πειράζω: Difference between revisions

|Definition=(πεῖρα) used by early authors only in pres. and impf., the other tenses being supplied by <b class="b3">πειράω, -άομαι</b> : Cret. fut. <span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">A</span> πειράξω <span class="title">GDI</span>5181 : aor. 1 imper. πείρᾰσον <span class="title">AP</span>11.183 (Lucill.): aor. Pass. ἐπειράσθην <span class="bibl">LXX<span class="title">Wi.</span> 11.9</span>, <span class="bibl"><span class="title">Ev.Matt.</span>4.1</span> : pf. part. πεπειρασμένος <span class="bibl"><span class="title">Ep.Hebr.</span> 4.15</span> :—[[make proof]] or [[trial of]], c. gen., <span class="bibl">Od. 16.319.23.114</span> : abs., <span class="bibl">9.281</span>. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">2</span> c. inf., [[attempt]] to do, <span class="bibl">Plb. 2.6.9</span>, <span class="bibl">LXX <span class="title">Jd.</span>6.39</span>, <span class="bibl"><span class="title">Act.Ap.</span> 16.7</span>, <span class="bibl">24.6</span> ; <b class="b3">π. τι</b> [[attempt]] a thing, ἄλλος ἄλλην ἐπ' ἐμὲ πειράζει τέχνην Luc. <span class="title">Trag.</span> 149, cf. <span class="bibl">S.E. <span class="title">M.</span> 1.40</span> ; τόδε τόξον [[make trial of]], <span class="bibl">Anacreont. 31.24</span> : abs., [[make an attempt]], <span class="bibl">Plb. <span class="title">Fr.</span> 195</span>. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">3</span> Pass., <b class="b3">ἤθη… ἐν χρόνῳ πειράζεται</b> [[are tried]], [[proved]], <span class="bibl">Men. <span class="title">Mon.</span> 573</span> ; to [[be experienced]], <span class="bibl">Phld. <span class="title">Sign.</span> 32</span>. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">II</span> c. acc. pers., [[try]], [[tempt]] a person, [[put]] him [[to the test]], <span class="bibl">LXX <span class="title">Ge.</span>22.1</span>, al. ; <b class="b3">ἑαυτοὺς πειράζετε, εἰ</b>… <span class="bibl"><span class="title">2 Ep.Cor.</span>13.5</span>, al.; <b class="b3">τί πειράζετε τὸν Κύριον</b> ; <span class="bibl">LXX <span class="title">Ex.</span> 17.2</span>, cf. <span class="bibl"><span class="title">Act.Ap.</span> 15.10</span>, <span class="bibl"><span class="title">1 Ep.Cor.</span> 10.9</span>, al. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">2</span> in bad sense, [[seek to seduce]], [[tempt]], Ἀθηναίην <span class="bibl">A.R. 3.10</span> : abs., <b class="b3">ὁ πειράζων</b> [[the Tempter]], <span class="bibl"><span class="title">1 Ep.Thess.</span> 3.5</span>, etc. :—Pass., to [[be sorely tried]], πειραζομένη βασανίζομαι <span class="bibl"><span class="title">PLit.Lond.</span> 52.5</span> ; στομακάκκῃ <span class="bibl">Str. 16.4.24</span> ; to [[be attacked]], ὑποχύσει <span class="bibl">Alex.Aphr. <span class="title">Pr.</span>2.54</span> ; ἐπιληψίᾳ Cyran.47 ; to [[be tempted to sin]], Ev.Matt. 4.1, al.</span>

