στήμων: Difference between revisions

|Definition=Dor. στάμων [ᾱ] <span class="title">AP</span>6.160.6 (Antip. Sid.), ονος, ὁ: (<b class="b3">ἵστημι</b>, cf. <b class="b3">στῆσαι τὸν σ</b>. <span class="bibl">Poll.7.32</span>):—the <span class="sense"><p>&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">A</span> [[warp]] in the upright loom, στήμονι δ' ἐν παύρῳ πολλὴν κρόκα μηρύσασθαι <span class="bibl">Hes.<span class="title">Op.</span>538</span>; ἄττεσθαι <span class="bibl">Hermipp.2</span>; <b class="b3">ἀκλώστους σ</b>. <span class="bibl">Pl.Com.221</span>; <b class="b3">κρόκη καὶ σ</b>. <span class="bibl"><span class="title">PLille</span> 6.12</span> (iii B.C.); <b class="b3">ξύλων . . στήμονα ἐχόντων τοὺς κάλους</b> laths with the cords as their [[warp]] (so as to form mats), <span class="bibl">Apollod.<span class="title">Poliorc.</span>169.7</span>; cf. <span class="bibl">Pl.<span class="title">Plt.</span>281a</span>,<span class="bibl">282d</span>, <span class="bibl"><span class="title">Cra.</span>388b</span>, <span class="bibl">Orph.<span class="title">Fr.</span>33</span>. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">2</span> pl., in woodwork, dub. sens., of parts of a ceiling, <span class="title">Inscr.Délos</span> 504 <span class="title">A</span> 6,9,10 (iii B.C.). </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">II</span> [[thread]], σ. ἔνης α <span class="bibl">Batr.183</span>, cf. <span class="bibl">Ar.<span class="title">Lys.</span>519</span>, <span class="bibl">Men.892</span>; προσεμβαλόντες σ. καινόν <span class="bibl"><span class="title">PCair.Zen.</span>423.10</span> (iii B.C.), cf. <span class="bibl">484.14</span> (dub. sens.); στήμονος ἡμιμναῖον <span class="bibl"><span class="title">PEnteux.</span>31.4</span> (iii B.C.); φαντασίαι . . οἷον τριχῶν ἢ κρόκης ἢ στήμονος Gal.18(2).73; οἱ σ. οἱ ἑψόμενοι <span class="bibl">Thphr.<span class="title">Ign.</span>43</span>; <b class="b3">σ. ἐξεσμένος</b>, nickname of a very thin person, '[[threadpaper]]', <span class="bibl">Ar.<span class="title">Fr.</span> 728</span>; [[strand]] in torsion engine, <span class="bibl">Ph.<span class="title">Bel.</span>58.19</span>: metaph., <b class="b3">ἐκ σαπροῦ κρεμάμενοι σ</b>. <span class="bibl">Plu.<span class="title">Phoc.</span>30</span>.</span>

|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-02-0942.png Seite 942]] ονος, ὁ, der Aufzug am stehenden, senkrechten Webstuhl der Alten, an welchem der Weber bei der Arbeit stand, die Kette, Hes. O. 540; στήμονα νεῖν, Ar. Lys. 519, Ggstz [[κρόκη]], der Einschlag, Plat. Polit. 281 a Crat. 388 b. – Eben so am Flechtwerke die Stäbe, um welche die dünnen Ruthen geschlagen werden, Mathem. vett.

{{ls

|lstext='''στήμων''': -ονος, ὁ, (ἵστημι) τὸ «στημόνι» ἐν τῷ ἀρχαίῳ ἱστῷ ἐν ᾧ ὁ ὑφαίνων ἵστατο [[ὄρθιος]] ἀντὶ νὰ κάθηται (τὸ δὲ «ὑφάδι» καλεῖται [[κρόκη]], ἴδε τὴν λέξ.), στήμονι δ’ ἐν παυρῷ πολλὴν [[κρόκα]] μηρύσασθαι Ἡσ. Ἔργ. κ. Ἡμ. 536· ἄττεσθαι Ἕρμιππ. ἐν «Ἀθηνᾶς γοναῖς» 5· ἀκλώστους στ. Πλάτ. Κωμικ. ἐν Ἀδήλ. 53· πρβλ. Πλάτ. Πολιτ. 281Α, 282D, Κρατ. 388Β. ΙΙ. κλωστή, [[νῆμα]], στ. νεῖν Βατραχομ. 183, Ἀριστοφ. Λυσ. 519, Μένανδρ. ἐν Ἀδήλ. 301· [[στήμων]] ἐξεσμένος, σκωπτικὸν [[ὄνομα]] ἀνθρώπου παραπολὺ ἰσχνοῦ, Ἀριστοφ. Ἀποσπ. 684.

{{bailly

|btext=ονος (ὁ) :<br />chaîne de tisserand.<br />'''Étymologie:''' R. Στα, se tenir debout ; cf. [[ἵστημι]], cf. <i>lat.</i> stamen.

