3,273,003
edits
δάκτυλος: Difference between revisions
m
Text replacement - " )" to ")"
m (Text replacement - "<b class="b2">([\w]+)-([\w]+)<\/b>" to "$1-$2") |
m (Text replacement - " )" to ")") |
||
| (50 intermediate revisions by the same user not shown) | |||
| Line 1: | Line 1: | ||
{{LSJ1 | {{LSJ1 | ||
|Full diacritics= | |Full diacritics=δᾰ́κτῠλος | ||
|Medium diacritics=δάκτυλος | |Medium diacritics=δάκτυλος | ||
|Low diacritics=δάκτυλος | |Low diacritics=δάκτυλος | ||
| Line 8: | Line 8: | ||
|Transliteration C=daktylos | |Transliteration C=daktylos | ||
|Beta Code=da/ktulos | |Beta Code=da/ktulos | ||
|Definition=ὁ, poet. pl. < | |Definition=ὁ, ''poet.'' pl.<br><span class="bld">A</span> δάκτυλα Theoc.19.3, AP9.365 (Jul. Imp.), also Arist.Phgn.810a22: [[finger]], ἐπὶ δακτύλων συμβάλλεσθαι τοὺς μῆνας to [[reckon]] on the [[finger]]s, [[Herodotus|Hdt.]]6.63; ὁ μέγας δάκτυλος the [[thumb]], Id.3.8, Diog.Apoll.6; ὁ μέσος Arist.PA687b18; οἱλιχανοί Hp.Art.37; ὁ [[ἔσχατος]] Id.PA687b17: [[proverb|prov.]], [[ἄκρῳ δακτύλῳ γεύεσθαι]] = [[taste]] with the [[fingertip]] Procop.Gaz.Ep. 31; οὐκ ἄξια ψόφου δακτύλων Clearch.5.<br><span class="bld">2</span> οἱ δάκτυλοι τῶν ποδῶν the [[toe]]s, X.An.4.5.12; and, without [[ποδός]], Batr.45, Ar.Eq.874, Arist. HA494a12; τὸ τῶν δ. μέγεθος ἐναντίως ἔχει ἐπί τε τῶν ποδῶν καὶ τῶν χειρῶν Id.PA690a30; [[ὁ μέσος δάκτυλος]] of a [[monkey]], Id.HA502b3; [[ὁ μείζων δάκτυλος]] = the [[great]] [[toe]], Plu.Pyrrh.3. b. of the [[toe]]s of [[beast]]s, Arist.HA498a34; of birds, Id.PA695a22.<br><span class="bld">II</span> a measure of length, [[finger's breadth]], = about 7/10 of an inch, [[Herodotus|Hdt.]]1.60, al.; πώνωμεν, δάκτυλος ἀμέρα Alc.41; δάκτυλος ἀώς AP12.50 (Asclep.): Astron., [[digit]], i.e. twelfth part of the sun's or moon's apparent [[diameter]], Cleom.2.3.<br><span class="bld">III</span> [[metrical]] [[foot]], [[dactyl]], -, Pl.R.400b; ῥυθμὸς κατὰ δάκτυλον Ar.Nu.651; [[δάκτυλος κατ' ἵαμβον]], [[diiambus]], Aristid. Quint.1.17.<br><span class="bld">2</span> δάκτυλοι, οἱ, a [[dance]], Ath.14.629d.<br><span class="bld">IV</span> [[date]], fruit of the [[φοῖνιξ]], Arist.Mete.342a10, Artem.5.89.<br><span class="bld">2</span> kind of [[grape]], Plin.HN14.15, Colum.3.2.1.<br><span class="bld">3</span> = [[ἄγρωστις]], Plin.HN24.182.<br><span class="bld">V</span> [[Δάκτυλοι Ἰδαῖοι]] = [[mythical]] [[wizard]]s and [[craftsman|craftsmen]] in [[Crete]] (or [[Phrygia]], [[Diodorus Siculus|D.S.]]17.7), attached to the [[cult]] of [[Rhea]] [[Cybele]], Hes.Fr. 176, Pherecyd.47 J., S.Fr.364, Str.8.3.30, [[Diodorus Siculus|D.S.]]5.64, IG12(9).259.22 (Eretria).<br><span class="bld">2</span> [[δάκτυλοι Ἰδαῖοι]] = [[γλυκυσίδη]], Dsc.3.140.<br><span class="bld">b</span> [[fossil]] found in [[Crete]], Plin.HN37.170.<br><span class="bld">VI</span> [[δάκτυλος θεοῦ]] = the [[hand]] of [[God]], [[LXX]] Ex.8.19, cf. Ev.Luc.11.20. (Orig. [[Δάτκυλος]], cf. Boeot. [[δακκύλιος]] Schwyzer 462B51; δατ- = dn̥t, cf. Skt. adatkas '[[toothless]]'.) | ||
}} | |||
{{DGE | |||
|dgtxt=-ου, ὁ<br /><b class="num">• Morfología:</b> [plu. δάκτυλα Arist.<i>Phgn</i>.810<sup>a</sup>22, Theoc.19.3, <i>AP</i> 9.365 (Iul.)]<br /><b class="num">I</b> anat. y zool.<br /><b class="num">1</b> de pers. [[dedo]] de la mano y el pie ἄρθρα δακτύλων Hp.<i>Art</i>.67, cf. <i>Fract</i>.9, Arist.<i>PA</i> 687<sup>b</sup>10, δ. [[ἄκρος]] = <i>extremo, punta del dedo</i> Hp.<i>Art</i>.80, cf. <i>Batr</i>.(a) 45, frec. en plu. ἄκροισι δακτύλοισι = <i>con las puntas de los dedos</i> E.<i>Ba</i>.709, cf. Hp.<i>Off</i>.4, <i>Coac</i>.396, Call.<i>Fr</i>.203.61, Theoc.19.3, D.Chr.32.59, Eun.<i>VS</i> 502, 503, [[LXX]] 4<i>Ma</i>.10.7, I.<i>AI</i> 11.234, <i>Eu.Luc</i>.16.24, Luc.<i>Nau</i>.45, θοὰ δάκτυλα [[χειρῶν]] <i>AP</i> 9.365 (Iul.), δακτύλων [[κορυφή]] Hp.<i>Off</i>.4, ὑπὸ τοῦ ψύχους τοὺς δακτύλους τῶν ποδῶν ἀποσεσηπότες = <i>con los dedos de los pies gangrenados por el frío</i> X.<i>An</i>.4.5.12, cf. Ar.<i>Eq</i>.874, Arist.<i>HA</i> 494<sup>a</sup>12, <i>IG</i> 4<sup>2</sup>.121.113 (Epidauro IV a.C.), Vett.Val.63.23, Ach.Tat.3.8.3, <i>PHerm.Rees</i> 7.19 (IV d.C.), ἀποσποδῆσαι τοὺς ὄνυχας τῶν δακτύλων = <i>destrozarse las uñas de los pies</i> por andar mucho, Ar.<i>Au</i>.8, ἀνὴρ τοὺς [[τᾶς]] χηρὸς δακτύλους ἀκρατεῖς ἔχων <i>IG</i> 4<sup>2</sup>.121.22 (Epidauro IV a.C.), δ. [[περιττός]] = <i>un dedo de más</i> D.Chr.10.11, ἀνὴρ [[ὑπερμεγέθης]], καὶ δάκτυλοι αὐτοῦ ἓξ καὶ ἕξ, [[εἴκοσι]] [[τέσσαρες]] [[LXX]] 1<i>Pa</i>.20.6<br /><b class="num">•</b> [[ὁ μέγας δάκτυλος]] = <i>[[el dedo pulgar]]</i> Hp.<i>Fract</i>.6, Diog.Apoll.B 6, Arist.<i>PA</i> 687<sup>b</sup>20, cf. Hdt.3.8, tb. llamado [[δάκτυλος πρῶτος]] <i>BGU</i> 153.8, <i>PSI</i> 1031.7 (ambos II d.C.), del pie [[ὁ μείζων δάκτυλος]] = <i>[[el dedo gordo]]</i> Plu.<i>Pyrrh</i>.3, [[δάκτυλος δεύτερος]] = <i>[[dedo índice]]</i>, <i>PAmh</i>.113.11 (II d.C.), tb. llamado [[ὁ λιχανὸς δάκτυλος]] Hp.<i>Art</i>.37, <i>CPR</i> 17A.32.6 (IV d.C.), [[ὁ μέσος δάκτυλος]] = <i>[[el dedo corazón]]</i> Arist.<i>PA</i> 687<sup>b</sup>18, D.Chr.33.37, <i>PAmh</i>.113.25 (II d.C.), [[δάκτυλος παράμεσος]] = <i>[[dedo anular]]</i>, <i>PFlor</i>.52.9, 12 (IV d.C.), tb. llamado [[ἰατρικὸς δάκτυλος]] Alex.Trall.2.475.23, cf. Gal.14.704, ὁ σμικρὸς δ. = <i>el dedo meñique</i> Hp.