3,271,125
edits
πρωτεύω: Difference between revisions
m
Text replacement - "D.S." to "D.S."
m (Text replacement - "(*UTF)(*UCP)<b class="b3">(\w+)<\/b>" to "$1") |
m (Text replacement - "D.S." to "D.S.") |
||
| (22 intermediate revisions by the same user not shown) | |||
| Line 8: | Line 8: | ||
|Transliteration C=proteyo | |Transliteration C=proteyo | ||
|Beta Code=prwteu/w | |Beta Code=prwteu/w | ||
|Definition=(πρῶτος) < | |Definition=([[πρῶτος]])<br><span class="bld">A</span> to [[be the first]], [[hold first place]], And.4.41 ([[si vera lectio|s.v.l.]]), [[Plato|Pl.]]''[[Leges|Lg.]]''692d, [[Aristotle|Arist.]]''[[Nicomachean Ethics|EN]]''1124b23; [[οἱ πρωτεύοντες]] = the [[primate]]s or [[chief men]] in a [[city]], Hdn.8.7.2, cf. Isoc.5.68; [[hold]] [[position]] of [[πρῶτος]] ([[quod vide|q.v.]]), ''MAMA''4.151 (Apollonia); π. τοῦ ἔθνους ''OGI''563.6 (Cadyanda).<br><span class="bld">II</span> with a modal word added, to [[be first in]] a thing, καρτερίᾳ X.''Ages.''10.1; βδελυρίᾳ Aeschin.1.192; γένει Is.1.21; ἐν ἕδρᾳ [[Xenophon|X.]]''[[Cyropaedia|Cyr.]]''8.4.5; περὶ κακίαν Aeschin.2.159; φιλίᾳ π. παρὰ τῷ Κύρῳ [[Xenophon|X.]]''[[Cyropaedia|Cyr.]]''8.2.28, cf. Isoc.3.60; <b class="b3">ἐν τούτοις</b> (''[[sc.]]'' [[ἐπιτηδεύμασιν]]) Id.7.48.<br><span class="bld">2</span> c. gen. pers., to [[be first of]] or [[be first among]], [[Ἑλλήνων]] ib.6; τῶν ῥητόρων Aeschin.1.171, cf. X.''Ages.''1.3; π. Ἑλλάδος εἰς ἀρετήν ''Epigr.Gr.''489: also π. ἐν τοῖς Ἕλλησι Isoc.8.24; ἐν τῷ δήμῳ D.19.297.<br><span class="bld">III</span> = [[προτερέω]], [[excel]], π. τῆς Ἀρτέμιδος ταῖς κυνηγεσίαις [[Diodorus Siculus|D.S.]]4.81. | ||
}} | }} | ||
{{pape | {{pape | ||
|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-02-0804.png Seite 804]] der erste sein, den ersten Rang einnehmen; ἡ πρωτεύουσα [[πόλις]] ἐν τοῖς [[τότε]] χρόνοις, Plat. Legg. III, 692 d; πρωτεύειν φιλίᾳ [[παρά]] τινι, Xen. Cyr. 8, 2, 28, u. öfter; Andoc. 4, 41; γένει, Is. 1, 21; [[περί]] τι, Aesch. 2, 159; [[παρά]] τινι, Isocr. 3, 60; ἐν τῷ δήμῳ, Dem. 19, 297; u. Sp., οἱ πρωτεύοντες, Luc. de salt. 79; πάντων κάλλει, vor Allen den Vorzug an Schönheit haben, Alle an Schönheit übertreffen; πρεσβείας ἔπεμπον ἀπὸ τῶν πρωτευόντων παρ' αὐτοῖς ἀνδρῶν, Hdn. 8, 7, 3. | |ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-02-0804.png Seite 804]] der erste sein, den ersten Rang einnehmen; ἡ πρωτεύουσα [[πόλις]] ἐν τοῖς [[τότε]] χρόνοις, Plat. Legg. III, 692 d; πρωτεύειν φιλίᾳ [[παρά]] τινι, Xen. Cyr. 8, 2, 28, u. öfter; Andoc. 4, 41; γένει, Is. 1, 21; [[περί]] τι, Aesch. 2, 159; [[παρά]] τινι, Isocr. 3, 60; ἐν τῷ δήμῳ, Dem. 19, 297; u. Sp., οἱ πρωτεύοντες, Luc. de salt. 79; πάντων κάλλει, vor Allen den Vorzug an Schönheit haben, Alle an Schönheit übertreffen; πρεσβείας ἔπεμπον ἀπὸ τῶν πρωτευόντων παρ' αὐτοῖς ἀνδρῶν, Hdn. 8, 7, 3. | ||
