθαρτικὸν [[φάρμακον]], καθάρσιον, Foës Oecon. Hipp.˙ - ὡς ἐπὶ τὸ πλεῖστον ἐν τῷ πληθ., αἱ ῥίζαι, Ἰλ. Μ. 134, Ὀδ. Μ. 435, κτλ.· δένδρεα μακρὰ αὐτῇσι ῥίζῃσι Ἰλ. Ι. 542· [[ἐντεῦθεν]] 2) ἐπὶ πολλῶν μεταφορικῶν χρήσεων, π.χ. αἱ ῥίζαι τῶν ὀφθαλμῶν, Ὀδ. Ι. 390, πρβλ. Εὐρ. Ἡρ. Μαιν. 933˙ αἱ ῥίζαι ἢ τὰ θεμέλια τῆς γῆς, Ἡσ. Ἔργ. Κ. Ἡμ. 19˙ χθόνα ... αὐταῖς ῥίζαις [[πνεῦμα]] κραδαίνοι Αἰσχύλ. Πρ. 1047˙ ἰπούμενος ῥίζαισιν Αἰτναίαις ὕπο [[αὐτόθι]] 365˙ ἐπὶ πτερῶν, τριχῶν, κτλ., Πλάτ. Φαῖδρ. 251Β, Ἀριστ. π. τὰ Ζ. Ἱστ. 3. 11, 12˙ τῶν ὀδόντων, ὁ αὐτ. Π. Ζ. Γεν. 5. 8, 9˙ γαστρὸς ῥ. ὁ ὀμφαλὸς ὁ αὐτ. π. τὰ Ζ. Ἱστ. 1. 13, 1, κτλ. 3) ἐκ ῥιζῶν ἀναιρεῖν, radicitus, Πλουτ. Πομπ. 21, Ἡρακλείδ. παρ’ Ἀθην. 523F˙ πρβλ. [[ῥιζόθεν]], [[πρόρριζος]]. ΙΙ. τὸ ὡς [[ῥίζα]] ἀπὸ τοῦ [[αὐτοῦ]] πρέμνου φυόμενον, [[ὅθεν]] ὁ Πίνδαρος καλεῖ τὴν Λιβύην τρίτην ῥίζαν χθονός, θεωρῶν τὴν γῆν ὡς διῃρημένην εἰς [[τρεῖς]] ἠπείρους, Π. 9. 14. ΙΙΙ. [[ὡσαύτως]], τὸ [[πρᾶγμα]] ἐξ οὗ [[ἄλλο]] τι φύεται ἢ παράγεται οἰονεὶ ἀπὸ ῥίζης, ἀστέων [[ῥίζα]], ἐπὶ τῆς Κυρήνης ὡς τῆς μητρὸς ἢ ἀρχῆς τῆς Κυρηναϊκῆς πενταπόλεως, ὁ αὐτ. ἐν Π. 4. 26˙ ἡ [[ῥίζα]] ἢ ἀρχὴ ἐξ ἧς οἰκογένειά τις κατάγεται, Λατ. stirps, ῥ. Σπέρματος, γένους, κτλ., ὁ αὐτ. ἐν Ο. 2. 83, Ι. 8 (7). 123, Αἰσχύλ. Ἀγ. 966, Σοφ. Αἴ. 1178, κτλ.˙ [[ὅθεν]], γένος, οἰκογένεια, Αἰσχύλ. Θήβ. 755, Εὐρ. Ι. Τ. 610, κτλ.˙ συκοφάντου ... [[σπέρμα]] καὶ ῥ. Δημ. 784. 28˙ [[ὡσαύτως]], ῥ. κακῶν, ὡς τὸ τοῦ Οὐεργιλίου fons et origo mali, Εὐρ. Ἀποσπ. 904˙ 11˙ παντὸς ἀγαθοῦ Ποιητὴς παρ’ Ἀθην. 280 Α· καλοκαγαθίας Πλούτ. 2. 4Β· ἀρχαὶ καὶ ῥ. γῆς καὶ θαλάττης Ἀριστ. Μετεωρ. 2. 1, 2, κτλ. πρβλ. [[ῥίζωμα]] ΙΙ. 2) θεμέλιον, ῥ. πάντων καὶ βάσεις ἀ γᾶ ἐρήρεισται Τίμ. Λοκρ. 97 Ε, πρβλ. Πλάτ. Τιμ. 81C. (Αἰολ. βρίσδα˙ -πρβλ. rad-ix· Γοτθ. vaurt-s· Ἀρχ. Γερμ. wurz-a (wurzel, wurtz)· παρ’ Ἄγγλοις root· ἴδε Κουρτ. ἀρ. 515).
