κάπηλος: Difference between revisions

|Full diacritics=κάπηλος

|Definition=[ᾰ], ὁ(also ἡ, <span class="title">AP</span>9.180 (Pall.)), <span class="sense"><p>&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">A</span> <b class="b2">retail-dealer, huckster</b>, <span class="bibl">Hdt. 1.94</span>, <span class="bibl">2.141</span>, <span class="bibl">Sophr.1</span>, etc.; opp. <b class="b3">ἔμπορος</b>, <span class="bibl">Lys.22.21</span>, <span class="bibl">X.<span class="title">Cyr.</span>4.5.42</span>, <span class="bibl">Pl.<span class="title">R.</span>371d</span>, <span class="bibl"><span class="title">Prt.</span>314a</span>; also opp. the producer (αὐτοπώλης), <span class="bibl">Id.<span class="title">Sph.</span> 231d</span>, <span class="bibl"><span class="title">Plt.</span>260c</span>; applied to Darius, <span class="bibl">Hdt.3.89</span>; <b class="b3">κ. ἀσπίδων, ὅπλων</b>, <b class="b2">a dealer in</b>... <span class="bibl">Ar.<span class="title">Pax</span>447</span>, <span class="bibl">1209</span>. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">2</span> esp. <b class="b2">tavern-keeper</b>, <span class="bibl">Ar.<span class="title">Th.</span>347</span>, <span class="bibl">Lys.<span class="title">Fr.</span>1</span>, <span class="bibl"><span class="title">PMagd.</span>26.2</span> (iii B.C.), <span class="bibl"><span class="title">PTeb.</span>612</span>(i/ii A. D.), <span class="bibl">Luc.<span class="title">Herm.</span>58</span>, etc. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">3</span> metaph., <b class="b3">κ. πονηρίας</b> <b class="b2">dealer in petty</b>roguery, <span class="bibl">D.25.46</span>. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">II</span> as Adj., ος, ον, = [[καπηλικός]], [[βίος]] <span class="bibl">D.H.9.25</span>; esp. [[cheating]], [[knavish]], κ. προσφέρων τεχνήματα <span class="bibl">A.<span class="title">Fr.</span>322</span>; κ. φρόνημα <span class="title">Com.Adesp.</span>867.</span>

|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-01-1323.png Seite 1323]] ὁ (vgl. [[κάπη]], [[κάπτω]]), eigtl. der mit Lebensmitteln handelt, Plat. Prot. 314 a σιτία καὶ ποτὰ πριάμενον παρὰ τοῦ καπήλου καὶ ἐμπόρου; übh. jeder Kleinhändler, Krämer, Ar. Av. 1292 Th. 347; der die von einem andern Kaufmann entnommenen Waaren im Lande, in der Stadt im Einzelnen verkauft; im Ggstz zum Großhändler, [[ἔμπορος]], Lys. 22, 21; Xen. Cyr. 4, 3, 42; vgl. [[αὐτοπώλης]]. Sie hatten als Höker auf dem Markte Waaren feil, Plat. Rep. II, 371 d; Her. vrbdt 2, 141 κάπηλοι καὶ χειρώνακτες καὶ ἀγοραῖοι. Auch mit besonderen Bestimmungen, ἀσπίδων, ὅπλων, Ar. Pax 439. 1175. Bes. Weinschenker, auch wohl Weinverfälscher, οἱ τὸν [[οἶνον]] κεραννύντες B. A. p. 102, 16; Poll. 7, 193; Luc. Hermotim. 58. Auch übertr., πονηρίας Dem. 25, 45. – Adj., [[βίος]], Hökerleben, D. Hal. 9, 25. – Weil diese Kleinhändler als Betrüger u. Wucherer verrufen waren, wird [[κάπηλος]] auch adj. für betrügerisch od. verfälscht gebraucht, κάπηλα προσφέρων τεχνήματα Aesch. frg. 339; κάπηλον [[φρόνημα]] erkl. Phryn. in B. A. 49 παλίμβολον καὶ οὐχ ὑγιές. – Bei Schol. Ar. Ach. 267, wo [[φέψαλος]] durch [[κάπηλος]] erklärt wird, muß [[καπνεῖον]] od. Aehnliches geändert werden.

