σχίζω: Difference between revisions

|Definition=<span class="bibl">Hdt.2.17</span>, <span class="bibl">S.<span class="title">El.</span>99</span> (anap.), etc.: poet. impf. <span class="sense"><p>&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">A</span> σχίζον <span class="bibl">Pi.<span class="title">P.</span> 4.228</span>: fut. σχίσω <span class="bibl">LXX <span class="title">Su.</span>55</span>: aor. ἔσχισα <span class="bibl">Od.4.507</span> (ἀπο-), <span class="bibl"><span class="title">h.Merc.</span> 128</span>, etc., Ep. σχίσσα <span class="bibl">Hes.<span class="title">Sc.</span>428</span>:—Pass., fut. σχισθήσομαι <span class="bibl">LXX <span class="title">Za.</span> 14.4</span>: pf. <b class="b3">ἔσχισμαι</b> (v. infr.):—[[split]], [[cleave]], ῥινὸν ὀνύχεσσι Hes. l.c.; <b class="b3">ἔσχισε δώδεκα μοίρας</b>, i.e. [[divided]] them [[into]] twelve parts, <span class="title">h.Merc.</span>l.c.; <b class="b3">σ. νῶτον γᾶς</b>, of the plough, Pi. l.c.; σχίσσαις κεραυνῷ Ζεὺς χθόνα <span class="bibl">Id.<span class="title">N.</span>9.24</span>; ποδὶ γᾶν <span class="bibl">Id.<span class="title">Fr.</span>167</span>; κάρα πελέκει S. l.c.; esp. of wood, <span class="bibl">X.<span class="title">An.</span> 1.5.12</span>, etc.; of the wind, σ. περὶ πρῷραν τὰ κύματα <span class="bibl">Simon.25</span> (dub.); but πρῷρα σ. τὸ κῦμα <span class="bibl">Luc.<span class="title">Am.</span>6</span>; [θάλασσα] σχιζομένη ταῖς κώπαις <span class="title">Placit.</span>3.3.2; <b class="b3">ἔσχισε νῆα θάλασσα</b> [[shattered]] it, <span class="title">AP</span>9.40 (Zos.); <b class="b3">σ. ὑποδήματα</b> [[cut out]], opp. <b class="b3">νευρορραφεῖν</b>, <span class="bibl">X.<span class="title">Cyr.</span>8.2.5</span> (cf. [[πρόσχισμα]]); [[tear]], <b class="b3">ἱμάτιον</b> <span class="title">Gloss.</span>; τριβώνιον ἐσχισμένον <span class="bibl"><span class="title">BGU</span>928.20</span>,<span class="bibl">22</span> (iii A.D.); οἱ ἀποθανόντες ἐσχισμένοις ἐνειλοῦνται ῥάκεσιν ὡς καὶ τὰ βρέφη <span class="bibl">Artem.1.13</span>. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">2</span> generally, [[part]], [[separate]], [[divide]], <b class="b3">Νεῖλος μέσην Αἴγυπτον σχίζων</b> Hdt.l.c., cf. <span class="bibl">4.49</span>; σ. διχῇ τὸ γένος <span class="bibl">Pl.<span class="title">Sph.</span>264d</span>; κατὰ μῆκος <span class="bibl">Id.<span class="title">Ti.</span>36b</span>; <b class="b3">σ. τὰς φλέβας</b> [[divide]] them, ib.<span class="bibl">77d</span>:—Pass., σχισθέντα <span class="bibl">A.<span class="title">Ag.</span>623</span>; φλὲψ σχιζομένη <span class="bibl">Hp.<span class="title">Art.</span>20</span>; ἐσχίσθη ὁ ποταμός <span class="bibl">Hdt.1.75</span>; <b class="b3">Νεῖλος σχίζεται τριφασίας ὁδούς</b> [[branches]] into three channels, <span class="bibl">Id.2.17</span>, cf. <span class="bibl">15</span> (so ὁ λύχνος ἔσχισται διδύμην φλόγα <span class="title">AP</span>12.199 (Strat.)); περὶ ὃ σχίζεται τὸ τοῦ Νείλου ῥεῦμα <span class="bibl">Pl.<span class="title">Ti.