ὀβελός: Difference between revisions

|Definition=Dor. [[ὀδελός]], ὁ, <span class="sense"><span class="bld">A</span> [[spit]], ἀμφ' ὀβελοῖσιν ἔπειραν <span class="bibl">Il.1.465</span>, al., cf. <span class="bibl">Hdt.2.41</span>, <span class="bibl">135</span>, <span class="bibl">E.<span class="title">Cyc.</span>303</span> ; αἱματίου ὀβελὸς τρικώλιος <span class="title">SIG</span>1025.53 (Cos) ; ὀδελοί <span class="bibl">Epich.79</span> ; <b class="b3">κρῆς . . ἂν τὸν ὀδελὸν ἀμπεπαρμένον</b> Megar. in <span class="bibl">Ar.<span class="title">Ach.</span>796</span> ; <b class="b3">τὸ θερμὸν τοῦ ὀ</b>., prov. of taking a thing by the wrong end, <span class="bibl">S.<span class="title">Fr.</span>814</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">2</span> ὀ. λίθινος [[pointed square pillar]], [[obelisk]], <span class="bibl">Hdt.2.111</span>, <span class="bibl">170</span>, <span class="bibl">Jul.<span class="title">Ep.</span>59</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">3</span> = [[ὀβολός]], <span class="title">IG</span>12.6.95, al., <span class="title">Milet.</span>7.59 :—so in Dor. form [[ὀδελός]], <span class="title">Leg.Gort.</span>2.14, <span class="title">GDI</span>5011.5 (Crete, iv B. C.), ib. 2561 <span class="title">D</span> 27, al. (Delph., iv B. C.), etc. : Thess. ὀβελλός <span class="title">IG</span>9(2).1229.20. </span><span class="sense"><span class="bld">II</span> [[horizontal line]],—(representation of an arrow acc. to Isid.<span class="title">Etym.</span>1.21.3), used as a critical mark to point out that a passage was spurious, Gal.15.110, <span class="bibl">Luc.<span class="title">Pr.Im.</span>24</span>, Sch.Il. ip.xliii Dind. ; with an asterisk to denote misplaced lines, ibid. ; but with one point below and one above, <abbr title="Illegible text in print source">†</abbr>, <b class="b3">ὀ. περιεστιγμένος</b>, in texts of Plato, denoted <b class="b3">τὰς εἰκαίους ἀθετήσεις</b>, <span class="bibl">D.L.3.66</span>.</span>

|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-02-0289.png Seite 289]] ὁ (vgl. [[βέλος]]), der Spi eß; – a) [[Bratspieß]]; bei Hom. nur im plur., ἀμφ' ὀβελοῖσιν ἔπειραν, Il. 1, 465 u. öfter, ὀπτήσας ἄρα πάντα φέρων παρέθηκε – θέρμ' αὐτοῖς ὀβελοῖσιν, mit den Bratspießen, Od. 14, 77; ἀμφὶ βουπόροισι πηχθέντας [[μέλη]] ὀβελοῖσιν, Eur. Cycl. 302, vgl. 392; so ὀβελοὺς βουπόρους Her. 2, 135. – b) <b class="b2">Spitzsäule, Obelisk</b>, [[λίθινος]], Her. 2, 111. 170. – c) bei den Gramm. ein kritisches Zeichen (–), das, zu einer Stelle eines Schriftstellers gesetzt, diese für unecht erklärte; ἐν τῇ παραγραφῇ τῶν ὀβελῶν, Luc. pro imag. 24; auch ὀβελὸς περιεστιγμένος (÷), zur Bezeichnung unnöthiger, überflüssiger Stellen, bes. in den Schriften der Philosophen, D. L. 3, 66. – S. [[ὀδελός]] u. [[ὀβολός]].

