κυψέλη: Difference between revisions

|Definition=ἡ,<br><span class="bld">A</span> any [[hollow]] [[vessel]]: [[chest]], [[box]] (whence Cypselus was called), [[Herodotus|Hdt.]]5.92.έ, Plu.2.164a, Paus.5.17.5; [[ἑξμέδιμνος]] κυψέλη, of a [[cornchest]], Ar.''Pax''631; [[beehive]], Plu.2.601c: metaph., <b class="b3">κυψέλαι φρονημάτων</b> [[box]]es full of thoughts, ''Com.Adesp.''703.<br><span class="bld">II</span> [[hollow of the ear]], Poll.2.85, [[Hesychius Lexicographus|Hsch.]]: hence,<br><span class="bld">2</span> = [[κυψελίς]] ''ΙΙ'', [[earwax]], [[κυψέλην δ' ἔχεις ἄπλατον ἐν τοῖς ὠσίν]] = you've got an enormous quantity of wax in your ears, [[proverb|prov.]] of [[stupid]] men, ''Com.Adesp.''620, cf. Eup. 213, Alex.Aphr.''Pr.''2.63.

{{bailly

|btext=ης (ἡ) :<br /><b>1</b> [[saleté dans le creux de l'oreille]];<br /><b>2</b> [[boîte]], [[coffre]];<br /><b>3</b> [[cellule d'abeille]].<br />'''Étymologie:''' [[κύπτω]].

|elnltext=κυψέλη -ης, ἡ [[kist]].

{{elru

|elrutext='''κυψέλη:''' ἡ [[ящик]], [[сундук]], [[ларь]] Her., Arph., Plut.

|mltxt=η (AM [[κυψέλη]], Α και [[κυψάλη]])<br /><b>1.</b> [[φυσική]] ή τεχνητή [[κατοικία]] σμήνους [[μελισσών]], κυ. [[κουβέλι]], [[μελισσοκόφινο]]<br /><b>2.</b> <b>μτφ.</b> [[νους]]<br /><b>νεοελλ.</b><br /><b>1.</b> ο [[συνολικός]] [[πληθυσμός]] μιας κυψέλης<br /><b>2.</b> <b>μτφ.</b> [[τόπος]] ή [[εργαστήρι]] όπου εργάζονται εντατικά πολλοί άνθρωποι [[μαζί]]<br /><b>3.</b> <b>ανατ.</b> [[ονομασία]] που δίνεται σε μικρούς χώρους που συμβάλλουν στη [[δομή]] μερικών οστών και πολλών ιστών (α. «ηθμοειδείς κυψέλες» β. «μαστοειδείς κυψέλες»)<br />(μσν. -αρχ.) η [[κηροειδής]] ύλη που βρίσκεται [[μέσα]] στο [[αφτί]], η [[κυψελίδα]]<br /><b>αρχ.</b><br /><b>1.</b> [[κάθε]] [[κοίλο]] [[αγγείο]], [[θήκη]] ή [[κιβώτιο]] («τὰς λάρνακας οἱ [[τότε]] ἐκάλουν Κορίνθιοι κυψέλας», <b>Παυσ.</b>)<br /><b>2.</b> η [[κοιλότητα]] του αφτιού<br /><b>3.</b> <b>φρ.</b> «ἐξμέδιμνος [[κυψέλη]]» — [[σκεύος]] για [[εναπόθεση]] σίτου χωρητικότητας έξι μεδίμνων)<br /><b>4.</b> <b>παροιμ.</b> «κυψέλην... ἔχεις... ἐν τοῖς ὠσίν» — λεγόταν για ηλιθίους.<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Η λ. εμφανίζει πιθ. τη μηδενισμένη [[βαθμίδα]] <i>ku</i>-<i>bh</i>-, παρεκτεταμένη (με χειλικό -<i>bh</i>-) [[μορφή]] της ΙΕ ρίζας <i>keu</i>- «[[κάμπτω]], κουλουριάζομαι, στρέφομαι». Συνδέεται πιθ. με τα [[κύπη]], [[κύπελλον]], [[κύπτω]] και εμφανίζει [[επίθημα]] -<i>έλη</i> ([[πρβλ]]. [[νεφέλη]]). Η λ. μαρτυρείται στη Μυκηναϊκή στο ανθρωπωνύμιο <i>Kupesero</i>, που αντιστοιχεί πιθ. στο <i>Κύψελος</i>. Η αρχική σημ. της λ. πιθ. [[είναι]] γενικά «[[κοιλότητα]], και [[κυψέλη]]», ενώ η σημ. «[[κοιλότητα]] τών αφτιών» και «[[κηρός]] τών αφτιών» οφείλεται [[προφανώς]] στο [[σχήμα]] της, που μοιάζει με [[κυψέλη]]].