</span>21e</span>; σχιζομένης τῆς ὁδοῦ <span class="bibl">Hdt.7.31</span>; <b class="b3">ἡ στρατιὴ ἐσχίζετο</b> the army [[divided]], <span class="bibl">Id.8.34</span>; of a bird's wings (cf. [[σχιζόπτερος]]), <span class="bibl">Arist.<span class="title">PA</span>642b28</span>; of feet divided into toes (cf. [[σχιζόπους]]), <span class="bibl">Id.<span class="title">HA</span>494a12</span>; and of various parts of the body, ib.<span class="bibl">495b4</span>, <span class="bibl">507a13</span>; [[branch off]], <b class="b3">ἀπὸ [τοῦ στελέχους</b>] <span class="bibl">Thphr.<span class="title">HP</span>1.1.9</span>; φύλλα ἐσχισμένα εἰς έ μοίρας Dsc.4.41. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">3</span> <b class="b3">σχίζειν γάλα</b> [[make]] milk [[curdle]], i. e. [[separate]] the whey from the curds, Id.2.70; cf. σχίσις 2. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">II</span> metaph. of [[divided]] opinions, σφεων ἐσχίζοντο αἱ γνῶμαι <span class="bibl">Hdt.7.219</span>, cf. <span class="bibl">X.<span class="title">Smp.</span>4.59</span>; ἐσχίσθησαν ταῖς γνώμαις Gal. 16.728. (Cf. Lat. [[scindo]], Goth. [[skaidan]] 'separate', etc.)</span>

|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-02-1056.png Seite 1056]] (scindo, <b class="b2">scheiden), spalten</b>, zerspalten, zersplittern, Od. 4, 507; zerreißen, Hes. Sc. 428; [[νῶτον]] γᾶς, Pind. P. 4, 228; σχίσσεν κεραυνῷ Ζεὺς χθόνα, N. 9, 24; übh. scheiden, theilen, zertheilen, zerlegen, zerschneiden, trennen, sondern; H. h. Merc. 128; Aesch. Ag. 699; σχίζουσι [[κάρα]] φονίῳ πελέκει, Soph. El. 99; u. in Prosa: [[Νεῖλος]] μέσην Αἴγυπτον σχίζων, Her. 2, 17; u. ebendaselbst pass., [[Νεῖλος]] σχίζεται τριφασίας ὁδούς, er spaltet sich in drei Wege, Arme; σχιζομένη [[ὁδός]], 7, 31, wie περὶ ὃ σχίζεται τὸ τοῦ Νείλου [[ῥεῦμα]], Plat. Tim. 21 e; σχίζεται εἰς δύο μέρη ἡ [[ῥύσις]] τοῦ ποταμοῦ, Pol. 2, 16, 11; ἡ στρατιὴ ἐσχίζετο, das Heer theilte sich, Her. 8, 34; u. übertr., ἐσχίζοντό σφεων αἱ γνῶμαι, ihre Meinungen theilten sich, 7, 219; κατὰ [[μῆκος]] σχίσας, Plat. Tim. 36 b; ἑκάτερον τῶν σχισθέντων, Polit. 263 a; τὸ [[γάλα]], die Milch gerinnen machen, Diosc.

|lstext='''σχίζω''': μέλλ. -ίσω [ῐ]· Ἐπικ. ἀόρ. σχίσσα. ― Παθητ., πρκμ. ἔσχισμαι. (Ἐκ τῆς √ΣΚΙΔ ἢ ΣΧΙΔ παράγονται καὶ τὰ σχίδη, σχίδαξ, σχίζα, σχινδάλαμος ἢ σκινδαλμός· ἐν τῇ Σανσκρ. τὸ s ἐξαφανίζεται, ΄khid, ΄khinad-mi, ΄khind-âmi (discerpo)· Λατ. scind-o, scid-i, caed-o, cecid-i· Γοτθ. skaid-a ([[χωρίζω]])· Ἀρχ. Σκανδιν. skid (hgnum fi sum)· Ἀρχ. Γερμαν. sceit (discissio) Λιθ. skëdz-u (dividere).) Ὡς καὶ νῦν, [[σχίζω]], [[χωρίζω]] (πρβλ. [[ἀποσχίζω]]), ῥινὸν ὀνύχεσσι Ἡσ. Ἀσπ. [[Ἡρακλ]]. 428· ἔσχισε [[δώδεκα]] μοίρας, δηλ. διῄρεσεν εἰς [[δώδεκα]] μέρη, Ὕμν. Ὁμ. εἰς Ἑρμ. 128· σχ. [[νῶτον]] γαίας, ἐπὶ τοῦ ἀρότρου, Πινδ. Π. 4. 406· σχίσσε κεραυνῷ [[Ζεὺς]] χθόνα ὁ αὐτ. ἐν Ν. 9. 59· ποδὶ γᾶν ὁ αὐτ. ἐν Ἀποσπ. 148 [[κάρα]] πελέκει Σοφ. Ἠλ. 99· [[μάλιστα]] ἐπὶ ξύλου, Ξεν. Ἀν. 1. 5, 12, κτλ.· ― ἐπὶ τοῦ ἀνέμου, σχ. περὶ πρωΐαν τὰ κύματα Σιμωνίδ. 32· [[ἀλλά]], [[πρῷρα]] σχ. τὸ [[κῦμα]] Λουκ. Ἔρωτ. 6· [[θάλασσα]] σχ. νῆα, κατασυντρίβει αὐτήν, Ἀνθ. Π. 9. 40· ― σχ. ὑποδήματα, [[κόπτω]], ἐν ἀντιθέσει πρὸς τὸ νευρορραφεῖν, Ξενοφ. Κύρ. 8. 2, 5, πρβλ. [[πρόσχισμα]]. 