}} | }} | ||
{{ | {{bailly | ||
| | |btext=être le premier, tenir le premier rang : φιλίᾳ [[παρά]] τινι XÉN occuper la première place dans l'amitié de qqn ; <i>avec un gén. de pers.</i> : τινός, l'emporter sur qqn ; τινὸς [[περί]] τι l'emporter sur qqn en qch.<br />'''Étymologie:''' [[πρῶτος]]. | ||
}} | |||
{{elnl | |||
|elnltext=πρωτεύω [πρῶτος] [[de eerste zijn]], [[vooraanstaand zijn]]. | |||
}} | }} | ||
{{ | {{elru | ||
| | |elrutext='''πρωτεύω:'''<br /><b class="num">1</b> [[быть первым]], [[занимать первое место]], [[первенствовать]] (ἡ πρωτεύουσα [[πόλις]] Plat.; π. τινί, ἔν τινι и περί τι Xen., Aeschin., Isae. etc.): π. φιλίᾳ [[παρά]] τινι Xen. быть в особой милости у кого-л.;<br /><b class="num">2</b> [[превосходить]], [[иметь преимущество]] (τινὸς περί τι Aeschin. или τινός τινι Diod.). | ||
}} | }} | ||
{{StrongGR | {{StrongGR | ||
| Line 23: | Line 26: | ||
}} | }} | ||
{{Thayer | {{Thayer | ||
|txtha=([[πρῶτος]]); to be [[first]], [[hold]] the [[first]] [[place]], (A. V. [[have]] the [[pre-eminence]]): [[Xenophon]], and [[Plato]] | |txtha=([[πρῶτος]]); to be [[first]], [[hold]] the [[first]] [[place]], (A. V. [[have]] the [[pre-eminence]]): [[Xenophon]], and [[Plato]] down.) | ||
}} | }} | ||
{{grml | {{grml | ||
|mltxt=ΝΜΑ [[πρῶτος]]<br /><b>1.</b> [[καταλαμβάνω]] ή [[κατέχω]] την πρώτη [[θέση]], [[σειρά]] ή βαθμό, έχω ή [[παίρνω]] τα [[πρωτεία]], [[είμαι]] [[πρώτος]] (α. «πρωτεύων [[ρόλος]]» β. «πρώτευσε στους διαγωνισμούς» γ. «πρωτεύειν καρτερίᾳ», <b>Ξεν.</b>)<br /><b>2.</b> [[είμαι]] ή αναδεικνύομαι [[ανώτερος]], [[υπερτερώ]], [[υπερβαίνω]], [[ξεπερνώ]] κάποιον («τῆς Ἀρτέμιδος αὑτὸν πρωτεύειν | |mltxt=ΝΜΑ [[πρῶτος]]<br /><b>1.</b> [[καταλαμβάνω]] ή [[κατέχω]] την πρώτη [[θέση]], [[σειρά]] ή βαθμό, έχω ή [[παίρνω]] τα [[πρωτεία]], [[είμαι]] [[πρώτος]] (α. «πρωτεύων [[ρόλος]]» β. «πρώτευσε στους διαγωνισμούς» γ. «πρωτεύειν καρτερίᾳ», <b>Ξεν.</b>)<br /><b>2.</b> [[είμαι]] ή αναδεικνύομαι [[ανώτερος]], [[υπερτερώ]], [[υπερβαίνω]], [[ξεπερνώ]] κάποιον («τῆς Ἀρτέμιδος αὑτὸν πρωτεύειν ταῖς κυνηγεσίαις», Διοδ. Σ.)<br /><b>νεοελλ.</b><br /><b>1.</b> <b>το θηλ. ως ουσ.</b> η [[πρωτεύουσα]]<br /><b>βλ.</b> [[πρωτεύουσα]]<br /><b>2.</b> <b>το ουδ. εν. ως ουσ.</b> το [[πρωτεύον]]<br />(ενν. [[στοιχείο]]) <b>(φιλοσ.)