|lstext='''πειράζω''': ἐν χρήσει παρὰ τοῖς δοκίμοις μόνον κατ’ ἐνεστ. καὶ παρατ., τῶν λοιπῶν χρόνων παραλαμβανομένων ἐκ τοῦ [[πειράω]], -άομαι, [[ἀλλά]], ἐπειράσθην, πεπείρασμαι ἀπαντῶσι παρὰ τοῖς Ἑβδ. καὶ ἐν τῇ Καιν. Διαθ., τὸ δὲ δεύτερον [[ἅπαξ]] παρ’ Ἀριστοφ., ἴδε κατωτ. Ἐξετάζω ἢ [[δοκιμάζω]] τι, τινὸς Ὀδ. Π. 319, Ψ. 114· καὶ ἀπολ., Ι. 281. 2) μετ’ ἀπαρ. = πειράομαι, ἐπιχειρῶ νὰ πράξω τι, Πράξεις Ἀποστ. ιϚ΄, κδ΄, 6· οὕτω, π. τινι, ἐπιχειρῶ τι, Λουκ. Ἔρωτ. 26, 36, κ. ἀλλ.· ἀπολ, [[κάμνω]] ἀπόπειραν, Πολυβ. Ἱστ. Ἀποσπ. 60. 3) Παθ., ἤθη ... ἐν χρόνῳ πειράζεται, δοκιμάζονται, κρίνονται, Μενάνδρ. Μονόστ. 573· πεπειράσθω, ἂς γείνῃ [[δοκιμή]], Ἀριστοφ. Σφ. 1129 ΙΙ. μετ’ αἰτ. προσώπ., [[δοκιμάζω]] ἢ [[ἐξετάζω]] τινά, [[ὑποβάλλω]] αὐτὸν εἰς ἐξέτασιν, Β΄ Ἐπιστ. πρὸς Κορινθ. ιγ΄ , 5, κτλ.· τί πειράζετε τὸν θεόν; Πράξ. Ἀποστ. ιε΄, 10, πρβλ. Α΄ Ἐπιστ. πρὸς Κορινθ. ι΄, 9, κ. ἀλλ. 2) ἐπὶ κακῆς σημασίας, ζητῶ νὰ ἀποπλανήσω, «[[πειράζω]]», [[φέρω]] εἰς πειρασμόν, Ἀθηναίην Ἀπολλ. Ρόδ. Γ. 10· ἀπολ., ὁ πειράζων, ὁ [[πειρασμός]], ὁ [[διάβολος]], Α΄ Ἐπιστ. πρὸς Θεσσ. γ΄ , 5, κτλ. - Παθ., ταλαιπωροῦμαι, βασανίζομαι, ἤδη στομακάκκῃ τε καὶ σκελοτύρβῃ πειραζομένης τῆς στρατιᾶς Στράβ. 781· ὑφίσταμαι πειρασμόν, δοκιμασίαν, πειράζομαι, δοκιμάζομαι, πειρασθῆναι ὑπὸ τοῦ διαβόλου Εὐαγγ. κ. Ματθ. δ΄ , 1, κ. ἀλλ.

|btext=<i>seul. prés., impf. et ao.</i> ἐπείρασα;<br />essayer, tenter, faire l’épreuve <i>ou</i> l’expérience de, <i>gén. de <i>pers.</i> ou acc. de chose</i>.<br />'''Étymologie:''' [[πεῖρα]].

|txtha=(a [[form]] [[found]] [[several]] times in [[Homer]] and Apoll. Rhod. and [[later]] [[prose]], for [[πειράω]] ([[which]] [[see]] in Veitch) [[more]] [[common]] in the [[other]] Greek writings); [[imperfect]] ἐπείραζον; 1st aorist ἐπείρασα; [[passive]], [[present]] πειράζομαι; 1st aorist ἐπειρασθην; [[perfect]] participle πεπειρασμενος ([[πειράω]], 1); 1st aorist [[middle]] 2nd [[person]] [[singular]] ἐπειράσω ( ); the Sept. for נִסָּה; to [[try]], i. e.:<br /><b class="num">1.</b> to [[try]] [[whether]] a [[thing]] [[can]] be done; to [[attempt]], endeavor: [[with]] an infinitive, L T Tr WH; to [[try]], [[make]] [[trial]] of, [[test]]: τινα, for the [[purpose]] of ascertaining his [[quality]], or [[what]] he thinks, or [[how]] he [[will]] [[behave]] [[himself]];<br /><b class="num">a.</b> in a [[good]] [[sense]]: G T WH Tr [[text]] [[omit]]; Tr marginal [[reading]] brackets the words τί με πειράζετε); to [[solicit]] to [[sin]], to [[tempt]]: ὁ πειράζων, a [[substantive]], Vulg. tentator, etc., the tempter: α. of God; to [[inflict]] evils [[upon]] [[one]] in [[order]] to [[prove]] his [[character]] and the [[steadfastness]] of his [[faith]]: [[πειράω]]); WH's Appendix); β. Men are said πειράζειν [[τόν]] Θεόν — by exhibitions of [[distrust]], as [[though]] [[they]] wished to [[try]] [[whether]] he is [[not]] [[justly]] distrusted; by [[impious]] or [[wicked]] [[conduct]] to [[test]] God's [[justice]] and [[patience]], and to [[challenge]] him, as it were, to [[give]] [[proof]] of his perfections: R G ([[τόν]] Χριστόν (L T Tr [[text]] WH [[τόν]] κύριον), L marginal [[reading]] T WH marginal [[reading]] ἐξεπείρασαν); τό κυρίου, πειράζειν ἐν δοιμασια ([[see]] [[δοκιμασία]]), L T Tr WH. (On [[πειράζω]] (as compared [[with]] [[δοκιμάζω]]), [[see]] Trench, § lxxiv.; cf. Cremer, [[under]] the [[word]]. Compare: ἐξπειράζω.)