}}
{{bailly
|btext=ης (ἡ) :<br />racine;<br /><b>I.</b> <i>au propre ; particul.</i> racine médicinale;<br /><b>II.</b> <i>p. anal.</i><br /><b>1</b> racine d’une chose (de l’œil, des cheveux, <i>etc.</i>), pied d’une montagne, fondement de la terre;<br /><b>2</b> souche d’une famille ; race, famille;<br /><b>3</b> source <i>ou</i> origine d’une chose (du bien, du mal, <i>etc.</i>).<br />'''Étymologie:''' p. *Ϝρίζα, cf. <i>lat.</i> radix, <i>all.</i> Würzel.
}}
}}
{{Autenrieth
{{Autenrieth
Line 23: Line 26:
}}
}}
{{Slater
{{Slater
|sltr=[[ῥίζα]] <br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>1</b> [[root]] met. [[ὅθεν]] σπέρματος ἔχοντα ῥίζαν πρέπει τὸν Αἰνησιδάμου (O. 2.46) “φαμὶ γὰρ Ἐπάφοιο κόραν ἀστέων ῥίζαν φυτεύσεσθαι μελησίμβροτον” (v. Barrett, [[Hermes]], 1954, 435&#774;{1}) (P. 4.15) νιν (= Κυράναν) πολυμήλου καὶ πολυκαρποτάτας θῆκε δέσποιναν χθονὸς ῥίζαν ἀπείρου τρίταν εὐήρατον θάλλοισαν οἰκεῖν (τρίτην μοῖραν τῆς ἠπείρου γῆς, [[τουτέστι]] τὴν Λιβύην Σ.) (P. 9.8) [[Ἀχιλεύς]], [[οὖρος]] Αἰακιδᾶν, Αἴγιναν σφετέραν τε ῥίζαν πρόφαινεν (φησὶ τοὺς προγόνους Σ.) (I. 8.56) ζᾳ τε[ Παρθ. 2. 58.
|sltr=[[ῥίζα]] [[root]] met. [[ὅθεν]] σπέρματος ἔχοντα ῥίζαν πρέπει τὸν Αἰνησιδάμου (O. 2.46) “φαμὶ γὰρ Ἐπάφοιο κόραν ἀστέων ῥίζαν φυτεύσεσθαι μελησίμβροτον” (v. Barrett, [[Hermes]], 1954, 435&#774;{1}) (P. 4.15) νιν (= Κυράναν) πολυμήλου καὶ πολυκαρποτάτας θῆκε δέσποιναν χθονὸς ῥίζαν ἀπείρου τρίταν εὐήρατον θάλλοισαν οἰκεῖν (τρίτην μοῖραν τῆς ἠπείρου γῆς, [[τουτέστι]] τὴν Λιβύην Σ.) (P. 9.8) [[Ἀχιλεύς]], [[οὖρος]] Αἰακιδᾶν, Αἴγιναν σφετέραν τε ῥίζαν πρόφαινεν (φησὶ τοὺς προγόνους Σ.) (I. 8.56) ζᾳ τε[ Παρθ. 2. 58.
