σάττω: Difference between revisions

|Definition=Ion. [[σάσσω]] <span class="bibl">Hp.<span class="title">Morb.</span>2.14</span>: impf. <span class="sense"><span class="bld">A</span> ἔσαττον <span class="bibl">Pherecr.78</span>: aor. ἔσαξα <span class="bibl">Hdt.3.7</span>, <span class="bibl">X.<span class="title">Oec.</span>19.11</span>, <span class="bibl">Alex.133.6</span>:—Med., v. infr.<span class="bibl">1.1</span>,<span class="bibl">4</span>: —Pass., aor. [[ἐσάχθην]], v. infr. ''ΙΙ'': pf. σέσακται <span class="bibl">Cerc.3</span>; imper. σεσάχθω <span class="bibl">Antiph.222.8</span>; part. [[σεσαγμένος]] and 3pl. plpf. [[ἐσεσάχατο]] (v. infr.):—[[fill quite full]], [[pack]], [[stuff]], <b class="b3">πᾶς δ' ἀνὴρ ἔσαττε τεῦχος ἢ κόϊκ' ἢ κωρύκους</b> Pherecr.l.c.; ἔσαττον τὰς γνάθους <span class="bibl">Eub.42.3</span>: c. gen., <b class="b3">σ. τῶν ἀρωμάτων</b> (sc. <b class="b3">τὴν κοιλίην</b>) Hp.<span class="title">Steril.</span>230; <b class="b3">τὸ δέρμα κνεφάλλων σ</b>. <span class="bibl">Theopomp.Com.45</span>: c. dat., <b class="b3">τυρῷ τε σάξον ἁλσί τ</b>' (sc. <b class="b3">τὸν σαῦρον</b>) Alex. [[l.c.]], cf. <span class="bibl">Luc.<span class="title">Herm.</span>65</span>, <span class="bibl"><span class="title">Syr.D.</span>48</span>:—Med., <b class="b3">ἵνα δῷς αὐτῷ τῶν τε γιγάρτων καὶ στεμφύλου κεράμια β σάξασθαι</b> prob. in <span class="bibl"><span class="title">PCair.Zen.</span>527</span> (iii B.C.); <b class="b3">χρυσῷ σαξάμενος πήρην</b> Orac. ap. <span class="bibl">Luc.<span class="title">Peregr.</span>30</span>, cf. <span class="bibl">D.L.6.9</span>:—Pass., τὴν γαστέρ' ᾔων κἀχύρων σεσαγμένος <span class="bibl">Pherecr.161</span>; ὁ σπλὴν σεσάχθω Antiph. [[l.c.]]; τὰ ἀγγεῖα σαττόμενα οὐδὲν μείζω γίνεται <span class="bibl">Arist.<span class="title">Pr.</span>928b29</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">2</span> <b class="b3">τὸν καρπὸν . . σ. εἰς ἀγγεῖα</b> [[pack]] it into [[jar]]s, <span class="bibl">Plb.12.2.5</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">3</span> [[press close]], [[compress]], σ. τὴν γῆν περὶ τὸ φυτόν <span class="bibl">X. <span class="title">Oec.</span>19.11</span>:—Pass., <span class="bibl">Arist.<span class="title">Mete.</span>365b18</span>, <span class="bibl"><span class="title">Pr.