πέρυσι: Difference between revisions

|Definition=before a vowel πέρυσιν, Aeol. πέρρυσι <span class="bibl">Theoc.29.26</span>, Dor. πέρυτι <span class="bibl">A.D.<span class="title">Synt.</span>50.19</span>: Adv.:—<span class="sense"><p>&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">A</span> [[a year ago]], [[last year]], <span class="bibl">Simon.75</span>, <span class="bibl">Cratin.76</span>, <span class="bibl">Ar.<span class="title">V.</span>1038</span>, <span class="bibl">Lys.17.5</span>, <span class="bibl">Pl.<span class="title">Prt.</span>327d</span>, <span class="bibl">Men.731</span>, <span class="bibl">Theoc.15.98</span>; ἡ π. κωμῳδία <span class="bibl">Ar.<span class="title">Ach.</span>378</span> ; <b class="b3">ἡμεῖς ἐσμεν οἱ αὐτοὶ νῦν τε καὶ π</b>. <span class="bibl">X. <span class="title">HG</span>3.2.7</span>; <b class="b3">ἀπὸ π</b>. <span class="bibl"><span class="title">2 Ep.Cor.</span>8.10</span>. (Cf. Skt. [[parút]], Arm.[[heru]], MHG. [[vert]] 'last year'.)</span>

|lstext='''πέρῠσι''': ἢ πρὸ φωνήεντος -σιν, Ἐπίρρ., ὡς καὶ νῦν, κοινῶς «πέρσι», Σιμωνίδ. 75, Κρατῖνος ἐν «Θρᾴτταις» 6, Ἀριστοφ. Σφ. 1038, Λυσίας 148. 34, Πλάτ. Πρωτ. 327D· ἡ π. [[κωμῳδία]] Ἀριστοφ. Ἀχ. 378· [[ἡμεῖς]] ἐσμεν οἱ αὐτοὶ νῦν τε καὶ π. Ξεν. Ἑλλ. 3. 2, 7. ― Δωρικ. πέρῠτι ἢ -τις, [[Ἀπολλώνιος]] περὶ Συντάξ. 56, Θεογνώστ. Καν. 163. (Πρβλ. Σανσκρ. parut (πέρυσι), parut-tnas (περυσινός), ― ἐκ τοῦ para (alius) καὶ vat (Fέτος)· Μέσ. Γερμαν. vert, vernent· πρβλ. [[νέωτα]]).

|btext=<i>adv.</i><br /><b>1</b> l’an passé;<br /><b>2</b> <i>p. ext.</i> autrefois, auparavant.<br />'''Étymologie:''' cf. <i>skr.</i> parut « l’an passé » de para « autre » et vat = [[ἔτος]], p. *Ϝέτος « année ».

|mltxt=και [[πέρσυ]] ΝΜΑ, και [[πέρσι]] και επέρσι Ν, πέρυσιν Μ, και δωρ. τ. πέρυτι και πέρυτις, αιολ. τ. πέρρυσι και πέρυσυ και πέρισυ, Α<br />[[κατά]] το προηγούμενο [[έτος]], [[κατά]] την περασμένη [[χρονιά]]<br /><b>νεοελλ.</b><br /><b>1.</b> <b>φρ.</b> «[[κάθε]] [[πέρσι]] και καλύτερα» — όσο περνούν τα [[χρόνια]] η [[κατάσταση]] χειροτερεύει [[συνεχώς]]<br /><b>2.</b> <b>παροιμ.</b> «[[πέρσι]] κάηκε, [[φέτος]] μύρισε» — [[κάτι]] που δεν είχε συζητηθεί ή σχολιαστεί [[τότε]] που έπρεπε συζητιέται [[μετά]] από πολύ καιρό<br /><b>αρχ.</b><br /><b>φρ.</b><br /><b>1.</b> «νῡν τε καὶ [[πέρυσι]]» — και [[τώρα]] και [[κατά]] το [[παρελθόν]]<br /><b>2.</b> «ἡ [[πέρυσι]] [[κωμῳδία]]» — η [[κωμωδία]] του προηγούμενου έτους.<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Αρχαίο επίρρ. που ανάγεται σε IE <i>peruti</i> και συνδέεται με το αρμ. <i>heru</i> «[[πέρυσι]]», με το μσν. άνω γερμ. <i>vert</i> και το αρχ. ινδ. <i>parut</i> ([[χωρίς]] ληκτικό -<i>ι</i>). Πρόκειται για συνθ. λ. με <i>α</i>' συνθετικό την ΙΕ [[ρίζα]] <i>per</i>- «[[περνώ]], [[παρέρχομαι]]» (<b>πρβλ.</b> [[πέρα]], [[πείρα]], [[πέρας]]) — η οποία εμφανίζεται και στο συνώνυμο λιθουαν. <i>per</i>-<i>nai</i> (με διαφορετικό β' συνθετικό)— και β' συνθετικό τη λ. [[ἔτος]], πιθ. σε τοπική [[πτώση]] (<b>πρβλ.</b> [[άγχι]], <i>ήρι</i>). Ο [[αρχικός]] τ. [[πέρυσι]](<i>ν</i>) εμφανίζεται μτγν. σε παπύρους με τις μορφές <i>πέρυσυ</i> (με [[αφομοίωση]] του τελικού -<i>ι</i> σε -<i>υ</i>) και <i>πέρισυ</i> (με [[αντιστροφή]] τών φωνηέντων, πιθ. κατ' [[επίδραση]] της πρόθεσης [[περί]]), ενώ οι τ. [[πέρσι]] και [[πέρσυ]] έχουν σχηματιστεί με [[συγκοπή]] από τους [[πέρυσι]] και <i>πέρισυ</i>, αντίστοιχα].

