κέρχνος: Difference between revisions

|Definition=(A), ὁ, <span class="sense"><p>&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">A</span> = [[κέγχρος]], Hsch.s.v.<b class="b3">κατακερχνοῦται</b>, cf. <span class="bibl">Anaxandr. 41.27</span>, Gal.18(1).574.</span><br /><span class="bld">κέρχν-ος</span> (B), ὁ, <span class="sense"><p>&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">A</span> <b class="b2">rough excrescence</b>, τραχὺς χελώνης κ. <span class="bibl">S.<span class="title">Fr.</span>279</span>. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">2</span> of the throat, <b class="b2">roughness, hoarseness</b>, <span class="bibl">Hp. <span class="title">Epid.</span>7.27</span>. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">b</span> of sound, <b class="b2">harsh croaking</b>, S.<span class="title">Ichn.</span>128. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">II</span> <b class="b2">silverdust</b>, <span class="bibl">Poll.7.99</span>. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">III</span> = [[κέρνος]], <span class="title">IG</span>12.313.17, 314.23 (Eleusis).</span><br /><span class="bld">κέρχν-ος</span> (C), ον, <span class="sense"><p>&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">A</span> <b class="b2">rough, hoarse</b>: τὸ κ. Gal.19.111.</span>

|btext=<span class="bld">1</span>ου (ὁ) :<br /><b>1</b> rugosité d’une surface;<br /><b>2</b> sécheresse de la voix, raucité, enrouement.<br />'''Étymologie:''' DELG étym. obsc.<br /><span class="bld">2</span>ου (ἡ) :<br />grain de mil, millet.<br />'''Étymologie:''' ion. c. [[κέγχρος]].

|mltxt=<b>(I)</b><br />[[κέρχνος]], ὁ (Α)<br /><i>([[κατά]] τον <b>Ησύχ.</b>)</i> κένχρος, [[κεχρί]].<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> <span style="color: red;"><</span> αναδιπλασιασμένο ΙΕ τ. <i>gher</i>-<i>ghro</i>-, με [[ανομοίωση]] του δεύτερου -<i>τ</i>- σε -<i>n</i>- ( <i>gher</i>-<i>ghno</i>-), ενώ με [[ανομοίωση]] του πρώτου -<i>τ</i>- σε -<i>η</i>- ( <i>ghen</i>-<i>ghro</i>) προέκυψε πιθ. παράλληλα ο τ. [[κέγχρος]]. Κατ' [[άλλη]] [[άποψη]], ο τ. [[κέρχνος]] [[είναι]] ο [[αρχικός]] (<span style="color: red;"><</span> <i>κέρκσνος</i>), [[οπότε]] συνδέεται με το αρχ. άνω γερμ. <i>hirso</i> «[[κεχρί]]», ο δε τ. [[κέγχρος]] προέκυψε με [[μετάθεση]]].<br /><b>(II)</b><br />[[κέρχνος]], -ον (Α)<br /><b>1.</b> [[τραχύς]], [[βραχνός]]<br /><b>2.</b> <b>το αρσ. ως ουσ.</b> ὁ [[κέρχνος]]<br />α) τραχύ [[εξόγκωμα]] («τραχὺς χελώνης [[κέρχνος]]», <b>Σοφ.</b>)<br />β) (για τον λαιμό) [[βραχνάδα]]<br />γ) διαπεραστική [[κραυγή]], [[στριγγλιά]]<br />δ) [[ασημόσκονη]].<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Πρόκειται [[μάλλον]] για ονοματοποιημένη λ. Συνδέεται πιθ. με το [[κρεξ]], [[οπότε]] θα προέκυψε <span style="color: red;"><</span> <i>κερκ</i>-<i>σνος</i> και θα [[πρέπει]] να αναχθεί σε ΙΕ [[ρίζα]] <i>ker</i>-<i>k</i>- που [[είναι]] [[προϊόν]] ονοματοποιίας. Έχει [[επίσης]] προταθεί [[σύνδεση]] με το αρχ. ινδ. <i>ghar</i>-<i>ghara</i>- «[[τρίξιμο]], [[θόρυβος]]», [[επίσης]] [[προϊόν]] ονοματοποιίας, [[οπότε]] θα προέκυψε <span style="color: red;"><</span> <i>κέρ</i>-<i>χρ</i>-<i>ος</i> με ανομοιωτική [[τροπή]] του δεύτερου -<i>ρ</i>- σε -<i>ν</i>-. Παράλληλα με τον [[κέρχνος]] μαρτυρείται και τ. <i>καρχ</i>-<i>αλέος</i>, ο [[οποίος]] θα [[πρέπει]] να προέκυψε [[κατά]] το [[σχήμα]] [[ισχνός]]: [[ισχαλέος]].<br /><b><span style="color: brown;">ΠΑΡ.</span></b> <b>αρχ.</b> [[κερχνασμός]], [[κερχνηίς]], [[κέρχνω]], [[κερχνώ]], [[κερχνώδης]], [[κερχνωτός]].<br /><b><span style="color: brown;">ΣΥΝΘ.</span></b> (Β' συνθετικό) <i>αιμόκερχνον</i>, [[άκερχνος]]].<br /><b>(III)</b><br />[[κέρχνος]], ὁ (Α)<br />πήλινο [[πινάκιο]] για λατρευτική [[χρήση]], [[κέρνος]].<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Άλλος τ. του [[κέρνος]] (II)].

