σφάλλω: Difference between revisions

|Definition=S.''Fr.''192, [[Herodotus|Hdt.]]7.16.ά, etc.: fut.<br><span class="bld">A</span> σφᾰλῶ Th.7.67: aor. 1 ἔσφηλα, Ep. [[σφῆλα]] Od.17.464, Dor. ἔσφᾱλα Pi.''P.''8.15: but the intrans. ἔσφαλεν [[LXX]] ''Jb.''21.10, ''Si.''13.22, ''Am.''5.2, opt. σφάλαι ib.''Jb.'' 18.7, are prob. forms of a Hellenistic aor. 1 *ἔσφᾰλα (presupposing *ἔσθᾰλον as [[ἦλθα]] presupposes [[ἦλθον]], etc.): pf. ἔσφαλκα Plb.8.9.2:—Pass., fut. σφᾰλήσομαι S.''Tr.''719,1113, Th.3.14, etc.; freq. in med. form [[σφαλοῦμαι]], S.''Fr.''588, X.''Smp.''2.26: aor. <b class="b3">ἐσφάλην</b> [ᾰ] Alc.''Supp.'' 27.13 (prob.), [[Herodotus|Hdt.]]4.140, Th.8.24, etc.; ἐσφάλθην only in Gal.5.62: pf. ἔσφαλμαι E.''Andr.''896, [[Plato|Pl.]]''[[Cratylus|Cra.]]''436c: plpf. ἔσφαλτο Th.7.47:—[[make to fall]], [[overthrow]], properly [[by tripping up]], [[trip up in wrestling]], οὔτ' Ὀδυσεὺς δύνατο σφῆλαι οὔδει τε πελάσσαι Il.23.719; οὐδ' ἄρα μιν σφῆλεν βέλος Od.17.464; Ἕκτορα Pi.''O.''2.81; ἀλλάλους σφάλλοντι παλαίμασι Theoc.24.112; ([[πώλους]]) E.''Hipp.''1232; γόνυ τινός Id.''Heracl.''128; τινὰ γνύξ A.R.3.1310; τινὰ ἐπὶ τὴν γῆν D.S.14.23; <b class="b3">τὸ μὴ ὑπερπίνειν ἧττον ἂν καὶ σώματα καὶ γνώμας σ.</b> [[Xenophon|X.]]''[[Cyropaedia|Cyr.]]''8.8.10, cf. 1.3.10 (Pass.); <b class="b3">σ. ναῦς</b> [[throw]] them [[on]] their [[beam-ends]], Plu.''Them.''14, cf. Polyaen.3.11.13; <b class="b3">[ἵπποι] ἔσφηλαν</b> (gnomic aor.) τὸν [[ἀναβάτης|ἀναβάτην]] = [[throw]] him, X.''Eq.''3.9:—Pass., [[σφάλλομαι]] = to [[be tripped up]], Φρυνίχου παλαίσμασιν Ar. ''Ra.''689 (troch.); of a drunken man, <b class="b3">σφαλλόμενος προσέρχεται</b> [[reeling]], [[staggering]], Id.''V.''1324, cf. Heraclit. 117; σ. ὑπὸ οἴνου X.''Lac.''5.7, cf. ''AP''11.26 (Marc. Arg.); σ. ἵππος Plu.''Phil.''18; <b class="b3">σ. [ἱππεύς]</b> is [[throw]]n, X. ''Eq.''7.7.<br><span class="bld">II</span> generally, [[cause to fall]], [[overthrow]], βία καὶ μεγάλαυχον ἔσφαλεν Pi.''P.''8.15; ἀνθρώπων κακῶν ὁμιλίαι σ. τινά [[Herodotus|Hdt.]]7.16.ά; σμικροὶ λόγοι ἔσφηλαν ἤδη καὶ κατώρθωσαν βροτούς S.''El.''416; σφάλλω . . ὅσοι φρονοῦσιν εἰς ἡμᾶς μέγα E.''Hipp.''6; [ὀργὴ] πλεῖστα . . σ. βροτούς Id.''Fr.''31; ἡ [[καταφρόνησις]], ἡ [[ἀπειρία]] σ. τινά, Th.1.122, 2.87: abs., ἀτρεκεῖς ἐπιτηδεύσεις φασὶ σφάλλειν πλέον ἢ [[τέρπειν]] E.''Hipp.''262 (anap.): also of things, ἁμαρτίαι σ. τὴν σωτηρίαν S.''Fr.''192; δειναὶ τύχαι σ. δόμους E.''Med.''198 (anap.); σ. τὰς πόλεις Th.3.37, etc.; σ. δίκαν E.''Andr.''780 (lyr.); [[σφάλλων]], name of a [[throw of the dice]], Eub.57.5 ([[si vera lectio|s. v.l.]]):—Pass., [[σφάλλομαι]] = to [[be overthrown]], [[fall]], especially of persons falling from high fortunes, σφαλεὶς γὰρ οὐδεὶς εὖ βεβουλεῦσθαι δοκεῖ Chaerem. 