<i>Fract</i>.3, cf. [[LXX]] 2<i>Pa</i>.10.10, <i>SB</i> 11487.7 (I d.C.), D.Chr.4.46, tb. llamado [[ὁ ἔσχατος δάκτυλος]] Arist.<i>PA</i> 687<sup>b</sup>17, y tb. ὁ [[βραχύτατος]] δ. I.<i>AI</i> 8.217, del [[pie]] [[ὁ σμικρὸς δάκτυλος]] = <i>[[el dedo pequeño]]</i> Hp.<i>Fract</i>.12<br /><b class="num">•</b> en cuanto a funciones, gestos ἐπὶ δακτύλων συμβαλλόμενος τοὺς μῆνας = <i>contando los meses con los dedos</i> Hdt.6.63, cf. Hippon.107.10, Plu.2.174b, [[λίνον]] ἠλακάτᾳ δακτύλοις ἕλισσεν E.<i>Or</i>.1432, cf. 1469, ἅψαι ... τῷ δακτύλῳ Ar.<i>Lys</i>.365, τὸ [[κνῦμα]] ... τῶν δακτύλων = <i>el roce de los dedos</i> llamando a la [[puerta]], Ar.<i>Ec</i>.36, cf. Charito 2.2.2, ῥέπουσι τοῖσι δακτύλοισι ἄκροισιν Hp.<i>Art</i>.55, cf. E.<i>IT</i> 266, [[ψόφος δακτύλων]] = <i>[[chasquido de dedos]]</i> como [[gesto]] de [[burla]], Clearch.51d, οἱ διὰ τῶν δακτύλων ψόφοι para llamar a los criados, Clem.Al.<i>Paed</i>.2.7.60, [[αἴρειν τοὺς δακτύλους]] = <i>[[levantar los dedos]]</i> los atletas, como señal de que aceptan la [[derrota]], Arist.<i>Ep</i>.13, en la [[curación]] divina de un [[ciego]] (τὸν θεὸν) τοῖς δακτύλοις διάγειν τὰ ὄμματα <i>IG</i> 4<sup>2</sup>.121.120, cf. 27 (Epidauro IV a.C.), τὴν ἐπιστολὴν ἔχων περὶ τοὺς δακτύλους Aen.Tact.31.33, [[δάκτυλον]] ἐπιθέντες ἐπὶ στόματι [[LXX]] <i>Ib</i>.29.9, cf. Mnesith.Ath.20.19, τῷ δὲ δακτύλῳ νεύων τὸν τόπον ἐδείκνυ' Babr.50.9, ἐὰν μὴ βάλω ... τὸν δάκτυλόν μου εἰς τὸν τύπον τῶν [[ἥλων]] ... οὐ μὴ πιστεύσω <i>Eu.Io</i>.20.25, cf. <i>Eu.Marc</i>.7.33, τὸ ἑνὶ κνᾶσθαι δακτύλῳ τὴν κεφαλήν síntoma de afeminamiento, Plu.2.89e, cf. Luc.<i>Rh.Pr</i>.11, τοὺς δακτύλους πιέζειν como muestra de nerviosismo, Alciphr.4.19.5, φιλήματα ... διὰ τῶν δακτύλων ἔπεμπε D.C.64.8.1, οἱ δάκτυλοι κυβερνῶσι τὰ αὐλήματα Ach.Tat.8.6.6, θεὶς ἐπὶ δακτύλων τὴν ψῆφον = <i>poniendo el ábaco en los dedos</i> para hacer cuentas, Procop.Gaz.<i>Ep</i>.107<br /><b class="num">•</b> [[proverb|prov.]] ἐπὶ δακτύλων θεῖναι (σημαίνει) τὸ λογίσασθαι Poll.2.156, cf. [[δεῖ]] δὲ μὴ ... γαμεῖν ... τοῖς δακτύλοις = <i>no hay que casarse con los dedos</i> e.d. contando con los dedos la cuantía de la dote, Plu.2.141c, [[ἄκρῳ δακτύλῳ]] = <i>[[con la punta del dedo]]</i> Philostr.<i>VS</i> 522, cf. Luc.<i>Hist.Cons</i>.4, [[proverb|prov.]] [[ἄκρῳ ἅψασθαι τῷ δακτύλῳ]] = de los que no están bien [[adiestrado]]s, Zen.1.61, cf. Luc.<i>Demon</i>.4, τῆς σῆς μούσης ἄκρῳ ... δακτύλῳ γευσάμενοι Procop.Gaz.<i>Ep</i>.120<br /><b class="num">•</b> en lit. judeo crist. [[δάκτυλος θεοῦ]] = [[el dedo de Dios]] e.d. [[la mano de Dios]], su [[poder de Dios]] δάκτυλος θεοῦ ἐστιν [[τοῦτο]] [[LXX]] <i>Ex</i>.8.15, cf. Ph.2.98, Clem.Al.<i>Strom</i>.6.16.1, πλάκας λιθίνας γεγραμμένας τῷ δακτύλῳ τοῦ θεοῦ de las tablas de la ley, [[LXX]] <i>Ex</i>.31.18, <i>De</i>.9.10, cf. Ph.1.449, <i>Eu.Luc</i>.11.20, <i>Ep.Barn</i>.14.2b, del Espíritu Santo ἡ Γραφὴ ... τὸ ἅγιον Πνεῦμα [[δάκτυλον]] Θεοῦ [[καλεῖ]] Ath.Al.M.26.1020A.<br /><b class="num">2</b> de anim., del mono [[dedo]] [[ἔχει]] ... χεῖρας καὶ δακτύλους καὶ ὄνυχας ὁμοίους ἀνθρώπῳ Arist.<i>HA</i> 502<sup>b</sup>3, 6<br /><b class="num">•</b> de aves [[uña]] o [[garra]] Arist.<i>HA</i> 498<sup>a</sup>34, <i>PA</i> 695<sup>a</sup>22, 23, <i>Phgn</i>.810<sup>a</sup>22<br /><b class="num">•</b> de artrópodos como el escarabajo [[artejo]] Horap.1.10.<br /><b class="num">II</b> <b class="num">1</b> [[dedo]] medida de longitud equiv. a una dieciseisava parte del [[πούς]] (dos centímetros aprox.) γυνὴ ... [[μέγαθος]] ἀπὸ τεσσέρων πήχεων ἀπολείπουσα [[τρεῖς]] δακτύλους = <i>una mujer de cuatro codos menos tres dedos de estatura</i> Hdt.1.60, τὸ δὲ [[μέγεθος]] τῆς γλώττης [[ἔχει]] ἡ [[πορφύρα]] [[μεῖζον]] δακτύλου Arist.<i>HA</i> 547<sup>b</sup>6, cf. <i>GA</i> 728<sup>b</sup>31, ἑπτὰ παλαστῶν δακτύλο λειπόντων = <i>siete palmos menos un dedo</i>, <i>IG</i> 2<sup>2</sup>.1665.10, cf. 463.67 (ambas IV a.C.), [[μῆκος]] ὀκτὼ ποδῶν καὶ [[δέκα]] δακτύλων, [[πλάτος]] παλαστῶν [[ἐννέα]] καὶ δακτύλοιν δυοῖν <i>ID</i> 104-4a.A.56 (IV a.C.), [[λιθάριον]] ... τριῶν δακτύλων τὸ [[μέγεθος]] <i>Ath.Askl</i>.4.121 (III a.C.), cf. <i>ID</i> 1409Ba.1.33 (II a.C.), <i>IG</i> 7.3073.109, 138 (Lebadea II a.C.), [[πάχος]] τοῦ στύλου τεσσάρων δακτύλων τὰ κοιλώματα [[LXX]] 3<i>Re</i>.7.3, cf. <i>Ie</i>.52.21, I.<i>AI</i> 3.116, <i>ISyène</i> 251.4, 28 (imper.), Luc.<i>Icar</i>.18, Ach.Tat.3.20.6<br /><b class="num">•</b> aplicado al tiempo πώνωμεν· ... δ. [[ἀμέρα]] = <i>bebamos; ... el día es un dedo e.e. acaba de [[despuntar]] el [[alba]]</i> Alc.346.1, cf. <i>AP</i> 12.50 (Asclep.).<br /><b class="num">2</b> astr. [[dígito]] Cleom.2.3, Vett.Val.283.18.<br /><b class="num">III</b> métr. y mús.<br /><b class="num">1</b> [[dáctilo]] pie [[métrico]] formado por una sílaba larga y dos breves, ¯˘˘, ([[ῥυθμός]]) κατὰ [[δάκτυλον]] Ar.<i>Nu</i>.651, cf. Pl.<i>R</i>.400b, Poll.2.156, Cic.<i>Orat</i>.217, Diom.465.15, Quint.