μαρμαίρω: Difference between revisions

|btext=briller, rayonner, resplendir.<br />'''Étymologie:''' R. Μαρ, briller, avec redoubl.

|etymtx=Grammatical information: v.<br />Meaning: [[flash]], [[sparkle]], [[gleam]] (Il., late also prose); only present<br />Compounds: Rarely with <b class="b3">ἀνα-</b>, <b class="b3">παρα-</b>, <b class="b3">περι-</b>, <b class="b3">ὑπο-</b>. <b class="b3">πυρι-</b>, <b class="b3">περι-μάρμαρος</b> <b class="b2">sparkling (of fire)</b> (Man., Hymn. Is.)<br />Derivatives: Besides [[μαρμάρεος]] [[gleaming]], [[flashing]], [[sparkling]] (Il.) with [[μαρμαρίζω]] = [[μαρμαίρω]] (Pi., D. S.); [[μαρμαρυγή]] f. [[flashing]], [[sparkling]], a. o. of rapid movements (cf. on 1. [[ἀργός]]; IA., since θ 265), after [[ἀμαρυγή]] (Debrunner IF 21, 243 f., Porzig Satzinhalte 229) with [[μαρμαρυγώδης]] [[flashing-like]] (Hp.), [[μαρμαρύσσω]] (: [[ἀμαρύσσω]]) = [[μαρμαίρω]] (Them., Jul.); with [[μαρμάρυγμα]] (Cael. Aur.).<br />Origin: PG [a word of Pre-Greek origin]<br />Etymology: On [[μάρμαρος]] s. v. The reduplicated intensive yot-present [[μαρμαίρω]] (< <b class="b3">*μαρ-μαρ-ι̯ω</b>) stands beside [[μαρμάρεος]] like [[δαιδάλλω]] beside [[δαιδάλεος]] (cf. Schulze Kl. Schr. 118 n. 3; on <b class="b3">-εος</b> Schmid <b class="b3">-εος</b> u. <b class="b3">-ειος</b> 34). As simplex <b class="b3">μαρ-</b> is found in [[Μαῖρα]] f. "the sparkling"(?), name of the Sirius (Call., Eratosth., as PN in Hom.; Scherer Gestirnnamen 114f.); in <b class="b3">μαρ-αυγέω</b>, <b class="b3">ἀ-μαρ-ύσσω</b>, prob. also in [[μαρίλη]] and [[μαριεύς]] (s. vv.); further perhaps the PN <b class="b3">Ἀμφί-μαρος</b>, son of Poseidon (Paus. 9, 29, 6; Lesky RhM 93, 54ff.; < <b class="b3">*Ἀμφι-μάρ-μαρος</b>?). -- As certain cognate outside Greek was considered Skt. <b class="b2">márīci-</b> f. (m.) <b class="b2">beam of light, (air)mirage</b> (cf. <b class="b3">μαρί-λη</b>, <b class="b3">*μαρι̯α</b> > [[μαῖρα]]?). Though accepted by Mayrhofer (KEWA 2, 589, EWAia 2, 321), the connection must be rejected, as Greek <b class="b3">μαρ-</b> cannot be explained in this comparison (it is an old comparison, from the time when <b class="b2">*a</b> [[was not a problem]]; Pok. 733 writes simply <b class="b2">*mer-</b>). Further suppositions (Lat. [[merus]] [[unmixed]], [[pure]], also [[mare]] [[sea]] ?, OE [[ā-merian]] [[purify]], [[taste]], Russ. [[mar]] [[ardour of the sun]] etc.), cf. WP. 2, 273f., Pok. 733, W.-Hofmann s. [[merus]], Vasmer s. [[mar]] are also most doubtful. - The reduplication <b class="b3">μαρ-μαρ-</b> is hardly IE. <b class="b3">Ἀμαρυγή</b> has a prothetic vowel, which is typical of Pre-Greek (as is the suffix <b class="b3">-υγ-</b>). So the word is no doubst Pre-Greek.

|mdlsjtxt=<br />to [[flash]], [[sparkle]], of [[arms]], Il.; ὄμματα μαρμαίροντα the [[sparkling]] eyes of [[Aphrodite]], Il.; νύκτα ἄστροισι μαρμαίρουσαν Aesch. only in pres. and imperf.]

