καταρτύω: Difference between revisions

|Definition=<span class="sense"><span class="bld">A</span> [[prepare]], [[dress]], of [[food]], <span class="bibl">Luc.<span class="title">Hist.Conscr.</span>44</span>; τὴν ξεινίην <span class="bibl">Hp.<span class="title">Ep.</span>12</span>:—Pass., <b class="b3">τὰ καταρτυμένα των ἐδεσμάτων</b> restored in Dsc. <span class="title">Alex.Praef.</span>fr.<span class="bibl">Paul.Aeg.5.28</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">2</span> [[train]], [[discipline]], τὴν φύσιν Plu. 2.38d: c. inf., <b class="b3">καταρτύσων μολεῖν</b> to [[procure]] his [[coming]], <span class="bibl">S.<span class="title">OC</span>71</span>:— Pass., καταρτύεται νόος ἀνδρός <span class="bibl">Sol.27.11</span>; σμικρῷ Χαλινῷ δ' οἶδα… ἵππους καταρτυθέντας <span class="bibl">S.<span class="title">Ant.</span>478</span>; παῖς ἔχει πηγὴν τοῦ [[φρονεῖν]] μήπω κατηρτυμένην <span class="bibl">Pl.<span class="title">Lg.</span>808d</span>; μανθανόμενα καὶ καταρτυόμενα <span class="bibl">Id.<span class="title">Men.</span> 88b</span>; <b class="b3">τὸ πρεσβύτερον καὶ κατηρτυμένον</b>. Junc. ap. Stob.4.50.9. </span><span class="sense"><span class="bld">3</span> [[equip]], [[λέμβος]]… ἐρέταις κατηρτυμένος <span class="bibl">Alciphr.1.8</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">II</span> intr. in pf. part., [[κατηρτυκώς]] = [[thoroughly furnished]], [[full-grown]], used of horses which have lost their [[foal]]'s-[[teeth]], Hsch., cf.<span class="bibl">E.<span class="title">Fr.</span>41</span>, <span class="title">AB</span>105 (so in pres. οἱ καταρτύοντες τῶν ἵππων <span class="bibl">Philostr.<span class="title">VA</span>7.23</span>); [[κάμηλος]] τῷ σώματι κατηρτυκώς <span class="bibl"><span class="title">BGU</span>13.5</span> (iii A.D.); also of men, τὸ κατηρτυκέναι <span class="bibl">Philostr.<span class="title">VA</span> 5.33</span>: metaph., κατηρτυκὼς… [[ἱκέτης]] προσῆλθες a [[perfected]] [[suppliant]], one [[who has done all that is required]], or one that is [[break|broken]] in like a [[horse]] [[tame]]d, <span class="bibl">A.<span class="title">Eu.</span>473</span>: c. gen., <b class="b3">ἀμβλύς εἰμι καὶ κατηρτυκὼς κακῶν</b> [[tamed]], [[broken in spirit]] by them, <span class="bibl">E.<span class="title">Fr.</span>821.5</span>. [ῡ, exc. in Sol. l. c.]</span>

|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-01-1376.png Seite 1376]] zubereiten, zurichten, eigtl. von Speisen, bes. = stark mit Gewürzen versehen; κατηρτυμένοις τῶν ζωμῶν ἐοικότας ἀποφαίνει τοὺς λόγους Luc. hist. conscrib. 45. – Uebh. einrichten, in Ordnung bringen; ὡς πρὸς τί λέξων ἢ καταρτύσων [[μολεῖν]] Soph. O. C. 71, veranlassen; ἵππους καταρτυθέντας Ant. 474, gebändigte, gezähmte Pferde; Plat, Legg. XII, 808 d [[παῖς]] ἔχει πηγὴν τοῦ φρονεῖν [[μήπω]] κατηρτυμένην; Men. δδ b μετὰ νοῦ καὶ μανθανόμενα καὶ καταρτυόμενα ὠφέλιμα; Sp., wie Plut. Sert. 27 οὐ [[νέας]] φρενὸς ἀλλ' εὖ [[μάλα]] βεβηκυίας καὶ κατηρτυμένης, erziehen. – Intrans., κατηρτυκώς, heißen Pferde u. Esel, wenn sie geschichtet u. alle Milchzähne gewechselt haben, also vollständig ausgewachsen sind, VLL., bes. B. A. 105. Übertr. von Menschen, Aesch. Eum. 451, wo Schol. erkl. [[τέλειος]] τὴν ἡλικίαν; Eur. κατηρτυκὼς κακῶν, gewöhnt an Unglück, durch Unglück gebildet, frg. Aeol. 19.