<i>Inst</i>.9.4.49, τὸ κατὰ [[δάκτυλον]] [[εἶδος]], ὅ τινες ἐξ Ὀρθίου νόμου φασὶν [[εἶναι]] Plu.2.1133f, [[δάκτυλος κατ' ἴαμβον]] = <i>[[dáctilo yámbico]]</i> o [[dáctilo diyambo]]</i>, ˘¯˘¯, Aristid.Quint.38.5, [[δάκτυλος κατὰ βακχεῖον τὸν ἀπὸ τροχαίου]] = <i>[[dáctilo baqueo-trocaico]]</i> ¯˘˘¯, Aristid.Quint.38.6, [[δάκτυλος κατὰ βακχεῖον τὸν ἀπὸ ἰάμβου]] = <i>[[dáctilo baqueo-yámbico]]</i>, ˘-¯˘, Aristid.Quint.38.8, [[δάκτυλος κατὰ χορεῖον τὸν ἰαμβοειδῆ]] = <i>[[dáctilo coreico-yamboide]]</i>, ¯˘˘¯˘˘, Aristid.Quint.38.9, [[δάκτυλος κατὰ χορεῖον τὸν τροχαιοειδῆ]] = <i>[[dáctilo coreico-trocoide]]</i>, ¯˘˘˘˘¯, Aristid.Quint.38.11<br /><b class="num">•</b> en plu. [[dáctilos]] una de las cinco partes de que se compone el [[νόμος]] [[Πυθικός]] (género musical citaródico sin acompañamiento de voz), Str.9.3.10.<br /><b class="num">2</b> οἱ δάκτυλοι cierta [[danza]] τὰ δὲ στασιμώτερα καὶ πυκνότερα καὶ τὴν ὄρχησιν ἁπλουστέραν ἔχοντα καλεῖται δάκτυλοι Ath.629d.<br /><b class="num">IV</b> bot.<br /><b class="num">1</b> [[δάκτυλοι Ἰδαῖοι]] otro n. de la [[γλυκυσίδη]] [[peonía]], [[Paeonia]] sp. Dsc.3.140, Dsc.Lat.3.152, <i>[[dactilus]] erba epionia</i>, <i>Gloss</i>.3.513, cf. Isid.<i>Etym</i>.17.9.48.<br /><b class="num">2</b> [[dátil]] Artem.5.89, Plin.<i>HN</i> 13.46, Isid.<i>Etym</i>.17.7.1, <i>Gloss</i>.3.513.<br /><b class="num">3</b> cierto tipo de [[uva]] alargada <i>praelongis dactyli porriguntur acinis</i> Plin.<i>HN</i> 14.15, cf. Colum.3.2.1, Isid.<i>Etym</i>.17.5.15.<br /><b class="num">4</b> [[grama]], [[Cynodon dactylon]] Pers., Plin.<i>HN</i> 24.182.<br /><b class="num">V</b> ict., un [[molusco]] [[bivalvo]] [[bálano]], [[escaramujo]], [[Lithodomus lithofagus]] o bien [[Pholas dactylus]] L., Plin.<i>HN</i> 9.184, 32.151.<br /><b class="num">VI</b> geol. [[dactylus Idaeus]], [[dedo del Ida]] cierto [[fósil]] [[cretense]] en forma de [[pulgar]], quizás una [[belemnita]], Plin.<i>HN</i> 37.170, Solin.11.14, Isid.<i>Etym</i>.16.15.12.<br /><b class="num">• Etimología:</b> Etim. dud.: ¿rel. c. gót. <i>tekan</i> ‘[[tocar]]’, lat. <i>[[digitus]]</i>? ¿O de *δάτκυλος, de δατ- ‘[[distribuir]]’, cf. [[δατέομαι]]? | |||
}} | }} | ||
{{pape | {{pape | ||
|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-01-0520.png Seite 520]] ὁ, 1) der Finger, Her. 6, 63 u. Folgde; [[μέγας]], der Daumen, Ael. V. H. 2, 9, sonst [[ἀντίχειρ]]; sonst werden noch genannt: ὁ σμικρότατος καὶ ὁ [[δεύτερος]] καὶ ὁ [[μέσος]], Plat. Rep. VII, 523 d; vgl. [[λιχανός]], [[σφάκελος]], [[μύωψ]]. – 2) ποδός, Fußzehe, Xen. An. 4, 5, 12; Eur. I. T. 255; Ar. Equ. 881 u. sonst. – 3) das kleinste griech. Längenmaaß, zwei Finger breit; übertr., von einer kurzen Zeit, Alcaeus bei Ath. X, 430 d; [[δάκτυλος]] ἀώς Asclepiad. 9 (XII, 50). – 4) die Dattel, Arist. Meteor. 1, 4, 10; Artemid. 5, 89. – 5) der Versfuß, Ar. Nub. 651; u. das Versmaaß, Plat. Rep. III, 400 b. – 6) δάκτυλοι 'Ιδαῖοι, Priester der Cybele. Vgl. Lob. Aglaoph. 2 p. 1166 st. | |ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-01-0520.png Seite 520]] ὁ, 1) der Finger, Her. 6, 63 u. Folgde; [[μέγας]], der Daumen, Ael. V. H. 2, 9, sonst [[ἀντίχειρ]]; sonst werden noch genannt: ὁ σμικρότατος καὶ ὁ [[δεύτερος]] καὶ ὁ [[μέσος]], Plat. Rep. VII, 523 d; vgl. [[λιχανός]], [[σφάκελος]], [[μύωψ]]. – 2) ποδός, Fußzehe, Xen. An. 4, 5, 12; Eur. I. T. 255; Ar. Equ. 881 u. sonst. – 3) das kleinste griech. Längenmaaß, zwei Finger breit; übertr., von einer kurzen Zeit, Alcaeus bei Ath. X, 430 d; [[δάκτυλος]] ἀώς Asclepiad. 9 (XII, 50). – 4) die Dattel, Arist. Meteor. 1, 4, 10; Artemid. 5, 89. – 5) der Versfuß, Ar. Nub. 651; u. das Versmaaß, Plat. Rep. III, 400 b. – 6) δάκτυλοι 'Ιδαῖοι, Priester der Cybele. Vgl. Lob. Aglaoph. 2 p. 1166 st. | ||
}} | |||
{{bailly | |||
|btext=ου (ὁ) :<br /><b>I.</b> [[doigt]] :<br /><b>1</b> [[doigt de la main]] ; ὁ [[μέγας]] [[δάκτυλος]] le gros doigt, <i>càd</i> le pouce (<i>d'ord.</i> [[ἀντίχειρ]]);<br /><b>2</b> [[doigt du pied]];<br /><b>3</b> doigt, <i>terme de comparaison pour mesurer, mesure d'environ 2 centimètres, la plus petite mesure de longueur chez les Grecs</i>;<br /><b>II.</b> <i>t. de pros.</i> dactyle [‒◡◡] ; vers dactylique.<br />'''Étymologie:''' R. Δεκ <i>ou</i> Δεχ, v. [[δέκομαι]] et [[δέχομαι]]. | |||
}} | |||
{{elnl | |||
|elnltext=δάκτυλος -ου, ὁ, plur. ook δάκτυλα vinger:; ὁ μέγας δ. de duim Hdt. 3.8.1; ἐπὶ δακτύλων συμβάλλεσθαι op zijn vingers uitrekenen Hdt. 6.63.2; NT ook hand:. δ. θεοῦ de hand van God NT Luc. 11.20. teen:. κἀνεχώρησεν... ἄκροισι δακτύλοισι en hij liep op zijn tenen terug Eur. IT 266; οἱ δάκτυλοι τῶν ποδῶν de tenen aan hun voeten Xen. An. 4.5.12. lengtemaat duim (± 2 cm.); overdr.:; δάκτυλος ἀμέρα de dag is nog maar een vingerlengte lang (d.w.z. duurt nog kort) Alc. 346.1; metr. dactylus (lang-kort-kort):. (ῥυθμός) κατὰ δάκτυλον dactylische maat Aristoph. Nub. 651. | |||
}} | |||
{{elru | |||
|elrutext='''δάκτῠλος:''' ὁ<br /><b class="num">1</b> [[палец]] ([[μέγας]] = [[ἀντίχειρ]] Her., Arst.; [[μέσος]] Arst.; σμικρότατος Plat. или [[ἔσχατος]] Arst.; οἱ τῶν ποδῶν δάκτυλοι Xen., Arst.; δάκτυλοι τῶν καμήλων, ὀρνίθων, σαυρῶν Arst.): ἐπ᾽ [[ἄκρων]] τῶν δακτύλων Arst. на цыпочках;<br /><b class="num">2</b> [[дактиль]] (наименьшая мера длины, у греков = 19.3 мм) Her., Arst.;<br /><b class="num">3</b> перен. [[мгновение]], [[миг]] (δ. [[ἀώς]], ''[[sc.]]'' ἐστι Anth.);<br /><b class="num">4</b> [[финик]] (τῶν δακτύλων πυρῆνες Arst.);<br /><b class="num">5</b> стих. [[дактиль]] (стопа ‒∪∪) Arph.;<br /><b class="num">6</b> стих. [[дактилический размер или стих]] Plat., Plut.;<br /><b class="num">7</b> pl. [[δάκτυλοι Ἰδαῖοι]] Diod. дактили горы Ида, т. е. жрецы Кибелы. | |||