|elnltext=κέρχ(ν)ος -ον hees; subst. τὸ κέρχνον heesheid. Hp.

|elrutext='''κέρχνος:''' ὁ шероховатость, бугристость (χελώνης Soph.).

|etymtx=Grammatical information: m.<br />Meaning: <b class="b2">raw voice, hoarseness</b> (Hp., S. Ichn. 128), <b class="b2">raw surface, rough excrescence</b> (S. Fr. 279), auch = <b class="b3">ὁ τῶν ἀργυρίων κονιορτός</b> (Poll. 7, 99).<br />Compounds: Compp. <b class="b3">ἄ-κερχνος</b> <b class="b2">without hoarseness</b> (Aret.), <b class="b3">αἱμό-κερχνον</b> n. <b class="b2">cough with blood spitting</b> (Hp.; subst. bahuvrihi). From <b class="b3">ἄκερχνος</b> and <b class="b3">κέρχνω</b> arose the adj. <b class="b3">κέρχνος</b> (<b class="b3">κερχνός</b>?) [[raw]] of the voice, [[hoarse]] (Gal.) [??].<br />Derivatives: <b class="b3">κερχνώδης</b> [[raw]], [[hoarse]] (Hp.), <b class="b3">κερχνασμός</b> [[rawness]], [[hoarsness]] (Gal.; as if from <b class="b3">*κερχνάζω</b>). Denomin. verb <b class="b3">κερχνόομαι</b>, <b class="b3">-όω</b> <b class="b2">be raw, uneven or make, engrave</b> (H.) with <b class="b3">κερχνώματα</b> pl. <b class="b2">unevennesses, elevated, embossed(?) work</b> (H.; after this also E. Ph. 1386 to be read for <b class="b3">κεγχρώμασι</b>?, cf. on <b class="b3">κέγχρος</b>), <b class="b3">κερχνωτός</b> [[embossed]], [[engraved]] (H.); also <b class="b3">κέρχνω</b> <b class="b2">be or make hoarse</b> (Hp.; on the formation Schwyzer 723 Zus.). - Beside it <b class="b3">κερχαλεος</b> <b class="b2">raw hoarse</b> (Hp.), also <b class="b3">κερχναλέος</b> (Hp. v. l., Gal.; cf. below). On <b class="b3">κερχνηΐς</b> s. v.<br />Origin: PG [a word of Pre-Greek origin]X [probably]<br />Etymology: Without certain connection; onomatopoetic? The form <b class="b3">κρέξ</b> (name of a bird) seems hardly comparable. One proposes <b class="b3">κέρχνος</b> < <b class="b3">*κέρκ-σνος</b>? Pisani Ist. Lomb. 73 : 2, 12 reminds of Skt. <b class="b2">ghar-ghara-</b> m. [[crackling]], [[rattling]] (and independent Lat. [[hirriō]] [[grumble]], OE. [[gierran]] [[crack]], [[creak]], [[girren]] etc. (Pok. 439); <b class="b3">κέρχνος</b> would continue <b class="b3">*κερ-χρ-ο-ς</b>. <b class="b3">κερχαλέος</b> would be analogical, as <b class="b3">ἰσχνός</b> : <b class="b3">ἰσχαλέος</b>. Fur. 340 compares <b class="b3">κάρχαρος</b>. If the word is Pre-Greek, it could simply be <b class="b2">*KerK-no-</b>, with aspiration before the [[n]].