}}
}}
{{eles
{{eles
Line 36: Line 39:
{{lsm
{{lsm
|lsmtext='''ῥίζα:''' -ης, ἡ,<br /><b class="num">I. 1.</b> [[ρίζα]], σε Ομήρ. Οδ., Αττ.· [[κυρίως]] απαντά στον πληθ., οι ρίζες, σε Όμηρ.<br /><b class="num">2.</b> μεταφ., οι ρίζες του ματιού, σε Ομήρ. Οδ.· οι ρίζες ή τα θεμέλια της γης, σε Ησίοδ., Αισχύλ. κ.λπ.<br /><b class="num">3.</b> <i>ἐκῥιζῶν ἀναιρεῖν</i>, Λατ. [[radicitus]], σε Πλούτ.<br /><b class="num">II.</b> οτιδήποτε φυτρώνει όπως η [[ρίζα]] από το [[κοτσάνι]], απ' όπου και ο [[Πίνδαρος]] ονομάζει τη [[Λιβύη]] <i>τρίτην ῥίζαν χθονός</i>, θεωρώντας τη γη διαιρεμένη σε [[τρεις]] ηπείρους.<br /><b class="num">III.</b> μεταφ., [[ρίζα]] ή [[αρχή]] καταγωγής μιας οικογένειας, Λατ. [[stirps]], σε Πίνδ., Αισχύλ. κ.λπ.· απ' όπου· [[γένος]], [[γενιά]], [[οικογένεια]], σε Αισχύλ., Ευρ. κ.λπ.
|lsmtext='''ῥίζα:''' -ης, ἡ,<br /><b class="num">I. 1.</b> [[ρίζα]], σε Ομήρ. Οδ., Αττ.· [[κυρίως]] απαντά στον πληθ., οι ρίζες, σε Όμηρ.<br /><b class="num">2.</b> μεταφ., οι ρίζες του ματιού, σε Ομήρ. Οδ.· οι ρίζες ή τα θεμέλια της γης, σε Ησίοδ., Αισχύλ. κ.λπ.<br /><b class="num">3.</b> <i>ἐκῥιζῶν ἀναιρεῖν</i>, Λατ. [[radicitus]], σε Πλούτ.<br /><b class="num">II.</b> οτιδήποτε φυτρώνει όπως η [[ρίζα]] από το [[κοτσάνι]], απ' όπου και ο [[Πίνδαρος]] ονομάζει τη [[Λιβύη]] <i>τρίτην ῥίζαν χθονός</i>, θεωρώντας τη γη διαιρεμένη σε [[τρεις]] ηπείρους.<br /><b class="num">III.</b> μεταφ., [[ρίζα]] ή [[αρχή]] καταγωγής μιας οικογένειας, Λατ. [[stirps]], σε Πίνδ., Αισχύλ. κ.λπ.· απ' όπου· [[γένος]], [[γενιά]], [[οικογένεια]], σε Αισχύλ., Ευρ. κ.λπ.
}}
{{elru
|elrutext='''ῥίζα:''' ἡ<br /><b class="num">1)</b> [[корень]] (sc. ἐλαίης Hom.; [[τριχός]] Arst.);<br /><b class="num">2)</b> [[целебный корень]], [[зелье]] (ῥ. ὀδυνήφατον Hom.);<br /><b class="num">3)</b> перен. корень, источник, начало (κακῶν Eur.; ῥ. γένους Soph.; καλοκἀγαθίας Plut.): ἐκ ῥιζῶν ἀναιρεῖν τι Plut. вырвать что-л. с корнем;<br /><b class="num">4)</b> [[подошва]], [[подножье]] (τοῦ λόφου Polyb.);<br /><b class="num">5)</b> [[основание]], [[основа]] (ῥ. πάντων καὶ [[βάσις]] Plat.);<br /><b class="num">6)</b> перен. ствол, ветвь: ῥ. χθονός Pind. часть света, материк;<br /><b class="num">7)</b> [[род или происхождение]] ([[εὐγενής]] Eur.).