}} | }} | ||
{{ls | {{ls | ||
|lstext='''δάκτῠλος''': ὁ, ποιητ. πληθ. δάκτυλα, Θεόκρ. 19. 3, Ἀνθ. Π. 9. 365, [[ὡσαύτως]] Ἀριστ. Φυσιογν. 6, 2· ― ὡς παρ’ ἡμῖν, Λατ. digitus, ἐπὶ δακτύλων συμβάλλεσθαι, λογαριάζειν ἐπὶ τῶν δακτύλων, Ἡρόδ. 6. 63, πρβλ. [[χείρ]]· ὁ [[μέγας]] δ., ὁ [[ἀντίχειρ]], ὁ αὐτ. 3. 8· ὁ [[μέσος]] Ἀριστ. Ἱ. Ζ. 2. 8, 6· ὁ [[ἔσχατος]] ὁ αὐτ. Αἰτ. Φ. 4. 10, 27. 2) οἱ δ. τῶν ποδῶν Ξεν. Ἀν. 4. 5, 12· καὶ [[ἄνευ]] τοῦ ποδός, ὡς τὸ Λατ. digitus, Ἀριστοφ. Ἱππ. 874, Ἀριστ. Ἱ. Ζ. 1. 15· τὸ τῶν δ. [[μέγεθος]] ἐναντίως ἔχει ἐπί τε τῶν ποδῶν καὶ τῶν χειρῶν ὁ αὐτ. Ζῴ. Μ. 4. 10, 64· πρβλ. [[δακτυλίδιον]] ΙΙ. β) ἐπὶ τῶν δακτύλων τῶν ζῴων, ὁ αὐτ. Ἱ. Ζ. 2. 1, 5, κ. ἀλλ.· τῶν πτηνῶν, ὁ αὐτ. Ζῴ. Μ. 4. 12, 34, κ. ἀλλ. ΙΙ. τὸ ἐλάχιστον τῶν Ἑλλην. μέτρων μήκους = [[περίπου]] 0,018 τοῦ γαλλικοῦ μέτρου, Ἡρόδ. 1. 60, κ. ἀλλ.· πίνωμεν· [[δάκτυλος]] [[ἁμέρα]] Ἀλκαῖ. 31· [[δάκτυλος]] ἀὼς Ἀνθ. Π. 12. 50· [[οὕτως]] οἱ νεώτεροι Ἕλληνες ναῦται μετροῦσι τὴν ἀπόστασιν τοῦ ἡλίου ἀπὸ τοῦ ὁρίζοντος διὰ δακτύλων, Newton’s Halicarn.· πρβλ. [[δακτυλιαῖος]]. ΙΙΙ. φοίνιξ, «χουρμᾶς», [[καρπὸς]] τοῦ δένδρου φοίνικος, Ἀριστ. Μετεωρ. 1. 4, 10, Ἀρτεμίδ. 5. 89. IV. μετρικὸς [[πούς]], ὁ [[δάκτυλος]], -υυ, Πλάτ. Πολιτ. 400Β· πρβλ. Ἀριστοφ. Νεφ. 651. V. Δάκτυλοι Ἰδαῖοι, μυθικὰ πρόσωπα ἐν Κρήτῃ, ἱερεῖς τῆς Κυβέλης, [[ὅθεν]] πιθανῶς οἱ αὐτοὶ καὶ οἱ Κορύβαντες, Στράβ. 355· Διόδ. 5. 64· πρβλ. Λοβ. Ἀγλαοφ. 1166, κἑξ. (Πρὸς τὸ δάκτυλος πρβλ. Λατ. digi-tus, Γοτθ. taih-o, Παλαιο-Σκανδ. καὶ Ἀγγλο-Σαξ. t â (ἀγγλ. toe = τοῦ ποδὸς [[δάκτυλος]]), Παλαιο-Γερμ. zeh-ã (Γερμ. zehe). Ὁ Κούρτ, ἰσχυρίζεται ὅτι ἡ [[ῥίζα]] [[εἶναι]] ΔΕΚ ([[δέχομαι]]), συγκρίνων τὸ finger ἐκ τοῦ fangen· πρβλ., [[ὡσαύτως]] [[δεξιός]]· νομίζει δὲ ὅτι τὸ [[δέκα]], ὡς ὁ [[ἀριθμὸς]] τῶν δακτύλων, δυνατὸν νὰ [[εἶναι]] συγγενές) | |lstext='''δάκτῠλος''': ὁ, ποιητ. πληθ. δάκτυλα, Θεόκρ. 19. 3, Ἀνθ. Π. 9. 365, [[ὡσαύτως]] Ἀριστ. Φυσιογν. 6, 2· ― ὡς παρ’ ἡμῖν, Λατ. digitus, ἐπὶ δακτύλων συμβάλλεσθαι, λογαριάζειν ἐπὶ τῶν δακτύλων, Ἡρόδ. 6. 63, πρβλ. [[χείρ]]· ὁ [[μέγας]] δ., ὁ [[ἀντίχειρ]], ὁ αὐτ. 3. 8· ὁ [[μέσος]] Ἀριστ. Ἱ. Ζ. 2. 8, 6· ὁ [[ἔσχατος]] ὁ αὐτ. Αἰτ. Φ. 4. 10, 27. 2) οἱ δ. τῶν ποδῶν Ξεν. Ἀν. 4. 5, 12· καὶ [[ἄνευ]] τοῦ ποδός, ὡς τὸ Λατ. digitus, Ἀριστοφ. Ἱππ. 874, Ἀριστ. Ἱ. Ζ. 1. 15· τὸ τῶν δ. [[μέγεθος]] ἐναντίως ἔχει ἐπί τε τῶν ποδῶν καὶ τῶν χειρῶν ὁ αὐτ. Ζῴ. Μ. 4. 10, 64· πρβλ. [[δακτυλίδιον]] ΙΙ. β) ἐπὶ τῶν δακτύλων τῶν ζῴων, ὁ αὐτ. Ἱ. Ζ. 2. 1, 5, κ. ἀλλ.· τῶν πτηνῶν, ὁ αὐτ. Ζῴ. Μ. 4. 12, 34, κ. ἀλλ. ΙΙ. τὸ ἐλάχιστον τῶν Ἑλλην. μέτρων μήκους = [[περίπου]] 0,018 τοῦ γαλλικοῦ μέτρου, Ἡρόδ. 1. 60, κ. ἀλλ.· πίνωμεν· [[δάκτυλος]] [[ἁμέρα]] Ἀλκαῖ. 31· [[δάκτυλος]] ἀὼς Ἀνθ. Π. 12. 50· [[οὕτως]] οἱ νεώτεροι Ἕλληνες ναῦται μετροῦσι τὴν ἀπόστασιν τοῦ ἡλίου ἀπὸ τοῦ ὁρίζοντος διὰ δακτύλων, Newton’s Halicarn.· πρβλ. [[δακτυλιαῖος]]. ΙΙΙ. φοίνιξ, «χουρμᾶς», [[καρπὸς]] τοῦ δένδρου φοίνικος, Ἀριστ. Μετεωρ. 1. 4, 10, Ἀρτεμίδ. 5. 89. IV. μετρικὸς [[πούς]], ὁ [[δάκτυλος]], -υυ, Πλάτ. Πολιτ. 400Β· πρβλ. Ἀριστοφ. Νεφ. 651. V. [[Δάκτυλοι Ἰδαῖοι]], μυθικὰ πρόσωπα ἐν Κρήτῃ, ἱερεῖς τῆς Κυβέλης, [[ὅθεν]] πιθανῶς οἱ αὐτοὶ καὶ οἱ Κορύβαντες, Στράβ. 355· Διόδ. 5. 64· πρβλ. Λοβ. Ἀγλαοφ. 1166, κἑξ. (Πρὸς τὸ δάκτυλος πρβλ. Λατ. digi-tus, Γοτθ. taih-o, Παλαιο-Σκανδ. καὶ Ἀγγλο-Σαξ. t â (ἀγγλ. toe = τοῦ ποδὸς [[δάκτυλος]]), Παλαιο-Γερμ. zeh-ã (Γερμ. zehe). Ὁ Κούρτ, ἰσχυρίζεται ὅτι ἡ [[ῥίζα]] [[εἶναι]] ΔΕΚ ([[δέχομαι]]), συγκρίνων τὸ finger ἐκ τοῦ fangen· πρβλ., [[ὡσαύτως]] [[δεξιός]]· νομίζει δὲ ὅτι τὸ [[δέκα]], ὡς ὁ [[ἀριθμός|ἀριθμὸς]] τῶν δακτύλων, δυνατὸν νὰ [[εἶναι]] συγγενές). | ||
}} | }} | ||
{{StrongGR | {{StrongGR | ||
| Line 23: | Line 32: | ||
}} | }} | ||
{{Thayer | {{Thayer | ||
|txtha=δακτύλου, ὁ (from Batrach. 45 and [[Herodotus]] | |txtha=δακτύλου, ὁ (from Batrach. 45 and [[Herodotus]] down), a [[finger]]: ἐν δακτύλῳ Θεοῦ, by the [[power]] of God, [[divine]] [[efficiency]] by [[which]] [[something]] is made [[visible]] to men, ἐν πνεύματι Θεοῦ); Psalm 8:4). | ||
}} | }} | ||
{{grml | {{grml | ||
|mltxt=ο και [[δάκτυλο]] και [[δάχτυλο]], το (AM [[δάκτυλος]], ο<br />Μ και [[δάκτυλον]], το)<br />Ι. 1. <b>βιολ.</b> [[κάθε]] ένα από τα τμήματα του σώματος που περιβάλλουν τις φάλαγγες και αποτελούν εξαρτήματα τών πρόσθιων ή οπίσθιων [[άκρων]]<br /><b>2.</b> <b>(μετρ.)</b> ο [[δάκτυλος]]<br />[[μετρική]] [[μονάδα]] από μία μακρά και δύο βραχείες συλλαβές (-υυ)<br /><b>3.</b> [[μονάδα]] μήκους<br /><b>νεοελλ.</b><br />το [[εκατοστόμετρο]]<br />II. <b>αρχ.</b> 0,018 του γαλλικού μέτρου<br />III. 1. το [[χέρι]] («πλακιά λιθαρένια γραμμένα με [[δάχτυλο]] του Θεού»<br />«δακτύλῳ | |mltxt=ο και [[δάκτυλο]] και [[δάχτυλο]], το (AM [[δάκτυλος]], ο<br />Μ και [[δάκτυλον]], [[το]])<br />Ι. 1. <b>βιολ.</b> [[κάθε]] ένα από τα τμήματα του σώματος που περιβάλλουν τις φάλαγγες και αποτελούν εξαρτήματα τών πρόσθιων ή οπίσθιων [[άκρων]]<br /><b>2.</b> <b>(μετρ.)</b> ο [[δάκτυλος]]<br />[[μετρική]] [[μονάδα]] από μία μακρά και δύο βραχείες συλλαβές (-υυ)<br /><b>3.</b> [[μονάδα]] μήκους<br /><b>νεοελλ.