26, cf. S.''Tr.''297,719, E.''Fr.''262.2, etc.; <b class="b3">ἢν σφαλῇ [ἡ Ἑλλάς]</b> [[Herodotus|Hdt.]]7.168; <b class="b3">ἢν ἄρα τι σφαλλώμεθα</b>, opp. [[κατορθοῦν]], Th.1.140, cf. Ar. ''Ra.''736 (troch.), ''Pl.''351; σφαλλομένους ἐπανορθῶν [[Xenophon|X.]]''[[Memorabilia|Mem.]]''2.4.6; ταῖς τύχαις [[σφάλλεσθαι]] Th.2.87, cf. 43; <b class="b3">ὑπὸ νόσων, ἐρώτων, μέθης ἐσφαλμένος</b>, Pl.''R.''396d; <b class="b3">ὑπὸ χρόνων τι σ.</b> [[suffer]] from [[length]] of [[time]], Id.''Lg.''769c: c. dat. modi, σφάλλεσθαι ἀξιόχρεῳ δυνάμει Th.6.10; τοῖς ἀγῶσι Id.7.61; τοῖς ὅλοις Plb.1.43.8: with a Prep., ἐν τῇ μάχῃ X. ''HG''7.2.2, cf. [[Herodotus|Hdt.]]7.50; τι ἐν τοῖς λόγοις Pl.''Grg.''461d; περί τι Id.''R.'' 451a; περί τινος Plu.2.164c: with neut. Adj., σφάλλεσθαι ἓν μέγα Pl.''Lg.''648e; <b class="b3">ἐν τοῖς δικασταῖς, κοὐκ ἐμοί, τόδ' ἐσφάλη</b> this [[mishap]] took place [[by means of]]... [[Sophocles|S.]]''[[Ajax|Aj.]]''1136; <b class="b3">οὔ τι μὴ σφαλῶ γ' ἐν σοί</b> I shall not [[fail]] in thy [[business]], Id.''Tr.''621.<br><span class="bld">III</span> [[baffle]], [[balk]], [[frustrate]], of an [[oracle]], [[Herodotus|Hdt.]]7.142; θεὰ ἤδη μ' . . ἔσφηλεν [[Sophocles|S.]]''[[Ajax|Aj.]]''452, cf. E.''Alc.''34 (anap.), ''Andr.''223; <b class="b3">ἐκ τοῦ φανεροῦ τὴν πόλιν σ.</b> Aeschin.3.125:—Pass., [[σφάλλομαι]] = [[err]], [[go wrong]], [[be mistaken]], κατὰ γνώμην [[Herodotus|Hdt.]]7.52: abs., S.''El.'' 1481, E.''IA''1541, etc.; [[μῶν ἐσφάλμεθ]]'; [[am I mistaken]]? Id.''Andr.''896; ἡ ψυχὴ πολλὰ σφάλλεται Isoc.1.32; γνώμῃ σφαλέντες Th.4.18; <b class="b3">διανοίᾳ σ.</b> Pl.''Sph.''229c; so <b class="b3">σ. τὴν γνώμην, τὸν λογισμόν</b>, Clearch.23, Plu. ''Sull.''15: c. inf., <b class="b3">οὐκ ἂν σφαλείη . . ἑλέσθαι</b> [[be led astray]] into choosing, Id.2.711b.<br><span class="bld">2</span> Pass. also, c. gen. rei, to [[be balked of]] or [[be foiled in]] a thing, <b class="b3">ἦ καὶ πατήρ τι σφάλλεται βουλευμάτων</b>; A.''Eu.''717; [[γάμος|γάμων]], [[δόξα|δόξης]], [[τύχη]]ς, E.''Or.''1078, ''Med.''1010, ''Ph.''758; τῆς δόξης Th.4.85; τοῦ αὐχήματος Id.7.66, cf. 5.110; οὐκ ἔσφαλται τῆς ἀληθείας [[Plato|Pl.]]''[[Cratylus|Cra.]]''436c; τῶν πραγμάτων ᾗ ἔχει Id.''Hp.Mi.''372b; [[ἀνδρός]] [[lose]] him, S.''Tr.''1113; τοῦ παντός Plu.''Brut.''20:—<b class="b3">σφάλλειν τινὰ ἀπ' ἐλπίδος</b> [[cast]] him [[down]] from his [[hope]], Luc.''Dem.Enc.''29.