2) [[καθόλου]], [[διαχωρίζω]], [[διατέμνω]], [[Νεῖλος]] μέσην Αἴγυπτον σχίζων Ἡρόδ. 2. 17, πρβλ. 4. 49· σχ. διχῇ Πλάτ. Σοφ. 264Ε· κατὰ [[μῆκος]] ὁ αὐτ. ἐν Τιμ. 36Β· σχ. τὰς φλέβας, διαιρῶ αὐτάς, [[αὐτόθι]] 77D. ― Παθ., σχισθέντα Αἰσχύλ. Ἀγ. 623 φλὲψ σχιζομένη Ἱππ. π. Ἄρθρ. 795· ἐσχίσθη ὁ ποταμὸς Ἡρόδ. 1. 75· [[Νεῖλος]] σχίζεται τριφασίας ὁδούς, διαιρεῖται εἰς [[τρία]] μέρη, εἰς [[τρία]] ῥεύματα, ὁ αὐτ. 2. 17, πρβλ. 15· (οὕτω, ὁ [[λύχνος]] ἔσχισται διδύμην φλόγα Ἀνθολ. Π. 12. 199)· περὶ ὃ σχίζεται τὸ τοῦ Νείλου [[ῥεῦμα]] Πλάτ. Τίμ. 2 Ε· σχιζομένη ὁδὸς Ἡρόδ. 7. 31· ἡ στρατιὴ ἐσχίζετο, διῃρεῖτο, ὁ αὐτ. 8. 34· ἐσχίζοντο [[σφέων]] αἱ γνῶμαι, διῃροῦντο, ὁ αὐτ. 7. 219, πρβλ. Ξεν. Συμπ. 4, 59· ― ἐπὶ τῶν πτερύγων πτηνοῦ (πρβλ. [[σχιζόπτερος]]), Ἀριστ. π. Ζ. Μορ. 1. 3, 2· ἐπὶ ποδῶν ὧν οἱ δάκτυλοί εἰσι κεχωρισμένοι (πρβλ. [[σχιζόπους]]), ὁ αὐτ. περὶ τὰ Ζ. Ἱστ. 1. 15, 6 καὶ ἐπὶ διαφόρων μερῶν τοῦ σώματος, [[αὐτόθι]] 1. 16, 12., 2. 17. 2, κ. ἀλλ. ― ἀποχωρίζομαι ὡς [[κλάδος]] [[ἰδιαίτερος]], ἀπὸ τοῦ στελέχους Θεοφρ. περὶ Φυτ. Ἱστ. 1. 1, 9· φύλλα ἐσχισμένα εἰς ε΄ μοίρας Διοσκ. 4. 41. 3) [[σχίζω]] [[γάλα]], [[κάμνω]] τὸ [[γάλα]] νὰ πήξῃ καὶ διαχωρισθῇ [[χωρίζω]] τὴν τυρώδη οὐσίαν ἀπὸ τοῦ ὀροῦ, Διοσκ. 2. 77· οὕτω, [[γάλα]] σχιστὸν [[αὐτόθι]], πρβλ. [[σχίσις]] 2. ― Ἴδε Κόβητον ἐν Λογίῳ Ἑρμῇ Κόντου σ. 196.

|btext=<i>f.</i> σχίσω, <i>ao.</i> ἔσχισα, <i>pf. inus.</i><br /><i>Pass. ao.</i> ἐσχίσθην, <i>pf.</i> ἔσχισμαι;<br />fendre, séparer en fendant :<br /><b>1</b> <i>avec idée de violence</i> [[κάρα]] πελέκει SOPH fendre la tête d’un coup de hache ; ξύλα XÉN fendre du bois;<br /><b>2</b> <i>sans idée de violence</i> fendre, séparer, partager en deux : [[Νεῖλος]] σχίζει μέσην Αἴγυπτον HDT le Nil partage l’Égypte en deux moitiés ; <i>Pass.</i> se fendre, se séparer, se diviser <i>en parl. d’une route, etc.</i> ; ἡ στρατιὴ ἐσχίζετο HDT l’armée se divisa ; <i>fig.</i> ἐσχίζοντό σφεων [[αἱ]] γνῶμαι HDT leurs opinions se partageaient, ils étaient divisés dans leurs décisions.<br />'''Étymologie:''' R. Σχιδ, fendre ; cf. <i>lat.</i> scindo, caedo.

|sltr=[[σχίζω]] <br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>1</b> [[cut]] [[open]] ὁ δ' Ἀμφιαρεῖ σχίσσεν κεραυνῷ παμβίᾳ [[Ζεὺς]] τὰν βαθύστερνον χθόνα (N. 9.24) Καινεὺς σχᾰσαις ὀρθῷ ποδὶ γᾶν [[when]] he [[was]] driven [[into]] the [[ground]] by the Centaurs Θρ. 6. 8. in tmesis, v. [[ἀνασχίζω]] (P. 4.228)

|txtha=(R G L marginal [[reading]])); [[future]] (σχίσω (L [[text]] T Tr [[text]] WH (cf. Buttmann, 37 (32 f))); 1st aorist ἐσχισα; [[passive]], [[present]] participle σχιζόμενος; 1st aorist ἐσχίσθην; ([[allied]] [[with]] Latin scindo, caedo, etc. (cf. [[Curtius]], § 295)); from ([[Homer]] h. Merc.)) [[Hesiod]] [[down]]; the Sept. [[several]] times for בָּקַע , קָרַע ; to [[cleave]], [[cleave]] [[asunder]], [[rend]]: τί, αἱ πέτραι, οἱ οὐρανοί, τό [[καταπέτασμα]], [[εἰς]] [[δύο]] added, [[into]] [[two]] parts, in [[twain]] ([[εἰς]] [[δύο]] μέρη, of a [[river]], [[Polybius]] 2,16, 11)), τό [[δίκτυον]], to [[divide]] by [[rending]], τί, to be [[split]] [[into]] factions, be divided: [[Xenophon]], conv. 4,59; [[τοῦ]] πλήθους σχιζομενου [[κατά]] αἵρεσιν, Diodorus 12,66).