</b><br />το [[εκατοστόμετρο]]<br />II. <b>αρχ.</b> 0,018 του γαλλικού μέτρου<br />III. 1. το [[χέρι]] («πλακιά λιθαρένια γραμμένα με [[δάχτυλο]] του Θεού»<br />«δακτύλῳ Θεοῦ ἐγγέγραπται ὁ Λόγος»)<br /><b>2.</b> η [[δύναμη]] του Θεού, η θεϊκή [[επέμβαση]] («[[είναι]] [[δάχτυλο]] Θεού», «[[δάκτυλος]] Θεοῦ ἐστι τοῦτο», «ἐν δακτύλῳ Θεού»)<br /><b>3.</b> <b>φρ.</b> α) «το μεγάλο [[δάχτυλο]]», «ὁ [[μέγας]] [[δάκτυλος]]» — ο [[αντίχειρας]]<br />β) «μετράει με τα δάχτυλα», «ἐπί δακτύλων συμβάλλεται» — μετρά, υπολογίζει χρησιμοποιώντας τα δάχτυλα του<br />γ) «ο [[ήλιος]] βγήκε [[τρία]] δάχτυλα», «[[δάκτυλος]] ἀώς» — για τη [[μέτρηση]] της απόστασης του ήλιου από τον ορίζοντα με δάχτυλα<br /><b>νεοελλ.</b><br /><b>1.</b> μικρό ύψος, [[πάχος]] ή [[πλάτος]] («ένα [[δάχτυλο]] [[κρασί]]»)<br /><b>2.</b> [[είδος]] μαλακόστρακων με επιμήκη [[κόγχη]]<br /><b>3.</b> [[φοίνικας]], [[χουρμαδιά]]<br /><b>4.</b> <b>φρ.</b> α) «[[ξένος]] [[δάκτυλος]]» — [[κρυφή]] [[ενέργεια]] και [[υποκίνηση]] από [[ξένη]] [[δύναμη]]<br />β) «[[θέτω]] τον [[δάκτυλον]] επί τον τύπον τών ήλων» — [[προσπαθώ]] να βεβαιωθώ για [[κάτι]] σχηματίζοντας προσωπική [[αντίληψη]]<br />γ) «τον δείχνουν με το [[δάχτυλο]]» — [[είναι]] δακτυλοδεικτούμενος για τον καλό ή [[κακό]] του χαρακτήρα ή άλλους λόγους<br />δ) «κρύβεται [[πίσω]] απ' το [[δάχτυλο]] του» — προσπαθεί [[μάταια]] να αποκρύψει εσφαλμένες του ενέργειες<br />ε) «[[παίζω]] [[κάτι]] στα δάχτυλα» — [[γνωρίζω]], [[κατέχω]] [[κάτι]] πολύ καλά<br />στ) «μετριούνται στα δάχτυλα του ενός χεριού ή της μιας χειρός» — [[είναι]] ελάχιστοι<br />ζ) «τον [[καταφέρνω]] ή τον [[μπορώ]] με το μικρό μου [[δάχτυλο]]» — τον [[επηρεάζω]] [[πάρα]] πολύ εύκολα<br /><b>5.</b> <b>παροιμ.</b> α) «όλα τα δάχτυλα δεν [[είναι]] [[ίσια]]» — δεν έχουν όλοι οι άνθρωποι την [[ίδια]] [[αξία]]<br />β) «όποιο [[δάχτυλο]] κι αν κόψεις πονά» — οι γονείς αγαπάνε [[εξίσου]] όλα τους τα [[παιδιά]]<br />γ) «τα δαχτυλίδια κι αν πέσανε, τα δάχτυλα μείνανε» — για πλούσιους που έχασαν την [[περιουσία]] τους [[αλλά]] όχι την [[αξιοπρέπεια]] και την [[αρχοντιά]] τους<br /><b>αρχ.</b><br />Ι. 1. το 1 / 12 της φαινομένης διαμέτρου του Ήλιου ή της Σελήνης<br /><b>2.</b> ο [[καρπός]] του φοίνικα, ο [[χουρμάς]]<br /><b>3.</b> [[είδος]] σταφυλιού<br /><b>4.</b> [[ονομασία]] του φυτού [[άγρωστις]]<br />II. <b>πληθ.</b><br /><b>1.</b> <i>δάκτυλοι</i>, οι<br />[[είδος]] χορού με απλές κινήσεις<br /><b>2.</b> «Δάκτυλοι Ἰδαῖοι» <br />α) μυθικά πρόσωπα στην [[Κρήτη]], ιερείς της Κυβέλης<br />β) η [[γλυκυσίδη]]·<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Αβέβαιης ετυμολ. Πιθ. η αρχική σημ. της λ. ήταν «[[αιχμή]], [[μύτη]], [[άκρη]]». Η [[σύνδεση]] της λ. [[δάκτυλος]] με λέξεις άλλων ινδοευρ. γλωσσών ([[πρβλ]]. γοτθ. <i>tekan</i> «[[αγγίζω]]», αρχ. νορβ. <i>tăka</i> «[[παίρνω]]», αρχ. άνω γερμ. <i>zinko</i> «[[δόντι]]») δεν [[είναι]] απόλυτα ικανοποιητική. Ο βοιωτ. τ. [[δακκύλιος]], λόγω του -<i>κκ</i>-, το οποίο δεν ερμηνεύεται από -<i>κτ</i>-, οδηγεί πιθ. σε αρχικό τ. <i>δάτκυλος</i>. Τέλος, το νεοελλ. [[δάχτυλο]] προήλθε από μσν. [[δάκτυλον]] <span style="color: red;"><</span> <b>αρχ.</b> <i>δάκτυλα</i>, που [[είναι]] [[ποιητικός]] πληθ. του τ. [[δάκτυλος]].<br /><b><span style="color: brown;">ΠΑΡ.</span></b> [[δακτυλήθρα]], [[δακτύλι]](<i>ον</i>), [[δακτυλιαίος]], [[δακτυλίδι]](<i>ον</i>), [[δακτυλικός]], [[δακτυλίς]], [[δακτυλίτις]], [[δακτυλωτός]]<br /><b>αρχ.</b><br />[[δακτυλεύς]]<br /><b>αρχ.-μσν.</b><br />[[δακτυλίζω]]<br /><b>νεοελλ.</b><br />[[δακτυλισμός]].<br /><b><span style="color: brown;">ΣΥΝΘ.</span></b> (Α' συνθετικό) [[δακτυλοειδής]], [[δακτυλοθεσία]]<br /><b>αρχ.</b><br />[[δακτυλοδείκτης]], [[δακτυλόδικτος]], [[δακτυλοδόχμη]], [[δακτυλοκαμψόδυνος]], [[δακτυλόπους]], [[δακτυλότριπτος]]<br /><b>αρχ.-μσν.</b><br />[[δακτυλόδεικτος]]<br /><b>μσν.</b><br />[[δακτυλοσπόνδειος]], [[δακτυλοσφίγγω]]<br /><b>νεοελλ.</b><br />[[δακτυλοβάμων]], [[δακτυλεπίτριτοι]], [[δακτυλοεπίτριτοι]], [[δακτυλόγραμμα]], [[δακτυλογράφος]], [[δακτυλοθέτης]], [[δακτυλολογία]], [[δακτυλοσκοπία]], <i>δακτυλοτροχαίος</i>, [[δακτυλοτυπία]], [[δακτυλοφύλακας]]. (Β' συνθετικό) [[ακροδάκτυλο]], [[ακροδάκτυλον]] (νεοελλ. και [[ακροδάχτυλο]]), [[βραχυδάκτυλος]], [[δεκαδάκτυλος]], [[δωδεκαδάκτυλος]], [[εννεαδάκτυλος]], [[εξαδάκτυλος]] (νεοελλ. και <i>εξαδάχτυλος</i>,), [[μακροδάκτυλος]] (νεοελλ. και [[μακροδάχτυλος]]), [[μεσοδάκτυλον]] (νεοελλ. <i>μεσοδάχτυλο</i>), [[μεσοδάκτυλος]], [[οκταδάκτυλος]], [[πενταδάκτυλος]], [[περιττοδάκτυλος]] (Α [[περισσοδάκτυλος]]), [[ροδοδάκτυλος]], [[τετραδάκτυλος]]<br /><b>αρχ.</b><br />[[αντιδάκτυλος]], [[δεκαδάκτυλος]], [[διδάκτυλος]], [[ἑγδάκτυλος|εγδάκτυλος]], [[ἑκδάκτυλος|εκδάκτυλος]], [[ἑξδάκτυλος|εξδάκτυλος]], [[Ἑρμοδάκτυλον|Ερμοδάκτυλον]], [[ερυθροδάκτυλος]], [[ευδάκτυλος]], [[μεγαδάκτυλος]], [[μονοδάκτυλος]], [[οκτωδάκτυλος]], [[ολοδάκτυλος]], [[οπισθοδάκτυλος]], [[παχυδάκτυλος]], [[πεντεδάκτυλος]], [[πλεονοδάκτυλος]], [[πολυδάκτυλος]], [[σιδηροδάκτυλος]]<br /><b>νεοελλ.</b><br />[[αδάκτυλος]], <i>αρτιοδάκτυλος</i>, [[επταδάκτυλος]], [[ζυγοδάκτυλος]], <i>κρινοδάκτυλος</i> (και <i>κρινοδάχτυλο</i> και [[κρινοδάχτυλος]])]. | ||
}} | }} | ||
{{lsm | {{lsm | ||