}}
}}
{{etym
{{etym
|etymtx=Grammatical information: f.<br />Meaning: [[root]], also metaph. [[origin]], [[stem]], [[base]] (Il.).<br />Other forms: Aeol. [[βρίζα]], [[βρίσδα]]).<br />Dialectal forms: Myc. <b class="b2">wiriza /wriza/</b>.<br />Compounds: Several compp., a.g. <b class="b3">ῥιζο-τόμος</b> m. <b class="b2">root-cutter, -gatherer, herbalist</b>, <b class="b3">πολύ-ρριζος</b> [[having many roots]], [[rich in roots]] (Hp., Thphr.).<br />Derivatives: 1. [[ῥιζίον]] n. [[little root]] (Ar., Thphr.), pl. <b class="b3">-έα</b> (Nic., <b class="b3">-εῖα</b> Al. 265), prob. after [[ὀστέα]] beside (Dor.) [[ὀστία]]. 2. [[ῥιζίας]] m. ([[ὀπός]]) [[root juice]] (: [[καυλίας]]; Thphr.). 3. adj. <b class="b3">ῥίζ-ώδης</b> [[rootlike]] (Thphr., Hero), <b class="b3">-ικός</b> [[belonging to roots]] (Plu.), <b class="b3">-ινος</b> [[made of roots]] (PHolm.), <b class="b3">-αῖος</b> [[serving as a base]] (Sardes). 4. adv. <b class="b3">ῥίζ-ηθεν</b> (A. R.), <b class="b3">-όθεν</b> (Nic., Luc.) [[out of the root]]; <b class="b3">-ηδόν</b> [[in a rootlike way]] (Hld.). 5. verb [[ῥιζόομαι]] ([[ἐρρίζωται]]), <b class="b3">-όω</b> (<b class="b3">-ῶσαι</b>), also w. <b class="b3">ἐν-</b>, <b class="b3">ἐκ-</b>, <b class="b3">κατα-</b> a.o. <b class="b2">to strike root, to root, to provide with roots, to affirm, to consolidate</b> (Od.; cf. Schwyzer 731, Ure Class Quart. N. S. 5, 226f.) with <b class="b3">ῥίζ-ωμα</b> n. [[original ground]], [[origin]], [[rootworks]] (A., Emp., Thphr.; Porzig Satzinhalte 188f.), <b class="b3">-ωσις</b> f. [[striking root]] (Philol., Thphr. a.o.). -- On [[ῥίζα]] and compounds and derivv. extens. Strömberg Theophrastea 5 8 ff.<br />Origin: XX [etym. unknown]<br />Etymology: From Aeol. [[βρίζα]] appears PGr. <b class="b3">*Ϝρίδ-ι̯α</b>, which differs in vocalism from Lat. [[rādīx]] = <b class="b2">rād-ī-c-s</b> (with enlarging <b class="b2">-c-</b> as e.g. in <b class="b2">genetrī-x</b>); in both cases we have a ι̯<b class="b3">α-</b>, resp. <b class="b2">ī-</b>deriv. of a noun, which is also found in Germ. and Celt.: ONorse [[rōt]] f. [[root]] from PGm. <b class="b2">*u̯rōt-</b>, IE <b class="b2">*u̯rād-</b>, which may be seen also in Lat. <b class="b2">rād-īx</b> (cf. below); beside it, with <b class="b2">i-</b>stem and zero grade Goth. [[waurts]], OE [[wyrt]], OHG MHG [[wurz]] [[herb]], [[root]], PGm. <b class="b2">*u̯urt-i-</b>, IE <b class="b2">*u̯r̥d(-i</b>)-; Celt., e.g. Welsh [[gwraidd]] coll. [[roots]] with <b class="b2">ī-</b>suffix but the root vocalism has not been explained. The Germ. and Celt. forms and [[ῥίζα]] cannot represent a weak- or reduced grade; in spite of Schwyzer 352 who wants to assume a vowel [[i]] representing a reduced grade. (Lat. [[rādīx]], but not ONorse [[rōt]], can represent IE <b class="b2">*u̯rHd-</b>, but in other forms there is no laryngeal.) So the foms cannot be explained as yet, and we must reckon with loans. (Vine UCLA Indo-European Studies I 1999, 5-30 does not solve the problem.) -- Toch. B [[witsako]] [[root]] remains to be explained (hypothesis by v. Windekens Lex. étym. s.v.). Further forms w. lit. in WP. 1, 288 Pok. 1167, W.-Hofmann s. [[rādīx]]. Cf. [[ῥάδαμνος]], [[ῥάδιξ]]. Cf. also NGr. (Rhodos) [[ῥόζος]] [[root]], a cross of [[ῥίζα]] and [[ὄζος]] [[branch]] (Hatzidakis [[Ἀθ]]. 29, 180ff.).