{{ls

|lstext='''καταρτύω''': μέλλ. -ύσω, [[ἑτοιμάζω]], [[παρασκευάζω]], ἰδίως ἐπὶ ἐδεσμάτων, [[ἡδύνω]], «[[μαγειρεύω]]», τοὺς λόγους ἐοικότας τοῖς κατηρτυμένοις τῶν ζωμῶν Λουκ. πῶς δεῖ Ἱστ. Συγγ. 44. 2) [[καθόλου]], ἀσκῶ, [[ἀνατρέφω]], [[παιδεύω]], τὴν φύσιν Πλούτ. 2. 38D· μετ’ ἀπαρ., καταρτύσων [[μολεῖν]], παρασκευάσων τὴν ἔλευσίν του, Σοφ. Ο. Κ. 71·- Παθ. ἀσκοῦμαι, παιδεύομαι, καταρτύεται [[νόος]] ἀνδρὸς Σόλων 14. 11· σμικρῷ χαλινῷ δ’ [[οἶδα]]… ἵππους καταρτυθέντας Σοφ. Ἀντ. 478· [[παῖς]] ἔχει πηγὴν τοῦ φρονεῖν [[οὔπω]] κατηρτυμένην Πλάτ. Νόμ. 808D· μανθανόμενα καὶ καταρτυόμενα Μένων 88Β· τὸ πρεσβύτερον καὶ κατηρ. Ἰοῦγκ. π. Στοβ. 598. 22· κ. τὴν φύσιν, ἡμερώνειν, Πλουτ. Ἠθ. 38C· πρβλ. Ἰάμβλ. ἐν Β. Πυθ. 68·- [[λέμβος]]… ἐρέταις κατηρτυμένος (-ισμένος;) Ἀλκίφρων 1. 8. ΙΙ. ἀμετάβ. ἐν τῇ μετοχ. τοῦ πρκμ. κατηρτῡκώς, ἐντελῶς παρεσκευασμένος, ἐντελῶς ηὐξημένος, ἐπὶ τῶν ἀλόγων ζῴων τῶν ὁποίων ἔπεσον οἱ πωλικοὶ ὀδόντες (γαλαξίαι), Ἡσύχ., Α. Β. 105 ([[οὕτως]] ἐν τῷ ἐνεστ., οἱ καταρτύοντες τῶν ἵππων Φιλόστρ. 304)· κ. κάμηλον Πάπυρ. Βερολ. 13. 5· [[ὡσαύτως]] ἐπὶ ἀνθρώπων, Α. Β. 215· μεταφορ., κατηρτυκὼς… [[ἱκέτης]] προσῆλθες, [[τέλειος]] [[ἱκέτης]], ἐκτελέσας πᾶν ὅ,τι [[ἀναγκαῖον]], ἢ καταβεβλημένος ὡς ἡμερωμένος [[ἵππος]], Αἰσχύλ. Εὐμ. 473· [[ὡσαύτως]] μετὰ γεν., κατηρτυκὼς κακῶν, ἐλθὼν εἰς τὸ [[τέλος]] τῶν κακῶν ἢ παιδευθείς, καταβληθεὶς ὑπ’ αὐτῶν (subactus miseriis, κατὰ τὴν ἑρμηνείαν τοῦ Κικέρ.), Εὐρ. Ἀποσπ. 818. 5· κατηρτυκὼς τῷ σώματι Πάπ. Βερολ. 13, 5· υ [[μακρόν]], πλὴν παρὰ Σόλωνι ἔνθ’ ἀνωτ..

{{bailly

|btext=<b>I.</b> <i>tr.</i> <b>1</b> préparer (un plat, une sauce) ; <i>sel. d'autres</i>, assaisonner;<br /><b>2</b> mettre en état convenable, former, préparer, disposer ; former, discipliner : ἵππον χαλινῷ SOPH discipliner par le frein un cheval indocile;<br /><b>II.</b> <i>intr. (au part. pf.</i> καταρτυκώς) formé, fait <i>en parl. de chevaux ou d'ânes parvenus à leur croissance</i> ; καταρτυκὼς [[ἱκέτης]] suppliant en état de se présenter comme tel, <i>càd</i> qui a rempli toutes les obligations imposées aux suppliants.<br />'''Étymologie:''' [[κατά]], [[ἀρτύω]].

{{elru

|elrutext='''καταρτύω:''' (ῡ)<br /><b class="num">1)</b> [[приготовлять]] (τοὺς ζωμούς Luc.);<br /><b class="num">2)</b> [[воспитывать]], [[обучать]], [[формировать]] (τὴν φύσιν Plut.): μανθανόμενα καὶ καταρτυόμενα Plat. то, что дается обучением и воспитанием;<br /><b class="num">3)</b> [[укрощать]]: χαλινῷ ἵπποι καταρτυθέντες Soph. укрощенные уздой, т. е. объезженные кони;<br /><b class="num">4)</b> перен. [[направлять в русло]], [[дисциплинировать]] (φρὴν κατηρτυμένη Plut.);<br /><b class="num">5)</b> [[подготавливать]], [[устраивать]]: κ. [[μολεῖν]] Soph. устроить (чей-л.) приход, т. е. пригласить кого-л. - см. тж. [[κατηρτυκώς]].

|elnltext=κατ-αρτύω, perf. κατήρτυκα in orde brengen, gereed maken:. καταρτύσων τί σοι; om iets te regelen voor jou? Soph. OC 71; τὰ κατηρτυμένα τῶν ζωμῶν die sauzen die goed bereid zijn Luc. 59.44. trainen, vormen:; παῖς... ἔχει πηγὴν τοῦ φρονεῖν μήπω κατηρτυμένην het kind heeft een bron van redelijk denken die nog niet gevormd is Plat. Lg. 808d; φρὴν κατηρτυμένη een gedisciplineerde geest Plut. Sert. 27.4; temmen:. σμικρῷ χαλινῷ δ’ οἶδα τοὺς θυμουμένους ἵππους καταρτυθέντας ik weet dat vurige paarden worden getemd met maar een klein bit Soph. Ant. 478.