{{ls

|lstext='''κάπηλος''': ὁ, [[μικρέμπορος]], λιανοπωλητής, [[μεταπράτης]], Λατ. propola, institor, Ἡρόδ. 1. 94., 2. 141, καὶ Ἀττ.· κατ’ ἀντίθεσιν πρὸς τὸν ἔμπορον, Λυσ. 166. 17, Ξεν. Κύρ. 4. 5, 42, Πλάτ. Πολ. 371D, Πρωτ. 314Α· ἢ πρὸς τὸν παράγοντα τὸ πωλούμενον (τὸν αὐτοπώλην), ὁ αὐτ. ἐν Σοφιστ. 231D. Πολιτικ. 260D· λέγεται ἐπὶ τοῦ Δαρείου διὰ τὰς αὐστηρὰς [[αὐτοῦ]] οίκονομικὰς διακανονίσεις, Ἡρόδ. 3. 89: - [[κάπηλος]] ἀσπίδων, ὅπλων Ἀριστοφ. Εἰρ. 477, 1209· οὕτω δὲ καὶ ἐν συνθέσει, ἀνδραποδο-, βιβλιο-, ἱματιο-, σιτο-[[κάπηλος]]. 2) ἰδίως ὁ διατηρῶν [[καπηλεῖον]], Λατ. caupo, Ἀριστοφ. Θεσμ. 347, Λυσ. Ἀποσπ. 3, Λονκ., κλ. 3) μεταφορ. κ. πονηρίας, ὁ μεταχειριζόμενος δόλους, Δημ. 784. 7. ΙΙ. ὡς ἐπίθ. [[κάπηλος]], ον = [[καπηλικός]], [[κάπηλος]] [[βίος]] Διον. Ἁλ. 9. 25· ἰδίως, ἐξαπατῶν, [[δόλιος]] [[πανοῦργος]], κ. προσφέρων τεχνήματα Αἰσχύλ. Ἀποσπ. 338. «κάπηλον [[φρόνημα]]: παλίμβουλον καὶ οὐχ ὑγιές, ἡ μεταφορὰ ἀπὸ τῶν καπήλων τῶν μὴ πιπρασκόντων εἰλικρινῆ καὶ ἀκέραια τὰ ὤνια» Α. Β. 49. ([[κάπηλος]], καπηλὶς = Λατ. caupo, copa: - Γοτθ. kaupôn, Ἀρχ. Σκανδ. kaupa, Ἀρχ Ὑψηλ. Γερμ. koufan, kaufon, Ἀγγλο-Σαξον. ceapian, τὰ δὲ Ἀγγλικὰ chaffer, cheap, Chipping, chap-man, horse-couper, κτλ. φαίνεται ὅτι παρελήφθησαν ἐκ τῆς Λατ.· [[διότι]] τὸ Ἑλλ. κ (c) ἔπρεπε νὰ ἐκφέρηται διὰ τοῦ Τευτον. k ἢ g).

{{bailly

|btext=ου (ὁ) :<br /><b>1</b> qui vend en détail ; petit marchand, brocanteur ; <i>fig., en mauv. part</i>, qui trafique de qch;<br /><b>2</b> débitant de vin, cabaretier.<br />'''Étymologie:''' DELG soit de [[κάπη]], soit emprunt.