|elnltext=σφάλλω, Dor. 3 plur. σφάλλοντι Theocr. 24.112 aor. ἔσφηλα, ep. σφῆλα Od.17.464, Dor. ἔσφᾱλα Pind. P. 8.15; aor. pass. ἐσφάλην; perf. med.-pass. ἔσφαλμαι, plqperf. ἐσφάλμην; fut. σφαλῶ, med. σφαλοῦμαι, pass. σφαλήσομαι. act. ( causat. ) aan het wankelen brengen, uit zijn evenwicht brengen, ten val brengen, onderuithalen, m. n. bij het worstelen:; οὔτ’ Ὀδυσεὺς δύνατο σφῆλαι οὔδει τε πέλασσαι noch kon Odysseus (zijn tegenstander) onderuithalen en tegen de grond werken Il. 23.719; ὁ δ’ ἐστάθη ἠΰτε πέτρη ἔμπεδον, οὐδ’ ἄρα μιν σφῆλεν βέλος Ἀντινόοιο maar hij stond stevig als een rots en het projectiel van Antinoüs bracht hem niet aan het wankelen Od. 17.464; κἄσφηλεν γόνυ γέροντος en (hij) deed de knie van de oude man wankelen (d.w.z. haalde hem onderuit) Eur. Hcld. 128; marit.. σ. ναῦς schepen laten kapseizen Thuc. 7.67.2. overdr. ten val brengen, omverwerpen, onderuit doen gaan:. τὰ πολλὰ σφάλλουσι τὰς πόλεις ze brengen vaak hun steden ten val Thuc. 3.37.4; πολλά … σμικροὶ λόγοι ἔσφηλαν ἤδη καὶ κατώρθωσαν βροτούς kleine woorden hebben al vaak geleid tot de val of het succes van stervelingen Soph. El. 416. op het verkeerde been zetten, misleiden:. Μοίρας δολίῳ σφήλαντι τέχνῃ door de Moiren te misleiden met een listige kunstgreep Eur. Alc. 34; ἡ … θεὰ ἤδη μ’ ἐπ’ αὐτοῖς χεῖρ’ ἐπευθύνοντ’ ἐμὴν ἔσφηλεν de godin bracht me, terwijl ik al mijn hand op hen richtte, uit mijn koers Soph. Ai. 451. frustreren (in het verwezenlijken van een hoop of verwachting), teleurstellen, onderuithalen:. ἀπ’ ἔλπιδος σ. (iem.) in zijn hoop teleurstellen [Luc.] 58.29. pass. intrans. wankelen, vallen, onderuitgaan:. σφαλλόμενος προσέρχεται komt wankelend aangelopen Aristoph. Ve. 1324. ten val komen, onderuitgaan, tegenslag ondervinden, falen:; ἢν σφαλῶμεν als we falen Thuc. 1.143.5; ταρβεῖν τὸν εὖ πράσσοντα, μὴ σφαλῇ ποτε vrezen voor iemand met wie het goed gaat, dat hij eens onderuitgaat Soph. Tr. 297; ταῖς τύχαις σ. tegenslag ondervinden door het lot Thuc. 2.87.3; ὁπότε καὶ πείρᾳ του σφαλεῖεν ook al faalden ze af en toe bij een poging iets te ondernemen Thuc. 2.43.1; met acc. v. h. inw. obj.. κἄν τι σφαλῆτε en als jullie een keer tegenslag ondervinden Aristoph. Ran. 736; ἐλάχιστα μὲν ἐσφαλμένοι εἰσί, πλεῖστα δὲ κατωρθωκότες (zij) hebben zeer weinig mislukkingen gekend en zeer veel successen geboekt Xen. Hell. 7.1.9; ἐν τοῖς δικασταῖς, οὐκ ἐμοί, τόδ’ ἐσφάλη door de jury, niet door mij, leed hij dat verlies Soph. Ai. 1136. misleid worden, zich vergissen:; μῶν ἐσφάλμεθα ἤ … vergis ik me of … Eur. Andr. 896; met gen. in of met betrekking tot iets:. ὅτι οὐκ ἔσφαλται τῆς ἀληθείας ὁ τιθέμενος dat de naamgever niet misleid is met betrekking tot de waarheid Plat. Crat. 436c. gefrustreerd raken in, teleurgesteld raken in, onderuit gaan m.b.t., met gen.:; σφαλέντες τῆς ἀπὸ τοῦ ἐκεῖ πολέμου δόξης omdat wij teleurgesteld werden in onze verwachting met betrekking tot de oorlog daar Thuc. 4.85.2; uitbr.. τοῦδέ γ’ εἰ σφαλεῖσ’ ἔσῃ als u van deze man beroofd zult zijn Soph. Tr. 1113.

