3,277,121
edits
ὑπήνη: Difference between revisions
m
Text replacement - "Theil" to "Teil"
(13_6a) |
m (Text replacement - "Theil" to "Teil") |
||
| (22 intermediate revisions by the same user not shown) | |||
| Line 8: | Line 8: | ||
|Transliteration C=ypini | |Transliteration C=ypini | ||
|Beta Code=u(ph/nh | |Beta Code=u(ph/nh | ||
|Definition=ἡ, prop. < | |Definition=ἡ, prop.<br><span class="bld">A</span> [[hair on the upper lip]] (which is the first to grow, cf. [[ὑπηνήτης]]), [[moustache]], distinguished from [[πώγων]], Eub.100, cf. Phot., Suid.: generally, [[beard]], A.''Fr.''27; τὴν ὑ. ἄκουρον τρέφων Ar.''V.''476 (lyr.); μολύνων τὴν ὑ. Id.''Eq.''1286 (troch.); <b class="b3">ἕλκοντες ὑπήνας</b> letting the [[beard]] grow long, trailing [[beards]], Id.''Lys.''1072; <b class="b3">ἄναξ ὑπήνης</b>, of one [[with a huge beard]], Pl.Com.122.<br><span class="bld">2</span> in [[Aristotle|Arist.]]''[[Historia Animalium|HA]]''518b18, it seems to mean [[the upper lip]], <b class="b3">καὶ τὴν ὑ. καὶ τὸ γένειον δασὺ ἔχειν</b>, cf. Theoc.20.22. | ||
}} | }} | ||
{{pape | {{pape | ||
|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-02-1205.png Seite 1205]] ἡ, der | |ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-02-1205.png Seite 1205]] ἡ, der Teil des Gesichts unter der Nase, die Oberlippe, Aesch. frg. 25; od. nach Andern der ganze Raum zur Seite der Nase, wo der Schnurrbart u. der Backenbart wächst, dah. Bart, bes. Schnurrbart; ὑπήνας ἕλκειν, die Bärte lang wachsen lassen, Ar. Lys. 1072; [[ἄκουρος]] Vesp. 477; τὰς ὑπήνας ἀνειμένας ἐᾶν D. Sic. 5, 28; a. Sp. – Man leitet es von ἥνη, [[ἡνίον]] ab, der unter dem Zaume befindliche Teil. | ||
}} | |||
{{bailly | |||
|btext=ης (ἡ) :<br />barbe de la lèvre supérieure, moustache, <i>p. ext.</i> barbe.<br />'''Étymologie:''' [[ὑπό]], *ἥνη, primitif de [[ἡνίον]]. | |||
}} | |||
{{elru | |||
|elrutext='''ὑπήνη:''' ἡ [[ὑπό]]<br /><b class="num">1</b> [[борода]] Aesch., Arph., Diod.;<br /><b class="num">2</b> [[верхняя губа]] Arst. | |||
}} | |||
{{ls | |||
|lstext='''ὑπήνη''': ἡ, [[κυρίως]] ἡ τοῦ ἄνω χείλους [[τρίχωσις]], αἱ [[ὑπὲρ]] τὸ ἄνω [[χεῖλος]] τρίχες αἵτινες πρῶται φύονται (πρβλ. [[ὑπηνήτης]]), ὁ [[μύσταξ]] κατὰ διαστολὴν ἀπὸ τοῦ πώγωνος, Εὔβουλος ἐν «Στεφανοπώλισι» 7, ἴδε Φώτ., Σουΐδ.· ἢ [[καθόλου]], ὁ [[πώγων]], ἡ [[γενειάς]], Αἰσχύλ. Ἀποσπ. 30· τὴν ὑπ. ἄκουρον τρέφειν Ἀριστοφ. Σφ. 476· μολύνειν τὴν ὑπ. ὁ αὐτ. ἐν Ἱππ. 1286· ὑπήνας ἕλκειν, ἀφίνειν τὴν γενειάδα νὰ αὐξηθῇ, τρέφειν μακρὰν γενειάδα, ὁ αὐτ. ἐν Λυσ. 1072· [[ἄναξ]] ὑπήνης, ἐπὶ τοῦ ἔχοντος μέγαν πώγωνα, Πλάτ. Κωμικ. ἐν «Πρέσβεσι» 4. 2) ἐν Ἀριστ. π. τὰ Ζ. Ἱστ. 3. 11, 13, φαίνεται ὅτι σημαίνει τὸ ἄνω [[χεῖλος]], καὶ τὴν ὑπ. καὶ τὸ [[γένειον]] δασὺ ἔχειν. (Ἴσως ἐκ τῆς προθέσεως ὑπὸ καὶ ῥίζης τινὸς ἀνευρισκομένης ἐν τῷ Σανσκρ. ana (τὸ [[μέρος]] τὸ ὑπὸ τὴν [[ῥῖνα]]).). | |||
}} | |||
{{grml | |||