|mltxt=ΝΜΑ, και [[σκίζω]] Ν<br /><b>1.</b> [[διανοίγω]], [[κόβω]] [[κάτι]] [[κατά]] [[μήκος]], [[συνήθως]] με βίαιο τρόπο, [[χωρίζω]] σε δύο ή περισσότερα τμήματα (α. «[[σχίζω]] ξύλα για το [[τζάκι]]» β. «τῶν δὲ Μένωνος στρατιωτῶν ξύλα σχίζων τις», <b>Ξεν.</b>)<br /><b>2.</b> <b>μτφ.</b> [[διέρχομαι]] [[μέσα]] από [[κάτι]] με [[μεγάλη]] [[ταχύτητα]] σαν να το [[χωρίζω]] στα δύο (α. «το [[πλοίο]] έσχιζε τα [[ήσυχα]] νερά της θάλασσας» β. «[[[θάλασσα]]] οχιζομένη ταῑς κώπαις», <b>Πλούτ.</b>)<br /><b>3.</b> (μέσ. και παθ.) <i>σχίζομαι</i><br />διαχωρίζομαι [[κατά]] [[μήκος]], [[διακλαδίζομαι]]<br /><b>4.</b> (η μτχ. παθ. παρακμ. ως επίθ.) <i>σχισμένος</i> -<i>η</i>, -<i>ο</i> και <i>ἐσχισμένος</i>, -<i>η</i>, -<i>ον</i><br />(για [[ένδυμα]] ή για [[υπόδημα]]) αυτός που έχει τρύπες (α. «σχισμένα παπούτσια» β. «[[τριβώνιον]] ἐσχισμένον», πάπ.)<br /><b>νεοελλ.</b><br /><b>1.</b> [[ανοίγω]] [[ρωγμή]] («ο [[σεισμός]] έσχισε τις πέτρες»)<br /><b>2.</b> [[προξενώ]] [[τραύμα]] σε κάποιον, [[πληγώνω]] («έσκισε τα πόδια της»)<br /><b>3.</b> [[διαπερνώ]], [[διατρυπώ]] («τα πουλιά έσχιζαν τον αέρα»)<br /><b>4.</b> <b>μέσ.</b> α) [[διαμαρτύρομαι]] έντονα («σχίζεται [[κάθε]] [[φορά]] που λένε [[κάτι]] για τον άντρα της»)<br />β) <b>μτφ.</b> [[καταβάλλω]] υπεράνθρωπες προσπάθειες, [[αγωνίζομαι]] με [[πάθος]] για κάποιον ή για [[κάτι]] («σχίζεται να μέ περιποιηθεί [[κάθε]] [[φορά]] που πάω [[σπίτι]] της»)<br /><b>5.</b> <b>φρ.</b> α) «σκίζει τα ρούχα του»<br /><b>μτφ.</b> αποποιείται με έντονο τρόπο [[ενοχή]] που αποδίδεται σε αυτόν<br />β) «[[σκίζω]] τη [[γάτα]]»<br /><b>μτφ.</b> (για άνδρα) επιβάλλομαι στη [[γυναίκα]], τήν [[κάνω]] να μέ φοβάται<br /><b>αρχ.</b><br /><b>1.</b> [[χωρίζω]] [[κάτι]] στα δύο [[καθώς]] το [[διασχίζω]] («Νεῑλος μέσην Αἴγυπτον σχίζων», <b>Ηρόδ.</b>)<br /><b>2.</b> (σε φυτά ή δένδρα) αποχωρίζομαι ως [[ξεχωριστός]] [[κλάδος]] («σχίζεσθαι ἀπὸ τοῡ στελέχους», Θεόφρ.)<br /><b>3.</b> <b>παθ.</b> (για [[στρατιά]]) διαιρούμαι («στρατιὴ ἐσχίζετο», <b>Ηρόδ.</b>)<br /><b>4.</b> <b>μτφ.</b> [[διίσταμαι]], διαφωνῶ («ἐσχίσθησαν ταῑς γνώμαις», <b>Γαλ.</b>)<br /><b>5.</b> (η μτχ. παθ. παρακμ. ως επίθ.) [[χαρακτηρισμός]] τών φτερών πτηνών, τών ποδιών διαφόρων ζώων [[καθώς]] και διαφόρων [[μερών]] του σώματός τους<br /><b>6.</b> <b>φρ.</b> α) «[[σχίζω]] τὰς φλέβας» — [[διαιρώ]] τις φλέβες <b>(ΓΊλάτ.)</b><br />β) «[[σχίζω]] [[γάλα]]» — [[πήζω]] [[γάλα]], [[διαχωρίζω]] την τυρώδη [[ουσία]] από τον ορό (<b>Διοσκ.</b>).<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Το ρ. [[σχίζω]] (<span style="color: red;"><</span> <i>σχίδ</i>-)<i>ώ</i>) ανάγεται σε ΙΕ [[ρίζα]] <i>skei</i>-<i>d</i>- (με οδοντική [[παρέκταση]]) «[[σχίζω]], [[τέμνω]], [[τεμαχίζω]]» και εμφανίζει δασύ εκφραστικό [[σύμφωνο]] -<i>χ</i>- [[αντί]] του κλειστού ινδοευρωπαϊκοῡ -<i>k</i>-. Αρχικός τ. του συστήματος θεωρείται ο αόρ. <i>ἔ</i>-<i>σχισα</i> (<span style="color: red;"><</span> <i>ἔσχιδ</i>-<i>σα</i>) από τον οποίο σχηματίστηκε ο ενεστ. με [[επίθημα]] -<i>jω</i> και υπόλοιποι τ. (<b>πρβλ.