</span>938b30</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">4</span> <b class="b3">τὰ σιδάρια</b> <b class="b3">δ[εσμὰ… ]σαι καὶ σάξαι</b> dub. sens., perhaps [[strengthen]], <span class="title">SIG</span>247<span class="title">I</span>217 (Delph., iv B.C.):—Med., <b class="b3">τὸ τεῖχος ἐσάξαντο</b> they [[strengthened their]] wall, <span class="bibl">Hdt.5.34</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">II</span> metaph., [[load]], <b class="b3">σάττει καὶ πληροῖ τὴν ἐπιθυμίαν</b> (compared to an [[ἀγγεῖον]]) <span class="bibl">Arist.<span class="title">Pr.</span>928b32</span>:—Pass., <b class="b3">τριήρης σεσαγμένη ἀνθρώπων</b> [[manned]], <span class="bibl">X.<span class="title">Oec.</span>8.8</span>; <b class="b3">πημάτων σεσαγμένος</b> [[laden]] with woes, of a messenger, <span class="bibl">A.<span class="title">Ag.</span>644</span>; <b class="b3">σεσαγμένος πλούτου τὴν ψυχήν</b> [[laden]] with [[spiritual]] [[rich]]es, <span class="bibl">X.<span class="title">Smp.</span>4.64</span>; τρυφῆς ὑφ' ἡδοναῖσι σαχθέντες κέαρ <span class="bibl">Diog.Sinop.1.2</span> (prob.cj.); ἀνέρες ὧν τὸ κέαρ παλῶ σέσακται Cerc. [[l.c.]]; <b class="b3">σὺν πορδακοῖσιν εἵμασιν σεσαγμένοι</b> ([[σεσαγμένοις]] codd. Sch. Ar., om. codd. Str.) [[weigh down|weighed down]], <span class="bibl">Semon.21</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">III</span> [[equip]], [[provide with a store]], <b class="b3">σάξαντες ὕδατι [τὴν ἐσβολήν</b>] [[equip]]ping the [[entrance]] to [[Egypt]] with a [[store]] of [[water]], <span class="bibl">Hdt.3.7</span>:—Pass., <b class="b3">Ὑρκάνιοι κατά περ Πέρσαι ἐσεσάχατο</b> were [[equip]]ped, <span class="bibl">Id.7.62</span>, cf. <span class="bibl">70</span>, <span class="bibl">73</span>, <span class="bibl">86</span>; ἀσπιδιῶται χαλκῷ μαρμαίροντι σεσαγμένοι <span class="bibl">Theoc.17.94</span>.</span>

|btext=<i>f. inus., ao.</i> ἔσαξα, <i>pf. inus.</i><br /><i>Pass. ao.</i> ἐσάχθην, <i>pf.</i> [[σέσαγμαι]];<br /><b>1</b> équiper, armer : σάττειν χαλκῷ THCR couvrir d'une armure d'airain;<br /><b>2</b> approvisionner ; remplir, bourrer, farcir : [[τί]] τινος <i>ou</i> [[τί]] τινι remplir (un vase, un navire) de qch ; σάττειν γῆν περὶ [[φυτόν]] XÉN tasser de la terre autour d'une plante;<br /><i><b>Moy.</b></i> [[σάττομαι]] remplir <i>ou</i> bourrer pour soi ; χρυσῷ πήρην LUC remplir sa besace d'or.<br />'''Étymologie:''' R. Σαγ, charger ; cf. [[σάγμα]], [[σάγος]], [[σάγη]].