|mltxt=<b>(I)</b><br />ο (AM [[κάπηλος]], ὁ Α και [[κάπηλος]], ἡ)<br /><b>1.</b> ο [[ταβερνιάρης]], ο [[κάπελας]] («περιῄεις ἄπαντας ἐν κύκλῳ τοὺς ἐν τῇ πόλει καπήλους ἀπογευόμενος καὶ παραβάλλων καὶ ἀντεξετάζων τοὺς οἴνους», <b>Λουκιαν.</b>)<br /><b>2.</b> αυτός που χρησιμοποιεί ή εκμεταλλεύεται [[κάτι]] με [[ιδιοτέλεια]] («εἰ δὲ κάπηλός ἐστιν πονηρίας», <b>Δημοσθ.</b>)<br /><b>νεοελλ.</b><br />αυτός που εκμεταλλεύεται υψηλή [[ιδέα]] ή [[αίσθημα]], ο [[καπηλευτής]]<br /><b>αρχ.</b><br />[[μικρέμπορος]], μικροπωλητής («πωλεῑν δὲ τοὺς καπήλους ὅ, τι ἔχει [[ἕκαστος]] πράσιμον», <b>Ξεν.</b>).<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Αβέβαιης ετυμολ. Η λ. παράγεται πιθ. από το ουσ. [[κάπη]] «[[κουτί]]», ενώ κατ' άλλους πρόκειται για [[δάνειο]], όπως και το λατ. <i>caup</i><i>ō</i>, -<i>onis</i> «[[κάπηλος]]». Στην Αρχαία Ελληνική ο τ. χρησιμοποιούνταν και ως επίθ. με σημ. «[[καπηλικός]]». Η λ. ήδη στην Αρχαία έχει προσλάβει κακόσημη [[έννοια]], χρησιμοποιούμενη και με την αρχ. σημ. «[[ταβερνιάρης]], [[οινοπώλης]]».<br /><b><span style="color: brown;">ΠΑΡ.</span></b> [[καπηλειό]] (-<i>εῖον</i>), [[καπηλικός]]<br /><b>αρχ.</b><br />[[καπήλιον]]<br /><b>αρχ.-μσν.</b><br />[[καπηλίς]].<br /><b><span style="color: brown;">ΣΥΝΘ.</span></b> (Α' συνθετικό) <b>αρχ.</b> [[καπηλοτριβώ]]. (Β' συνθετικό) [[βιβλιοκάπηλος]]<br /><b>αρχ.</b><br />[[ακάπηλος]], <i>ανδραποδοκάπηλος</i>, <i>ανδροκάπηλος</i>, <i>αρτοκάπηλος</i>, [[βουκάπηλος]], <i>ελαιοκάπηλος</i>, [[ιματιοκάπηλος]], [[οινοκάπηλος]], [[οπωροκάπηλος]], [[ορνιθοκάπηλος]], [[παλιγκάπηλος]], [[πολιτοκάπηλος]], [[προβατοκάπηλος]], [[σιτοκάπηλος]], [[σωματοκάπηλος]], [[υποκάπηλος]], [[χριστοκάπηλος]]<br /><b>νεοελλ.</b><br />[[αρχαιοκάπηλος]], <i>γλωσσοκάπηλος</i>, <i>εθνοκάπηλος</i>, <i>εργατοκάπηλος</i>, [[θεοκάπηλος]], [[πατριδοκάπηλος]], [[πολεμοκάπηλος]]].<br /><b>(II)</b><br />[[κάπηλος]], -ον (Α)<br />[[καπηλικός]].<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Βλ. λ. [[κάπηλος]] (Ι)].

{{elru

|elrutext='''κάπηλος:'''<br /><b class="num">I</b> (ᾰ) ὁ<br /><b class="num">1)</b> мелкий торговец, лавочник, торговец в разнос (κάπηλοι καὶ χειρώνακτες καὶ [[ἀγοραῖοι]] Her.; πρίασθαί τι παρὰ τοῦ καπήλου καὶ ἐμπόρου Plat.);<br /><b class="num">2)</b> трактирщик, кабатчик Arph., Lys., Luc.;<br /><b class="num">3)</b> торгаш, плут, мошенник Her., Dem.<br />торгашеский, плутовской, мошеннический (τεχνήματα Aesch.).

|elnltext=κάπηλος -ου, ὁ [~ κάπη?] winkelier, kleine handelaar:; σιτία καὶ ποτὰ πριάμενον παρὰ τοῦ καπήλου wanneer je eetwaren of drank van de winkelier koopt Plat. Prot. 314a; kroegbaas.

