εὐσεβής: Difference between revisions

|Definition=εὐσεβές (dat. pl. -<br><span class="bld">A</span> σεβέοις ''IG''5(1).1390.5 (Andania)), ([[σέβω]]) [[pious]], [[religious]], opp. [[δυσσεβής]] ([[quod vide|q.v.]]), Thgn.1141, [[Herodotus|Hdt.]]2.141, Pi.''O.''3.41; τρόπος Ar.''Ra.'' 457 (lyr.): not common in early Prose, Gorg.''Fr.''6D., [[Plato|Pl.]]''[[Philebus|Phlb.]]'' 39e; [[dutiful]], esp. [[discharging sacred duties]], [[πρός]] or <b class="b3">ἔς τινα</b>, A.''Supp.''340, E. ''El.''253; <b class="b3">ἀνὴρ εὐσεβής</b> ([[varia lectio|v.l.]] [[εὐλαβής]]) κατὰ τὸν νόμον ''Act.Ap.''22.12; <b class="b3">εὐσεβὴς καὶ φοβούμενος τὸν θεόν</b> ib.10.2: c.acc. modi, <b class="b3">εὐσεβεστέρα χεῖρα</b> [[more]] [[righteous]] in [[act]], A.''Ch.''141; εὐσεβεῖς κἀξ εὐσεβῶν βλαστόντας S.''El.''589; <b class="b3">ὁ τῶν εὐσεβῶν χῶρος</b>, of a place in the nether world, Pl.''Ax.''371c; <b class="b3">ἐν εὐσεβέων</b> (''[[sc.]]'' [[χώρῳ]]) Call.''Epigr.''12, cf. ''Sammelb.''2048 (ii b.c.).<br><span class="bld">b</span> Astrol., αἱ τῶν εὐσεβῶν μοῖραι ''Cat.Cod.Astr.''8(4).227.<br><span class="bld">2</span> as [[epithet]] of Emperors, = [[Pius]], IGRom.3.91 (iii A.D.), al., ''PGrenf.''1.49.28 (iii A.D.), ''PHamb.''1.13.2 (iii A.D.), etc.; especially of [[Antoninus]] [[Pius]], ''IGRom.''3.1293, al.<br><span class="bld">b</span> of taxes, etc., due to the Emperor, ''BGU''917.15 (iv A.D.), etc.<br><span class="bld">3</span> metaph., of a piece of land, [[dutiful]], i.e. [[productive]], ἀγρὸν εὐσεβέστερον γεωργεῖν οὐδ' ἕνα οἶμαι Men.''Georg.''35.<br><span class="bld">II</span> ofacts, things, etc., [[holy]], [[sacred]], ταῦτά μοὐστὶν εὐσεβῆ θεῶν πάρα A.''Ch.''122; εὐσεβὲς [[χρηστήριον]] E.''El.''1272; <b class="b3">ἐν εὐσεβεῖ [ἐστι]</b> c.inf., Id.''Hel.''1277; [[τὸ εὐσεβές]] = [[εὐσέβεια]], [[Sophocles|S.]]''[[Oedipus Coloneus|OC]]''1125, E.''Tr.''43; <b class="b3">τὸ ὑμέτερον εὐσεβές</b> Antipho 5.96; <b class="b3">τοὐμὸν εὐσεβές</b> E.''Hipp.''656; <b class="b3">τιτῶν ἐν ἀνθρώποις εὐσεβῶν παραβαίνειν</b> Philipp. ap. D.18.157.<br><span class="bld">III</span> Adv. [[εὐσεβέως]], Att. [[εὐσεβῶς]], Pi.''O.''6.79, etc.; <b class="b3">εὐσεβῶς ἔχει</b>, for <b class="b3">εὐσεβές ἐστι</b>, [[Sophocles|S.]]''[[Oedipus Tyrannus|OT]]''1431, D.19.212: Comp. εὐσεβέστερον [[Xenophon|X.]]''[[Memorabilia|Mem.]]'' 4.3.16: Sup. εὐσεβέστατα Isoc.4.33.

|elrutext='''εὐσεβής:'''<br /><b class="num">1</b> [[благочестивый]], [[набожный]] Pind., Trag., Her., Plat.: εὐ. χεῖρα Aesch. праведный в (своих) деяниях; εὐσερεῖς ἐξ εὐσεβῶν Soph. праведные (дети) праведных (родителей), т. е. законные дети; ὁ τῶν εὐσεβῶν [[χῶρος]] Plat. место праведных (в царстве теней);<br /><b class="num">2</b> [[почтительный]] (πρός τινα Aesch. и εἴς τινα Eur.);<br /><b class="num">3</b> [[священный]] ([[χρηστήριον]] Eur.).