|mltxt=η / [[ὑπήνη]], ΝΑ<br /><b>νεοελλ.</b><br /><b>ναυτ.</b> [[σχοινί]] που στερεώνει τον πρόβολο του ιστιοφόρου [[πάνω]] από τον θαλασσομάχο, κν. [[μουστάκι]]<br /><b>αρχ.</b><br /><b>1.</b> το [[μέρος]] του προσώπου [[ανάμεσα]] στο [[επάνω]] [[χείλι]] και στη [[μύτη]], όπου φυτρώνει το [[μουστάκι]] («καὶ τὴν ὑπήνην καὶ τὸ [[γένειον]] δασὺ ἔχειν», <b>Αριστοτ.</b>)<br /><b>2.</b> τα γένεια, η [[γενειάδα]] («τήν ὑπήνην ἄκουρον τρέφειν», <b>Αριστοτ.</b>)<br /><b>3.</b> ο [[ουρανίσκος]].<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Αβέβαιης ετυμολ. Η λ. <i>ὑπ</i>-<i>ήνη</i> (για το [[επίθημα]] <b>πρβλ.</b> και τις [[επίσης]] αβέβαιης ετυμολ. λ. <i>ἀπ</i>-<i>ήνη</i>, <i>γλ</i>-<i>ήνη</i>, <i>σαγ</i>-<i>ήνη</i>) [[είναι]] πιθ. δάνεια λ., η οποία συνδέθηκε παρετυμολογικώς με την [[πρόθεση]] <i>ὑπό</i>. Οι συνδέσεις της λ. με ένα αμάρτυρο προσηγορικό <i>ἦνος</i> / <i>ἆνος</i> με σημ. «[[πρόσωπο]]», το οποίο απαντά πιθ. ως β' συνθετικό στα επίθ. [[ἀπηνής]], [[πρηνής]], [[προσηνής]], [[σαφηνής]] (<b>βλ. λ.</b> [[πρηνής]]) ή με το ρωσ. <i>us</i> «[[μουστάκι]]» δεν θεωρούνται πιθανές. Τέλος, παρλλ. [[προς]] τον τ. [[ὑπήνη]] χρησιμοποιούνται στην Ελληνική οι τ. [[μύσταξ]], [[γένειον]] και [[πώγων]], οι οποίοι, όμως, εμφανίζουν σημασιολογικές διαφορές [[μεταξύ]] τους]. | |||
}} | |||
{{lsm | |||
|lsmtext='''ὑπήνη:''' ἡ ([[ὑπό]]), οι [[τρίχες]] του [[κάτω]] μέρους του προσώπου, [[μούσι]], [[γενειάδα]], σε Αριστοφ. | |||
}} | |||
{{mdlsj | |||
|mdlsjtxt=[[ὑπήνη]], ἡ, [ὑπό]<br />the [[hair]] on the under [[part]] of the [[face]], the [[beard]], Ar. | |||
}} | |||
{{FriskDe | |||
|ftr='''ὑπήνη''': {hupḗnē}<br />'''Grammar''': f.<br />'''Meaning''': [[Schnurrbart]] (im Gegensatz zu [[γένειον]], [[πώγων]]), sekund. [[Bart]] im allg. (A.''Fr''. 27 = 58 M., Kom., Arist. u.a.);<br />'''Composita''' : [[ὑπηνόβιος]] ‘der von seiner ὑ. lebt’, d.h. [[sich übermütig gebärdet]] (Pl. Kom.), [[ἀνύπηνος]] ‘ohne ὑ.’ (Eust., H.).<br />'''Derivative''': Davon [[ὑπηνήτης]] m. [[der Bärtige]] (Ω 348 = κ 279, ''AP'', sp. Prosa), vgl. Redard 10 u. 114. Für [[Bart]] besitzt das Griech. eine auf idg. Grundlage geschaffene Neubildung in [[γένειον]]; auch [[μύσταξ]] läßt sich leidlich aus dem. Idg. erklären.<br />'''Etymology''' : Ohne Etymologie dagegen [[πώγων]], ebenso [[ὑπήνη]] (zum Ausgang, wie [[σαγήνη]], [[γλήνη]] u.a., Chantraine Form. 206). Semantisch unbefriedigend ist die Anknüpfung an ein Wort für [[Antlitz]] (s. [[πρηνής]]) seit Goebel und Benfey (s. Curtius 305); ebenso Kretschmer Glotta 21, 158; vgl. noch Prellwitz Glotta 19, 95. Nicht besser Pisani Rend. Acc. Lincei 6:7 (1932) 338ff.: zu russ. ''ús'' [[Schnurrbart]] (anders darüber Vasmer s.v.). Frühere, ebenfalls abzulehnende Vorschläge bei Bq. Oft und mit Fug als vorgriechisch (mit volksetym. Anschluß an [[ὑπό]]?) betrachtet: Lamer IF 48, 228 ff. und PhW51, 1002ff. (auch zur Bed.), Fink Herm. 80, 112, Krahe Die Antike 15, 181.<br />'''Page''' 2,969 | |||
}} | }} | ||