{{elru

|elrutext='''στήμων:''' ονος ὁ<br /><b class="num">1)</b> ткацкая основа Hes., Plat., Arst.;<br /><b class="num">2)</b> ткань Batr., Arph., Men.

|elnltext=στήμων -ονος, ὁ, Dor. στᾱ́μων [~ στάμνος] schering (bij een rechtopstaand weefgetouw loodrecht naar beneden hangend). uitbr. draad.

|etymtx=-ονος<br />Grammatical information: m.<br />Meaning: <b class="b2">the warp in the upright loom, thread</b>, also of a single thread (Hes.).<br />Other forms: Dor. <b class="b3">-ά-</b> AP.<br />Compounds: Some compp., e.g. <b class="b3">στημονο-νητικη τέχνη</b> <b class="b2">the art of spinning</b> (Pl.; Chantraine Études 137), <b class="b3">χρυσο-στήμων</b> <b class="b2">with golden threads, goldstitched</b> (Lyd.); with old transition in the <b class="b2">o-</b>stems <b class="b3">στημο-ρραγέω</b> [[to be unraveled into threads]] (A.), <b class="b3">μανό-στημος</b> <b class="b2">with thin warp</b> (A.)<br />Derivatives: Dimin. <b class="b3">στημόν-ιον</b> (Arist.), <b class="b3">-ίας κίκιννος</b> <b class="b2">thread-like curl</b> (Cratin.), <b class="b3">-ικός</b> <b class="b2">belonging to the warp</b> (pap. IIIp), <b class="b3">-ώδης</b> <b class="b2">warp-like</b> (Plu.), <b class="b3">-ίζομαι</b> [[the thread for pulling up the warp]] (Arist.). Besides <b class="b3">στημν-ίον</b> <b class="b2">yarn, (weaving-)thread</b> (Delos IIIa, hell. pap.), cf. <b class="b3">λιμέν-ιον</b> : <b class="b3">λίμνη</b> a.o. (Schwyzer 524); with loss of the <b class="b3">ν</b>: <b class="b3">στημ-ίον</b> (late pap.).<br />Origin: IE [Indo-European] [1004, 1007] <b class="b2">*steh₂-</b> [[stand]]<br />Etymology: Old des. of an old notion, except to the gender formally and in meaning identical with Lat. [[stāmen]] n. Besides, in meaning deviating, <b class="b3">στῆμα</b> n. des. of an apparatus (Hero), [[the exterior part of the membrum virile]] (Ruf., Poll.), Skt. <b class="b2">sthā́man-</b> n. <b class="b2">standing-place</b>, Goth. [[stomin]] (dat.) = Gr. <b class="b3">ὑπόστασις</b>, OSwed. [[stomme]] from <b class="b2">*stōme</b> m. [[scaffolding]], [[frame]], Lith. <b class="b2">stomuõ</b>, gen. <b class="b2">-meñs</b> <b class="b2">body- hape, stature</b>; all from IE <b class="b2">*steh₂-m(e</b>\/<b class="b2">o)n-</b>; s. on [[ἵστημι]]. -- With <b class="b2">ō-</b>ablaut <b class="b3">στώμιξ δοκὶς ξυλίνη</b> H. (also Lith. <b class="b2">stuomuõ</b>?) with formation like Russ. dial. <b class="b2">stamík</b> <b class="b2">supporting beam, steep rock etc.</b>. With zero grade [[στάμνος]]{{(?)}} s. v. and [[σταμῖνες]]. --WP. 2, 606f., Pok. 1007f., W.-Hofmann, Fraenkel and Vasmer s. vv. (w. lit.); cf. v. Windekens Orbis 12, 193.

|ftr='''στήμων''': (dor. -ά- ''AP''), -ονος<br />{stḗmōn}<br />'''Grammar''': m.<br />'''Meaning''': [[der Aufzug an dem aufrecht stehenden Webstuhl]], [[Kette]], auch vom einzelnen Faden (seit Hes.).<br />'''Composita''' : Einige Kompp., z.B. στημονονητικὴ [[τέχνη]] [[die Kunst des Spinnens]] (Pl.; Chantraine Études 137), [[χρυσοστήμων]] [[mit goldenen Fäden]], [[goldgestickt]] (Lyd.); mit altem Übergang in die ''o''-Stämme [[στημορραγέω]] [[sich fadenweise auflösen]] (A.), [[μανόστημος]] [[mit dünnem Aufzug]] (A.)<br />'''Derivative''': Davon das Demin. [[στημόνιον]] (Arist.), -ίας [[κίκιννος]] [[fadenähnliche Locke]] (Kratin.), -ικός [[zum Aufzug gehörig]] (Pap. III^p), -ώδης [[aufzugähnlich]] (Plu.), -ίζομαι [[die Fäden zum Aufzug aufziehen]] (Arist.). Daneben [[στημνίον]] [[Garn]], [[Zwirn]], [[Weberfaden]] (Delos III^a, hell. Pap.), vgl. [[λιμένιον]] : [[λίμνη]] u.a. (Schwyzer 524); mit Schwund des ν: [[στημίον]] (sp. Pap.).<br />'''Etymology''' : Alte Bez. eines alten Begriffs, bis auf das Genus mit lat. ''stāmen'' n. formal und begrifflich identisch. Daneben, in der Bed. abweichend, [[στῆμα]] n. Ben. einer Vorrichtung (Hero). [[der vorstehende Teil des membrum virile]] (Ruf., Poll.), aind. ''sthā́man''- n. [[Standort]], got. ''stomin'' (Dat.) = gr. [[ὑπόστασις]], aschwed. ''stomme'' aus *''stōme'' m. [[Gestell]], [[Gerippe]], lit.''stomuõ'', Gen. -''meñs'' [[Körperwuchs]], [[Statur]]; alles aus idg. *''st''(''h'')''ā''-''m''(''e''/''o'')''n''-; s. zu [[ἵστημι]]. — Mit ''ō''-Abtönung [[στώμιξ]]· δοκὶς ξυλίνη H. (auch lit. ''stuomuõ''?) mit Bildung wie russ. dial. ''stamík'' [[Stützbalken]], [[steiler Felsen]]. Mit Tiefstufe [[στάμνος]]; s. d. und [[σταμῖνες]]. —WP. 2, 606f., Pok. 1007f., W.-Hofmann, Fraenkel und Vasmer s. vv. (m. Lit.); dazu v. Windekens Orbis 12, 193.<br />'''Page''' 2,796