{{ls

|lstext='''κυψέλη''': ἡ, πᾶν κοῖλον [[ἀγγεῖον]]· ― [[κιβώτιον]], [[θήκη]] ([[ὅθεν]] ὠνομάσθη ὁ Κύψελος), Ἡρόδ. 5. 92, 4, 5, Πλούτ. 2. 164Α, Παυσ. 5. 17, 5· κ. [[ἑξμέδιμνος]], [[σκεῦος]] πρὸς ἐναπόθεσιν σίτου χωροῦν ἕξ μεδίμνους, Ἀριστοφ. Εἰρ. 631 ― [[κυψέλη]] μελισσῶν, Πλούτ. 2. 601C πρβλ. [[κύτταρος]]· μεταφ., κυψέλαι φρονημάτων Κωμ. Ἀνώμ. 268. ΙΙ. ἡ [[κοιλότης]] τοῦ [[ὠτός]], Πολυδ. Β΄, 85, Ἡσύχ.· ― [[ἐντεῦθεν]], 2) ὡς τὸ [[κυψελίς]], ἡ ἐν τῷ ὠτὶ κηροειδὴς ὕλη, κυψέλην... ἔχεις... ἐν τοῖς ὠσίν, παροιμ. ἐπὶ ἠλιθίων, Κωμ. Ἀνώμ. 28, πρβλ. Εὔπολ. ἐν «Πόλεσι» 17. (Πιθαν. ἐκ τοῦ [[κύπτω]], κύψω· πρβλ. Λατ. capsa, capsula).

|etymtx=Grammatical information: f.<br />Meaning: [[chest]], [[box]], [[bee-hive]] (Hdt., Ar., Plu.), [[earwax]] (com.), [[hollow of the ear]] (Poll., H.).<br />Other forms: <b class="b3">-άλη</b> (pap.); cf. Mayser Pap. 1: 3, 22)<br />Derivatives: [[κυψέλιον]] [[bee-hive]], <b class="b3">-ελίς</b> [[birds nest]] (Arist.), [[earwax]] (Ruf., Aret.) with <b class="b3">κυψελίτης ῥύπος</b> (EM; Redard Les noms grecs en <b class="b3">-της</b> 112); backformation [[κύψελος]] m. name of a swallow-like bird (Arist., H.; cf. Thompson Birds s.v.).<br />Origin: PG [a word of Pre-Greek origin]<br />Etymology: Not to [[κύπη]] etc. From aor. [[κύψαι]]?- Fur. 327 compares <b class="b3">κυψέλον κύβερον μελισσῶν</b> H. Clearly a Pre-Greek word.

|ftr='''κυψέλη''': {kupsélē}<br />'''Forms''': (Pap. -άλη; vgl. Mayser Pap. 1: 3, 22)<br />'''Grammar''': f.<br />'''Meaning''': [[Kasten]], [[Kiste]], [[Bienenkorb]] (Hdt., Ar., Plu. u. a.), [[Ohrenschmalz]] (Kom.), [[Ohrhöhle]] (Poll., H.).<br />'''Derivative''': Davon [[κυψέλιον]] [[Bienenkorb]], -ελίς [[Vogelnest]] (Arist.), [[Ohrenschmalz]] (Ruf., Aret. u. a.) mit [[κυψελίτης]] ῥ’ύπος (''EM''; Redard Les noms grecs en -της 112); Rückbildung [[κύψελος]] m. N. eines schwalbenähnlichen Vogels (Arist., H.; zur Begriffsbestimmung Thompson Birds s.v.).<br />'''Etymology''': Wenn Erbwort, ''l''-Ableitung eines ''s''-Stamms (vgl. Schwyzer 517); letzten Endes zu [[κύπη]] u. Verw.; s. [[κύπελλον]]. — Oder vom Aor. κύψαι?<br />'''Page''' 2,58