|ftr='''σφάλλω''': -ομαι (ion. att.),<br />{sphállō}<br />'''Forms''': Aor. [[σφῆλαι]] (seit Il.), dor. σφᾶλαι (Pi.), Pass. σφαλῆναι (-θῆναι Gal.), intr. -αι (LXX; Schwyzer 756), Fut. ?-ῶ, Pass. -ήσομαι, Perf. Med. ἔσφαλμαι (ion. att.), Akt. -κα (Plb.),<br />'''Grammar''': v.<br />'''Meaning''': [[zu Fall bringen]], [[zugrunde richten]], [[täuschen]], Med. [[zu Fall kommen]], [[zugrunde gehen]], [[sich irren]].<br />'''Composita''': auch m. Präfix, z.B. ἀπο-, παρα-,<br />'''Derivative''': Davon 1. [[σφαλερός]] [[schlüpfrig]], [[trügerisch]], [[wankend]] (ion. att.). 2. -μα n. [[Fall]], [[Unfall]], [[Fehltritt]], [[Irrtum]] (ion. att.), -μός m. ib. (Aq.) mit -μῆσαι (ἀπο-) [[straucheln]] (Plb.), σφαλμᾷ· σκιρτᾷ, σφάλλεται H. 3. -σις ([[ἀνά]]-, [[περί]]-, [[ἀμφί]]-) f. [[Fall]], [[Unfall]] (Hp., Vett. Val.). 4. -της m. Ben. des Dionysos "der zum Fallen bringt" (Lyk.). 5. [[ἀσφαλής]], ές, -(έ)ως [[nicht fallend]], [[nicht wankend]], [[fest]], [[sicher]], [[zuverlässig]] (seit Il.) mit -εια f. (att.), -ίζομαι, -ίζω (hell. u. sp.), wohl direkt vom Verb (vgl. Schwyzer 513; [[σφάλος]] n. nur Trag. ''Oxy''. 676, 16 [unsicher]); ebenso ἐπι-, περι-, [[ἀρισφαλής]] u.a. — Zu [[ἄσφαλτος]] s. bes. (volksetymologisch angeglichen?).<br />'''Etymology''': Wie bei [[πάλλω]], [[σκάλλω]] läßt sich der obige Formenbestand als eine rein griechische Schöpfung verstehen. — Eine sichere Etymologie fehlt. Anstatt der früheren, semantisch sehr ansprechenden Anknüpfung an aind. ''skhálate'', -''ti'' [[straucheln]], [[schwanken]], [[irren]], arm. ''sxalem'', -''im'' ib. (Fick 1. 143. 567, Hübschmann Armen. Gr. 1, 490 f.), die idg. ''sqʷhel''- erfordert und aus diesem Grunde Bedenken erregt, sucht P. Wahrmann Glotta 6, 149ff. [[σφάλλω]] mit idg. ''sp''(''h'')''el''- [[spalten]] in [[σπολάς]], [[ἀσπάλαξ]] u.a. (s. dd. m. Lit.) zu verbinden unter Annahme einer urspr. Bed. *’(mit Prügeln) werfen, jemandem einen Stock zwischen die Beine stecken o. ä.’ (Einzelheiten bei WP. 2, 678 und Pok. 985); lautlich gewiß besser, aber semantisch ganz hypothetisch. Anders, ebenfalls bedenklich, Thieme KZ 69, 175. Vermutungen über anlaut. σφ- bei Hiersche Ten. aspiratae 194 m. Lit. Ält. Lit. bei Bq; dazu noch W.-Hofmann s. ''fallō''. — Vgl. [[σφαλός]], [[σφέλας]].<br />'''Page''' 2,827