|lstext='''ὀβελός''': Δωρ. [[ὀδελός]], ὁ, [[ὀβελός]], κοινῶς «[[σοῦβλα]]», ἀμφ’ ὀβελοῖσιν ἔπειραν Ἰλ. Α. 465, κτλ.· [[οὕτως]] Ἡρόδ. 2. 41, 135, Σοφ. Ἀποσπ. 949, Εὐρ. Κύκλ. 303· ὀδελοὶ Ἐπίχ. 58 Ahr.· [[κρέας]] ... τὸν ὀδελὸν ἀμπεπαρμένον Μεγαρ. Δωρ. ἐν Ἀριστοφ. Ἀχαρν. 796· καὶ ὁ [[τύπος]] [[οὗτος]] [[συχνάκις]] ἀπαντᾷ ἔν τινι Δελφικῇ ἐπιγραφῇ, (Συλλ. Ἐπιγρ. 1690)· - τὸ θερμὸν τοῦ ὀβελοῦ, παροιμ. ἐπὶ τοῦ λαμβάνοντός τι ἐκ τοῦ ἐναντίου ἄκρου, Σοφ. Ἀποσπάσ. 949. 2) ὀβ. [[λίθινος]], [[τετράγωνος]] [[στήλη]] ἀπολήγουσα εἰς ὀξύ, Ἡρόδ. 2. 111, 170, πρβλ. [[ὀβελίσκος]] ΙΙΙ. ΙΙ. γραμμὴ ὁριζόντιος, , χρησιμεύουσα ὡς κριτικὸν [[σημεῖον]] [[ὅπως]] δείξῃ ὅτι [[χωρίον]] τι ἦν νόθον, Λουκ. Ὑπὲρ τῶν Εἰκ. 24· ἀλλὰ [[μετὰ]] στιγμῆς [[ἄνωθεν]] καὶ ἑτέρας [[κάτωθεν]], ÷, ὀβελὸς περιεστιγμένος, ἐδήλου χωρία πλεονάζοντα καὶ περιττά, [[μάλιστα]] ἐν φιλοσοφικοῖς συγγράμμασι, Διογ. Λ. 3. 66, πρβλ. Pressels Beytr. σ. 67 κἑξ., καὶ ἴδε Χ χ. (Ἴσως τὸ ὀβελὸς [[εἶναι]] [[βέλος]] [[μετὰ]] προθετικοῦ ο, ἴδε ἐν Ο ο. ΙΙ. 3· - περὶ τῆς ὑποτιθεμένης ταυτότητος τῆς λέξεως πρὸς τὸ [[ὀβολός]], ἴδε [[ὀβολός]]).

|btext=οῦ (ὁ) :<br /><b>I.</b> broche à rôtir;<br /><b>II.</b> <i>p. anal.</i><br /><b>1</b> obélisque;<br /><b>2</b> signe critique consistant en une raie simple (-) <i>ou</i> interlinéaire entre deux points (÷) pour marquer les fautes d’un manuscrit.<br />'''Étymologie:''' DELG cf. [[ὀβολός]], avec influence de [[βέλος]].

