3,276,318
edits
σφαδάζω: Difference between revisions
m
no edit summary
mNo edit summary |
|||
| (6 intermediate revisions by the same user not shown) | |||
| Line 1: | Line 1: | ||
{{mdlsj | |||
|mdlsjtxt=σφᾰδάζω,<br /><b class="num">1.</b> only in pres. and imperf. to [[struggle]], [[plunge]], of horses, Aesch., Xen.; cf. [[ἀσφάδαστος]].<br /><b class="num">2.</b> to [[struggle]], [[show impatience]], Plut. | |||
}} | |||
{{pape | {{pape | ||
|ptext=([[verwandt]] mit [[σπάω]], [[σπαίρω]] ? nach Draco und <i>EM</i>. [[σφαδᾴζω]] zu schr.), <i>[[zucken]], [[zappeln]], den Leib mit [[Heftigkeit]] hin- und [[herwerfen]]</i>, bes. <i>mit Händen und [[Füßen]] um sich [[stoßen]], [[schlagen]]</i>, als [[Ausdruck]] des Schmerzes, Xen. <i>Cyr</i>. 7.1.37, von einem verwundeten [[Pferde]], wie Pol. 34.3.5; als [[Ausdruck]] der [[Ungeduld]], des Unwillens, der [[Leidenschaft]], Aesch. <i>Pers</i>. 190; σὺ δὲ σφαδάζεις [[πῶλος]] ὡς εὐφορβίᾳ, Soph. frg. 727; dah. <i>[[heftig]] [[verlangen]], [[trachten]]</i>, ἐπὶ τὴν μάχην, Plut. <i>Caes</i>. 42; – <i>[[ausgelassen]], [[mutwillig]], [[unbändig]] sein</i>, bes. im Vollgefühle der [[Gesundheit]] und [[Kraft]], vgl. Ruhnk. <i>Tim</i>. p. 242. | |ptext=([[verwandt]] mit [[σπάω]], [[σπαίρω]] ? nach Draco und <i>EM</i>. [[σφαδᾴζω]] zu schr.), <i>[[zucken]], [[zappeln]], den Leib mit [[Heftigkeit]] hin- und [[herwerfen]]</i>, bes. <i>mit Händen und [[Füßen]] um sich [[stoßen]], [[schlagen]]</i>, als [[Ausdruck]] des Schmerzes, Xen. <i>Cyr</i>. 7.1.37, von einem verwundeten [[Pferde]], wie Pol. 34.3.5; als [[Ausdruck]] der [[Ungeduld]], des Unwillens, der [[Leidenschaft]], Aesch. <i>Pers</i>. 190; σὺ δὲ σφαδάζεις [[πῶλος]] ὡς εὐφορβίᾳ, Soph. frg. 727; dah. <i>[[heftig]] [[verlangen]], [[trachten]]</i>, ἐπὶ τὴν μάχην, Plut. <i>Caes</i>. 42; – <i>[[ausgelassen]], [[mutwillig]], [[unbändig]] sein</i>, bes. im Vollgefühle der [[Gesundheit]] und [[Kraft]], vgl. Ruhnk. <i>Tim</i>. p. 242. | ||
| Line 9: | Line 12: | ||
}} | }} | ||
{{grml | {{grml | ||
|mltxt=ΝΜΑ, και [[σφαράζω]] και [[σφαράσσω]] Ν, και δ. γρφ. [[σφαδάζω]] και σφαδαΐζω και [[σφραδάζω]] Α<br />κινούμαι σπασμωδικά, τινάζομαι με [[σφοδρότητα]], [[σπαρταρώ]] (α. «σφάδαζε από τους πόνους» β. «οἱ δὲ ἔφευγον ἐκ του δωματίου βοῶντος καὶ σφαδάζοντος [Αντωνίου]», <b>Πλούτ.</b>)<br /><b>αρχ.</b><br /><b>1.</b> (για [[άλογο]] που δεν έχει [[ακόμη]] δαμαστεί) [[χτυπώ]] τα πόδια μου, [[αντιστέκομαι]]<br /><b>2.</b> <b>μτφ.</b> α) [[θέλω]] να ορμήσω σε κάποιον ή σε [[κάτι]], [[δείχνω]] [[ανυπομονησία]] («ὁρῶν ἀγανακτοῦντας καὶ σφαδάζοντας ὡς καὶ διώκειν αὐτὸν ἐθέλειν», <b>Πλούτ.</b>)<br />β) <i>([[κατά]] τον <b>Ησύχ.</b>)</i> «ἐσφάδαζον<br />διηπόρουν, ἐφρόντιζον».<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Εκφραστικός όρος αβέβαιης ετυμολ. Κατά μία [[άποψη]], το ρ. [[σφαδάζω]] ανάγεται στη συνεσταλμένη [[βαθμίδα]] <i>sp</i>(<i>h</i>)<i>nd</i>- της ΙΕ ρίζας <i>sp</i>(<i>h</i>)<i>e</i>(<i>n</i>)<i>d</i>- «[[σπαράζω]], [[σπαρταρώ]]» και συνδέεται πιθ. με τα [[σφεδανός]], [[σφοδρός]], [[σφενδόνη]], [[σπόνδυλος]] / [[σφόνδυλος]], [[καθώς]] και με το αρχ. ινδ. <i>spandate</i> «[[ρίχνω]], [[εκσφενδονίζω]]». Άλλοι όμως, αφορμώμενοι από τον τ. [[σφαδασμός]]<br />[[σπασμός]] που παραδίδει ο <b>Ησύχ.