|mltxt=ΝΜΑ<br /><b>νεοελλ.</b><br /><b>1.</b> [[ενοχλώ]] (α. «τον πειράζουν οι φωνές τών παιδιών» β. «θα σέ πείραζε αν άνοιγα το [[παράθυρο]];»)<br /><b>2.</b> (σχετικά με [[γυναίκα]]) [[παρενοχλώ]] με απρεπείς φράσεις ή τρόπους («πειράζει τις γυναίκες και τα κορίτσια της γειτονιάς»)<br /><b>3.</b> [[απευθύνω]] ειρωνικές φράσεις, [[αστεΐζομαι]] (α. «σέ πειράζει, δεν το λέει στα [[σοβαρά]]» β. «πείραξε ο [[ένας]] τον άλλον και ήρθαν στα χέρια»)<br /><b>4.</b> [[δυσαρεστώ]] («μέ πείραξαν τα [[λόγια]] του»)<br /><b>5.</b> [[βλάπτω]], [[επιφέρω]] [[κακό]] («τον πειράζει το [[ποτό]]»)<br /><b>6.</b> (για ζώα, φυτά ή πράγματα) [[υφίσταμαι]] [[βλάβη]]<br /><b>7.</b> [[θίγω]], [[μετακινώ]], [[ανασκαλεύω]] («μην τά πειράζεις [[γιατί]] θα πέσουν»)<br /><b>8.</b> [[φθείρω]] ηθικώς<br /><b>9.</b> <b>απρόσ.</b> <i>δεν πειράζει</i><br />δεν βλάπτει ή δεν [[είναι]] οχληρό ή δυσάρεστο<br /><b>αρχ.</b><br /><b>1.</b> [[δοκιμάζω]], [[εξετάζω]] («ἑαυτοὺς πειράζετε», ΚΔ)<br /><b>2.</b> απευθύνομαι σε κάποιον για [[κάτι]] («νῡν οὖν τί πειράζετε τὸν Θεόν», ΚΔ)<br /><b>3.</b> [[επιχειρώ]] [[κάτι]], [[αναλαμβάνω]] να [[κάνω]] [[κάτι]]<br /><b>4.</b> [[δοκιμάζω]] [[κάτι]] [[πάνω]] σε [[κάτι]] («[[ἄλλος]] γὰρ [[ἄλλην]] ἐπ' ἐμὲ πειράζει τέχνην», <b>Λουκιαν.</b>)<br /><b>5.</b> <b>παθ.</b> <i>πειράζομαι</i><br />α) [[υφίσταμαι]] πειρασμό δελεαστικό για αποπλάνησή μου, [[υφίσταμαι]] [[δοκιμασία]] («ὁ Ἰησοῡς ἀνήχθη εἰς τὴν ἔρημον ὑπὸ τοῦ πνεύματος πειρασθῆναι ὑπὸ τοῦ διαβόλου», ΚΔ)<br />β) [[πάσχω]], βασανίζομαι από [[ασθένεια]]<br /><b>6.</b> (η μτχ. ενεργ. ενεστ. ως ουσ.) <i>ο πειράζων</i><br />ο [[διάβολος]], που εμβάλλει σε πειρασμό<br /><b>7.</b> <b>φρ.</b> «πειράζεται διὰ βασάνου» — ελέγχεται με [[δοκιμασία]] <b>(Μέν.)</b>.<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Βλ. λ. [[πείρα]]].

|lsmtext='''πειράζω:''' Παθ. αορ. αʹ <i>ἐπειράσθην</i>, παρακ. <i>πεπείρασμαι</i>· όπως το [[πειράω]]·<br /><b class="num">I.</b> [[εξετάζω]] ή [[δοκιμάζω]], <i>τινός</i>, σε Ομήρ. Οδ.· με απαρ., [[προσπαθώ]] να κάνω, σε Καινή Διαθήκη — Παθ., <i>πεπειράσθω</i>, [[αφήνω]] τη [[δοκιμασία]] να γίνει, σε Αριστοφ.<br /><b class="num">II.</b> με αιτ. προσ., [[δοκιμάζω]] ή [[παρασύρω]] έναν άνθρωπο, [[φέρνω]] σε πειρασμό, σε Καινή Διαθήκη· απόλ., <i>ὁ πειράζων</i>, ο Πειρασμός, στο ίδ. — Παθ., δοκιμάζομαι σκληρά, [[γίνομαι]] [[επιρρεπής]] στην [[αμαρτία]], στο ίδ.

|elrutext='''πειράζω:''' Hom., Luc., NT = [[πειράω]].