|ftr='''μαρμαίρω''': {marmaírō}<br />'''Forms''': nur Präsensstamm,<br />'''Grammar''': v.<br />'''Meaning''': [[glänzen]], [[schimmern]], [[funkeln]] (poet. seit Il., auch sp. Prosa).<br />'''Composita''': vereinzelt mit ἀνα-, παρα-, περι-, ὑπο-,<br />'''Derivative''': Daneben [[μαρμάρεος]] [[glänzend]], [[flimmernd]], [[funkelnd]] (poet. seit Il.) mit [[μαρμαρίζω]] = [[μαρμαίρω]] (Pi., D. S.); πυρι-, [[περιμάρμαρος]] ‘(von Feuer) funkelnd' (Man., Hymn. Is. u. a.); [[μαρμαρυγή]] f. [[das Geflimmer]], [[das Gefunkel]], u. a. bei raschen Bewegungen (vgl. zu 1. [[ἀργός]]; ion. att. seit θ 265), nach [[ἀμαρυγή]] (Debrunner IF 21, 243 f., Porzig Satzinhalte 229) mit [[μαρμαρυγώδης]] [[flimmerartig]] (Hp.), [[μαρμαρύσσω]] (: [[ἀμαρύσσω]]) = [[μαρμαίρω]] (Them., Jul. u. a.); davon [[μαρμάρυγμα]] (Cael. Aur.). — Zu [[μάρμαρος]] s. bes.<br />'''Etymology''': Das reduplizierte intensive Jotpräsens [[μαρμαίρω]] (aus *μαρμαρι̯ω) steht neben [[μαρμάρεος]] wie [[δαιδάλλω]] neben [[δαιδάλεος]] (vgl. Schulze Kl. Schr. 118 A. 3; zu -εος Schmid -εος u. -ειος 34). Als Simplex liegt μαρ- vor in [[Μαῖρα]] f. "die Funkelnde", N. des Hundsterns (Kall., Eratosth. u. a., als PN bei Hom.; Scherer Gestirnnamen 114f.); in [[μαραυγέω]], [[ἀμαρύσσω]], wohl auch in [[μαρίλη]] und [[μαριεύς]] (s. dd.); in Betracht kommt noch der PN Ἀμφίμαρος, Sohn des Poseidon (Paus. 9, 29, 6; Lesky RhM 93, 54ff.; < *Ἀμφιμάρμαρος?). — Einen sicheren außergriech. Verwandten bietet das Aind. in ''márīci''- f. (m.) [[Lichtstrahl]], [[Luftspiegelung]] (: μαρί̄-λη, *μαρι̯α > [[μαῖρα]]?). Über weitere Vermutungen (lat. ''merus'' [[unvermischt]], [[lauter]], auch ''mare'' [[Meer]] ?, ags. ''ā''-''merian'' [[läutern]], [[prüfen]], russ. ''mar'' [[Sonnenglut]] usw.) s. WP. 2, 273f., Pok. 733, W.-Hofmann s. ''merus'', Vasmer s. ''mar'' m. reicher Lit.<br />'''Page''' 2,176

|mantxt=(=[[λάμπω]], ἀκτινοβολῶ). Ἀπό τή ρίζα μαρμέ ἀναδιπλασιασμό, ἀπό ὅπου καί οἱ λέξεις: [[μάρμαρος]] (=[[πέτρα]] λαμπερή, μάρμαρο), [[μαρμάρεος]] (=[[λαμπερός]]), [[μαρμαρόω]] -ῶ, [[μαρμαρυγή]] (=[[λάμψη]]), [[μαρμαρύσσω]].

|ptext=(*ΜΑΡ mit redupliziertem [[Stamm]], vgl. [[μαιμάω]], [[verwandt]] mit [[μάρμαρος]], [[μαρμαρυγή]], [[ἀμαρύσσω]]), <i>[[schimmern]], [[flimmern]]</i>, von [[schneller]], vibrierender [[Bewegung]] des Lichtes; Hom. im partic. praes., [[ἔντεα]] μαρμαίροντα, <i>schimmernde [[Waffen]]</i>, vom [[Strahlen]] des Erzes, <i>Il</i>. 12.195 und [[öfter]], wie τεύχεα, 18.617, und [[Τρῶες]] χαλκῷ μαρμαίροντες 13.801, vgl. δώματα χρύσεα μαρμαίροντα, [[strahlend]], 13.22; auch ὄμματα μαρμαίροντα, von den blitzenden, lebhaften [[Augen]] der [[Aphrodite]], 3.397; αὐγη μαρμαίρουσα, vom [[Blitz]], Hes. <i>Th</i>. 699; bei Aesch. <i>Spt</i>. 383, νύκτα ταύτην ἣν λέγεις ἐπ' ἀσπίδος ἄστροισι μαρμαίρουσαν οὐρανοῦ κυρεῖν, ist an das [[Funkeln]] der [[Sterne]] in der [[Nacht]] zu [[denken]]; χρυσῷ χαίταν μαρμαίρων Eur. <i>Ion</i> 888; τῶν χαλκωμάτων καὶ τῶν ἀργυρωμάτων ἐμάρμαιρε ἁ [[οἰκία]] Sophron bei Ath. VI.230a, wie Alcaeus μαρμαίρει δὲ [[μέγας]] [[δόμος]] χαλκῷ <i>ibd</i>. XIV.627a und Bacchyl. <i>ib</i>. II.39f; παρηΐδες, Agath. 20 (V.282); στήθεα, Rufin. 36 (V.48). – Einzeln auch in [[späterer]] [[Prosa]], wie Himer., ἡ [[πέλτη]] μαρμαίρουσα Luc. <i>D.Mer</i>. 13.3.