</b> [[σχίσμα]], [[σχιστός]], [[ἀποσχίς]], -[[ίδος]], [[σχίζα]], [[σχίδα]], [[σχίδαξ]]). Το ρ. [[σχίζω]] συνδέεται με το λατ. <i>scin</i>-<i>do</i> (που εμφανίζει κλειστό [[σύμφωνο]] -<i>c</i>-και εκφραστικό έρρινο [[ένθημα]]) και το αρχ. ινδ. <i>chi</i>-<i>n</i>-<i>ad</i>-<i>mi</i> (με [[επίσης]] έρρινο [[ένθημα]]). Το κλειστό ουρανικό [[σύμφωνο]] και το έρρινο [[ένθημα]] της Λατινικής εμφανίζουν στην Ελληνική οι εκφραστικοί τ. <i>σκι</i>-<i>ν</i>-<i>δάλαμος</i> (<b>πρβλ.</b> [[κάλαμος]]), <i>σκι</i>-<i>ν</i>-<i>δ</i>-<i>αλμός</i> (<b>πρβλ.</b> [[οφθαλμός]], [[σκαλμός]]), <i>σκι</i>-<i>ν</i>-<i>δ</i>-<i>ύλιον</i> (<b>πρβλ.</b> <i>εἰδ</i>-<i>ύλιον</i>), απ' όπου τα <i>ἀνα</i>-<i>σχινδυλεύω</i> και [[σχινδύλη]], [[σχινδύλησις]] (για τους τ. [[σκιδαρόν]] και [[σκοῖδος]] <b>βλ.</b> τα αντίστοιχα λήμματα). Από το θ. του ρ. [[σχίζω]] έχει πλαστεί μια [[σειρά]] ξεν. επιστημον. όρων που έχουν εισαχθεί στην Ελληνική ως αντιδάνεια (λ.χ. <i>σχίζογαμία</i>, <b>πρβλ.</b> αγγλ. <i>schizogamy</i>, [[σχιζοφρενία]], <b>πρβλ.</b> αγγλ. <i>schizophrenia</i> <b>κ.ά.</b>).<br /><b><span style="color: brown;">ΠΑΡ.</span></b> [[σχίδαξ]](-<i>ακας</i>), [[σχίζα]], [[σχίσμα]], [[σχισμή]], [[σχισμός]], [[σχίστης]], [[σχιστός]]<br /><b>αρχ.</b><br />[[σχίδα]], [[σχίδος]].<br /><b><span style="color: brown;">ΣΥΝΘ.</span></b> (Α' συνθετικό) <b>αρχ.</b> [[σχιζόπους]], [[σχιζόπτερος]]<br /><b>νεοελλ.</b><br />[[σχίζανθος]], [[σχιζογαμία]], [[σχιζογραφία]], [[σχιζοειδής]], <i>σχιζοθυμία</i>, [[σχιζομύκητες]], [[σχιζοπροσωπία]], [[σχιζοτριχία]], [[σχιζοφασία]], [[σχιζοφρενία]]. (Β' συνθετικό) [[αποσχίζω]], [[διασχίζω]], [[εκσχίζω]], [[κατασχίζω]]<br /><b>αρχ.</b><br />[[ανασχίζω]], [[ενσχίζω]], [[επισχίζω]], [[παρασχίζω]], [[περισχίζω]], [[προσχίζω]], [[συσχίζω]], [[υποσχίζω]]<br /><b>νεοελλ.</b><br /><i>ξανασχίζω</i>, [[ξεσχίζω]]].

|lsmtext='''σχίζω:''' (√<i>ΣΧΙΔ</i>), μέλ. -ίσω [ῐ], αόρ. αʹ <i>ἔσχῐσα</i>· Επικ. <i>σχίσσα</i> — Παθ., αόρ. αʹ [[ἐσχίσθην]], παρακ. <i>ἔσχισμαι</i>·<br /><b class="num">1.</b> [[σχίζω]], [[διαιρώ]], [[χωρίζω]], [[διαχωρίζω]], [[κόβω]], σε Ησίοδ.· ἔσχισε [[δώδεκα]] μοίρας, δηλ. διήρεσε σε [[δώδεκα]] μέρη, σε Ομηρ. Ύμν.· <i>σχίζωκάρα πελέκει</i>, σε Σοφ.<br /><b class="num">2.</b> γενικά, [[μερίζω]], [[διαχωρίζω]], [[κομματιάζω]], [[διατέμνω]]· [[Νεῖλος]] μέσην Αἴγυπτον σχίζων, σε Ηρόδ. — Παθ., ἐσχίσθη ὁ [[ποταμός]], στον ίδ.· [[Νεῖλος]] σχίζεται τριφασίας ὁδούς, διακλαδώνεται σε [[τρία]] ρεύματα, [[τρεις]] παραποτάμους, στον ίδ.· <i>σφεων ἐσχίζοντο αἱ γνῶμαι</i>, οι απόψεις τους μοιράζονταν, διίσταντο, στον ίδ.