|etymtx=Grammatical information: f.<br />Meaning: [[root]], also metaph. [[origin]], [[stem]], [[base]] (Il.).<br />Other forms: Aeol. [[βρίζα]], [[βρίσδα]]).<br />Dialectal forms: Myc. <b class="b2">wiriza /wriza/</b>.<br />Compounds: Several compp., a.g. <b class="b3">ῥιζο-τόμος</b> m. [[root-cutter]], [[-gatherer]], [[herbalist]], <b class="b3">πολύ-ρριζος</b> [[having many roots]], [[rich in roots]] (Hp., Thphr.).<br />Derivatives: 1. [[ῥιζίον]] n. [[little root]] (Ar., Thphr.), pl. <b class="b3">-έα</b> (Nic., <b class="b3">-εῖα</b> Al. 265), prob. after [[ὀστέα]] beside (Dor.) [[ὀστία]]. 2. [[ῥιζίας]] m. ([[ὀπός]]) [[root juice]] (: [[καυλίας]]; Thphr.). 3. adj. <b class="b3">ῥίζ-ώδης</b> [[rootlike]] (Thphr., Hero), <b class="b3">-ικός</b> [[belonging to roots]] (Plu.), <b class="b3">-ινος</b> [[made of roots]] (PHolm.), <b class="b3">-αῖος</b> [[serving as a base]] (Sardes). 4. adv. <b class="b3">ῥίζ-ηθεν</b> (A. R.), <b class="b3">-όθεν</b> (Nic., Luc.) [[out of the root]]; <b class="b3">-ηδόν</b> [[in a rootlike way]] (Hld.). 5. verb [[ῥιζόομαι]] ([[ἐρρίζωται]]), <b class="b3">-όω</b> (<b class="b3">-ῶσαι</b>), also w. <b class="b3">ἐν-</b>, <b class="b3">ἐκ-</b>, <b class="b3">κατα-</b> a.o. [[to strike root]], [[to root]], [[to provide with roots]], [[to affirm]], [[to consolidate]] (Od.; cf. Schwyzer 731, Ure Class Quart. N. S. 5, 226f.) with <b class="b3">ῥίζ-ωμα</b> n. [[original ground]], [[origin]], [[rootworks]] (A., Emp., Thphr.; Porzig Satzinhalte 188f.), <b class="b3">-ωσις</b> f. [[striking root]] (Philol., Thphr. a.o.). -- On [[ῥίζα]] and compounds and derivv. extens. Strömberg Theophrastea 5 8 ff.<br />Origin: XX [etym. unknown]<br />Etymology: From Aeol. [[βρίζα]] appears PGr. <b class="b3">*Ϝρίδ-ι̯α</b>, which differs in vocalism from Lat. [[rādīx]] = [[rād-ī-c-s]] (with enlarging [[-c-]] as e.g. in [[genetrī-x]]); in both cases we have a ι̯<b class="b3">α-</b>, resp. [[ī-]]deriv. of a noun, which is also found in Germ. and Celt.: ONorse [[rōt]] f. [[root]] from PGm. <b class="b2">*u̯rōt-</b>, IE <b class="b2">*u̯rād-</b>, which may be seen also in Lat. [[rād-īx]] (cf. below); beside it, with [[i-]]stem and zero grade Goth. [[waurts]], OE [[wyrt]], OHG MHG [[wurz]] [[herb]], [[root]], PGm. <b class="b2">*u̯urt-i-</b>, IE <b class="b2">*u̯r̥d(-i</b>)-; Celt., e.g. Welsh [[gwraidd]] coll. [[roots]] with [[ī-]]suffix but the root vocalism has not been explained. The Germ. and Celt. forms and [[ῥίζα]] cannot represent a weak- or reduced grade; in spite of Schwyzer 352 who wants to assume a vowel [[i]] representing a reduced grade. (Lat. [[rādīx]], but not ONorse [[rōt]], can represent IE <b class="b2">*u̯rHd-</b>, but in other forms there is no laryngeal.) So the foms cannot be explained as yet, and we must reckon with loans. (Vine UCLA Indo-European Studies I 1999, 5-30 does not solve the problem.) -- Toch. B [[witsako]] [[root]] remains to be explained (hypothesis by v. Windekens Lex. étym. s.v.). Further forms w. lit. in WP. 1, 288 Pok. 1167, W.-Hofmann s. [[rādīx]]. Cf. [[ῥάδαμνος]], [[ῥάδιξ]]. Cf. also NGr. (Rhodos) [[ῥόζος]] [[root]], a cross of [[ῥίζα]] and [[ὄζος]] [[branch]] (Hatzidakis [[Ἀθ]]. 29, 180ff.).