|ftr='''κέρχνος''': {kérkhnos}<br />'''Grammar''': m.<br />'''Meaning''': [[rauhe Stimme]], [[Heiserkeit]] (Hp., S. ''Ichn''. 128), [[rauhe Fläche]], [[Erhabenheit]] (S. ''Fr''. 279), auch = ὁ [[τῶν]] ἀργυρίων [[κονιορτός]] (Poll. 7, 99).<br />'''Composita''' : Kompp. [[ἄκερχνος]] [[ohne Heiserkeit]] (Aret.), [[αἱμόκερχνον]] n. [[Bluthusten]] (Hp.; subst. Bahuvrihi). Aus [[ἄκερχνος]] und [[κέρχνω]] entstand das Adj. [[κέρχνος]] (κερχνός?) [[rauh]] von der Stimme, [[heiser]] (Gal.).<br />'''Derivative''': Davon [[κερχνώδης]] [[rauh]], [[heiser]] (Hp.), [[κερχνασμός]] [[Rauheit]], [[Heiserkeit]] (Gal.; wie von *κερχνάζω). Denominatives Verb κερχνόομαι, -όω ‘rauh, uneben sein bzw. machen, gravieren’ (H.) mit κερχνώματα pl. [[Unebenheiten]], [[erhabene]], [[getriebene Arbeiten]] (H.; danach auch E. ''Ph''. 1386 für κεγχρώμασι zu lesen?, vgl. zu [[κέγχρος]]), [[κερχνωτός]] [[getrieben]], [[graviert]] (H.); auch [[κέρχνω]] [[heiser sein oder machen]] (Hp. u. a.; zur Bildung Schwyzer 723 Zus.). — Daneben [[κερχαλέος]] [[rauh]], [[heiser]] (Hp.), auch [[κερχναλέος]] (Hp. v. l., Gal.; vgl. unten). Zu [[κερχνηΐς]] s. bes.<br />'''Etymology''' : Ohne sichere Anknüpfung, wohl ursprünglich onomatopoetisch. Eine allgemeine Ähnlichkeit zeigen die unter [[κρέξ]] besprochenen Schallwörter; [[κέρχνος]] dann aus *κέρκσνος? Anderseits erinnert Pisani Ist. Lomb. 73 : 2, 12 an das schallnachahmende aind. ''ghar''-''ghara''- m. [[Geknister]], [[Gerassel]], woneben die davon unabhängig gebildeten lat. ''hirriō'' [[winselnd knurren]], ags. ''gierran'' ‘krachen, knarren, ''girren''’ u. a. m. (WP. 1, 605, Pok. 439); [[κέρχνος]] stände dann für *κερχρο-ς und [[κερχαλέος]] wäre Analogiebildung nach [[ἰσχνός]] : [[ἰσχαλέος]] u. a., wozu durch Kreuzung [[κερχναλέος]].<br />'''Page''' 1,833-834