|elrutext='''σχίζω:''' (fut. σχίσω, aor. ἔσχισα; pass.: aor. [[ἐσχίσθην]], pf. ἔσχισμαι)<br /><b class="num">1)</b> разрывать ([[ὀνύχεσσι]] Hes.; τὸ [[καταπέτασμα]] ἐσχίσθη εἰς [[δύο]] NT);<br /><b class="num">2)</b> рассекать, разрубать ([[κάρα]] πελέκει Soph.; σ. [[δώδεκα]] μοίρας HH);<br /><b class="num">3)</b> раскалывать, колоть (ξύλα Xen.);<br /><b class="num">4)</b> разрезать, взрывать, вспахивать ([[νῶτον]] γᾶς Pind.);<br /><b class="num">5)</b> расщеплять, разделять: [[Νεῖλος]] μέσην Αἴγυπτον σχίζων Her. Нил, разделяющий Египет посредине; σχίσαι περὶ τὴν κεφαλὴν τὰς φλέβας Plat. окружить голову сетью кровеносных сосудов; ἐσχίσθη ὁ [[ποταμός]] Her. река разделилась; ἐσχιζομένη [[ὁδός]] Her. распутье; ἐσχίζοντο αἱ γνῶμαι Her. мнения разделились или разошлись.

|etymtx=Grammatical information: v.<br />Meaning: <b class="b2">to split, to cut, to separate</b> (Pi., Hdt., Att. etc.).<br />Other forms: Aor. <b class="b3">σχίσ(σ)αι</b> (Od.), pass. <b class="b3">σχισθ-ῆναι</b> (P 316), fut. <b class="b3">-ήσομαι</b>, act. <b class="b3">σχίσω</b>, perf. midd. <b class="b3">ἔσχισμαι</b> (hell. a. late).<br />Compounds: Very often w. prefix, e.g. <b class="b3">ἀπο-</b>, <b class="b3">δια-</b>, <b class="b3">ἀνα-</b>, <b class="b3">περι-</b>.<br />Derivatives: A. With unchanged root-auslaut: 1. <b class="b3">σχίδα σχίδος σινδόνος</b>, <b class="b3">ῥῆγμα</b> (cod. <b class="b3">π-</b>) H. like <b class="b3">κλάδ-α</b> acc. sg. (Schwyzer 507); if not Dor. or hell. nom. (Kretschmer Glotta 10, 170); as 2. member in <b class="b3">ἀπο-</b>, <b class="b3">δια-</b>, <b class="b3">παρα-σχίδες</b> pl. (rarely sg. <b class="b3">-σχίς</b>) f. <b class="b2">secessions, branchings etc.</b> (medic. a.o.). 2. <b class="b3">σχίδ-αξ</b>, <b class="b3">-ακος</b> m. <b class="b2">split wood, piece of wood, splinter</b> (LXX, D. S. a.o.) with <b class="b3">-ακηδόν</b>, <b class="b3">ὑπο-</b> σχίζω <b class="b3">-ακώδης</b> (medic.); cf. <b class="b3">χάραξ</b>, <b class="b3">κάμαξ</b> a.o. 3. <b class="b3">σχίδος την ἀπόσχισιν</b> H.; but <b class="b3">-σχιδής</b>, e.g. in <b class="b3">ἀ-</b>, <b class="b3">ἀκρο-</b>, <b class="b3">νεο-</b> σχίζω (hell. a. late) directly from the verb. 4. <b class="b3">σχίδ-ια ὠμόλινα</b> H., Lat. [[schidia]] f. sg. [[chip of wood]] (Vitr.). 5. <b class="b3">σχιδανός</b> (as <b class="b3">πιθανός</b>) in σχίζω <b class="b3">-πους</b> (Arist.) = <b class="b3">σχιζό-πους</b> <b class="b2">with split feet, toes</b> (Arist.). -- B. With altered root-auslaut: 1. <b class="b3">σχίζα</b> f. <b class="b2">split wood, piece of wood etc.</b> (Hom., Ar., pap. a.o.), [[shaft]], [[javelin]] (LXX,AP); from <b class="b3">*σχίδ-ι̯α</b> or adapted to <b class="b3">σχίζω</b> (Schwyzer 474); dimin. <b class="b3">-ίον</b> n. (Poll., Alciphr.); <b class="b3">-ίας</b> m. <b class="b2">lath, lath-like</b> (Cratin., Dikaiarch., hell. pap. a.o.). 2. <b class="b3">σχιστός</b> (<b class="b3">ἄ-</b> σχίζω etc.) [[split]] (Hp., Att.). 3. <b class="b3">σχίσις</b> (<b class="b3">ἀπό-</b>, <b class="b3">διά-</b> a.o.) f. [[split]], [[carving]] (Pl., Arist. etc.). 4. <b class="b3">σχισ-μός</b> (<b class="b3">δια-</b>, <b class="b3">περι-</b>, <b class="b3">ὑπο-</b>, <b class="b3">ἐν-</b>) m. <b class="b2">id.</b> (A. Ag. 1149, Delph. inscr., pap. a.o.); <b class="b3">-μα</b> (also w. <b class="b3">ἀπό-</b>, <b class="b3">διά-</b> a.o.) n. [[split]], [[tear]] (Arist., Thphr. etc.); <b class="b3">-μή</b> f. <b class="b2">id.</b> (LXX, H.); from <b class="b3">-σμο-</b>, <b class="b3">-σμα</b> or from <b class="b3">σχιδ-μ-</b> reshaped (Schwyzer 321 a. 493).