}}
}}
{{mdlsj
{{mdlsj
|mdlsjtxt=[[ῥίζα]], ης, ἡ,<br /><b class="num">I.</b> a [[root]], Od., [[attic]]: in plural the roots, Hom.<br /><b class="num">2.</b> metaph. the roots of the eye, Od.; the roots or foundations of the [[earth]], Hes., Aesch., etc.<br /><b class="num">3.</b> ἐκ ῥιζῶν, Lat. [[radicitus]], Plut.<br /><b class="num">II.</b> [[anything]] that grows like a [[root]] from one [[stem]], [[whence]] [[Pindar]] calls [[Libya]] the τρίτη [[ῥίζα]] χθονός, considering the [[earth]] as divided [[into]] [[three]] continents.<br /><b class="num">III.</b> metaph. the [[root]] or [[stock]] from [[which]] a [[family]] springs, Lat. [[stirps]], Pind., Aesch., etc.; and so a [[race]], [[family]], Aesch., Eur., etc.
|mdlsjtxt=[[ῥίζα]], ης, ἡ,<br /><b class="num">I.</b> a [[root]], Od., Attic: in plural the roots, Hom.<br /><b class="num">2.</b> metaph. the roots of the eye, Od.; the roots or foundations of the [[earth]], Hes., Aesch., etc.<br /><b class="num">3.</b> ἐκ ῥιζῶν, Lat. [[radicitus]], Plut.<br /><b class="num">II.</b> [[anything]] that grows like a [[root]] from one [[stem]], [[whence]] [[Pindar]] calls [[Libya]] the τρίτη [[ῥίζα]] χθονός, considering the [[earth]] as divided [[into]] [[three]] continents.<br /><b class="num">III.</b> metaph. the [[root]] or [[stock]] from [[which]] a [[family]] springs, Lat. [[stirps]], Pind., Aesch., etc.; and so a [[race]], [[family]], Aesch., Eur., etc.
}}
}}
{{FriskDe
{{FriskDe
Line 54: Line 54:
{{WoodhouseReversedUncategorized
{{WoodhouseReversedUncategorized
|woodrun=[[beginning]], [[family]], [[foundation]], [[origin]], [[race]], [[root]], [[source]], [[spring]], [[family line]]
|woodrun=[[beginning]], [[family]], [[foundation]], [[origin]], [[race]], [[root]], [[source]], [[spring]], [[family line]]
}}
{{elmes
|esmgtx=ἡ [[raíz]] de una planta λαβὲ πύραυνον, βαλοῦ καὶ θὲς ὑπὲρ καπνὸν τὰ περιάμματα, πρόσβαλε ῥίζαν, καὶ πρόσγρ(αφε) τοῦτο<ν> τὸν στίχον <b class="b3">toma un brasero de carbones y echa los amuletos poniéndolos sobre el humo, añádele una raíz y escribe además este verso</b> P XXIIa 6 ἔχε δὲ καὶ ἐκ ῥίζης δάφνης τὸν συνεργοῦντα Ἀπόλλωνα γεγλυμμένον <b class="b3">ten también de la raíz de un laurel una imagen de Apolo grabada como colaborador</b> P XIII 103 λαβὼν ῥίζαν πασιθέαν ἢ ἀρτεμισίαν ἐπίγραφε τὸ ὄνομα τοῦτο <b class="b3">toma una raíz de pasithea o de artemisa y escribe este nombre</b> P XII 397
}}
}}