|mltxt=ΝΑ, και ιων. τ. [[σάσσω]] Α<br /><b>νεοελλ.</b><br />σελώνω, [[σαμαρώνω]]<br /><b>μσν.</b><br />[[καταβυθίζω]]<br /><b>αρχ.</b><br /><b>1.</b> [[γεμίζω]] εντελώς, [[γεμίζω]] [[μέχρι]] [[επάνω]] («πᾶς δ' ἀνὴρ ἔσαττε τεῡχος ἡ κόϊκ' ἢ κωρύκους», Φερεκρ.)<br /><b>2.</b> [[παραφουσκώνω]], [[παραγεμίζω]]<br /><b>3.</b> [[τακτοποιώ]] [[κάτι]] εναποθέτοντάς το σε αλλεπάλληλα στρώματα («τὸν καρπὸν... σάττειν εἰς ἀγγεῖα», <b>Πολ.</b>)<br /><b>4.</b> [[συμπιέζω]], [[συνθλίβω]] («σάττει τὴν γῆν περὶ τὸ [[φυτόν]]», <b>Ξεν.</b>)<br /><b>5.</b> [[εφοδιάζω]] κάποιον ή [[κάτι]] με τα αναγκαία («σάξαντες ὕδατι [τὴν εἰσβολήν]», <b>Ηρόδ.</b>)<br /><b>6.</b> <b>μτφ.</b> [[πληρώ]], [[χορταίνω]], [[ικανοποιώ]] («σάττει καὶ πληροῑ τὴν ἐπιθυμίαν», <b>Αριστοτ.</b>)<br /><b>7.</b> <b>παθ.</b> <i>σάττομαι</i> και <i>σάσσομαι</i><br />α) (για [[πλοίο]]) επανδρώνομαι («[[τριήρης]] σεσαγμένη ἀνθρώπων», <b>Ξεν.</b>)<br />β) (για πολεμιστή) οπλίζομαι, αρματώνομαι («ἀσπιδιῶται χαλκῷ μαρμαίροντι σεσαγμένοι», <b>Θεόκρ.</b>)<br />γ) [[είμαι]] [[κατάφορτος]] («πημάτων σεσαγμένος», <b>Αισχύλ.</b>)<br />δ) φορτώνομαι με μεγάλο [[βάρος]] («σὺν πορδακοῖσιν εἵμασιν σεγαγμένοι», <b>Σιμων.</b>).<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Οικογένεια τεχνικών όρων άγνωστης ετυμολ. Το ρ. [[σάττω]] εμφανίζει δύο θέματα με άηχο και ηχηρό ουρανικό [[σύμφωνο]]: <i>σακ</i>- (<b>πρβλ.</b> [[σάξις]], [[σάκτωρ]], [[σάκτας]]) και <i>σαγ</i>- (<b>πρβλ.</b> [[σαγή]], [[σάγμα]]). Κατά μία [[άποψη]], ο ενεστ. [[σάττω]] [[είναι]] [[αρχικός]] τ. και οι τ. [[σαγή]] και [[σάγμα]], αναλογικοί (<b>πρβλ.</b> [[πράσσω]]: [[πρᾶγμα]]), ενώ, κατ' [[άλλη]] [[άποψη]], αρχαιότερος θεωρείται ο σύνθ. κρητ. τ. <i>συνεσσάδδῃ</i> και ο ενεστ. [[σάττω]], [[προϊόν]] αναλογίας (<b>πρβλ.</b> [[τάσσω]]: [[ταγή]]: <i>τᾶγμα</i>). Η [[οικογένεια]] του [[σάττω]] με αρχική σημ. «[[γεμίζω]], [[σωρεύω]], [[στοιβάζω]]», από όπου «[[εφοδιάζω]], [[εξοπλίζω]], [[φορτώνω]]», χρησιμοποιήθηκε για να δηλώσει το σέλωμα, το [[σαμάρωμα]] και το [[φόρτωμα]] τών υποζυγίων. Αμφίβολη, [[τέλος]], θεωρείται η [[σύνδεση]] του ρ. με την λ. [[σηκός]]].

|mantxt=(=[[φορτώνω]], [[σαμαρώνω]]). Ἀπό ἀρχική ρίζα σϝακ- ἤ σϝαγ-. Θέμα σαγ + j + ω → [[σάττω]].<br><b>Παράγωγα:</b> [[σάγη]] (=[[φορτίο]], [[σαμάρι]]), [[πανσαγία]] (=μ' ὅλες τίς ἀποσκευές), [[σαγήνη]] (=δίχτυ γιά ψάρεμα), [[σάγμα]], [[σαγμάριον]], [[σάγος]] (=χοντρός [[μανδύας]]), [[σάκος]] ἤ [[σάκος]], ὁ (=[[σακούλι]]), [[σάκος]], τό (=[[ἀσπίδα]]), [[σακός]] ἤ [[σηκός]] (=μάντρα, [[ἱερός]] [[περίβολος]]), σάκτος, ὁ (=[[σάκος]]), [[σακτήρ]], [[σακτός]] (=[[παραγεμισμένος]]), [[σάκτρα]] (=[[ζεμπίλι]]), [[σάκτωρ]] (=[[φορτωτής]]), [[σακχυφάντης]] (=αὐτός πού ὑφαίνει σακκιά), [[σάξις]] (=[[παραγέμισμα]]), [[ἄσακτος]] (ἐνν. [[γῆ]] = ἀπάτητο [[χῶμα]]).