|mltxt=-ές (ΑΜ [[εὐσεβής]], -ές, Μ και [[εὐσεβός]], -όν)<br /><b>1.</b> αυτός που σέβεται τον θεό και τηρεί τις εντολές του, [[θρήσκος]]<br /><b>2.</b> [[εκείνος]] που τον διακρίνει [[ευσέβεια]] (α. «ευσεβείς σκέψεις» β. «εὐσεβεῖ γνώμᾳ»)<br /><b>3.</b> αυτός που νιώθει βαθύ σεβασμό [[προς]] τους γονείς, δασκάλους κ.λπ.<br /><b>νεοελλ.</b><br /><b>φρ.</b> «εὐσεβεῖς πόθοι» — επιθυμίες ή επιδιώξεις που δεν ανακοινώνονται [[φανερά]] και [[είναι]] πολύ δύσκολο να εκπληρωθούν<br /><b>μσν.-αρχ.</b><br /><b>1.</b> [[άγιος]], [[ιερός]] («[[θρησκεία]] εὐσεβὴς και [[θεία]]»)<br /><b>2.</b> [[επίθετο]], τιμητική [[προσφώνηση]] αυτοκρατόρων ή υψηλών προσώπων (α. «ἡ ἀγαθή... εὐσεβεστάτη [[βασίλισσα]]...» β. «Ἀντωνῖνος ὁ Εὐσεβής»)<br /><b>3.</b> <b>το ουδ. ως ουσ.</b> <i>τo εὐσεβές</i><br />η [[ευσέβεια]]<br /><b>αρχ.</b><br /><b>1.</b> [[δίκαιος]]<br /><b>2.</b> (για αγρό) [[εύφορος]]<br /><b>3.</b> <b>φρ.</b> α) «ὁ τῶν εὐσεβῶν [[χῶρος]]» — ο [[κάτω]] [[κόσμος]], ο Αδης<br />β) «[[φόρος]] [[ευσεβής]]» — [[φόρος]] που έχει επιβληθεί από τον ίδιο τον αυτοκράτορα. <br /><b>επίρρ.</b><i>..</i><br />[[ευσεβώς]] (ΑΜ [[εὐσεβῶς]], Α και [[εὐσεβέως]])<br />με [[ευσέβεια]], με σεβασμό [[προς]] τον θεό<br /><b>μσν.-αρχ.</b><br /><b>1.</b> [[ορθά]], σωστά («τοὺς καρποὺς πλήρεις γεγονέναι οὐκ ἄν εὐσεβῶς λέγοιμεν [[ἔργον]] [[εἶναι]] τῶν γεωργῶν ἀλλ' [[ἔργον]] τοῦ Θεοῦ»)<br /><b>2.</b> σύμφωνα με την ορθόδοξο [[πίστη]] («τῶν εὐσεβῶς και πιστῶς βασιλευσάντων»).<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> <span style="color: red;"><</span> <i>ευ</i> <span style="color: red;">+</span> -<i>σεβής</i> (<span style="color: red;"><</span> [[σέβας]]), [[πρβλ]]. [[ασεβής]], [[θεοσεβής]]. Η λ. στην αρχ. ελλ. σήμαινε «τον πιστό στα καθήκοντά του» και [[κυρίως]] στα θρησκευτικά του καθήκοντα. Η [[σημασία]] αυτή διατηρήθηκε στη Νέα Ελληνική, στην οποία η λ. χρησιμοποιείται για κάποιον που δείχνει ιδιαίτερο σεβασμό [[προς]] τα [[θεία]]].

|mdlsjtxt=εὐ-σεβής, ές [[σέβω]]<br /><b class="num">I.</b> Lat. [[pius]], [[pious]], [[religious]], Theogn., Hdt., Attic; εὐσεβὴς χεῖρα [[righteous]] in act, Aesch.<br /><b class="num">II.</b> of acts, things, etc., [[holy]], [[hallowed]], held [[sacred]], Aesch., Eur.:— εὐσεβές [ἐστι], c. inf., Anth.; so, ἐν εὐσεβεῖ [ἐστι] Eur.:— τὸ εὐς. =[[εὐσέβεια]], Soph., etc.<br /><b class="num">III.</b> adv. εὐσεβέως, Attic -βῶς, Pind., etc.; [[εὐσεβῶς]] [[ἔχει]], for εὐσεβές ἐστι, Soph.:—comp. -έστερον, Xen.: Sup. -έστατα, Isocr.