|lsmtext='''δάκτῠλος:''' ὁ, ποιητ. πληθ. <i>δάκτυλα</i>,<br /><b class="num">I. 1.</b> [[δάχτυλο]], Λατ. [[digitus]]· [[ἐπί]] δακτύλων συμβάλλεσθαι, [[υπολογίζω]] με τα δάχτυλα, σε Ηρόδ.· ὁ [[μέγας]] δ., [[αντίχειρας]], στον ίδ.<br /><b class="num">2.</b> οἱ δ. | |lsmtext='''δάκτῠλος:''' ὁ, ποιητ. πληθ. <i>δάκτυλα</i>,<br /><b class="num">I. 1.</b> [[δάχτυλο]], Λατ. [[digitus]]· [[ἐπί]] δακτύλων συμβάλλεσθαι, [[υπολογίζω]] με τα δάχτυλα, σε Ηρόδ.· ὁ [[μέγας]] δ., [[αντίχειρας]], στον ίδ.<br /><b class="num">2.</b> οἱ δ. τῶν ποδῶν, ποδοδάχτυλα, σε Ξεν.· και το [[δάκτυλος]] μόνο του, όπως το Λατ. [[digitus]], [[δάχτυλο]] ποδιού, σε Αριστοφ.<br /><b class="num">II.</b> η μικρότερη ελλ. [[μονάδα]] για τη [[μέτρηση]] του μήκους· [[πλάτος]] ενός δαχτύλου, [[περίπου]] 7/10 μιας ίντσας, ίση με 19,26 χιλιοστά του μέτρου, σε Ηρόδ.<br /><b class="num">III.</b> [[ένας]] [[μετρικός]] [[πόδας]], [[δάκτυλος]], ¯˘˘, σε Πλάτ. (αμφίβ. προέλ., πιθ. από το <i>δείκ-νυμι</i>). | ||
}} | }} | ||
{{etym | {{etym | ||
|etymtx=1.<br />Grammatical information: m.<br />Meaning: [[finger]] (also as measure etc.), [[toes]] (Ion.-Att.);<br />Other forms: Boeot. | |etymtx=1.<br />Grammatical information: m.<br />Meaning: [[finger]] (also as measure etc.), [[toes]] (Ion.-Att.);<br />Other forms: Boeot. [[δακκύλιος]] (Tanagra)<br />Compounds: [[τετραδάκτυλος]]; [[ῥοδοδάκτυλος]].<br />Derivatives: Rare dimin.: [[δακτυλίδιον]] (Ar.), [[δακτυλίσκος]] (Lebadeia), [[δακτυλίς]] (Steph. Med., Plin.); - [[δακτύλιος]] m. (<b class="b3">-ον</b> n.) <b class="b2">(finger)ring</b> (Sapph., Hdt.) with dimin. [[δακτυλίδιον]] (Delos IIIa, pap.), also [[δακτυλίδριον]], <b class="b3">-ίδρυον</b> (pap., from <b class="b3">-ύδριον</b> [Chantr. Form. 72f.] dissimilated), [[δακτύληθρον]] (Them.; cf. Chantr. 373), [[δακτυλήθρα]] [[glove with fingers]] (X., Chantr. [[l.c.]]); - [[δακτυλῖτις]] plant name (Dsc.; after the root like a finger, Strömberg Pflanzennamen 37, Redard Les noms grecs en <b class="b3">-της</b> 70), [[δακτυλεύς]] name of a sea-fish (Ath.; Boßhardt Die Nomina auf <b class="b3">-ευς</b> 84f.). - Adj.: <b class="b3">δακτυλ-ιαῖος</b> [[broad as a finger]] (Hp.), [[δακτυλικός]] [[belonging to the finger]] (Ath.), [[δακτυλωτός]] [[with fingers]] (Ion.). - Denomin. [[δακτυλίζω]] <b class="b2">count with the fingers etc.</b> (H.) with [[δακτυλιστής]] (pap.) unknown profession.<br />Origin: PG [a word of Pre-Greek origin]<br />Etymology: No etymology. Boeot. [[δακκύλιος]], where <b class="b3">-κκ-</b> is hardly from <b class="b3">-κτ-</b>, rather from <b class="b3">*δάτκυλος</b>. Not to OHG [[zinko]]. Lat. [[digitus]] is also unclear. <b class="b3">*δατκ-υλ-</b> looks perfectly Pre-Greek: <b class="b3">-κτ-</b>, vowels [[α]] and [[υ]].<br />2.<br />Grammatical information: m.<br />Meaning: [[date]] (Arist.).<br />Origin: LW [a loanword which is (probably) not of Pre-Greek origin] Sem.<br />Etymology: From Semitic (Arab. [[daqal]] etc.), folketymologically reshaped to [[δάκτυλος]] because the leaf resembles a hand; s. Lewy Fremdw. 20f. | ||
}} | }} | ||
{{mdlsj | {{mdlsj | ||
|mdlsjtxt=[deriv. uncertain]: | |mdlsjtxt=[deriv. uncertain]: perhaps from [[δείκνυμι]].]<br /><b class="num">I.</b> a [[finger]], Lat. [[digitus]], ἐπὶ δακτύλων συμβάλλεσθαι to [[reckon]] on the fingers, Hdt.; ὁ [[μέγας]] δ. the [[thumb]], Hdt.<br /><b class="num">2.</b> οἱ δ. τῶν ποδῶν the toes, Xen.; and [[δάκτυλος]] [[alone]], like Lat. [[digitus]], a toe, Ar.<br /><b class="num">II.</b> the shortest Greek [[measure]] of [[length]], a [[finger]]'s [[breadth]], = [[about]] 7/10 of an [[inch]], Hdt.<br /><b class="num">III.</b> a [[metrical]] [[foot]], [[dactyl]], &μαξρ; &βρεϝε; &βρεϝε;, Plat. | ||
}} | }} | ||
{{FriskDe | {{FriskDe | ||
|ftr='''δάκτυλος''': 1.<br />{dáktulos}<br />'''Grammar''': m.<br />'''Meaning''': [[Finger]] (auch als Maß usw.), [[Fußzehe]] (ion. att.);<br />'''Composita''' : 2. Glied in vielen besitzanzeigenden Kompp.<br />'''Derivative''': Ableitungen. Seltene Deminutiva: [[δακτυλίδιον]] (Ar.), [[δακτυλίσκος]] (Lebadeia), [[δακτυλίς]] (Steph. Med., Plin.); — [[δακτύλιος]] m. (-ον n.) ‘(Finger)ring’ (Sapph., Hdt., Ar. usw.) mit dem Deminutivum [[δακτυλίδιον]] (Delos III<sup>a</sup>, Pap. u. a.), auch δακτυλίδριον, -ίδρυον (Pap., aus -ύδριον [Chantraine Formation 72f.] dissimiliert bzw. umgestellt), [[δακτύληθρον]] (Them.; zur Bildung Chantraine 373), [[δακτυλήθρα]] [[Fingerhandschuh]] (X. usw., Chantraine ebd.); — [[δακτυλῖτις]] Pflanzenname (Dsk.; nach der fingerdicken Wurzel, Strömberg Pflanzennamen 37, Redard Les noms grecs en -της 70), [[δακτυλεύς]] N. eines Meerfisches (Ath.; nach der Größe, Boßhardt Die Nomina auf -ευς 84f.). — Adjektiva: [[δακτυλιαῖος]] [[fingerbreit]] (Hp., Arist. usw.), [[δακτυλικός]] [[zum Finger gehörig]], [[daktylisch]] (Ath., Longin. usw.), [[δακτυλωτός]] [[mit Fingern versehen]] (Ion. Trag., Didym. ap. Ath.). — Denominatives Verb [[δακτυλίζω]] [[mit dem Finger zeigen]] (H., Eust.) mit [[δακτυλιστής]] (Pap.) Berufsbezeichnung unklarer Bedeutung, vgl. Preisigke Wörterbuch s. v.<br />'''Etymology''' : Keine überzeugende Etymologie. Böot. [[δακκύλιος]] (Tanagra), dessen -κκ- sich schwer aus -κτ- erklären läßt, legt eine Grundform *δάτκυλος nahe; der dadurch gewonnene leidliche Anschluß an ahd. ''zinko'' [[Zinke]] ist jedoch semantisch wenig befriedigend. Bei einer ursprünglichen Lautfolge δακτυ- kommt auch Verwandtschaft mit got. ''tekan'' [[berühren]], anord. ''tăka'' [[nehmen]] in Betracht. Weitere Hypothesen bei W.