<br />Origin: IE [Indo-European] [919] <b class="b2">*skid-</b> [[cut]], [[split]], [[separate]]<br />Etymology: The above words form a system built on an IE basis, which was richly developed inside Greek. For closer comparison esp. the following form can be used: 1. <b class="b3">ἀπο-σχίδ-ες</b> = Skt. <b class="b2">apa-chíd-</b> f. [[section]], [[clipping]]. 2. <b class="b3">σχιστός</b> = Lat. [[scissus]] (from <b class="b2">*scid-to-s</b>), Av. <b class="b2">a-sista-</b>; diff. Skt. <b class="b2">chinná-</b> (from <b class="b2">*chid-ná-</b>). 3. Aor. <b class="b3">σχίσαι</b>, <b class="b3">-ασθαι</b>: Skt. aor. midd. <b class="b2">chit-s-i</b> (cf. the reserved remarks in Schwyzer 751). 4. A trace of the old nasalpresent in Lat. <b class="b2">sci-n-dō</b>, Skt. <b class="b2">chi-ná-d-mi</b>, pl. <b class="b2">chi-n-d-ánti</b> [[cut off]], [[split]] not retained in [[σκινδάλαμος]] etc. s.v.. On the other hand the yod-present <b class="b3">σχίζω</b> is isolated and is like the other verbforms notably a Greek. innovation. Against identification of <b class="b3">σχίζεται</b> and the Skt. pass. <b class="b2">chid-yá-te</b> Wackernagel Unt. 133. Beside <b class="b3">σχίζω</b> stands with full grade Lith. <b class="b2">skíedžiu</b> [[separate]], [[divide]]. 5. Independent of <b class="b3">σχίσις</b> (innovation; cf. <b class="b3">πίστις</b>) is Skt. <b class="b2">ví-chitti-</b> [[interruption]]. -- Further cognates, a.o. Arm. <b class="b2">c'tim</b> (from <b class="b2">*c'it-im</b>) [[tear itself]], [[scratch]], for Greek without direct interest, in Bq, WP. 2, 543 f., Pok. 920f., W.-Hofmann s. [[scindō]] w. lit. -- Lat. LW [loanword] [[scheda]] f. [[stroke of papyrus]] from <b class="b3">*σχίδη</b> (or <b class="b3">σχίδα</b>?; s. above A. 1), also [[concept]] through influence of [[schedium]] n. [[unprepared speech]], [[draft]], [[scetch]] = late- a. NGr. <b class="b3">σχέδιον</b> <b class="b2">id.</b> (on the meaning s. <b class="b3">σχέδιος</b> to <b class="b3">σχεδόν</b>), <b class="b3">σχεδάριον</b>; on this till Ital. [[schizzo]], Fr. [[esquisse]], NHG [[Skizze]]; s. Kretschmer Glotta 10, 168 ff. == Other words mentioned by Frisk but not cognate with <b class="b3">σχίζω</b> s.vv: <b class="b3">σκινδαλ(α)μός</b>, <b class="b3">σκινδύλιον</b>, <b class="b3">σκιδαρόν</b>, <b class="b3">σκοιδ-</b>.

|ftr='''σχίζω''': (Pi., Hdt., att. usw.),<br />{skhízō}<br />'''Forms''': Aor. σχίσ(σ)αι (seit Od.), Pass. σχισθῆναι (seit ''P'' 316), Fut. -ήσομαι, Akt. σχίσω, Perf. Med. ἔσχισμαι (hell. u. sp.),<br />'''Grammar''': v.<br />'''Meaning''': [[spalten]], [[durchschneiden]], [[trennen]].<br />'''Composita''' : sehr oft m. Präfix, z.B. ἀπο-, δια-, ἀνα-, περι-,<br />'''Derivative''': Zahlreiche Nomina. A. Mit unverändertem Wz.-auslaut: 1. [[σχίδα]]· [[σχίδος]] σινδόνος, [[ῥῆγμα]] (cod. π-) H. wie [[κλάδα]] Akk. sg. (Schwyzer 507); wenn nicht dor. od. hell. Nom. (Kretschmer Glotta 10, 170); als Hinterglied in ἀπο-, δια-, [[παρασχίδες]] pl. (selten sg. -σχίς) f. [[Abspaltungen]], [[Verzweigungen]] (Mediz. u.a.). 2. [[σχίδαξ]], -ακος m. [[gespaltenes Holz]], [[Scheit]], [[Splitter]] (LXX, D. S. u.a.) mit -ακηδόν, ὑπο- ~ -ακώδης (Mediz.); vgl. [[χάραξ]], [[κάμαξ]] u.a. 3. [[σχίδος]]· τὴν ἀπόσχισιν H.; aber -σχιδής, z.B. in ἀ-, ἀκρο-, νεο- ~ (hell. u. sp.) direkt vom Verb. 4. σχίδια· ὠμόλινα H., lat. ''schidia'' f. sg. [[Holzspan]] (Vitr.). 5. σχιδανός (wie [[πιθανός]]) in ~ -πους (Arist.) = [[σχιζόπους]] [[mit gespalteten Füßen]], [[Zehen]] (Arist.). — B. Mit verändertem Wz.