</b>, υποστηρίζουν ότι το ρ. ανάγεται στο θ. <i>σπα</i>-<i>δ</i>- του [[σπάω]] με οδοντική [[παρέκταση]] -<i>δ</i>- ( | |mltxt=ΝΜΑ, και [[σφαράζω]] και [[σφαράσσω]] Ν, και δ. γρφ. [[σφαδάζω]] και σφαδαΐζω και [[σφραδάζω]] Α<br />κινούμαι σπασμωδικά, τινάζομαι με [[σφοδρότητα]], [[σπαρταρώ]] (α. «σφάδαζε από τους πόνους» β. «οἱ δὲ ἔφευγον ἐκ του δωματίου βοῶντος καὶ σφαδάζοντος [Αντωνίου]», <b>Πλούτ.</b>)<br /><b>αρχ.</b><br /><b>1.</b> (για [[άλογο]] που δεν έχει [[ακόμη]] δαμαστεί) [[χτυπώ]] τα πόδια μου, [[αντιστέκομαι]]<br /><b>2.</b> <b>μτφ.</b> α) [[θέλω]] να ορμήσω σε κάποιον ή σε [[κάτι]], [[δείχνω]] [[ανυπομονησία]] («ὁρῶν ἀγανακτοῦντας καὶ σφαδάζοντας ὡς καὶ διώκειν αὐτὸν ἐθέλειν», <b>Πλούτ.</b>)<br />β) <i>([[κατά]] τον <b>Ησύχ.</b>)</i> «ἐσφάδαζον<br />διηπόρουν, ἐφρόντιζον».<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Εκφραστικός όρος αβέβαιης ετυμολ. Κατά μία [[άποψη]], το ρ. [[σφαδάζω]] ανάγεται στη συνεσταλμένη [[βαθμίδα]] <i>sp</i>(<i>h</i>)<i>nd</i>- της ΙΕ ρίζας <i>sp</i>(<i>h</i>)<i>e</i>(<i>n</i>)<i>d</i>- «[[σπαράζω]], [[σπαρταρώ]]» και συνδέεται πιθ. με τα [[σφεδανός]], [[σφοδρός]], [[σφενδόνη]], [[σπόνδυλος]] / [[σφόνδυλος]], [[καθώς]] και με το αρχ. ινδ. <i>spandate</i> «[[ρίχνω]], [[εκσφενδονίζω]]». Άλλοι όμως, αφορμώμενοι από τον τ. [[σφαδασμός]]<br />[[σπασμός]] που παραδίδει ο <b>Ησύχ.</b>, υποστηρίζουν ότι το ρ. ανάγεται στο θ. <i>σπα</i>-<i>δ</i>- του [[σπάω]] με οδοντική [[παρέκταση]] -<i>δ</i>- ([[πρβλ]]. [[σπαδών]]) και [[εναλλαγή]] -<i>π</i>-/-<i>φ</i>- (<b>πρβλ.</b> [[σπόγγος]] / [[σφόγγος]]). Τέλος, οι δ. γρφ. <i>σφαδαΐζω</i> και <i>σφαδᾳζω</i> θεωρούνται αμφίβολες και έχουν σχηματιστεί πιθ. κατ' [[αναλογία]] [[προς]] τον τ. [[ματαΐζω]] / [[ματάζω]]]. | ||
}} | }} | ||
{{lsm | {{lsm | ||
| Line 15: | Line 18: | ||
}} | }} | ||
{{etym | {{etym | ||
|etymtx=Grammatical information: v.<br />Meaning: [[ | |etymtx=Grammatical information: v.<br />Meaning: to [[flounce]], to [[rear]] (of horses), to [[behave uneasy]], to [[twitch]] (Hp., trag., X., Plb., Plu. a.o.); [[ἀνασφαδάζω|ἀνασφαδάζειν]] [[ἀναπηδάω|ἀναπηδᾶν]], [[ἀνάλλομαι]], [[λακτίζειν]] H.<br />Other forms: only pres. a. ipf.<br />Derivatives: <b class="b3">σφαδασμός</b> m. the [[flouncing]], [[twisting]] (Pl.), [[σφαδαστικῶς]] = [[flouncing]] (Eust.).<br />Origin: XX [etym. unknown]<br />Etymology: Hdn. Gr. 2, 929 recommends a form [[σφαδάιζω]] (σφαδᾳζω) like ματᾳζω (: [[μάταιος]]); prob. hypercorrect writing. Expressive word without convincing explanation. For comparison one adduced with Persson Beitr. 1, 413f. [[σφοδρός]], [[σφεδανός]], [[σφενδόνη]], [[σφόνδυλος]] (s. vv.); also [[σπάω]], [[σπαδών]] may be considered, cf. [[σφαδασμός]] [[σπασμός]], <b class="b3">καὶ τὰ ὅμοια</b> H.; on the aspirated <b class="b3">σφ-</b> Hiersche Ten. asp. 204 f. | ||
}} | }} | ||
{{FriskDe | {{FriskDe | ||