|mltxt=ο (ΑΜ [[ὀβελός]], Α δωρ. τ. [[ὀβελός]], θεσσ. τ. ὀβελλός)<br /><b>1.</b> σιδερένια ή ξύλινη λεπτή, αιχμηρή και [[επιμήκης]] [[ράβδος]] [[πάνω]] στην οποία ψήνονται, [[αφού]] διαπεραστούν, τεμάχια κρέατος ή και ολόκληρα σφάγια, η [[σούβλα]]<br /><b>2.</b> μικρή οριζόντια [[γραμμή]] (—) ή [[βέλος]] με το οποίο οι γραμματικοί επισήμαιναν στο [[περιθώριο]] χειρογράφου νόθο [[λέξη]], στίχο ή [[χωρίο]] αρχαίου κειμένου<br /><b>3.</b> <b>φρ.</b> α) «[[οβελός]] περιεστιγμένος» — [[σημάδι]] τών γραμματικών (με το οποίο δήλωναν περιττό ή πλεονάζον [[χωρίο]], [[ιδίως]] σε φιλοσοφικά συγγράμματα<br />β) «[[οβελός]] μετ' αστερίσκου» — [[σημάδι]] με το οποίο δηλωνόταν ότι έπρεπε να αλλάξει η [[σειρά]] τών στίχων ποιήματος<br /><b>νεοελλ.</b><br />μεταλλική [[ράβδος]], [[εξάρτημα]] τών τουφεκιών παλαιότερων εποχών για [[γόμωση]] ή για καθαρισμό της [[κάννης]], η [[βέργα]]<br /><b>μσν.</b><br />[[βέλος]], [[σαΐτα]]<br /><b>αρχ.</b><br /><b>1.</b> [[οβολός]]<br /><b>2.</b> [[οβελίσκος]], ως ταφικο [[μνημείο]] («ἀνέθηκε ἔργα, ὀβελοὺς δύο λίθινους», <b>Ηρόδ.</b>)<br /><b>3.</b> <b>παροιμ.</b> «τὸ θερμὸν τοῡ ὀβελοῡ» — λεγόταν για κάποιον που έπαιρνε [[κάτι]] από [[εκεί]] που δεν έπρεπε να το πάρει.<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Αβέβαιης ετυμολ. Η [[εναλλαγή]] <i>δ</i> / <i>β</i> στους τ. [[ὀδελός]] / [[ὀβελός]] αποδεικνύει την ύπαρξη χειλουπερωικού φθόγγου στη [[ρίζα]] της λ. (IE <i>g</i>^w<i>el</i>- «[[δαγκώνω]], [[κεντρίζω]]»). Στην ιων. -αττ. διάλεκτο επικράτησε ο τ. [[ὀβελός]] με χειλικό [[σύμφωνο]], πιθ. κατ' [[επίδραση]] των Συγγενικών σημασιολογικά [[βέλος]] / [[βελόνη]], ενώ ο τ. <i>ὀβελλός</i> εμφανίζει υστερογενή διπλασιασμό του -<i>λ</i>- (<b>πρβλ.</b> και <i>ὠβάλλω</i>). <i>Ο</i> αττ. τ. [[ὀβολός]] έχει προέλθει από [[ὀβελός]] με αφομοιωτική [[τροπή]] του -<i>ε</i>-σε -<i>ο</i>-, πιθ. κατ' [[επίδραση]] των πολλών συνθ. σε -[[βόλος]]. Το αρκτικό ο<br />τών τ. [[πρέπει]] να έχει τη [[θέση]] πρόθεσης (<b>πρβλ.</b> <i>ὀ</i>-[II]). Έχει διατυπωθεί, [[τέλος]], και η [[άποψη]] ότι πρόκειται για δάνειες λ. Αρχικά οι οβελοί (λεπτές σιδερένιες ράβδοι) χρησιμοποιήθηκαν ως [[νόμισμα]] και, αργότερα, έξι οβολοί, όσους ακριβώς μπορούσε να κρατήσει [[κανείς]] στην [[παλάμη]] του, οδήγησαν στην [[καθιέρωση]] της δραχμής ως βασικού νομίσματος στην Αττική (<b>πρβλ.</b> [[δραχμή]] <span style="color: red;"><</span> [[δράττομαι]] «[[κρατώ]] στην [[παλάμη]]»)].

{{elru

|elrutext='''ὀβελός:''' дор.-беот. [[ὀδελός]] ὁ<br /><b class="num">1)</b> вертел, рожон: ὀβελοὶ βουπόροι Her. бычачьи вертела (т. е. самых больших размеров);<br /><b class="num">2)</b> архит. обелиск (памятник в виде пирамидальной колонны) (ὀ. [[λίθινος]] Her.);<br /><b class="num">3)</b> обелиск (пометка в виде черты, для обозначения подозрительного или подложного места в тексте; излишние места обозначались посредством ὀ. περιεστιγμένος, т. е. знаком &divide;) Luc.

{{mdlsj

|mdlsjtxt=[[ὀβελός]], δοριξ οδελός, οῦ, ὁ,<br /><b class="num">1.</b> a [[spit]], Il., Hdt., [[attic]]<br /><b class="num">2.</b> ὀβ. [[λίθινος]] a [[pointed]] [[square]] [[pillar]], obelisk, Hdt. [[ὀβελός]] is prob. [[βέλος]] with ο prefixed.]