|lsmtext='''πέρῠσι:''' ή [[πριν]] από [[φωνήεν]] -σιν, επίρρ., ένα χρόνο [[πριν]], τον προηγούμενο χρόνο, σε Αριστοφ. κ.λπ.· ἡ [[πέρυσι]] [[κωμῳδία]], η περσινή [[κωμωδία]] μας, στον ίδ.· [[νῦν]] τε καὶ [[πέρυσι]], σε Ξεν.

|elrutext='''πέρῠσῐ:''' (ν) adv. год тому назад или в прошлом году Arph., Plat., Lys. etc.: ἡ π. [[κωμῳδία]] Arph. прошлогодняя комедия; [[ἡμεῖς]] ἐσμεν οἱ αὐτοὶ [[νῦν]] τε καὶ π. Xen. сегодня мы те же, что и в прошлом году.

|etymtx=Grammatical information: adv.<br />Meaning: [[last year]] (on the final Schwyzer 619; IA).<br />Other forms: Dor. <b class="b3">πέρυτι(ς</b>).<br />Dialectal forms: Myc. [[perusinuwo]] ? (with unexplained F; cf. Lejeune Rev. de phil. 81. 164, Risch Ét. Myc. 1956, 170).<br />Derivatives: [[περυσινός]] <b class="b2">from last year, last-yearly</b> (Att.). Byform [[πέρσυ]] with [[περσυνός]] (inscr., pap.), prob. from [[πέρισυ]], [[περισυνός]] (Gal.) through vowelsyncope; vowelmetathesis also in <b class="b3">περ(ι)σύας</b> m. [[wine from last year]] (Hp. ap. Gal. 19, 130); s. Schwyzer Glotta 5, 196, Kapsomenakis Voruntersuchungen 64 w. n 2.<br />Origin: IE [Indo-European] [810 and 1175] <b class="b2">*per</b>, <b class="b2">*u̯et-</b> [[year]]<br />Etymology: Old adverb of time, formally and semantically identical with Arm. [[heru]], IE <b class="b2">*peruti</b>; to the same form go back also Germ. a. Celt. forms: OWNo. [[i fjorð]], MHG [[vert]] <b class="b2">id.</b>, OIr. <b class="b2">ónn-urid</b> [[ab anno priore]]. Beside it without final <b class="b2">-i</b> Skt. <b class="b2">parút</b> [[last year]]. Prob. compound: IE <b class="b2">*per-ut(i</b>), from the zero grade of the words for [[year]] (s. [[ἔτος]]) in the loc. (acc.?) sg. (s. Brugmann Grundr.2 2: 2, 708; cf. Schwyzer 622 w. n. 3) and a word for [[previous]], [[last]] v. s., which is found also in Lith. <b class="b2">pérnai</b> [[last year]], MHG [[vern]] <b class="b2">id.</b> and finally is identical with IE <b class="b2">per-</b> in [[πέρα]] (s. v.) etc.. WP. 1, 251 and 2, 31, Pok. 810f. and 1175.

|mdlsjtxt=<br />a [[year]] ago, [[last]] [[year]], Ar., etc.; ἡ π. [[κωμῳδία]] our [[last]] [[year]]'s [[comedy]], Ar.; νῦν τε καὶ π. Xen.

|ftr='''πέρυσι''': (ion. att.),<br />{pérusi(n)}<br />'''Forms''': dor. πέρυτι(ς)<br />'''Grammar''': Adv.<br />'''Meaning''': [[im vorigen Jahre]] (zum Auslaut Schwyzer 619)<br />'''Derivative''': mit [[περυσινός]] [[vom vorigen Jahre]], [[vorjährig]] (att.); myk. ''pe''-''ru''-''si''-''nu''-''wo'' ? (mit unerklärtem ϝ; vgl. Lejeune Rev. de phil. 81. 164, Risch Ét. Myc. 1956, 170). Nebenform [[πέρσυ]] mit περσυνός (Inschr., Pap.), wohl zunächst aus πέρισυ, περισυνός (Gal.) durch Vokalsynkope; Vokalmetathese auch in περ(ι)σύας m. [[Wein vom vorigen Jahre]] (Hp. ap. Gal. 19, 130); s. Schwyzer Glotta 5, 196, Kapsomenakis Voruntersuchungen 64 m. A 2.<br />'''Etymology''' : Altes Zeitadverb, mit arm. ''heru'' formal und semantisch identisch, idg. *''peruti''; auf dieselbe Grundform lassen sich auch germ. u. kelt. Formen zurückführen: awno. ''i'' ''fjorð'', mhd. ''vert'' ib., air. ''ónn''-''urid'' [[ab anno priore]]. Daneben ohne auslaut. -''i'' aind. ''parút'' [[im vorigen Jahre]]. Wahrscheinlich Kompositum: idg. *''per''-''ut''(''i''), von der Tiefstufe des Wortes für [[Jahr]] (s. [[ἔτος]]) im Lok. (Akk.?) sg. (s. Brugmann Grundr.² 2: 2, 708; vgl. Schwyzer 622 m. A. 3) und einem Wort für [[vorig]] od. ähnl., das u.a. auch in lit. ''pérnai'' [[im vorigen Jahre]], mhd. ''vern'' ib. vorliegt und letzten Endes mit idg. ''per''- in [[πέρα]] (s. d.) usw. identisch ist. WP. 1, 251 und 2, 31, Pok. 810f. und 1175.<br />'''Page''' 2,518-519