-Hofmann s. ''digitus'', wo auch reiche Lit.<br />'''Page''' 1,344-345<br />2.<br />{dáktulos}<br />'''Meaning''': [[Dattel]] (Arist. usw.).<br />'''Etymology''' : Kaum mit 1. identisch, sondern eher aus einem semitischen LW (arab. ''daqal'' usw.) wegen der Ähnlichkeit zwischen dem Dattelpalmblatt und den ausgespreizten Fingern volksetymologisch umgebildet; vgl. Lewy Fremdw. 20f.<br />'''Page''' 1,345 | |ftr='''δάκτυλος''': 1.<br />{dáktulos}<br />'''Grammar''': m.<br />'''Meaning''': [[Finger]] (auch als Maß usw.), [[Fußzehe]] (ion. att.);<br />'''Composita''': 2. Glied in vielen besitzanzeigenden Kompp.<br />'''Derivative''': Ableitungen. Seltene Deminutiva: [[δακτυλίδιον]] (Ar.), [[δακτυλίσκος]] (Lebadeia), [[δακτυλίς]] (Steph. Med., Plin.); — [[δακτύλιος]] m. (-ον n.) ‘(Finger)ring’ (Sapph., Hdt., Ar. usw.) mit dem Deminutivum [[δακτυλίδιον]] (Delos III<sup>a</sup>, Pap. u. a.), auch δακτυλίδριον, -ίδρυον (Pap., aus -ύδριον [Chantraine Formation 72f.] dissimiliert bzw. umgestellt), [[δακτύληθρον]] (Them.; zur Bildung Chantraine 373), [[δακτυλήθρα]] [[Fingerhandschuh]] (X. usw., Chantraine ebd.); — [[δακτυλῖτις]] Pflanzenname (Dsk.; nach der fingerdicken Wurzel, Strömberg Pflanzennamen 37, Redard Les noms grecs en -της 70), [[δακτυλεύς]] N. eines Meerfisches (Ath.; nach der Größe, Boßhardt Die Nomina auf -ευς 84f.). — Adjektiva: [[δακτυλιαῖος]] [[fingerbreit]] (Hp., Arist. usw.), [[δακτυλικός]] [[zum Finger gehörig]], [[daktylisch]] (Ath., Longin. usw.), [[δακτυλωτός]] [[mit Fingern versehen]] (Ion. Trag., Didym. ap. Ath.). — Denominatives Verb [[δακτυλίζω]] [[mit dem Finger zeigen]] (H., Eust.) mit [[δακτυλιστής]] (Pap.) Berufsbezeichnung unklarer Bedeutung, vgl. Preisigke Wörterbuch s. v.<br />'''Etymology''': Keine überzeugende Etymologie. Böot. [[δακκύλιος]] (Tanagra), dessen -κκ- sich schwer aus -κτ- erklären läßt, legt eine Grundform *δάτκυλος nahe; der dadurch gewonnene leidliche Anschluß an ahd. ''zinko'' [[Zinke]] ist jedoch semantisch wenig befriedigend. Bei einer ursprünglichen Lautfolge δακτυ- kommt auch Verwandtschaft mit got. ''tekan'' [[berühren]], anord. ''tăka'' [[nehmen]] in Betracht. Weitere Hypothesen bei W.-Hofmann s. ''digitus'', wo auch reiche Lit.<br />'''Page''' 1,344-345<br />2.<br />{dáktulos}<br />'''Meaning''': [[Dattel]] (Arist. usw.).<br />'''Etymology''': Kaum mit 1. identisch, sondern eher aus einem semitischen LW (arab. ''daqal'' usw.) wegen der Ähnlichkeit zwischen dem Dattelpalmblatt und den ausgespreizten Fingern volksetymologisch umgebildet; vgl. Lewy Fremdw. 20f.<br />'''Page''' 1,345 | ||
}} | }} | ||
{{Chinese | {{Chinese | ||
|sngr='''原文音譯'''：d£ktuloj 打克替羅士<br />'''詞類次數'''：名詞（8）<br />'''原文字根'''：手指 相當於： （[[אֶצְבַּע]]‎）<br />'''字義溯源'''：手指*，指頭，能力；或源自（[[δέκα]] / [[δεκαέξ]] / [[δεκαοκτώ]]）=十）。主耶穌醫治耳聾舌結的人，用指頭探他的耳朵（ 可7:33）；主耶穌也用他的指頭趕鬼（ 路11:20；和合本將指頭譯為能力）；主耶穌又用他的指頭在地上畫字（ 約8:6）。然而文士與法利賽人能說不能行，把難擔的重擔捆起來擱在人的肩上，但自己一個指頭也不肯動（ 太23:4）。也許，我們需要用我們屬靈的指頭，探入主的肋旁，來確定我們的信。（ 約20:27）<br />'''同源字'''：1） （[[δακτύλιος]]）指環 2） （[[δάκτυλος]]）手指 3） （[[χρυσοδακτύλιος]]）帶金戒指<br />'''出現次數'''：總共（8）；太（1）；可（1）；路（3）；約（3）<br />'''譯字彙編'''：<br />1） 手指（3） 路11:46； 約20:25； 約20:27；<br />2） 指頭（3） 太23:4； 可7:33； 約8:6；<br />3） 指（1） 路16:24；<br />4） 能力（1） 路11:20 | |sngr='''原文音譯'''：d£ktuloj 打克替羅士<br />'''詞類次數'''：名詞（8）<br />'''原文字根'''：手指 相當於： （[[אֶצְבַּע]]‎）<br />'''字義溯源'''：手指*，指頭，能力；或源自（[[δέκα]] / [[δεκαέξ]] / [[δεκαοκτώ]]）=十）。主耶穌醫治耳聾舌結的人，用指頭探他的耳朵（ 可7:33）；主耶穌也用他的指頭趕鬼（ 路11:20；和合本將指頭譯為能力）；主耶穌又用他的指頭在地上畫字（ 約8:6）。然而文士與法利賽人能說不能行，把難擔的重擔捆起來擱在人的肩上，但自己一個指頭也不肯動（ 太23:4）。也許，我們需要用我們屬靈的指頭，探入主的肋旁，來確定我們的信。（ 約20:27）<br />'''同源字'''：1） （[[δακτύλιος]]）指環 2） （[[δάκτυλος]]）手指 3） （[[χρυσοδακτύλιος]]）帶金戒指<br />'''出現次數'''：總共（8）；太（1）；可（1）；路（3）；約（3）<br />'''譯字彙編'''：<br />1） 手指（3） 路11:46； 約20:25； 約20:27；<br />2） 指頭（3） 太23:4； 可7:33； 約8:6；<br />3） 指（1） 路16:24；<br />4） 能力（1） 路11:20 | ||
}} | |||
{{mantoulidis | |||
|mantxt=Πιθανόν ἀπό τή ρίζα δακ- τοῦ [[δάκνω]]. Ἤ ἀκόμη ἀπό τή ρίζα δεκ- τοῦ [[δέχομαι]] ἤ καί ἀπό τό [[δείκνυμι]].<br><b>Παράγωγα:</b> [[δακτύλιος]] (=δακτυλίδι μέ σφραγίδα), [[δακτυλικός]], [[δακτυλήθρα]], [[δακτυλοδεικτέω]], [[δακτυλόδεικτος]], [[δακτυλωτός]]. | |||
}} | |||
{{elmes | |||
|esmgtx=ὁ 1 [[dedo]] de la mano λαβὼν σεαυτοῦ δάκτυλον ὑπόθες ὑπὸ τὴν γλῶσσάν σου <b class="b3">toma un dedo y póntelo debajo de la lengua</b> P III 263 P III 269 σὺ δὲ εὐθέως ἐπίθες δεξιὸν δάκτυλον ἐπὶ τὸ στόμα καὶ λέγε <b class="b3">tú inmediatamente pon el dedo derecho en la boca y di</b> P IV 558 εἴρας αὐτὸν (τὸν δακτύλιον) εἰς τὸν ἰδαῖον τῆς ἀριστερᾶς σου χειρὸς δάκτυλον ἔσω βλέποντα <b class="b3">colocando el anillo en el dedo índice de tu mano izquierda mirando hacia dentro</b> P V 456 SM 94 25 (fr. lac.) del pie τῇ ἀριστερᾷ πτέρνῃ πάτει τὸν μέγαν δάκτυλον τοῦ δεξιοῦ ποδός <b class="b3">pisa con el talón izquierdo el dedo gordo del pie derecho</b> P IV 1054 P IV 1056 P IV 1060 de Dios ὅτι σε ὁρκίζω κατὰ τοῦ δακτύλου τοῦ θεοῦ <b class="b3">pues yo te conjuro por el dedo de Dios</b> O 1 6 2 [[anillo]] λαβὼν σίδηρον ἀπὸ ἀναγκοπέδης ψυχρηλατήσας ποίησον δάκτυλον <b class="b3">toma hierro de unos grilletes y forja en frío un anillo</b> P IV 2131 ἔχε μετὰ σεαυτοῦ δάκτυλον σιδηρο<ῦ>ν, ἐφ' ὃν γέγλυπται Ἁρποκράτης <b class="b3">ten un anillo de hierro, en el que esté grabado Harpócrates</b> P LXI 31 P LXI 37 3 [[dedo de Hermes]] nombre secreto de alguna planta σύγχριε δέ σε ὅλον τῷ συνθέματι τούτῳ· δαφνίδας, κύμινον Αἰθιοπικόν, στρύχνον καὶ Ἑρμοῦ δάκτυλον <b class="b3">úngete todo con la siguiente mixtura: semillas de laurel, comino etíope, adormidera y dedo de Hermes</b> P II 76 P III 468 (fr. lac.) 4 [[Dáctilos]] hechiceros míticos dedicados al culto de Cibeles τετέλεσμαι καὶ εἰς μέγαρον κατέβην Δακτύλων <b class="b3">estoy consagrado y he bajado a la cámara de los Dáctilos</b> P LXX 14 | |||