-auslaut: 1. [[σχίζα]] f. [[gespaltenes Holz]], [[Scheit]] (Hom., Ar., Pap. u.a.), [[Schaft]], [[Wurfspieß]] (LXX,''AP''); von *σχίδι̯α oder an [[σχίζω]] angelehnt (Schwyzer 474); Demin. -ίον n. (Poll., Alkiphr.); -ίας m. [[Latte]], [[lattenähnlich]] (Kratin., Dikaiarch., hell. Pap. u.a.). 2. [[σχιστός]] (ἄ- ~ usw.) [[gespalten]] (Hp., att.). 3. [[σχίσις]] ([[ἀπό]]-, [[διά]]- u.a.) f. ‘das Spal- ten, Zerschneiden’ (Pl., Arist. usw.). 4. [[σχισμός]] (δια-, περι-, ὑπο-, ἐν-) m. ib. (A. ''Ag''. 1149, delph. Inschr., Pap. u.a.); -μα (auch m. [[ἀπό]]-, [[διά]]- u.a.) n. [[Spalt]], [[Riß]] (Arist., Thphr. usw.); -μή f. ib. (LXX, H.); aus -σμο-, -σμα oder aus σχιδμ- umgebildet (Schwyzer 321 u. 493). — C. Von [[σχίζω]] unabhängig: 1. [[σκινδάλαμος]] m. [[Splitter]], [[Haarspalterei]] (Ar., Luk. u.a.; nach [[κάλαμος]]), auch [[σκινδαλμός]] m. ib. (Dsk., Alkiphr.), [[σχινδαλμός]], σχιδαλαμός u.a. (v. l. Hp. ''Mul''. 2, 133); zum Suffix vgl. [[σκαλμός]], [[ὀφθαλμός]] (auch Schwyzer 492 A. 7), zur Nasalierung unten; daneben [[σκινδύλιον]] n. [[Schindel]] (Delph. II^a), [[ἀνασχινδυλεύω]] [[aufspießen]] (Pl.), -σκινδυλεύω, -[[σκινδαλεύω]] (H., ''EM'', Phryn.), nach [[σκυλεύω]], [[σκαλεύω]] u.a.; [[σχινδύλησις]] f. [[das Spalten]] (Hp. ap. Gal.). 2. [[σκιδαρόν]]· ἀραιόν H. 3. [[σκοῖδος]] m. = [[οἰκονόμος]], [[ταμίας]] usw. Bez. einer makedonischen Behörde (Hdn. Gr., Poll., H.), Bein. des Dionysos (Men.); σκοιδίᾳ f. Dat. [[der Fürsorgerin]], [[Hausverwalterin]] (Naxos I-II^p). Zu sämtlichen Wörtern unter C s. Hiersche Ten. asp. 215ff. m. Lit.; daselbst auch über den Anlaut σχ-.<br />'''Etymology''' : Die obigen Wörter, mit Ausnahme der unter C aufgeführten, bilden ein auf idg. Basis aufgebautes, innerhalb des Griechischen reich entwickeltes System. Für den näheren Vergleich kommen namentlich folgende Formen in Betracht : 1. [[ἀποσχίδες]] = aind. ''apa''-''chíd''- f. [[Abschnitt]], [[Schnitzel]]. 2. [[σχιστός]] = lat. ''scissus'' (aus *''scid''-''to''-''s''), aw. ''a''-''sista''-; dagegen aind. ''chinná''- (aus *''chid''-''ná''-). 3. Aor. σχίσαι, -ασθαι : aind. Aor. Med. ''chit''-''s''-''i'' (vgl. die zurückhaltenden Bemerkungen bei Schwyzer 751). 4. Eine Spur des alten Nasalpräsens in lat. ''sci''-''n''-''dō'', aind. ''chi''-''ná''-''d''-''mi'', pl. ''chi''-''n''-''d''-''ánti'' [[abschneiden]], [[spalten]] könnte in [[σκινδάλαμος]], [[ἀνασχινδυλεύω]] u.a. erhalten sein. Dagegen steht das Jotpräsens [[σχίζω]] isoliert und ist ebenso wie die übrigen Verbformen zunächst als eine griech. Neuerung zu betrachten. Gegen Gleichsetzung von σχίζεται und dem aind. Pass. ''chid''-''yá''-''te'' Wackernagel Unt. 133. Neben [[σχίζω]] steht mit Hochstufe lit. ''skíedžiu'' [[trennen]], [[scheiden]]. 5. Zu [[σκιδαρόν]] vgl. aind. ''chidrá''- [[durchlöchert]], ahd. ''scëtar'' [[dünn]], [[lückenhaft]] u. a.; für [[σκιδαρόν]] ist auch Beziehung zu [[σκεδάννυμι]] zu erwägen (Frisk Nom. 10 f.). 6. Mit [[σκοῖδος]] deckt sich der Bildung nach aind. ''cheda''- m. [[Abtrennung]], [[Abschnitt]], [[Riß]] (Palatalisierung nach ''chid''-). 7. Von [[σχίσις]] (Neubildung; vgl. [[πίστις]]) unabhängig aind. ''ví''-''chitti''- [[Unterbrechung]]. — Weitere Verwandte, u.a. arm. ''c̣tim'' (aus *''c̣it''-''im'') [[sich ritzen]], [[zerkratzen]], für das Griechische ohne näheres Interesse, bei Bq, WP. 2, 543 f., Pok. 920f., W.-Hofmann s. ''scindō'' m. Lit. — Lat. LW ''scheda'' f. [[Papyrusstreifen]] aus *[[σχίδη]] (oder [[σχίδα]]?; s. oben A. 1), auch [[Konzept]] durch Einfluß von ''schedium'' n. [[Stegreifrede]], [[Entwurf]], [[Skizze]] = spät- u. ngr. σχέδιον ib. (zur Bed. s. [[σχέδιος]] zu [[σχεδόν]]), [[σχεδάριον]]; dazu noch ital. ''schizzo'', frz. ''esquisse'', nhd. ''Skizze''; s. Kretschmer Glotta 10, 168 ff.<br />'''Page''' 2,838-840