|etymtx=Grammatical information: m.<br />Meaning: <b class="b2">handler, tavern-keeper</b> (IA.; on the meaning cf. on <b class="b3">ἔμπορος</b>);<br />Derivatives: Sec. adj. = <b class="b3">καπηλικός</b> (A., Com. Adesp., D. H.). Fem. <b class="b3">καπηλίς</b> <b class="b2">fem. merchant, tavern-keepster</b> (Com., pap.), <b class="b3">καπήλισσα</b> (sch.); <b class="b3">καπηλεῖον</b> [[shop]], [[tavern]] (Att.); <b class="b3">καπηλικός</b> [[belonging to a κάπηλος]] (Pl., Arist.; Chantraine Ét. sur le vocab. gr. 120); <b class="b3">καπηλεύω</b> [[drive a pretty trade]] (IA.) with <b class="b3">καπηλεία</b> [[pretty trade]] (Pl., Arist.) and <b class="b3">καπηλευτικός</b> = <b class="b3">καπηλικός</b> (Ph Lg. 842d)<br />Origin: PG [a word of Pre-Greek origin]X [probably]<br />Etymology: One considers derivation from <b class="b3">κάπη</b> [[crib]], [[manger]], assuming that the word could mean [[chest]] ("who sells from a chest"; diff. Prellwitz and H.). It could also be a loan; for which one compares Lat. [[caupō]] [[innkeeper]] etc. S. W.-Hofmann s. v. Fur. 257 considers Hitt. [[happar]] [[purchase]], [[price]]. As there is no etym., the word will be Pre-Greek; the suffix occurs in Pre-Greek (Fur. 115).

|mdlsjtxt=[[κάπηλος]], ὁ,<br /><b class="num">1.</b> a [[retail]]-[[dealer]], [[huckster]], [[hawker]], peddlar, higgler, Lat. [[institor]], Hdt., [[attic]]; opp. to the [[merchant]] (ἔμποροσ), Xen., etc.; applied to [[Darius]] [[because]] of his [[finance]]-regulations, Hdt.:— κ. ἀσπίδων, ὅπλων a [[dealer]] in… , Ar.<br /><b class="num">2.</b> a [[tavern]]-[[keeper]], [[publican]], Lat. [[caupo]], Ar., etc.<br /><b class="num">3.</b> metaph., κ. πονηρίας a [[dealer]] in [[petty]] [[roguery]], Dem.

|ftr='''κάπηλος''': {kápēlos}<br />'''Forms''': sekundär Adj. = [[καπηλικός]] (A., Kom. Adesp., D. H.).<br />'''Grammar''': m.<br />'''Meaning''': [[Kleinhändler]], [[Krämer]], [[Weinschenk]] (ion. att.; zur Bedeutung vgl. zu [[ἔμπορος]]);<br />'''Derivative''': Ableitungen: Fem. [[καπηλίς]] [[Krämerin]], [[Schenkwirtin]] (Kom., Pap.), καπήλισσα (Sch.); [[καπηλεῖον]] [[Kramladen]], [[Schankstube]] (att., hell. u. spät); [[καπηλικός]] [[zum [[κάπηλος]] gehörig]] (Pl., Arist. usw.; Chantraine Ét. sur le vocab. gr. 120); [[καπηλεύω]] ‘Kleinhändler sein, Kleinhandel treiben, mit etwas Schacher treiben, verfälschen’ (ion. att.) mit [[καπηλεία]] [[Kleinhandel]] (Pl., Arist.) und [[καπηλευτικός]] = [[καπηλικός]] (Ph ''Lg''. 842d).<br />'''Etymology''' : Der formal naheliegenden Anknüpfung an [[κάπη]], wobei für dieses Wort eine Bedeutung wie [[Kasten]] od. ähnl. anzusetzen wäre ("der aus dem Kasten verkauft" im Gegensatz zum Großhändler; anders Prellwitz und H.), steht die aus sachlichen Gründen ebenfalls naheliegende Annahme eines fremden Ursprungs entgegen, wobei auch Zusammenhang mit lat. ''caupō'' [[Schenkwirt]] zu erwägen ist, s. W.-Hofmann s. v. m. Lit.<br />'''Page''' 1,781