}} | |||
{{trml | |||
|trtx=Abkhaz: анацәа; Afrikaans: vinger; Aklanon: tudlo'; Albanian: gisht; Alutor: тылгылӈын; Amharic: ጣት; Arabic: إِصْبَع, بَنَان; Hijazi Arabic: أُصْباع; Aragonese: dido; Armenian: մատ; Aromanian: dzeadzit; Assamese: আঙুলি; Asturian: deu, dedu; Avar: килищ; Azerbaijani: barmaq; Balinese: jriji; Baluchi: موردانگ, لنکک; Bashkir: бармаҡ; Basque: hatz; Bats: ტარკ; Belarusian: палец; Bengali: আঙ্গুল, আঙুল; Breton: biz; Brunei Malay: jari; Bulgarian: пръст; Burmese: လက်ချောင်း; Buryat: хурган; Catalan: dit; Chamicuro: sulu shijpa; Chechen: пӏелг; Chichewa: chala; Chinese Cantonese: 手指; Dungan: зыту, җыту; Hakka: 手指; Mandarin: 手指, 指頭, 指头, 手指頭, 手指头; Min Dong: 手指; Min Nan: 掌頭仔, 掌头仔; Wu: 手節頭, 手节头; Chuvash: пӳрне; Classical Nahuatl: mapilli; Coptic: ⲧⲏⲃ; Corsican: ditu; Czech: prst; Danish: finger; Dhivehi: އިނގިލި; Dongxiang: ghurun; Drung: urhram; Dupaningan Agta: giray; Dutch: [[vinger]]; Eastern Cham: ꨌꨗꨭꨥ ꨓꨊꨪꩆ; Elfdalian: fingger; Erzya: сур, кедь сур; Esperanto: fingro; Estonian: sõrm, näpp; Faroese: fingur; Finnish: sormi, näppi; French: [[doigt]]; Frisian North Frisian: fanger; Old Frisian: finger; West Frisian: finger; Friulian: dêt; Gagauz: parmak; Galician: dedo; Georgian: თითი; German: [[Finger]]; Greek: [[δάχτυλο]], [[δάκτυλο]]; Ancient Greek: [[δάκτυλος]]; Greenlandic: inuak; Gujarati: આંગળી; Haitian Creole: dwèt; Hausa: yatsa; Hawaiian: manamana; Hebrew: אֶצְבַּע; Higaonon: tuldo; Hindi: उंगली, अंगुल, अंगुलि, अंगुली, अंगुश्त; Hungarian: ujj; Hunsrik: Finger; Icelandic: fingur, putti; Ido: fingro; Indonesian: jari; Ingush: пӏелг; Interlingua: digito; Irish: méar, méara; Italian: [[dito]], [[dita]]; Iu Mien: buoz-ndoqv; Japanese: 指; Javanese: driji; Kabuverdianu: dedu; Kalmyk: хурһн; Kannada: ಬೆರಳು; Kapampangan: taliri; Karachay-Balkar: бармакъ; Karakalpak: barmaq; Karelian: sormi; Kazakh: бармақ; Khakas: салаа; Khmer: ម្រាមដៃ, អង្គុលី; Komi-Zyrian: чунь; Kongo: mioko; Korean: 손가락; Koryak: йылгылӈын; Kumyk: бармакъ; Kurdish Central Kurdish: پەنجە; Northern Kurdish: til; Kyrgyz: бармак; Lao: ນິ້ວມື, ນີ້ວ; Latgalian: piersts; Latin: [[digitus]]; Latvian: pirksts; Laz: კითი; Lithuanian: pirštas; Livonian: suoŗm; Lombard: did; Low German: Finger; Luganda: olugalo; Luhya: luluala, luluala; Luo: ching; Luxembourgish: Fanger; Macedonian: прст; Madurese: garigi; Maguindanao: kemel; Malagasy: ankihikely; Malay: jari; Malayalam: വിരൽ; Maltese: saba; Manchu: ᠰᡳᠮᡥᡠᠨ; Mansaka: kamot; Manx: mair; Maori: mikao, matimati, matihao, koikara, kotikara, matikara, maihao; Maranao: kemer; Marathi: अंगुली, बोट; Mazanderani: انگیس; Middle English: fynger; Mongolian: хуруу; Mwani: chala; Nahuatl: mapili; Nanai: чумчуэн; Navajo: álázhoozh, álánééz; Nepali: औंला; Nias: turu; Nivkh: тунь; Norwegian: finger; Occitan: det, dit; Ojibwe: niibinaakwaanininj; Okinawan: いいび; Old Church Slavonic Cyrillic: прьстъ, пальць; Old East Slavic: пальць, пьрстъ; Old English: finger; Old Javanese: jariji; Oriya: ଆଙ୍ଗୁଳି; Oromo: quba; Ossetian: ӕнгуылдз; Ottoman Turkish: بنان, پرمق, انگشت; Pacoh: tarreih ati; Pali: aṅgulī; Pashto: ګوته; Persian: انگشت, انگشد; Plautdietsch: Finja; Polish: palec inan; Portuguese: [[dedo]]; Quechua: ruk'ana; Romagnol: dòit; Romani: naj; Romanian: deget; Romansch: det; Russian: [[палец]], [[перст]]; S'gaw Karen: စုမုၢ်; Salar Sami Inari: suormâ; Northern: suorbma; Skolt: suõrmm; Southern: soerme; Sanskrit: अङ्गुली, अङ्गुरि; Santali: ᱠᱟᱹᱴᱩᱵ; Scottish Gaelic: meur, corrag, meirceann, àbhdan; Serbo-Croatian Cyrillic: прст; Roman: prst; Shona: munwe; Sichuan Yi: ꇇꏸ; Sicilian: jìditu, jitu; Sindhi: آڱُر; Sinhalese: ඇඟිල්ල; Slovak: prst; Slovene: prst; Somali: faro; Sorbian Lower Sorbian: palc; Upper Sorbian: palc; Sotho: monwana; Southern Altai: сабар, бармак; Spanish: [[dedo]]; Stoney: nã pθihu; Svan: ფხულე; Swahili: kidole, dole; Swedish: finger; Tagalog: daliri; Tajik: ангушт; Tamil: விரல்; Tatar: бармак; Tboli: tdok; Telugu: వేలు; Thai: นิ้ว; Tibetan: མཛུག་གུ, ཕྱག་མཛུག; Tigrinya: ኣጻብዕ; Tocharian B: prāri; Turkish: parmak; Turkmen: barmak; Tuvan: салаа; Udmurt: чиньы; Ugaritic: 𐎜𐎕𐎁𐎓; Ukrainian: палець; Urdu: انگلی; Uyghur: بارماق; Uzbek: barmoq; Venetian: déo, det; Veps: sor'm; Vietnamese: ngón tay; Vilamovian: fyngier; Volapük: doat; Walloon: doet; Welsh: bys; Western Bukidnon Manobo: tezu'; White Hmong: ntiv tes; Winnebago: nąąpwaigiza; Wolof: baaraam; Xhosa: umnwe; Yakut: тарбах; Yiddish: פֿינגער; Zazaki: engışt, gişt, gışt; Zhuang: lwgfwngz; Zulu: umunwe | |||
}} | }} | ||