</b> όρος που χρησιμοποιείται στη [[φιλοσοφία]] προκειμένου να δηλωθεί η κυρίαρχη [[σημασία]] του ενός από τα δύο [[μέλη]] της σχέσης ύλη - [[πνεύμα]]<br /><b>3.</b> (η μτχ. ουδ. πληθ. ενεργ. ενεστ. ως ουσ.) τα [[πρωτεύοντα]]<br /><b>ζωολ.</b> <b>βλ.</b> [[πρωτεύοντα]]<br /><b>4.</b> <b>φρ.</b> α) «πρωτεύοντες άνεμοι»<br /><b>(μετεωρ.)</b> οι [[τέσσερεις]] κύριοι άνεμοι, [[δηλαδή]] ο [[βόρειος]], ο [[ανατολικός]], ο [[νότιος]] και ο [[δυτικός]]<br />β) «πρωτεύων [[τόνος]]»<br /><b>(μετρ.)</b> ο [[κύριος]] [[τόνος]] ενός μετρικού συστήματος και, [[ιδίως]], ημιστιχίου<br />γ) «[[πρωτεύοντα]] μαθήματα» — μαθήματα με κύρια ή βαρύνουσα [[σημασία]], όπως [[είναι]] λ.χ. τα ελληνικά και τα [[μαθηματικά]]<br /><b>μσν.-αρχ.</b><br />(η μτχ. αρσ. πληθ. ενεργ. ενεστ. ως ουσ.) <i>oἱ πρωτεύοντες</i><br />οι πρώτοι άνδρες της πολιτείας, οι προύχοντες. | ||
}} | }} | ||
{{lsm | {{lsm | ||
|lsmtext='''πρωτεύω:''' μέλ. <i>-σω</i> ([[πρῶτος]])·<br /><b class="num">1.</b> είμαι ο [[πρώτος]], [[κατέχω]] την πρώτη [[θέση]], σε Πλάτ. κ.λπ.· είμαι ο [[πρώτος]] σε [[κάτι]], <i>καρτερίᾳ</i>, σε Ξεν.· <i>βδελυρίᾳ</i>, σε Αισχίν.· <i>περὶ κακίαν</i>, στον ίδ.<br /><b class="num">2.</b> με γεν. προσ., είμαι [[πρώτος]], [[ανώτερος]] από ή [[μεταξύ]], | |lsmtext='''πρωτεύω:''' μέλ. <i>-σω</i> ([[πρῶτος]])·<br /><b class="num">1.</b> είμαι ο [[πρώτος]], [[κατέχω]] την πρώτη [[θέση]], σε Πλάτ. κ.λπ.· είμαι ο [[πρώτος]] σε [[κάτι]], <i>καρτερίᾳ</i>, σε Ξεν.· <i>βδελυρίᾳ</i>, σε Αισχίν.· <i>περὶ κακίαν</i>, στον ίδ.<br /><b class="num">2.</b> με γεν. προσ., είμαι [[πρώτος]], [[ανώτερος]] από ή [[μεταξύ]], τῶν ῥητόρων, στον ίδ. | ||
}} | }} | ||
{{ | {{ls | ||
| | |lstext='''πρωτεύω''': (πρῶτος)· - [[ῥῆμα]] τοῦ πεζοῦ λόγου, ὡς καὶ νῦν, εἶμαι πρῶτος, [[προέχω]], Ἀνδοκ. 34. 24, Πλάτ. Νόμ. 692D, Ἀριστ. Ἠθικ. Νικ. 4. 3, 27· οἱ πρωτεύοντες, οἱ πρῶτοι ἄνδρες πόλεώς τινος, οἱ προὔχοντες, Ἰσοκρ. 95D, πρβλ. Ἡρῳδιαν. 8. 7, 3· ὁ πρωτεύων, ὡς τιμητικὸν ἐπίθετ., Συλλ. Ἐπιγρ. 8627, - 31, - 51. ΙΙ. μετὰ προσδιορισμοῦ, εἶμαι ὁ πρῶτος ἔν τινι πράγματι, καρτερίᾳ Ξεν. Ἀγησ. 10. 1· βδελυρίᾳ Αἰσχίν. 27. 18· γένει Ἰσαῖ. 37. 25· ἐν ἕδρᾳ Ξεν. Κύρ. 8. 4, 5· περὶ κακίαν Αἰσχίν. 49. 29· φιλίᾳ πρ. παρὰ τῷ Κύρῳ Ξεν. Κύρ. 8. 2, 28, πρβλ. Ἰσοκρ. 39Β, 149C. 2) μετὰ γεν. προσ., εἶμαι πρῶτος ἐκ ἢ [[μεταξύ]]…, ἀνώτερός τινος, Ἑλλήνων Ἰσοκρ. 141Β· τῶν ῥητόρων Αἰσχίν. 24. 27, πρβλ. Ξεν. Ἀγησ. 1. 3· πρ. τῆς Ἀρτέμιδος ταῖς κυνηγεσίαις Διόδ. 4. 81· πρ. Ἑλλάδος εἰς ἀρετὴν Ἑλλ. Ἐπιγράμμ. 489· -[[ὡσαύτως]], πρ. ἐν τοῖς Ἕλλησι Ἰσοκρ. 164Β· ἐν τᾦ δήμῳ Δημ. 436. 15. - Ἴδε Κόντου Παντοῖα Φιλολογικὰ ἐν Ἀθηνᾶς τ. ΙΖ΄, σ. 315. | ||
}} | }} | ||
{{mdlsj | {{mdlsj | ||